Ariisi Oghị Omhiịn Ophanyanhaạn Asipuru Aḍinyạ Ituughạ Ogboku Awiki Phọ

SEPTEMBER 2-8

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | HIBRU 7-8

“Opinyọn Rikiạ K’agee-pọ Siphẹ Abaạy Abupinyọn Rikiạ Phọ K’aMelkisidẹk”

(Hibru 7:​1, 2) AMelkisidẹk phọ aḍighi odaạm emạ aSelem r’opinyọn rikiạ Egbogh Enaạn iikpọ phọ. Idiphọ Ebraham aḍuạ bọ epẹ eghạm mọ dị azẹ bọ raaIhạ phọ ratigheeI, aMelkisidẹk ateẹny ni nyodị eten kụ angọ ḍisẹph. ² Ebraham adi ni oomo araraạr phọ dị awum bọ ḍioph abin kụ angọ nyodị muniin abin. (Eḅẹl emụ aḍien phọ aMelkisidẹk reḅẹm ghan mọ “Oolhạ aruukuan.” Ḅilẹ kẹn idiphọ odị adạ bọ Selem, enọn emụ aḍien phọ odị reḅẹm ghan mọ “OoIhạ Eephọ.”)

it-2 366

AMelkisidẹk

Melkisidẹk aḍighi ghan odaạm emhạ aSelem iḍiodi “r’opinyọn rikiạ Egbogh Enaạn Iikpọ phọ,” Zihova. (Ge 14:​18, 22) Odị kụ oḅẹl opinyọn rikiạ dị aBaibul phọ aghaạph aghol; odị m’arolhọm agadạ phọ opọ phọ kụ egbi oteẹny 1933 B.C.E. Idiphọ odaạm emhạ aSelem, emhụ aḍien phọ pọ “Eephọ,” otelhedom m’aPọl aḅẹm mọ aMelkisidẹk phọ aḍighi “Oolhạ Eephọ” kụ odaphạn emhụ aḍien phọ odị, mọ odị aḍighi “Oolhạ Aruukuan.” (Hib 7:​1, 2) ASelem iḍiodi phọ uḅẹm mọ odị kụ iḍighi bọ ekpanạ emhạ phọ oḅilhẹ bọ oghol mọ aJeruselem, unme ḍien phọ aḍiẹn phọ kụ oghol bọ mọ aJeruselem, kụ eeni esi okolhom ni ḍigbaany aḍien phọ “Selem.”​—Ps 76:2.

Mem mọ Ebram (Ebraham) akpạr bọ apu Chedorlaomer r’aruw-emhạ phọ oḍighan bọ nyodị, Ebraham ogbogh odẹ phọ aru asi siphẹ Eyaghaghaạny Eḍiiny phọ aShaveh obobọ “Eyaghaghaạny Eḍiiny uw-emhạ phọ.” Isiphẹ phọ kụ edị aMelkisidẹk “amiteom abrẹd r’amiim” kụ asẹph Ebraham, kụ aḅenị ghan mọ: “Aḍisẹph erolonaạn Ebram k’Egbogh Enaạn phọ Epeleghiom bọ, opọ alhẹm bọ kẹ r’ade phọ; ḅilhẹ aḍisẹph erolonaạn Egbogh Enaạn phọ Epeleghiom bọ, opọ aḅọgh bọ buẹn r’omiinẹ bọ nyinạ alọgh ḍighaạgh anạ!” Ipẹ reten kụ Ebraham “adi oomo araraạr phọ ḍioph abin” kụ angọ odaạm emhạ-r’opinyọn rikiạ phọ “muniin abin,” iduọn phọ pọ, “araraạr ibum mọ” odị awum bọ amoọgh siphẹ eghạm mọ odị akpạr bọ apu oomo aruw-emhạ phọ oḍighan bọ.​—Ge 14:​17-20; Hib 7:4.

(Hibru 7:3) Oye o/Iegheri iIọ odẹ r’onhiin aMelkisidẹk, ḅiIẹ r’aburudẹ abidị, ḅiIẹ r’ipẹ omạr bọ nyodị r’iIọ aḍuugh phọ odị. Odị amite idiphọ Oọny phọ Enaạn odi raḍighi oḍighi opinyọn rikiạ k’agee-pọ.

it-2 367 ¶4

AMelkisidẹk

Ika kụ idị eru bọ inẹ mọ ‘oye o/legheri ilọ ipẹ omạr bọ aMelkisidẹk ḅilhẹ r’ilọ aḍuugh phọ odị’?

APọl amạ ni ameremị iyaạr dị eḍighan elhegh ilọ aMelkisidẹk, esi oḅẹm mọ: “Oye o/Iegheri iIọ odẹ r’onhiin aMelkisidẹk, ḅiIẹ r’aburudẹ abidị, ḅiIẹ r’ipẹ omạr bọ nyodị r’iIọ aḍuugh phọ odị. Odị amite idiphọ Oọny phọ Enaạn odi raḍighi oḍighi opinyọn rikiạ k’agee-pọ.” (Hib7:3) Idiphọ atorobọ oye, aMelkizidẹk phọ umạr ri kụ aḅilhẹ kẹn ni amugh. Toroboiperolbọ, u/kaạph ukol siḍien odẹ r’onhiin phọ odị, burudẹ ḅilhẹ r’eemarạ phọ odị u/kaạph ukol, kụ aBaibul o/ghaạph iyaạr ilọ ipẹ omhạr bọ nyodị ḅilhẹ r’ilọ ipẹ odị amugh bọ. Esi iduọn phọ, aMelkisidẹk akạr akpeanaạn omeerạ enye aZizọs Kraist, opọ adọl phọ odị idiphọ opinyọn rikiạ k/esi bọ eekunha. Idiphọ u/kaạph bọ ilọ oye dị odị alhe erua obobọ oye dị k’ale erua adọl opinyọn rikiạ phọ odị, iduọn phọ kẹn ni kụ idị aKraist u/le erua ḍighaạgh ogbogh opinyọn rikiạ dị aghịgh aani nyodị, kụ aBaibul phọ aḍeenaan mọ oye k/asighẹ esi odị. Idị epelom siẹn, ii obọ umạr Zizọs siphẹ eghun phọ aJudah pạ aḍikoọl uw-emhạ phọ Devid, oḍighi opinyọn rikiạ phọ odị i/ḍuạ esi eemariạ phọ odị, u/tuạn kẹn eemariạ aburudẹ phọ odị kụ oḍighi bọ nyodị opinyọn rikiạ r’uw-emhạ phọ. Oḍighi opinyọn rikiạ r’uw-emhạ phọ odị aḍighi bọ iḍighi idị aZihova kụ aguan nyodị.

(Hibru 7:17) Iyaạr phọ eḍighi bọ aḍinyạ iigbia phọ reḅẹm ghan mọ, “Nạ kaḍighi opinyọn rikiạ k’agee-pọ siphẹ abaạy abupinyọn rikiạ phọ k’aMelkisidẹk.”

it-2 366

AMelkisidẹk

Eḍeenaan Adọl Phọ AKraist Idiphọ Opinyọn Rikiạ. Iniin imiịn ilọ aMesaya phọ dị eḍighan elegh dị aZihova aghunya kụ aguanaan “Uw-emhoọgh” phọ aDevid pọ: “Nạ kaḍighi opinyọn rikiạ k’agee-pọ siphẹ abaạy abupinyọn rikiạ phọ k’aMelkisidẹk.”(Ps 110:​1, 4) Aḍuọr phọ aḍiẹn phọ ophum bọ Devid ogẹ ingọ we aHibru phọ ephigh otuạn omeeraam mọ aMesaya phọ oguanaan bọ kụ k’aḍighi bọ odaạm emhạ r’opinyọn rikiạ phọ. Otelhedom mọ aPọl, siphẹ aḍinyạ phọ odị agẹ bọ aghiọm we aHibru phọ, odị aghaạph ni aagholomi ilọ mọ aZizọs kụ opọ oghaạph bọ oghol, mem dị aḅẹm mọ; “Odị (aZizọs) maḍighi uw-emụ opinyọn rikiạ k’agee-pọ siphẹ abaạy abupinyọn rikiạ phọ k’aMelkisidẹk.” ​—Hib 6:20; 5:10.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Hibru 8:3) Torobọ uw-emụ opinyọn rikiạ romạ ghan mọ angọ ghan Enaạn inmo, aḅilẹ asighẹ inạm aphinyonọm ghan rikiạ. Kụ esi iduọn phọ, ikpeanaạn ni dị uw-emụ opinyọn rikiạ phọ ayira kamoọgh aani iyaạr ongọ.

w00 8/15 14 ¶11

Arikiạ Dị Eḅeraạn Enhaạn

¹¹ Otelhedom mọ aPol aḅẹm mọ “Torobọ uw-emụ opinyọn rikiạ romạ ghan mọ angọ ghan Enaạn inmo, aḅilẹ asighẹ inạm aphinyonọm ghan rikiạ.” (Hibru 8:3) Lọgh elegh mọ otelhedom mọ aPọl agbạ ni agbatạn ogbaranaạn phọ arọl bọ igbo ingooghineẹn phọ ogbogh opinyọn rikiạ phọ angọ ghan bọ siphẹ Izrạl iḍiodi phọ aḍighi iyạl aruukụ, iphẹn phọ eḍighi, “inmo” ḅilhẹ “r’arikiạ,” obobọ “arikiạ ikarạph.” (Hibru 5:1) Awe rogbor ghan k’onmo inmo oḍeenaan ologhoma r’osereghiạn, ḅilhẹ r’oḍeenaan eegharạ arighirị, omoọgh akuuḅi aghisigh obobọ owạ dị kosighẹ ologhomaạm. (Genesis 32:20; Proverbs 18:16) Iniin phọ kẹn ni kụ idị ingooghineẹn phọ ipẹ Olhogh phọ aghaạph bọ aghol, osighẹ ghan mọ “inmo” dị rongọ Enhaạn omhoọgh akuuḅi aghisigh odị obobọ osighẹ ologhomaạm. Opiọm olhogh phọ pọ k’ewạ dị k’okpẹ iyaạr ḅilhẹ r’oolemi araraạr, esi iduọn phọ pọ “k’opinyọn rikiạ ikarạph”. Iḅẹl oogh arinyạ aBaibul phọ, ekạr ekpaariọm Exodus, Leviticus, ḅilhẹ r’Numbers, egoolạ ni raraạr kirokirọ dị ewạ osighẹ ophinyonọm arikiạ r’ingooghineẹn kirokirọ. Mem dị ekpạr ri orue olegheri kụ oḅilhẹ ootughiạn k’anhị k’alhe oomo ilọ arikiạ phọ, iniin ikpanạ araraạr ilọ abidị edi ni dị ewạ ni dị yira kokiririom opogh.

(Hebrews 8:13) Oghaạph ghan oghoI imoom iyọ phọ eḍeenaan mọ Enaạn metene iḅẹI phọ igbaany. Kụ torobọ iyaạr Iọ reḍighi egbaany rekporoghaạn ghan ni bịn moọny amem u/miịn mun.

it-1 523 ¶5

Iyọ

Ika kụ idị Olhogh iyọ phọ aḍighi bọ ‘ogbaany’?

Toroboiperolbọ, iyọ Olhogh phọ iḍighi ni ‘ogbaany’ mem mọ Enhaạn egbeelom bọ dị eego esi oyil phọ Jeremaya mọ k’omoọgh ni imoom iyọ. (Jer 31:​31-34; Hib 8:13) Lhạ phọ 33 C.E. iyọ Olhogh phọ ugbuurogh ni dị eego esi aḍuugh phọ aZizọs siphẹ oreeny imhinhimhiịn phọ (Kọl 2:14), imoom iyọ phọ mesighẹ esi odị.​—Hib 7:12; 9:15; Iiḍ 2:​1-4.

Ibạl ABaibul

(Hibru 7:​1-​17) AMelkisidẹk phọ aḍighi odaạm emạ aSelem r’opinyọn rikiạ Egbogh Enaạn iikpọ phọ. Idiphọ Ebraham aḍuạ bọ epẹ eghạm mọ dị azẹ bọ raaIhạ phọ ratigheeI, aMelkisidẹk ateẹny ni nyodị eten kụ angọ ḍisẹph. ² Ebraham adi ni oomo araraạr phọ dị awum bọ ḍioph abin kụ angọ nyodị muniin abin. (Eḅẹl emụ aḍien phọ aMelkisidẹk reḅẹm ghan mọ “Oolhạ aruukuan.” Ḅilẹ kẹn idiphọ odị adạ bọ Selem, enọn emụ aḍien phọ odị reḅẹm ghan mọ “OoIhạ Eephọ.”) ³ Oye o/Iegheri iIọ odẹ r’onhiin aMelkisidẹk, ḅiIẹ r’aburudẹ abidị, ḅiIẹ r’ipẹ omạr bọ nyodị r’iIọ aḍuugh phọ odị. Odị amite idiphọ Oọny phọ Enaạn odi raḍighi oḍighi opinyọn rikiạ k’agee-pọ. ⁴ lduọn phọ bịn nyina remiịn ni igbogh phọ odị. Ebraham ogbogh odẹ phọ adi ni raraạr ibum mọ ḍioph abin angọ nyodị muniin abin. ⁵ liIogh phọ kụ iḅenị bọ buphẹ oḍighi bọ bupinyọn rikiạ siphẹ eemarạ phọ aLivai mọ awe phọ odi ghan iIọ bidị omoọgh ḍioph abin kụ osogh ghan muniin abin ongọ bidị. Mọ bidị aanyị ghan ni iisogh phọ iphẹn phọ raghaạgh iigbo phọ abidị, oru aani bọ ni buọ eemarạ phọ Ebraham. ⁶ AMeIkisidẹk k/onyọ eemarạ aLivai, kụ odị aạr ri osogh phọ ophọn phọ Ebraham, kụ angọ ḍisẹph nyopọ aạr bọ ipẹ Enaạn eguanaan bọ. ⁷ Iikia i/Io roIo, mọ oIọ angọ ḍisẹph kụ abụgh ni apu nyopọ ongọ bọ ḍisẹph phọ. ⁸ Siphẹ ipẹ abupinyọn rikiạ phọ, awe dị romugh ghan ni kụ aanyị ghan bọ ni bin osogh phọ. Kụ ipẹ aMeIkisidẹk, oye dị odi ghan ni, idiphọ aḍinyạ iigbia phọ eḅẹm bọ, kụ aanyị ghan bọ. ⁹ Kụ esi oghaaphọm, mem mọ Ebraham asogh bọ bin osogh phọ, aLivai phọ opọ eemarạ phọ odị robonyị ghan bọ ni bin osogh phọ asogh aani kẹn ni. ¹⁰ Obọ Livai phọ bịn k”omạr ri mem mọ amuẹn phọ aMeIkisidẹk azuan bọ Ebraham, kụ enighẹ ghụn oḅẹm mọ aLivai arọI Ii oophị Ebraham ogbogh odẹ phọ odị. ¹¹ Uḍuom oIoghi bupinyọn rikiạ eemarạ phọ aLivai kụ ologhoḍị bọ iilogh phọ ongọ we phọ lzrạl. Mughumọ ephinyonọm arikiạ abupinyọn rikiạ phọ aLivai iseleman ni, obọ iyaạr mi/tọl mun dị mukol kụ oḅilẹ omiteom onọn opinyọn rikiạ siphẹ abaạy phọ k’aMelkisidẹk dị u/ḅẹm kẹn ni mọ onyọ abaạy k’Eeron. ¹² Kụ mem lọ ephinyonọm arikiạ phọ enmia, iilogh phọ kẹn renmia ghan ni. ¹³ Kụ Omoọgh-we phọ ayira rokaạph ghan bọ iphẹn phọ kokpulughiọm, aḍighi ni olọ enọn eghun-otu, ḅilẹ kẹn r’oniin onyọ eghun odị k”oḍighi ghan oḍighi ophinyọn arikiạ siphẹ enmeeny iyaạr aghuḍum mọ. ¹⁴ Olegheri ni okuphom owol mọ umạr nyodị eghun-otu aJuda, kụ aMozis o/gholom aani eghun-otu phọ ephẹn mem mọ dị aghaạph bọ ilọ abupinyọn rikiạ phọ. ¹⁵ ldiphọ onọn opinyọn rikiạ dị aghịgh Melkisidẹk mamite bọ, ekpo oghaạph phọ ephẹn phọ melegheri bịn eganana. ¹⁶ Eḍighinom mọ dị aḍighi bọ opinyọn rikiạ phọ i/tuạn ologh dị aḅẹm mọ eemarạ opeẹr r’opeẹr kụ oḍighi ghan, ituạn ghụn iikpọ aghuḍum dị eekuna i/lo. ¹⁷ Iyaạr phọ eḍighi bọ aḍinyạ iigbia phọ reḅẹm ghan mọ, “Nạ kaḍighi opinyọn rikiạ k’agee-pọ siphẹ abaạy abupinyọn rikiạ phọ k’aMelkisidẹk.

SEPTEMBER 9-15

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | HIBRU 9-10

“Iigho Igey Araraạr phọ Retu bọ”

(Hibru 9:​12-14) Mem mọ aKraist aḍigh bọ asi ephạn phọ, mem bịn ḅeer amadạn, odị o/phamạm iḅaạl igạ r’anmụny asinạm iIọ ophighironọm ekiạ. Odị asighẹ ghụn iḅaạl phọ ipẹ odị, kụ utagharanạm iyira k’agee-pọ. ¹³ Idiphọ rosighẹ ghan bọ iḅaạI igạ r’ilephiri asinạm r’oorụ onyugheel anạm mọ kosaraghiọm we phọ abuphẹ moopuạn bọ loor phọ abidị, ilọ bidị kowopha yogh oḅaạl, ¹⁴ kụ eghiọm ologhi mọ iḅaạl phọ aKraist keḍighi iboom idị epu iphẹn phọ. Atuạn UwaIoor k’agee-pọ phọ kụ asighẹ bọ loor phọ odị aḍighinom iyaạr aghuḍum dị eseIeman angọ Enaạn. lḅaạI phọ odị keetoIomi ni iitughiạn phọ ayira esi eepua iiḍighi phọ, pidị yira oḍighi oḍighi ongọ Enaạn phọ edi ghan bọ.

it-1 862 ¶1

Osạr Owilenhaạn

Odaphạn olhogh phọ Enhaạn engọ bọ eelhe phọ Izrạl, tutụ rosạr ikarạph kowilenhaạn oye dị aḍighi ikarạph aghị esi Enhaạn obobọ onhọn oye, pọ odị k’apụr aalemi opiomạn phọ odaphạn ipẹ Olhogh phọ aḅẹm bọ, kụ ibadị ariisi kaḅilhẹ ni asighẹ ingooghineẹn iḅaạl angọ aZihova. (Le 5:5–6:7) Ipẹ kụ imiteom bọ ḍinị olhogh phọ aPọl aḅẹm bọ mọ: “okaraghị otuạn iiIogh phọ, ekịgh mudị esugha enụm bịn obọ iḅaạI kụ edị rosighẹ ghan kowophom oomo araraạr, ḅiIẹ kẹn ko/tue osạr ikarạph obilenaạn dị iḅaạl u/zu.” (Hib 9:22) Ii, okạr agey, iḅaạl arikiạ inhạm k/etue egbuurogh esighẹ ikarạph bịn engọ oye phọ ooruẹn ologhi dị aḅaạl. (Hib 10:​1-4; 9:​9, 13, 14) Dị egbạgh r’iphẹn phọ, imoom iyọ phọ oghaạph bọ oghol iḍighi idị edugh omoọgh ogey osạr owilenhaạn, loor emhụ ekiạ etagharạn phọ aZizọs Kraist. (Jer 31:​33, 34; Mat 26:28; 1Kọr 11:25; Efẹ 1:7) Ghalamọ amem mọ odị arọl bọ siẹn ade phọ, aZizọs aḍighi ni aḍeenaan mọ odị amoọgh ni inyaạm osạr ikarạph owilenhaạn, mem dị aakonom oye ezẹgh okụ ufẹ.​—Mat 9:​2-7.

(Hibru 9:​24-26) AKraist o/ghị oḍigh ephạn dị awe kụ oḍighi oghighemị ekaraghị egey phọ. Odị agheel ghụn k’akẹ, epẹ dị atuạn bọ ogbaanaạn ayira kụ ameerạ bọ egbodo phọ Enaạn. ²⁵ Uw-emụ opinyọn rikiạ abuọ aJu phọ rapạm ghan iḅaạI inạm kụ kaḍighom siphẹ ephạn phọ alha etum Ihạ. Kụ olọ aKraist o/ḍigh ibadị amem osighẹ loor phọ odị oḍighinom iyaạr aghuḍum mọ. ²⁶ Mọ iduọn, obọ odị mamiinọm ibadị amem, emiigh k’amem mọ olẹm bọ abirini phọ. Odị mamite ghụn mem bịn ḅeer amadạn siẹn aḅirini phọ rasi bọ eekuna phọ, osighẹ aloor phọ odị ophighironọm ekiạ ophiemiom ikarạph.

cf 183 ¶4

“Udạph Imhị”

⁴ ABaibul phọ o/ghaạph iyaạr idị egbolhomaam mem mọ aZizọs asi bọ k’akẹ, ipẹ osighẹ bọ nyodị ḅilhẹ r’ibo ph’odị oḅilhẹ obophoghạn r’Odẹ phọ odị. Toroboiperolbọ, aBaibul phọ m’aphụr ri agananami iyaạr dị kemite mem dị aZizọs aḅulha epẹ phọ. Nạ aatughiạn ni, esi 1,500 asiạ epẹ omhạn, awe aJu phọ ugbor ghan ni omhiịn eḍighieeny dị eḍighi elọ iigbia dị ophạm ghan. Torobọ alhạ, siphẹ Asiiḍio Otuạn Iiḅereghị Orọl Okoọny phọ, uw-emhụ opinyọn rikiạ phọ aḍigh ghan siphẹ Ekpạn phọ ekạr bọ eḍighi elọ Iigbia phọ erọl ghan bọ, kụ asaraghị ghan iḅaạl ghisigh igbe iyọ phọ. Uw-emhụ opinyọn rikiạ phọ ḍio phọ aḍiphẹ phọ aḍighi eḍeenhaan idị aMesaya phọ k’aḍighi. Amem mọ aZizọs aḅula bọ epẹ k’akẹ kụ edị odị akạr aḍighi iphẹn phọ raloor mem bịn ḅeer amadạn. Epẹ k’akẹ​—eḍighi bọ esi dị eḍighi elọ iigbia dị epelheghiom siẹn aḅirinhi phọ​—kụ edị odị aḍighom ekiạ phọ odị emhạn bọ maạr ghisigh igbogh Odẹ phọ odị, aZihova. (Hibru 9:​11, 12, 24) AZihova asighẹ ni ḍughụm?

(Hibru 10:​1-4) lilogh abuọ aJu phọ i/kịgh okaraghị ipẹ k’akẹ phọ imadạn. Eḍighi iigho igey araraạr phọ retu bọ bịn. Iniin phọ arikiạ phọ kụ edị ropinyọn ghan ni alhạ etum lhạ k’agee-pọ. Ika nuụn kụ edị iiIogh phọ ketuạn bọ rikiạ phọ iphẹn phọ eḍighi idị awe phọ rotu bọ otuman Enaạn koseIeman?. ² Mọ uwoph ni we phọ rooseeny bọ Enaạn esi ikarạph phọ abidị, obọ bidị mu/Ioghoma mun mọ erugh ikarạph kepum ni bunọ, ḅiIẹ kẹn oomo ophinyọn arikiạ mikunughian ni. ³ Kụ oIọ, iduọn phọ edi bọ, ophinyọn arikiạ phọ rekiọm ghan ologhi we phọ ilọ ikarạph phọ abidị, lhạ etum lhạ. ⁴ lyaạr phọ eḍighi bọ, iḅaạl ilephiri asinạm r’igạ ke/tue rorue eetoghiọn we esi ikarạph.

it-2 602-603

Omhunhughan

Ipẹ Olhogh phọ aMozis Amhunhughan bọ. Olhogh phọ ongọ bọ Izrạl dị eego esi aMozis iphamạn ni iikolhobian ophighi aḍikoọl abupinyọn rikiạ, r’idị kosighẹ ghan inhạm kirokirọ kụ opinyonhọm rikiạ kirokirọ. Etigheri iduọn olhogh phọ amunhughan bọ ni, loor esi dị Enhaạn kụ ingọ, Olhogh phọ, aḍikoọl abupinyọn rikiạ phọ, ḅilhẹ r’arikiạ phọ i/ḍighi idị abuphẹ ooko ghan bọ Olhogh phọ omhunhughan, odaphạn igẹ aBaibul phọ. (Hib 7:​11, 19; 10:1) Kparipẹ rotagharạn awe phọ osighẹ esi ikarạph r’aḍuugh, iḅilhẹ ghan ghụn eyegherọn ikarạph awe phọ. (Rom 3:20; 7:​7-13) Toroboiperolbọ, iikolhobian phọ iphẹn phọ imhunhenhi ni iyaạr phọ Enhaạn atuạn bọ kụ amiteom; Olhogh phọ aḍighi iyaạr dị ‘ephogh’ ghan we phọ ekoriom ghan mem dị aKraist k’atu, bịn eḍighi “iigho igey araraạr phọ retu bọ” dị ekạr emhunhughan (Gal 3:​19-25; Hib 10:1) Esi iduọn phọ, mem mọ aPọl aghaạph ghan bọ aghọl ilọ araraạr dị “iilogh phọ aMozis i/moọgh inyaạm oḍighi loor igbagharạn ikarạph aroozọ phọ oye,” (Rom 8:3), odị aghaạph ghan aghol opinyọn rikiạ awe aJu phọ (opọ aphogh ghan bọ iikolhobian ophinyọn arikiạ phọ, ḅilhẹ aḍigh ghan bọ siphẹ Ekpạn phọ ekạr bọ eḍighi elọ Iigbia phọ erọl ghan bọ r’iḅaạl phọ ophinyonhọm bọ rikiạ phọ, Siiḍio Otuạn Iiḅereghị Orọl Okoọny phọ) u/tue ghan bọ ‘upẹl usiemhi eekuna’ buphẹ odị aghol ghan bọ emhụ phọ aḍighi oḍighi, odaphạn Hibru 7:​11, 18-28. Ii obọ ophinyọn ghan arikiạ dị edaphạn ghan dọl ophinyọn ghan arikiạ phọ Erọn iloghonaạn ghan ḍighaạgh we phọ omoọgh aḍigey aḍimeerạ ghisigh Enhaạn, kuolọ i/tue ghan iḍighi idị awe phọ ologhoma mọ bunọ moseleman esi ikarạph phọ abidị omadạn. Otelhedom mọ aghaạph ghan aghol iphẹn phọ mem mọ aḅẹm bọ mọ arikiạ oḅaalamị phọ i/tue ghan iḍighi idị “awe phọ rotu bọ otuman Enaạn koseleman,” iduọn phọ pọ, siphẹ ooruẹn ologhi phọ abidị. (Hib 10:​1-4; poghom Hib 9:9.) Uw-emhụ opinyọn rikiạ phọ o/rue omiteom etagharạn phọ epẹ phọ ewạ bọ osighẹ oye esi ikarạph. Ogina adọl phọ aKraist idiphọ opinyọn rikiạ r’ekiạ phọ odị m’aphighirọn bọ bịn kụ irue eḍighi iphẹn phọ.​—Hib 9:14; 10:​12-22.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Hibru 9:​16, 17) Eḍighi iyaạr dị oye adi erua odị imoom, raraạr phọ ro/diighi ghan tutụ oye phọ mamugh. ¹⁷ Erua lọ odi imoom i/moọgh iyaạr oḍighinom, eḍighi iyaạr dị uwo araraạr phọ odi ni rapooghu. Rotuạn ghan onhụ erua phọ, mem Iọ oye phọ mamugh.

w92 3/1 31 ¶4-6

Asipuru Dị Abuẹn Robạl Ghan Bọ Rinyạ Phọ Ayira Opuru

APọl aḅẹm mọ orue omeremị iyọ igbo Enhaạn r’omhạr awe pọ ewạ ni dị oye kamugh. Kụ Ologh iyọ phọ aḍighi eḍeenaan. AMozis kụ omeerạ enye phọ, odị kụ aghiremi bọ iyọ phọ Enhaạn r’Izrạl iphulupul phọ. Esi iduọn phọ aMozis amoọgh ekpanạ iyaạr dị aḍighi ghan, odị kụ aghaaphanaạn ghan we phọ Izrạl mem mọ rokiran bọ iyọ phọ. Loor emhụ iduọn phọ kotue ni oḅẹm mọ aMozis kụ oye phọ aghiremi bọ bidị iyọ Olhogh phọ ipẹ aZihova amiteom bọ. Kuolọ nạ ragbi mọ iwạ ni mọ aMozis azu iḅaạl odị kụ iyọ Olhogh phọ egbi omeerạ ḍughụm? Eeye. Kparipẹ ghụn usighẹ inhạm kụ ophinyonọm, iḅaạl inhạm kụ imeerạ esi ipẹ aMozis.​—Hibru 9:​18-22.

K’okaạph ika ilọ imoom iyọ phọ erọl bọ igbo aZihova r’Izrạl aruwaloor phọ? AZizọs Kraist kụ amoọgh eghuan orọl igbo aZihova r’Izrạl aruwaloor phọ, Omeerạ enye phọ arọl bọ igbo aZihova r’Izrạl aruwaloor phọ. Ii obọ aZihova kụ amiteom bọ iyọ phọ, kuolọ irọl esi aZizọs Kraist. Etigheri iduọn aZizọs kụ aḍighi bọ Omeerạ enye phọ, odị akạr ri arọl siẹn ade phọ aaḍikuan r’abuḅẹl awe phọ abuphẹ odị aphụr bọ aghiran iyọ phọ. (Luk 22:​20, 28, 29) Idị epelom siẹn phọ, odị akạr asi amananaạm omiteom ekiạ phọ ewạ bọ orue omeremị imoom iyọ phọ. Ekiạ phọ ephẹn phọ u/pighironọm ghuḍum oopho inhạm kuolọ ghuḍum oye dị amunughan. Esi iphẹn phọ aPọl katue ni akaạph akol Kraist idiphọ oye phọ aghiremi bọ imoom iyọ phọ. “Odị agheel ghụn . . . k’akẹ, epẹ dị atuạn bọ ogbaanaạn ayira kụ ameerạ bọ egbodo phọ Enaạn,” bịn imoom iyọ phọ emhoọgh maạr oḍighinom.​—Hibru 9:​12-14, 24.

Idiphọ aPọl aghaạph bọ mọ aMozis r’aZizọs kụ ughiremi bọ we phọ iyọ phọ, pọ re/ḅẹm ghan mọ iyạl phọ abidị kụ uukolobian iyọ phọ, ipẹ Enhaạn kụ ekạr bọ emiteom. Kparipẹ ghụn, siphẹ iyạl phọ iyọ phọ, torobọ onyọ abidị aḍighom aani idiphọ odị ameerạ enye oghiremi awe phọ iyọ phọ. Siphẹ iyạl phọ idị, iwạ ghan ni mọ oye amhugh​—ilọ aMozis uphighironọm inhạm, kuolọ aZizọs asighẹ ghuḍum odị kụ aphighironọm elọ abuẹn imoom iyọ phọ.

(Hibru 10:​5-7) Esi iduọn phọ kụ edị mem mọ aKraist ranyaaghiạn bọ oru isiẹn aḅirini phọ, odị aḅenị bọ Enaạn mọ: “ ‘Nạ ra/wạ ghan rikiạ r’ingooghineẹn, kụ nạ maakolobian ḍizu dị mị kangọ aseere. ⁶ lnạm lọ ophophoghị ikpom siphẹ enmeeny iyaạr aghuḍum mọ, r’arikiạ oselemian aIoor, oIoghi anạ i/ḅaạI. ⁷ Kụ mị aḅẹm mọ, ‘Enaạn, mị odi ni siẹn oḍighi ipẹ nạ rawạ bọ mọ mị uḍighi phọ, idiphọ ogẹ bọ ilọ amị siphẹ aḍinyạ iilogh phọ.’ ”

it-1 249-250

Oḍiiny Amuụm

ALuk aḅẹm mọ aZizọs aaḅereghị mem oḍiiny amuụm mọ odị. (Luk 3:21) Oghiọm aghisigh, opọ agẹ bọ ḍinyạ phọ aghiọm we aHibru phọ aḅẹm mọ mem mọ aZizọs Kraist aru bọ “siẹn aḅirini phọ” (iduọn phọ pọ, r/oḅẹm ghan mọ amem mọ purukụ omhạr bọ nyodị odị ka/tue bọ abạl aḅilhẹ aḅạ ikpo onhụ phọ iphẹn, kuolọ mem mọ odị aghị bọ aḅọgh loor odị angọ oḍiiny amuụm aḅilhẹ bọ amiigh oḍighi oghaạph ilọ omhạr phọ) odị aghaạph ghan idị emeeraam r’Psalm 40:​6-8 (LXX): “Nạ ra/wạ ghan rikiạ r’ingooghineẹn, kụ nạ maakolobian ḍizu dị mị kangọ aseere. . . . ‘Enaạn, mị odi ni siẹn oḍighi ipẹ nạ rawạ bọ mọ mị uḍighi phọ, idiphọ ogẹ bọ ilọ amị siphẹ aḍinyạ iilogh phọ.” (Hib 10:​5-9) Umạr Zizọs phọ idiphọ onyọ aJu, eelhe phọ epẹ oghiran bọ iyọ r’Enhaạn, iphẹn phọ, iyọ Ologh phọ. (Ex 19:​5-8; Gal 4:4) Esi iduọn phọ aZizọs phọ odi ni eeḍiạn iyọ phọ oghiran bọ r’aZihova Enhaạn phọ mem mọ odị aghị bọ dị aJọn k’aḍiinye nyodị muụm mọ. Siẹn phọ aZizọs raḍighi ghan iyaạr dị epelom ipẹ ewạ bọ m’oḍighi eeḍiạn Olhogh phọ. Odị aḅọgh loor phọ odị rangọ ghan Odẹ phọ odị Zihova, oḍighi ipẹ Odẹ phọ odị “rawạ bọ” m’odị aḍighi phọ, idị emoọgh muḅọph rosighẹ aloor phọ odị ‘mookolobian’ bọ kụ ophighironọm ekiạ, dị kesiemi eekuna rikiạ inạm odaphạn Olhogh phọ. Otelhedom mọ aPọl aḅẹm mọ: “Idiphọ aJizọs Kraist aḍighi bọ ni ipẹ Enaạn ewạ bọ mọ odị aḍighi phọ, oomo phọ ayira motuạn idiphọ odị asighẹ bọ ḍizu phọ odị aphighironọm ekiạ phọ, mem bịn ḅeer emadạn, owopha ikarạph phọ ayira.” (Hib 10:10) Ipẹ Odẹ phọ rawạ bọ dị aZizọs kaḍighi eḅaramaạm ni iiḍighi ilọ Omhạr phọ, kụ aZizọs agholom aani ni iphẹn phọ kụ aḅọgh bọ loor odị angọ. (Luk 4:43; 17:​20, 21) AZihova ameeraam ni kụ asighẹ iyaạr phọ Oọny phọ odị aḅọgh bọ angọ nyodị, kụ asagharạn nyodị uwaloor iigbia kụ aḅẹm mọ: “Nạ kụ ogina Oọny phọ amị. Eḍighinom iyaạr phọ anạ kụ iḅeraạn imị iboom.”​—Mak 1:​9-11; Luk 3:​21-23; Mat 3:​13-17.

Ibạl ABaibul

(Hibru 9:​1-​14) Mem mọ iḅẹI iyọ phọ, uloghoḍị ni iilogh ilọ ooseeny ghan, oḅilẹ omạ esi dị awe kotọl ghan siẹn ade phọ ooseeny Enaạn. ² Bidị ulọgh ni ogbogo osoph r’ogbotu dị okpeom rukpe. Ogbotu phọ ughol ghan mọ adọl iigbia, kụ otozị phọ r’idaabilị phọ, r’eḍien phọ oseere bọ ghisigh phọ Enaạn irọl ghan siphẹ phọ. ³ Osoph phọ ughol ghan mọ ephạn, ⁴ kụ isiẹn phọ kụ edị idaabilị agol phọ osụ ghan bọ insẹns phọ, ḅilẹ r’izoki agoI phọ olọgh bọ manạ phọ, ḅilẹ r’ikparạ phọ Eeron meraarọgh bọ iizughụm mọ, ḅilẹ r’igbe iyọ phọ osighẹ bọ goI kụ ooteneghiom ephẹn anyụ phọ erọI ghan bọ. Ologhi igbe phọ, iyạI phọ iiḅoghoḍi asighiigh phọ ogẹ bọ onhụ iyọ phọ kụ irọl. ⁵ Anyụ igbe iyọ phọ aruukpaạny aghuḍuul oḍeenaan mọ Enaạn edi ghan ni siphẹ phọ kụ imereghạ. Araphaaph phọ abidị kụ ighoph siphẹ rosaraghị ghan bọ iḅaạl phọ mọ egbuurogh ghelhẹ phọ Enaạn. Kụ ophọn k/amem oghaaphọgh oomo araraạr omadạn. ⁶ Iduọn kụ idị odiighi bọ oḍighi phọ opọ phọ. Aḍio etum ḍio, abupinyọn rikiạ phọ ughị ghan ni siphẹ ogbotu phọ oḍighi yogh raraạr aghuḍum mọ. ⁷ Kụ uw-emụ opinyọn rikiạ phọ bịn kụ aḍigh ghan epẹ osoph phọ, eniin amem bịn lhạ phọ. Odị aphamạm ghan iḅaạl ophighironọm ekiạ phọ ongọ Enaạn, oghạI owophom ikarạph phọ ipẹ odị ḅilẹ r’ipẹ awe phọ u/Iegheri bọ kụ oḍighi yogh bọ. ⁸ Kụ UwaIoor Iigbia phọ asighẹ ni ediighiom mọ ephẹn phọ atughemiọm agananami mọ, idiphọ ogbotu phọ odi bọ ni, pọ k”oghughuron ni eten oḍuạ kụ oḍigh epẹ ephạn phọ. ⁹ lphẹn phọ ekpuIughiọm orụgh phọ ophọn. Emeeraam mọ ingooghineẹn phọ, ḅilẹ r’inạm ophinyonọm arikiạ phọ ongọ Enaạn, ke/ḍighi idị ologhi opọ raaseeny bọ kaseleman. ¹⁰ Iphẹn phọ emoọgh iyaạr oḍighinom iIe r’ipughọI r’odọ kirokirọ iIọ ootoIa ghan amuụm oseIemian aIoor bịn. Iphẹn phọ iiIogh isiẹn aruzu-anyụ phọ, dị erọI ghan ekoriom mem mọ Enaạn engọ bọ eḍighinom iyaạr dị enighẹ epu eḅẹl phọ. ¹¹ Kụ aKraist maru ni idiphọ uw-emụ opinyọn rikiạ igey araraạr phọ ipẹ edi bọ nyiidiphọ. Ogbogo phọ dị odi bọ raḍighi oḍighi phọ abụgh apu, aḅiIẹ aseIeman apu oḅẹI phọ opọ okpeom bọ rukpe phọ. Awe kụ u/Iọgh. lduọn phọ emeeraam mọ o/Io aani siẹn aḅirini phọ ophọn. ¹² Mem mọ aKraist aḍigh bọ asi ephạn phọ, mem bịn ḅeer amadạn, odị o/phamạm iḅaạl igạ r’anmụny asinạm iIọ ophighironọm ekiạ. Odị asighẹ ghụn iḅaạl phọ ipẹ odị, kụ utagharanạm iyira k’agee-pọ. ¹³ Idiphọ rosighẹ ghan bọ iḅaạI igạ r’ilephiri asinạm r’oorụ onyugheel anạm mọ kosaraghiọm we phọ abuphẹ moopuạn bọ loor phọ abidị, ilọ bidị kowopha yogh oḅaạl, ¹⁴ kụ eghiọm ologhi mọ iḅaạl phọ aKraist keḍighi iboom idị epu iphẹn phọ. Atuạn UwaIoor k’agee-pọ phọ kụ asighẹ bọ loor phọ odị aḍighinom iyaạr aghuḍum dị eseIeman angọ Enaạn. lḅaạI phọ odị keetoIomi ni iitughiạn phọ ayira esi eepua iiḍighi phọ, pidị yira oḍighi oḍighi ongọ Enaạn phọ edi ghan bọ.

SEPTEMBER 16-22

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | HIBRU 11

“Iyaạr Phọ Eḍighi Bọ Kụ Omeeraam Amạn Bọ Maạr”

(Hibru 11:1) Omoọgh omeeraam pọ ominọgh ighọr mọ komoọgh ni raraạr phọ ipẹ oḍuom bọ oIoghi phọ, r’oIegheri okuphom owol ilọ araraạr phọ ipẹ yira k”omiịn bọ.

w16.10 27 ¶6

Ḍeenhaan Omeeraam Mọ Anạ Esi Aruguanaan phọ aZihova

⁶ Eten phọ epẹ aBaibul phọ agbạ bọ omeeraam edi siphẹ Hlibru 11:1. (Bạl.) Omeeraam mọ agbon ilọ iyạl araraạr dị yira ro/miịn ghan: (1) “Araraạr phọ ipẹ oḍuom bọ ologhi phọ”​—iphẹn phọ eḅaramaạm raraạr ilọ aghisigh dị oguanaan kụ ke/munughan, idiphọ osiemi eekuna oomo ekeeny eḍighinom iyaạr ḅilhẹ r’eeruanaan omoom aḅirinhi phọ. (2) “ Ilọ araraạr phọ ipẹ yira k”omiịn bọ.” Siẹn igẹ phọ iphẹn, ekpo onhụ aGrik phọ ogbạ bọ mọ “r’oIegheri okuphom owol” remạ ghan “riphigh dị eganana” ilọ araraạr dị k”omiịn ghan, esi olegheri mọ aZihova Enhaạn phọ, aZizọs Kraist, aruukpaạny phọ, ḅilhẹ r’iiḍighi Omhạr k’akẹ phọ edi ghan ni. (Hib. 11:3) Ika kụ idị yira koḍeenaan mọ oḍuom olhoghi phọ ayira odi ni eye ḅilhẹ kẹn mọ yira omeeraam ni ilọ araraạr phọ ipe ariḍien re/miịn bọ oghaạph bọ siphẹ Ekpo onhụ phọ Enhaạn? Esi ikpo onhụ r’iiḍighi phọ ayira​—iphẹn phọ kụ i/lo pọ omeeraam mọ ayira o/munughan.

(Hibru 11:6) Oye dị u/moọgh omeeraam ka/tue aḅaalamị ologhi Enaạn. Oye lọ ratu otuman Enaạn kameeraam mọ Enaạn edi ghan ni, eḅilẹ ghan reenmo ruunmo buphẹ osighẹ bọ oomo ologhi phọ abidị kụ rowaạm bọ nyodị.

w13 11/1 11 ¶2-5

‘Opọ Ranmo Ghan bọ Ruunmo Buphẹ Osighẹ bọ Oomo Ologhi Abidị Kụ Rowaạm bọ Nyodị’

Ewạ eeghe oḅaalamị ologhi aZihova? APọl agẹ mọ: “Oye dị u/moọgh omeeraam ka/tue aḅaalamị ologhi Enaạn.” Lọgh elhegh mọ aPọl o/ḅẹm mọ ekpạr ri oḍighi idị keḅerenaạn Enhaạn dị omeeraam u/lo. Kparipẹ ghun, otelhedom mọ raḅẹm ghan mọ ko/tue oḍighi iduọn phọ. Iduọn phọ pọ odị raḅẹm ghan mọ; omeeraam amoọgh igey maạr oḍighinom oḅaalamị ologhi Enhaạn.

Eeghe odọ omeeraam kụ raḅaalamị ghan ologhi aZihova? Omeeraam mọ ayira esi Enhaạn aphạm iyạl araraạr. Eḅẹl phọ, yira ‘komeeraam mọ Enaạn edi ghan ni.’ Inọn asiBaibul egbạ mọ “omeeraam mọ Enaạn edi ghan ni.” Yira koḅaalamị bọ ika ologhi Enhaạn eḍighi maạr lọ yira rookia mọ Enhaạn edi ghan ni? Ghalamọ iduọn phọ ni, ogey omeeraam apelom pạ, loor esi dị ghalamọ ikarạph aruwaloor bịn elegheri mọ aZihova odi ghan ni. (Jems 2:19) Iduọn yira omeeraam bọ mọ Enhaạn edi ghan ni k’inyu iyira oḍighi iyaạr omiteom, iduọn phọ pọ, omạ omiteom omeeraam mọ ayira esi oḍighi ghan araraạr dị keḅaalamị ologhi Enhaạn.​—Jems 2:​20, 26.

Iyạl, yira ‘komeeraam mọ’ Enaạn kụ ‘reenmo ghan ruunmo.’ Oye dị amoọgh ogey omeeraam alegheri akuphom owol mọ inyaạm mọ ipẹ odị alọgh bọ oḅaalamị ologhi Enhaạn mọ ke/pe oopho. (1 Korịnt 15:58) Yira koḅaalamị bọ ika ologhi aZihova eḍighi maạr dị yira rookia ghan mọ aZihova katue ni uunmo iyira ruunmo? (Jems 1:17; 1 Pita 5:7) Oye lọ asighẹ mọ Enhaạn o/moọgh maạr oḍighinom ayira, iyira u/maghamị maạr, ḅilhẹ m’ogbagarạ oye pọ o/legheri Enhaạn aBaibul phọ.

Abuọ aniạn kụ edị aZihova ranmo ghan ruunmo? Apọl aḅẹm mọ “buphẹ osighẹ bọ oomo ologhi phọ abidị kụ rowaạm bọ nyodị”. Aḍiniin aḍinyạ dị ogeanhaạn we dị rogbạ ghan Baibul phọ kotenheghi inhọn arunhụ eḅẹm mọ ekpo onhụ aGrik phọ ogbạ bọ mọ ‘osighẹ oomo ologhi rowaạm’ re/ḅẹm ghan mọ “omite oghị owạ” kuolọ reḅẹm ghan mọ, oghị esi Enhaạn “ilọ iiseeny.” Inọn igẹ iḅẹm mọ ekpo onhụ aGrik phọ ephẹn phọ remạ ghan olọgh inyaạm r’ogbi ologhi oye phọ. Ii, aZihova ranmo ghan ni buẹn omeeraam anyu bọ ooseeny odị r’ephomhoghiạn ḅilhẹ r’oophugh dị aḍuạ k’epẹ ekpom mọ.​—Matiu 22:37.

(Hibru 11:​33-38) Buphẹ osighẹ bọ omeeraam eenan rumụ aramạ, bịn okpạr opuughi. Bidị uphạm ni we phọ ilọ aghuḍuul, kụ omoọgh bọ ipẹ Enaạn eguanaan bọ. Bidị ukasaghị ni runhụ idimini-ḅuagụ, ³⁴ oḍimighi iikpọ aniạn, okpetenaan ḍuugh eIooI-eghạm. Bidị udugh ni, kụ uḅilẹ ni okpạr; oḍighi iphelegbe eghạm, okaaghị buọ eghạm aruuruen phọ oowalamị. ³⁵ Anmariịr uḅilẹ ni osigheọgh weye abidị dị moḅerenu esi aḍuugh ologhomạ. Buniin abudị okasaghiọm u/meeraam mọ osereghi bunọ, umughanaan ghụn ni igbiphoghọm mọ, pidị bidị oḅerenu oḍigh ghuḍum dị anighẹ apu kuḅẹI phọ. ³⁶ Unmoghoghoọm ni ogurọgh buniin; uphaḍị yogh ni buniin oIoghoḍị IkoIi. ³⁷ UroḅoI Ii ikpo buniin; aayạgh buniin iyạI ipoḍi; ozeọm buniin eIooI-eghạm. Buniin ukpoIoghiạn ghan ruzu iyooI igạ r’arutụ kụ ooghiraan ghan r’ekuIom, r’iminimiịn, r’igbiIoghọm. ³⁸ Bidị unighẹ ophughạn orọl aḅirini phọ ophọn. Bidị urelhe yogh ghan radalạ r’araaḅarạph phọ, idiphọ abuteneneen, orughogh ghan ikuru araaḅarạph r’aropogh ude.

w16.10 23 ¶10-11

Kparamị Omeeraam Mọ Anạ Esi Ipẹ Nạ Aḍuom bọ Ologhi Phọ

¹⁰ Siphẹ Hibru emhụ phọ 11, otelhedom mọ aPọl aghaạph ni ilọ odẹgh ophogh kirokirọ dị arebenẹ Enhaạn dị u/kol siḍien phọ okparạm yogh. Esi omaạm, otelhedom mọ aghaạph ni aghol ilọ anmariịr omeeraam dị anmụny phọ omuughu, kuolọ uḅilhẹ ni oḅerion nmụny phọ ongọ bidị. Kụ aḅilhẹ aghaạph aghol “buniin abudị okasaghiọm u/meeraam mọ osereghi bunọ, umughanaan ghụn ni igbiphoghọm mọ, pidị bidị oḅerenu oḍigh ghuḍum dị anighẹ apu kuḅẹI phọ.” (Hib. 11:35) Ii, obọ yira u”kạr ulegheri buphẹ orọl bọ ologhi aPọl, kuolọ buniin idiphọ Naboth r’aZechariah, utuạn ni mọ r’onaghanạn Enhaạn ḅilhẹ roḍighi ogbi phọ odị bịn oroḅol ikpo oghiigh. (1 Ki. 21:​3, 15; 2 Chron. 24:​20, 21) Eten dị eegholaan ni aDaniel r’arighirị phọ odị umoọgh ni eepoogh omeeraam mosereghi bidị kuolọ “u/meeraam mọ osereghi bunọ”. Kparipẹ ghụn, omeeraam mọ abidị esi iikpọ phọ Enhaạn aloghonaạn bidị ḍighaạgh ‘okpomori arunhụ idimini-ḅuagụ’ ḅilhẹ ‘r’oḍimighi iikpọ aniạn.’​—Hib. 11:​33, 34; Dan. 3:​16-18, 20, 28; 6:​13, 16, 21-23.

¹¹ Aloor omeeraam mọ abidị, kụ edị ariil phọ Micaiah r’aJeremaya “osoman odẹgh ophogh inmoghoghoọm . . . r’ikoli.” Abunọn, idiphọ Ilaija, “orele yogh ghan de okpaghạ r’araaḅarạph ḅilhẹ r’aropogh aruugum siẹn ade phọ.” Oomo phọ abidị ukparạm ni loor esi dị bidị ‘uminoghọm ghan ighọr mọ komoọgh ni raraạr phọ ipẹ oḍuom bọ oIoghi phọ.’​—Hib. 11:​1, 36-38; 1 Ki. 18:13; 22:​24-27; Jer. 20:​1, 2; 28:​10, 11; 32:2.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Hibru 11:4) Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ ekiạ phọ Ebel aphighirọn bọ angọ Enaạn enighẹ bọ epu nyepẹ aKen. Enaạn r’aloor odị ituạn omeeraam mọ EbeI kụ ele bọ ekiạ phọ kụ esighẹ bọ nyodị mọ oye aruukuan ni. Loor omeeraam mọ ophọn phọ, EbeI raḅạ ni eye ghaIamọ idiphọ odị mamugh bọ ni.

it-1 804 ¶5

Omeeraam

Areḍeenaan Omeeraam Iḍiodi. Torobọ onyọ “aḍiboom aḍita awe” phọ aPọl aghaaph bọ aghol (Heb 12:1) omoọgh ni emhụ iyaạr otuạn omoọgh omeeraam. Esi omaạm, Ebel akạr alegheri oguanaan phọ Enhaạn idị egbolomaam “eemuma” dị k’ezeẹr emhụ “ekarạph iyaạr phọ”. Kụ odị amiịn riphigh dị eganana ilọ omunughan ilioghọm mọ aZihova agbeelom bọ mọ kemitenaan odẹ r’onhiin ph’odị siphẹ Eden. Dị m’omite siphẹ oghoony phọ Eden, Adạm r’otọ odị umiinọm ghan kụ ogbi oteẹny iyaạr olhe loor iduọn moronyon bọ de phọ kụ eḅilhẹ bọ resiighi reghena r’iitoor. Eeni kẹn Ebel amiịn ghan ni ipẹ Iv asighẹ bọ loor odị akuọm olom mọ odị ḅilhẹ r’ipẹ Adạm raponomaam bọ nyodị. Eten dị iikia i/lo, onhiin phọ odị akunumạ ghan ni ilọ eephina dị retọl ghan mem lọ odị raamor. Ḅilhẹ kẹn, siphẹ eḍighom oghoony phọ Eden asicherub kụ imereghạ rekori r’elhool dị repịph. (Ge 3:​14-19, 24) Oomo phọ iphẹn phọ kụ iloghonaạn bọ ḍighaạgh Ebel “olegheri okuphom owol,” mọ apelieẹny k’atu ni dị ‘eego esi eemuma phọ oguanaan bọ.’ Esi iduọn phọ, omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ Ebel “aphighirọn bọ [ekiạ] angọ Enaạn,” ekiạ dị enighẹ epu nyepẹ aKen.​—Hib 11:​1, 4.

(Hibru 11:5) Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ Inọk u/mugh bọ. [Usighẹ ghụn nyodị NW ], bịn uwạ nyodị u/miịn, idị eḍighi bọ Enaạn mesighẹ nyodị. Aḍinyạ iigbia phọ reḅẹm ghan ni mọ, “Tutụ kosighẹ bọ Inọk, odị aḅaalamị ni ologhi Enaạn.”

wp17.1 12-13

“Odị Aḅaalamị ni Ologhi Enaạn”

Esi oghẹn onaghạn aḍughụm kụ edị oḅẹm bọ mọ “usighẹ” Inọk bịn ‘odị o/mugh’? AZihova amiigha loor bịn asighẹ ghuḍum mọ Inọk bịn odị o/rọl mun, bịn eḍighi idị odị u/soman eephina aḍuugh. Kuolọ eḅẹl phọ, tutụ kosighẹ Inọk odị alegheri ni mọ “odị aḅaalamị ni ologhi Enaạn.” Ika? Kụ odị agbi bọ omugh phọ, eeni Enhaạn iḍeenaan ni nyodị uḍien, kụ eeni aḍeenaan nyodị ipẹ ade phọ keḍighi bọ paradaịs. R’eḍeenaan dị eegholaan ni mọ odị amoọgh ni kuuḅi aghisigh aZihova, Inọk amheel ralhạ aḍuugh. R’agẹ bọ ilọ Inọk r’abunọn alhephiri anmụny r’anmariịr dị okpẹ oḍuom ologhi, otelhedom mọ aPọl aḅẹm mọ: “oomo phọ awe phọ abuphẹ phọ umughom ni omeeraam.” (Hibru 11:13) Ipẹ reten, amulọgh ḍien phọ odị umiigh ni owạ aḍizu phọ odị, kuolọ “u/miịn,” loor esi dị eeni aZihova aaghị ni ḍizu phọ odị, o/meera mọ awe omiịn, obọ bidị kosighẹ ghan bọ opogh iniin ogbạ ophophe ikarạph iiseeny.

Ibạl ABaibul

(Hibru 11:​1-​16) Omoọgh omeeraam pọ ominọgh ighọr mọ komoọgh ni raraạr phọ ipẹ oḍuom bọ oIoghi phọ, r’oIegheri okuphom owol ilọ araraạr phọ ipẹ yira k”omiịn bọ. ² Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ Enaạn esighẹ bọ weye agediidi phọ eloghomạ. ³ Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ yira onaghạn bọ mọ Enaạn iḅẹm onhụ bịn kụ olẹm bọ aḅirini phọ. Esi ikpo onhụ phọ odị, usighẹ ipẹ ro/miịn bọ kụ olẹm ipẹ romiịn bọ. ⁴ Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ ekiạ phọ Ebel aphighirọn bọ angọ Enaạn enighẹ bọ epu nyepẹ aKen. Enaạn r’aloor odị ituạn omeeraam mọ EbeI kụ ele bọ ekiạ phọ kụ esighẹ bọ nyodị mọ oye aruukuan ni. Loor omeeraam mọ ophọn phọ, EbeI raḅạ ni eye ghaIamọ idiphọ odị mamugh bọ ni. ⁵ Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ Inọk u/mugh bọ. [Usighẹ ghụn nyodị NW ], bịn uwạ nyodị u/miịn, idị eḍighi bọ Enaạn mesighẹ nyodị. Aḍinyạ iigbia phọ reḅẹm ghan ni mọ, “Tutụ kosighẹ bọ Inọk, odị aḅaalamị ni ologhi Enaạn.” ⁶ Oye dị u/moọgh omeeraam ka/tue aḅaalamị ologhi Enaạn. Oye lọ ratu otuman Enaạn kameeraam mọ Enaạn edi ghan ni, eḅilẹ ghan reenmo ruunmo buphẹ osighẹ bọ oomo ologhi phọ abidị kụ rowaạm bọ nyodị. ⁷ Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ aNoa anaghanạn bọ ni mem mọ Enaạn ephụr bọ nyodị rurụ ilọ araraạr phọ kemiteghu bọ kụ odị k”omiịn bọ. Odị anaghanạn ni Enaạn kụ akạ bọ oboom oghuugh phọ aphẹI bọ nyodị r’otọ odị atene. lphẹn dị aḍighi bọ kụ igananami bọ emeeraam aḅirini phọ. Enaạn ituạn omeeraam mọ odị kụ esighẹ bọ nyodị mọ oye aruukuan ni. ⁸ Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ Ebraham anaghanạn bọ, mem mọ Enaạn emạgh bọ nyodị mọ aḍuạ agheel eelhe phọ onọ kangọ bọ nyodị. Odị o/legheri ni epẹ dị rakị bọ kụ aḅetenu ni bịn aḍuạ eelhe phọ odị. ⁹ Omeeraam kụ aḍighi iyaạr phọ dị arọl bọ ni dọI iiruen siphẹ ade phọ Enaạn eguanaan bọ nyodị. Odị r’Aizịk r’aJekọb, abuḅaramạ oniin phọ oguan phọ, kụ urughogh ghan bọ ni iloghi arogbogo phọ okpeom bọ rukpe phọ. ¹⁰ Iyaạr phọ eḍighi bọ, Ebraham agonom ghan omiịn emạ phọ epẹ Enaạn metooghị bọ ephighi etuụgh elọgh. ¹¹ Omeeraam kụ aḍighi bọ iyaạr phọ aSera maIooIogh bọ ni kụ amoọgh bọ ni inyaạm oomorom oọny phọ, idị eḍighi bọ odị ameeraam ni mọ opọ aguanaan bọ nyinọ kaḍighi ni ipẹ oguan phọ amiteom. ¹² Kụ Ebraham mọ ophọn phọ marọI bọ ni rapogh ḍuugh, kụ aḍighi bọ odẹ eemarạ eemarạ phọ eḍiza bọ idiphọ araanaạn phọ ipẹ edi bọ k’akẹ, ḅilẹ r’ikpo iisaạr phọ ko/tue bọ obạl omuneni edi bọ oogbom ophiịny phọ. ¹³ Oomo phọ awe phọ abuphẹ phọ umughom ni omeeraam. Bidị u/teẹny raraạr phọ Enaạn eguanaan bọ, kụ urọl li k’egher kụ omiịn r’oḅaạl ologhi kụ oḅilẹ oghaạph omiteom mọ bunọ aruuruen r’abuteneneen siẹn aḅirini phọ. ¹⁴ Buphẹ rokaạph ghan bọ raraạr phọ iphẹn roḍeenaan ghan mọ abunọ rowạ ghan emạ elọ abunọ. ¹⁵ Bidị u/kiọm ghan mun oIoghi emạ phọ epẹ bidị owilẹ bọ oḍuạ. Mọ ughiọm ghan ni oIoghi, obọ bidị mumoọgh ni eepoogh oḅilẹ origheel. ¹⁶ Bidị umoghi ghan ghụn omoọgh emạ phọ k’akẹ, epẹ enighẹ bọ epu nyepẹ bidị owilẹ bọ. Bịn i/ḍigh umugholoor esi Enaạn bidị omạgh nyodị mọ Enaạn abunọ, idị eḍighi bọ odị malọgh ni emạ aseenaan bidị.

SEPTEMBER 23-29

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | HIBRU 12-13

“Ilhioghọm​—Eḍeenhaan Ephomhoghiạn AZihova”

(Hibru 12:5) Nyina mewula oroma phọ Enaạn riroma ghan bọ inyina idiphọ odẹ r’oọny ḍughụm? Mọ, “Moọny amị, mem lọ Omoọgh-we phọ raliọm nyinạ, ka/sighẹ ghan mudị iyaạr i/mạn. Ḅilẹ kẹn ologhi anạ ku/dugh ghan, mem lọ odị aḅaạm nyinạ,

w12 3/15 29 ¶18

Kaḅilhẹ Mun Apogh Omạn Ilọ M’eten

¹⁸ Oroma dị nyinạ u/ḅeraạn. K’okaạph ika eḍighi maạr dị enyu nyinạ oḅilhẹ ootughiạn r’ophin ologhi ilọ oroma dị ongọ nyinạ? Iphẹn phọ k/epin esi anạ bịn, kuolọ k’eḅonyon nyinạ ezu​—bịn “edughe.” (Hib. 12:5) Mughumọ yira usighẹ m’oroma pho ‘o/mạn’ iyaạr kụ oghel obobọ ‘m’idughe iyira’ loor iduọn yira omeeraam bọ kụ oḅilhẹ owilhẹ, ipẹ keḍighi bọ iniin phọ ni​—yira u/meera oroma phọ uḅọl iyira angọ suọ. P’eeghe odọ idị emạn maạr onaghanạn iphụr arurụ phọ aSolomon: “Sighẹ ilioghọm; u/bilhẹ ghan. Maạr aseerian, idị eḍighi bọ eḍighi ghuḍum anạ.” (Prov. 4:13) Idiphọ oye dị rakiilom moto kụ radaphạn iilogh eten phọ, osighẹ ghan oroma, kụ osighẹ oḍighinom, bịn oghị ghisigh.​—Prov. 4:​26, 27; bạl Hibru 12:​12, 13.

(Hibru 12:​6, 7) idị eḍighi bọ Omoọgh-we phọ raliọm ghan ni oye lọ odị aphomoghiạn, kagurọgh torobọ oye lọ odị asighẹ aIoghomạ mọ oọny onọ.” ⁷ Iminimiịn phọ nyina remiinọm bọ iIọ ituughạ phọ anyina. Enaạn riphạm ni inyina idiphọ odẹ r’oọny. Oọny o/Io ghan dị odẹ phọ ra/Iiọm ghan?

w12 7/1 21 ¶3

“Mem Lọ Nyina Reḅereghị, Iḅẹm Ghan Mọ, ‘Odẹ’ ”

Odẹ dị aphomoghiạn nmụny odị raliọm ghan ni, loor esi dị odị amoọgh ogbolomaam ilọ odọ awe phọ bidị kotu bọ. (Efesọs 6:4) Odẹ dị arọl idiphọ phọ ramiigh ghan, kuolọ raa/gamaniạn ghan mem lọ raleemi ibạm anmụny phọ odị. Iniin phọ kẹn ni kụ idị Odẹ k’akẹ phọ ayira eeni amem ramiịn ghan mọ ekpeanaạn ni oliọm ayira. Kuolọ eten ilioghọm mọ Enhaạn reḍighi ghan ilọ ephomoghiạn k/ilọ arigilaạm. Idiphọ Odẹ phọ odị, aZizọs raa/gamaniạn ghan, ghalamọ amem dị abumatuạn phọ odị u/nuụn ni umegheron udaphạn esi dị odị aalemi bidị.​—Matiu 20:​20-28; Luk 22:​24-30.

(Hibru 12:11) Repin ghan ni, re/ḅaạI ghan iIoghi awe, mem Iọ roIiọm bidị, kụ onyebeI roten, buphẹ moIiọm bọ kụ mosereghian bọ romuum ghan iimuma eephọ korọI dọI aruukuan.

w18.03 32 ¶18

“Sighẹ Ghan Ilioghọm Pidị Asụ Ologhi”

¹⁸ Okạr igey ilioghọm repin ghan ni, kuolọ iyaạr edi ni dị ephin epu​—eephina iikpiạ oghel ilioghọm mọ. (Hib. 12:11) Ophogh iyạl areḍeenaan​—aKen r’Uw-emhạ phọ Zedekiah. Mem mọ aKen ralẹm bọ ighurughuụr amulọgh ḍien phọ odị k’akiigh bọ Ebel, Enhaạn iromoghiom nyodị mọ: “Eeghe kụ iḍighi kụ nạ raamor bọ r’ighạgh iloghi ḅilhẹ re/ḅaạl ologhi? Nạ aḅilhẹ amiigh oḍighi igey, nyinạ kosighẹ ologhomaạm ḍughụm? Kuolọ eḍighi maạr lọ nạ u/kiton uḍighi igey, pọ ikarạph meghuura reḍigh pạ onhụ oḍibuo phọ anạ, kụ enyạ ozuom anạ; kuolọ nạ katue ni akpetenaan?” (Gen. 4:​6, 7) AKen o/naghanạn. Kụ ikarạph phọ ekpạr epu nyodị. P’eeghe eḅoriạ eephina r’imhinhimhiịn dị aKen asighẹ aruomaan loor odị! (Gen. 4:​11, 12) K/otue osighẹ eephina onaghanạn iromoghiom mọ aZihova otomaạm ipẹ emitenaan bọ nyodị.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Hibru 12:1) Kụ iduọn aḍiboom aḍita awe orọl bọ okoom rumiịn iyira, onyagharanaạn oomo araraạr lọ kiimoromị iyira osereghi. Okporiọn raghaạgh torobọ ikarạph lọ ikpophonom iyira kụ obigh ekpom oghiilom eghiiI phọ yira omoọgh bọ!

w11 9/15 17-18 ¶11

Kiil Eghiil phọ R’okparạm

¹¹ ‘Aḍiboom aḍita awe phọ orọl bọ rumiịn iyira’ u/ḍighi oopho awe dị orologhụ ude obobọ ruphogh ghan iyira bịn idiphọ reḍighi ghan bọ, dị oru ophogh aani eghiil phọ omiịn oye abidị dị rakiil aani oteẹny iikpiạ phọ. Kparipẹ ghụn, oḍighi we dị oghiil aani ghan eghiil phọ. Dị m’oghiil omadạn oteẹny iikpiạ phọ. Ii obọ momuughu, kuolọ kotue ni omiịn bidị idiphọ arephelegbe awe eghiil dị kotue ni okparamị bumoom dị purukụ rokiil aani. Gbiom ologhi anạ idị opọ rakiil bọ kaloghoma, eḍighi maạr dị alegheri mọ aḍita phọ oko bọ ooghironom nyodị romiịn aani oḍighi bugbaany arephelegbe eghiil. Nạ ragbi mọ k’enyu nyodị olọgh inyaạm ghalamọ oghiil aạr aloor odị eten ḍughụm? Abugbaany aḍita awe phọ abuẹn orọl bọ rumiịn iyira siẹn eghiil aghuḍum mọ oḍighi eḍeenaan dị emạ emiteom mọ etigheri ilọ eghiil phọ ekpạr, oye katue ni ateẹny iikpiạ phọ. Esi iduọn phọ, mem dị aKristẹn aHibru oḅẹl okuron asiạ phọ ootughiạn ghan eḍeenaan aḍita awe phọ orọl bọ rumiịn iyira bidị kotue ni omoọgh akpọ oḅio oghiilom eghiil phọ rokparạm’​—iduọn yira rokiil bọ rodon.

(Hibru 13:9) Ke/meera odọ kirokirọ itughemị irorori inyina egbolẹ egey eten phọ. Ekpẹ ni dị onmạ ighirigiir phọ Enaạn kụ kakparamị ruwaloor phọ ayira, k/ooko ghan iilogh ilọ amale. Buphẹ ooko ghan bọ iilogh phọ iphẹn u/moọgh suọ.

w89 12/15 22 ¶10

Pinyọn Rikiạ Dị Eḅeraạn AZihova

¹⁰ Iwạ dị awe aHibru phọ ko/meera mọ “odọ kirokirọ itughemị” abuo aJu phọ ‘erorori bidị egbolẹ egey eten phọ.’ (Galetia 5:​1-6) ‘Onmạ ighirigiir phọ Enaạn kụ kakparamị ekpom’ mọ orọl isiẹn igey phọ omiigh k/itughemị phọ ipẹ phọ. Abuniin ukạr oogbaghanaạn ghan ilọ ariiḍien r’arikiạ, kuolọ aPọl aḅẹm mọ ekpom mọ “amale” kụ ra/kparamị ghan bọ loor esi dị abuphẹ oleeghi bọ u/moọgh suọ.” Oḅọgh aloor ongọ Enhaạn kụ omaghamị iyaạr etagharạn phọ kụ rekparamị ghan siya phọ oye phọ r’aZihova k/omoọgh ogbolomaam dị u/kpeanaạn ilọ oleeghi iniin odọ amale r’ookoyogh asiḍio. (Rom 14:​5-9) Idị epelom siẹn, ekiạ phọ aKraist iḍighi idị arikiạ abuọ aLivai phọ i/moọgh mun maạr oḍighinom.​—Hibru 9:​9-14; 10:​5-10.

Ibạl ABaibul

(Hibru 12:​1-​17) Kụ iduọn aḍiboom aḍita awe orọl bọ okoom rumiịn iyira, onyagharanaạn oomo araraạr lọ kiimoromị iyira osereghi. Okporiọn raghaạgh torobọ ikarạph lọ ikpophonom iyira kụ obigh ekpom oghiilom eghiiI phọ yira omoọgh bọ! ² Osighẹ riḍien ayira ogbi Ioor aJizọs, opọ omeeraam mọ ayira odi bọ esi odị k’emiighom mọ tutụ eteẹny eekuna phọ! Odị o/tuạn mọ kokạn ni nyinọ Ioor oreeny phọ okiigh bịn o/wilẹ eghiil phọ. Odị akpokpọy ni aghiọm ghisigh Ioor ibo phọ ipẹ rekori bọ nyodị. ldiphọ umugholoor omugh aḍuugh egbo phọ u/kịgh bọ iyaạr esi odị, nyiidiphọ odị marọl ude k’akẹ ḍighaạgh eliom agadạ odaạm emạ phọ Enaạn. ³ litughiạn odọ amulọgh ḍien phọ dị akparạm bọ ḍighaạgh abuḍighinom ikarạph phọ, obọ iloghi anyina kedugh ghan bọ nyina ekanyanụ. ⁴Eenom mọ nyina rebeanan bọ ikarạph k”esi esi dị kozu iḅaạI phọ anyina. ⁵ Nyina mewula oroma phọ Enaạn riroma ghan bọ inyina idiphọ odẹ r’oọny ḍughụm? Mọ, “Moọny amị, mem lọ Omoọgh-we phọ raliọm nyinạ, ka/sighẹ ghan mudị iyaạr i/mạn. Ḅilẹ kẹn ologhi anạ ku/dugh ghan, mem lọ odị aḅaạm nyinạ, ⁶ idị eḍighi bọ Omoọgh-we phọ raliọm ghan ni oye lọ odị aphomoghiạn, kagurọgh torobọ oye lọ odị asighẹ aIoghomạ mọ oọny onọ.” ⁷ Iminimiịn phọ nyina remiinọm bọ iIọ ituughạ phọ anyina. Enaạn riphạm ni inyina idiphọ odẹ r’oọny. Oọny o/Io ghan dị odẹ phọ ra/Iiọm ghan. ⁸ Owilẹ bịn dị inyina ri/liọm ghan idiphọ abuerị phọ, pọ nyina k/okaraghị anmụny odị, nyina anmụny eten. ⁹ Epel iphẹn phọ, yira uḅilẹ ni omoọgh burudẹ siẹn ade phọ dị uliọm ghan iyira, kụ yira ulọgh ghan kẹn nị bidị eghuan. Ekpẹ ghụn ni epu dị yira kosooromi loor phọ ayira ongọ iikpọ Odẹ phọ odi bọ k’akẹ, pidị omoọgh ghuḍum. ¹⁰ Aburudẹ phọ ayira uliọm ghan ni iyira moọny ekulha amem bịn, idiphọ ekpeanaạn bọ bidị, kụ Enaạn ekol ghan suọ dị yira komoọgh kụ riliọm ghan bọ iyira, pidị yira ophin aani bin aroozọ aghuḍuul phọ odị. ¹¹ Repin ghan ni, re/ḅaạI ghan iIoghi awe, mem Iọ roIiọm bidị, kụ onyebeI roten, buphẹ moIiọm bọ kụ mosereghian bọ romuum ghan iimuma eephọ korọI dọI aruukuan. ¹² lzaamị ikporokporọ araghaạgh phọ anyina, eḅilẹ egburiọn iphighaphigha aruukum mọ anyina. ¹³ ltelhe ghan iphalaḅaạl areten, pidị owol egha phọ aaleeny, kparipẹ r’oḅoghoronu omadạn. ¹⁴ lkparamị ghan ḍighaạgh erolọm eephọ r’oomo awe, erọl dọl aruukuan, idị eḍighi bọ olọ u/tọI dọI phọ aḍiẹn phọ ka/miịn Omoọgh-we phọ. ¹⁵ Igona Ioor, obọ oghọr phọ Enaạn kakpetenaan ghan bọ onyọ anyina. Igona kẹn Ioor mọ eghiḍim ki/moọgh sinị esi anyina, idị eḍighi bọ resi remanạm keḍighi ni oboom ogbaragbarạ ogbo phọ anyina. ¹⁶ lgona kẹn loor anyina mọ oye ipesi ku/pesi, ḅiIẹ kẹn ku/kịgh Isọ dị Enaạn u/Iọgh eegu kụ atuạn eniin ekpạ eḍien bịn aaI ikpanạ phọ odị. ¹⁷ Nyina eIegheri ni mọ onyebeI roten, kụ odị aḅilẹ aḅula apuru odẹ phọ odị oghọr phọ, kụ oghel nyodị, idị eḍighi bọ odị o/legheri mun ilọ ooḅulemi ipẹ dị maḍighi bọ, ghalamọ idiphọ odị amoghi bọ ni izin igey.

SEPTEMBER 30–OCTOBER 6

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | JEMS 1-2

“Eten dị Erorori Rekị Ongọ Ikarạph r’Aḍuugh”

(Jems 1:14) Odẹgh ophogh rateẹny ghan oye mem lọ ekarạph eephuạ odị meru eḍạ ologhi phọ odị.

g17.4 14

Odẹgh Ophogh

Rodẹgh ghan oye phọ mem dị oye phọ amiịn iyaạr dị eḅeraạn oye phọ​—elọ ekạr nuụn eḍighi ekarạph iyaạr. Esi omaạm, oḅẹm mọ nạ akị ogho iyaạr, kụ nạ amiịn iyaạr dị eḅeraạn nyinạ. Bịn kụ ekem eru ologhi anạ mọ nạ katue ni asighẹ iyaạr phọ epẹ phọ bịn oye ra/miịn. Toroboiperolbọ, ologhi anạ aḅenị nyinạ mọ ḅoorian! Bịn nạ asighẹ ologhi anạ pạ bịn anyeene oḍuạ. Siẹn phọ, nạ makpạr apu bịn odẹgh ophogh phọ aten.

IDỊ ABAIBUL PHỌ AGHAẠPH

Iitughiạn phọ ipẹ phọ eru ologhi anạ pọ u/ḅẹm mọ nạ okarạph oye. ABaibul phọ aḅẹm mọ oomo phọ ayira rosoman ghan ni odẹgh ophogh. (1 Korịnt 10:13) Iyaạr dị ekạr emạn maạr pọ ipẹ yira ozọ bọ mem mọ ipẹ phọ eru bọ ologhi ayira. Abuniin rotolonaạn ghan ikarạph iitughiạn phọ iphẹn bịn oọny amem momeel oḍighanaan. Abunọn rokem ghan kokpor osighẹ idiphọ iyaạr dị eeph.

“Odẹgh ophogh rateẹny ghan oye mem lọ ekarạph eephuạ odị meru eḍạ ologhi phọ odi.”​—Jems 1:14.

(Jems 1:15) Idiphọ oomor moọny omạr kụ aḍighi oye akpọ amanạm ramugh ghan bọ, kụ idị ekarạph eephuạ reemor ghan kemạr sipioghọm, kụ eekuna asipioghọm mọ pọ aḍuugh.

g17.4 14

Odẹgh Ophogh

ABaibul phọ agananami ni radạ dị retorori ghan k’eghị engọ oḍighi ikarạph. AJems 1:15 eḅẹm mọ: ‘Ekarạph eephuạ phọ reemor ghan kemạr sipioghọm.’ Oḅạ eten dị edugh, mem lọ yira orolonaạn ekarạph eephuạ phọ, resi ghan ni esi dị iyaạr ke/kikima oḍighi ipẹ rinyuughi bọ iyira idiphọ anhịr dị aamor kụ ramạr. Kuolọ, yira kotue ni okpetenaạn oḍighi arebenẹ ikarạph aruuphuạ. Yira kotue ni okpạr opu.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Jems 1:17) Oomo phọ igey inmo phọ yira omoọgh bọ iḍuạ ni esi Enaạn kụ eru bọ. Odị kụ alemọgh oomo phọ ipẹ remụ bọ epẹ k’akẹ phọ. Araraạr phọ ipẹ phọ reenmeeghian ghan ni, kụ Enaạn re/nme ghan eḍighinom iyaạr phọ dị ruḍighi ghan bọ iyira.

it-2 253-254

Ipẹ Remụ bọ

AZihova kụ ‘Odẹ ipẹ remụ bọ.’ (Jems 1:17) Etigheri iduọn odị “amiteom bọ ogogo phọ ongọ aḍiḅaạl ootaany, iilogh unwanyụ phọ r’aranaạn ongọ aḍiḅaạl ḍughul” (Jer 31:35) odị aḅilhẹ kẹn aḍighi Zin oomo igey phọ ipẹ rutughemị ghan bọ iyira eghịgh bọ ḍiḅaạl. (2Kọr 4:6) Ologh phọ Odị, asikoọl osopha phọ odị, ḅilẹ r’ekpo onhụ phọ odị eḍighi ḍiḅaạl engọ buphẹ omeera bọ mọ eeḅakị bidị. (Ps 43:3; 119:105; Pr 6:23; Isa 51:4) Okọ suọr phọ agbeelom mọ: “Esi aḍiḅaạl anạ kụ edị yoor romiịn ghan eten.” (Ps 36:9; poghom Ps 27:1; 43:3.) Idiphọ amem dị eerumuḍio emite kụ aḍiḅaạl phọ rekpoghoronhu ghan bọ “tutu aḍio phọ emeerạ,” iduọn kụ idị eten oye elhiom eḍighinom iyaạr phọ rekpoghoronhu ghan keghiọm ghisigh, dị eego esi osụ ologhi phọ k’Enhaạn. (Pr 4:18) Odaphạn ghan okol phọ opọ aZihova aphighi bọ, pọ yira rotelhe okol aḍiḅaạl phọ odị. (Isa 2:​3-5) Ḍierị phọ aḍighaạgh phọ, oye lọ amiigh omoọgh ikarạph aruuphuạ obobọ ophogh araraạr eten lọ i/kpeanaạn pọ maḅuạ siphẹ aḍiḅaạl phọ, aḍigh okikị ufiri. AZizọs aḅẹm kẹn ni mọ: “eḍighi maạr dị nạ amoọgh ekarạph ekpeḍien, pọ ufiri maḍigh loor anạ, kụ eḍighi iyaạr dị ekpeḍien phọ rengọ ghan bọ omiịn eten Ioor anạ kụ eḍighi ufiri, ufiri phọ opọ katọI ika?”​—Mat 6:23; poghom De 15:9; 28:​54-57; Pr 28:22; 2Pit 2:14.

(Jems 2:8) Nyina ekuamị ghan ni eeko okpanạ ologh phọ opọ odi bọ pạ aḍinyạ iigbia phọ mọ, “Pomoghiạn onọn oye idiphọ aloor phọ anạ,” pọ nyina reḍighi ni igey.

it-2 222 ¶4

Ologh

“Okpanạ ologh.” “Okpanạ ologh phọ” akạr kụ aḍighan elhegh amoọgh maạr oḍighinom igbo iphedị phọ iilogh phọ reeḅakị bọ ipẹ nạ kaḍighi ghan bọ raraạr r’awe phọ abuphẹ uw-emhạ phọ amoọgh bọ. (Jems 2:8) Ephomhoghiạn kụ emhụ Olhogh iyọ phọ; kụ omhunhenhiom iyạl phọ, (okpanạ olhogh phọ), ‘ophomoghiạn onọn oye idiphọ aIoor phọ anạ’ kụ edị oomo phọ Iilhogh phọ r’Itughemhị arill phọ ekpasị bọ. (Mat 22:​37-40) Ghalhamọ r’iduọn aKristẹn rodon u/lo bọ eeḍiạn Olhogh iyọ phọ, dị emhoọgh muḅọph r’imhoom iyọ phọ bidị ronaghanhạn ghan ni olhogh phọ aZihova aḍighi bọ Uw-emhạ phọ, ḅilhẹ r’Oọny phọ odị aZizọs Kraist, aḍighi aani bọ ni kẹn Uw-emhạ.

Ibạl ABaibul

(Jems 2:​10-​26) Oye lọ akạ ghalamọ r’oniin ologh phọ pọ masoroghu ni oomo phọ idị. ¹¹ Enaạn phọ eḅẹm bọ mọ emạ ku/le phọ kụ iḅemọm bọ ni mọ enu ku/kọ phọ. Mọ nạ emạ o/le kụ nạ akọ enu, pọ nạ rasoroghu ni iilogh phọ. ¹² Imiigha loor, obọ eghaaphọm mọ r’eḍighinom iyaạr phọ anyina eghịgh ilọ awe dị kosighẹ ologh otanyanạm mọ kụ osophom ooruẹn ongọ. ¹³ Ilegheri mọ oye lọ ra/nmạ ghan bunọn ighirigiir, mem iiruẹn phọ Enaạn nyodị ighirigiir ke/nmạ. Onmạ ghan ighirigiir kụ rezuoghom ghan iiruẹn. ¹⁴ Buọ asiya amị, eeghe asuọ kụ odianaan oye dị aḅẹm mọ onọ amoọgh ni omeeraam, kụ eḍighinom iyaạr phọ odị i/ḅophạn? Odọ phọ omeeraam mọ opọ kapẹl li nyodị ḍughụm? ¹⁵ Kụ abumor odi dị eḍien r’oonmenemineen u/moọgh, ¹⁶ i/kpeanaạn bọ ika oḅenị abidị mọ, “Eephọ r’edughom irolonaạn inyina! Imuuna rukpe aloor anyina eghologhọl! Ile ipherọgh!” dị nyina bidị eḍien r’oonmenemineen i/ngọ? ¹⁷ Iduọn neneẹn kụ idị omeeraam mọ arọl: omeeraam dị ogey oḍighi u/ḅarạm, pọ oomugha omeeraam dị u/moọgh maạr oḍighinom. ¹⁸ Idiphọ oḍighom iyaạr kụ ooni oye aḅẹm mọ, “Nạ amoọgh omeeraam, kụ mị amoọgh iiḍighi,” mị kapagharạnaạn mọ, “Uḍeenaan imị omeeraam mọ anạ dị iiḍighị u/ḅarạm. Iiḍighi phọ amị kụ keḍeenaan nyinạ omeeraam mọ amị.” ¹⁹ Nạ ameeraam mọ edi bọ eniin Enaạn. Ii, iduọn phọ ni. Kụ aruru bịn elegheri aani ni iphẹn phọ reekpeka ghan. ²⁰ Opokorodom, dị nạ rawạ ni olegheri, mị kaḍeenaan ni nyinạ mọ omeeraam dị iiḍighi u/ḅarạm o/moọgh iyaạr oḍighinom. ²¹ Enaạn ituạn ika kụ esighẹ bọ Ebraham odẹ phọ ayira mọ oye aruukuan phọ? Ituạn dị odị asighẹ bọ Aizịk oọny phọ odị oḍighinom iyaạr aghuḍum mọ. ²² Nạ k”ologhoma mọ omeeraam mọ r’eḍighinom iyaạr phọ odị kụ iḅophạn? Iiḍighi phọ odị kụ imuneniom omeeraam mọ odị. ²³ Iphẹn phọ imuneniom ipẹ aḍinyạ iigbia phọ eḅẹm bọ mọ, “Ebraham ameeraam ni Enaạn, kụ Enaạn etuạn omeeraam mọ odị kụ esighẹ nyodị mọ oye aruukuan,” kụ eghol mọ oyaghirị onọ. ²⁴ Tọ nyina memiịn mọ Enaạn retuạn ghan iiḍighi dị eḅarạm omeeraam kụ kesighẹ mọ ophọn oye aruukuan ni, re/tuạn ghan omeeraam mọ bịn. ²⁵ Iduọn kẹn kụ edị Enaạn esighẹ bọ Rehab oleom emạ phọ. Odị alọgh ni otu ruukpaạny abuọ aJu phọ kụ amạ enọn eten aḍeenaan bidị, obọ bidị okpetenaan buọ epomoghịạn phọ abidị. Enaạn ituạn iiḅi phọ iphẹn dị aḍighi bọ kụ esighẹ bọ mọ odị anịr aruukuan ni. ²⁶ Idiphọ aḍizu lọ uwaloor i/moọgh emugh bọ kụ idị omeeraam lọ igey iiḍighi u/ḅarạm amugh aani ni.