Ariisi Oghị Omhiịn Ophanyanhaạn Asipuru Aḍinyạ Ituughạ Ogboku Awiki Phọ

DECEMBER 2-8

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | OGANANAMI 7-9

“AZihova Masẹph Siadạm Awe Dị Ko/tue Obạl Omunhenhi”

(Ogananami 7:9) Mem dị iphẹn phọ meten bọ, mị uphogh ni kụ amiịn siadạm awe oomo areelhe r’arughunughun r’aramạ r’arunhụ dị u/tue ubạl umuneni. Bidị umereghạ ni ghisigh agadạ odaạm emạ phọ r’aghisigh Oọny lyool Ogạ phọ. Bidị uunmenan iphalaḅaạl kụ ophamạgh ighirikị iriịr raghaạgh abidị.

it-1 997 ¶1

ASiadạm Awe

Iphẹn phọ memiteom ḍipuru: Eḍighi maạr lọ ‘asiadạm awe’ phọ oḍighi budị kokpetenaan kụ otọl siẹn ade phọ, uḍighi ika kụ oḅẹm bọ mọ bidị ‘omereghạ ghisigh agadạ Odaạm Emạ phọ r’aghisigh Oọny Iyool Ogạ phọ’? (Ogan 7:9) Eeni amem pạ aBaibul phọ kụ oḅẹm mọ oye ‘ameerạ’ esi pọ remạ ghan omhoọgh akuuḅi aghisigh obobọ, aḍimạ adọl ghisigh oye phọ opọ rapogh bọ oye phọ. (Ps 1:5; 5:5; Pr 22:29, AT; Luk 1:19) Okạr oghaạph, iyạl ikpo arumhuoghaạph epẹ omạn siẹn aḍinyạ Ogananami phọ, eḅẹm mọ “abudaạm aḅirini phọ r’abugbogh awe r’abuọ arumụ eghạm r’araalhạ r’arephelegbe r’oomo abunọn awe, rebenẹ r’abuọ ade” rowạ ghan aaghị asiloor abidị ‘obọ opọ arolọm bọ agadạ phọ kamiịn ghan bọ bidị, ḅilẹ aghelhẹ Oọny Iyool Ogạ phọ kateẹny ghan bọ bidị’ loor esi dị aḍigbogh aḍio aghelhẹ phọ abidị meteẹny. Anhiạn kụ kamerenyạn bọ?’ (Ogan 6:15-17; poghom Luk 21:36.) Ekịgh mudị ‘asiadạm awe’ phọ abuẹn phọ oḍighi budị ooko mem aghelhẹ phọ idiphọ abudị ‘omereghạ’ dị m’omhoọgh ḍimạ adọl ghisigh Enhaạn ḅilhẹ r’Oọny Iyool Ogạ phọ.

(Ogananami 7:14) Kụ mị mọ, “Oye phọ, nạ kụ ulegheri.” Kụ odị mọ, “Buẹn abudị mokpetenaan bọ iboom iminimiịn phọ. Bidị usighẹ iḅaạl Oọny Iyool Ogạ phọ kụ ootolom bọ rusuomạ phọ abidị oḅaalamị.

it-2 1127 ¶4

Iboom Imhinhimhiịn

Rophiemhi bọ Jeruselem iraạr-dị asiạ reten, ughaạph ni oḅenhị otelhedom mọ Jọn ilọ asiadạm awe oomo areelhe r’arughunughun r’aramạ phọ mọ: “Buẹn abudị mokpetenaan bọ iboom iminimiịn phọ.” (Ogan 7:13, 14) Iduọn oghaạph bọ mọ asiadạm awe phọ ‘okpetenaan iboom iminimiịn phọ’ eḍeenhaan mọ bidị ukạr kụ orọl igbo iiḅaghamhị phọ ipẹ phọ. Iphẹn phọ ekạr eegholhaany osighẹ kụ ropoghom ipẹ edi bọ siphẹ Iiḍighi 7:9, 10, eḅẹm bọ mọ: “Kụ Enaạn iroIonaạn ni [Josef], kụ ephẹl nyodị esighẹ esi oomo iminimiịn phọ odị.” Iduọn phọ oḅẹm bọ mọ uphẹl Josef esi oomo imhinhimhiịn phọ odị, remạ ghan mọ odị akparạm ni imhinhimhiịn phọ kụ aḅilhẹ akpetenaan eekuna phọ.

(Ogananami 7:15-17) Iduọn kụ iḍighi kụ bidị omeerạ bọ ghisigh agadạ odaạm emạ phọ roḍighi ghan oḍighi kongọ Enaạn ḍughul r’ootaany siphẹ otu iiḅereghị phọ odị. Odị kụ aḍibuo dị bidị oḍigh. ¹⁶ Bidị ko/loghoma mun okoọny eḍien r’amuụm. Erumuḍio ḅilẹ r’omụ bidị ke/gụr mun, ¹⁷ idị eḍighị bọ Oọny Iyool Ogạ phọ odi bọ siphẹ ogbo agadạ phọ kụ kaḍighi opoghom mọ abidị, kụ atorori bidị ateenyẹ ruunụ adir dị amuụm aghuḍum rakil. Kụ Enaạn kegbuurogh ni oomo phọ izin phọ abidị esighẹ.

it-1 996-997

ASiadạm Awe

Iyaạr dị Olhegheriom Bidị. Ekpanhạ iyaạr olhegheriom “[a]siadạm awe” phọ okaạph ḍinyạ Ogananami phọ emhụ phọ 7 ḅilhẹ r’inhọn arumhuoghaạph. Siphẹ Ogananami phọ 7:15-17 ekaạph mọ Enhaạn ‘kụ aḍibuo dị bidị koḍigh,’ ḅilhẹ mọ kotorori bidị oteenyẹ “runụ adir dị amuụm aghuḍum rakil,” kụ mọ Enhaạn egbuurogh “oomo phọ izin phọ abidị esighẹ.” Inhọn ikpo onhụ dị eghighimaạm iphẹn phọ edi ni siphẹ Ogananami phọ 21:2-4, eḅẹm mọ: “Nyiidiphọ amarugh phọ Enaạn masoor ude ateẹny we,” ḅilhẹ mọ odị “kagbuurogh ni oomo izin riḍien abidị,” kụ ‘aḍuugh ketọl mun.’ Imiịn phọ iphẹn phọ oghaạph bọ egbolhomaam we dị odi siẹn ade phọ, ka/budị odi epẹ k’akẹ, epẹ ‘Omoom aJeruselem mọ aḍuạ bọ rasoor ude.’

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Ogananami 7:1) Mem dị iphẹn meten, mị umiịn ni inya aruukpaạny Enaạn dị omereghạ inya arughulukụl aḅirini phọ kụ ophạm inya oghim aḅirini phọ roḅulemi ghan omạn, obọ oghim kakim ghan bọ siẹn ade phọ apighemi ophiịny m’oreeny.

re 113-115 ¶3-4

Olhoghoḍị Elhegh Izrạl Phọ Enhaạn

³ Aruukpaạny phọ aZihova emoọgh ni ookiạ oḍighi dị roḍighi nyiidiphọ aZihova ko/ḍeenhaan bọ ighạgh ilhoghi ph’odị. AJọn amhiịn ni uḍien kụ agẹ mọ: “Mem dị iphẹn meten, mị umiịn ni inya aruukpaạny Enaạn dị omereghạ inya arughulukụl aḅirini phọ kụ ophạm inya oghim aḅirini phọ roḅulemi ghan omạn, obọ oghim kakim ghan bọ siẹn ade phọ apighemi ophiịny m’oreeny.” (Ogananami 7:1) Iphẹn phọ iphamhanhaạn iyira eeghe rodon? Dị eegholaany ni, “inya oghim” mọ oghaạph bọ oghol remạ ghan ooruẹn amuphẹ phọ mosophanhaan bọ okarạph aḅirinhi awe osoroghu iilhogh phọ omuza bọ idiphọ “ophiịny” ḅilhẹ r’abutooghiạ aḅirinhi phọ oghịgh bọ ireeny dị ephoph iboom dị remoọph ghan enhuụm awe ade phọ korolhọm.—Isaiah 57:20; Psalm 37:35, 36.

⁴ Iikia i/lo mọ inya aruukpaạny phọ abuẹn phọ omerenyạn inya arugu aruukpaạny dị rokori ghan mem dị aZihova k’angọ itọ m’oḍighi omiteom ooruẹn phọ odị. Mem dị aruukpaạny phọ kobilhẹ bọ inya oghim oghạgh olhoghi phọ Enhaạn, mọ eghim inya arughulhukụl aḅirinhi phọ, amuphe dị kadaphạn kabụgh agey. Ketọl idiphọ amem mọ opọ aZihova akọm bọ oghim siẹn inya arughulhukụl aḅirinhi phọ kụ asighẹ bọ aagulhemhi aḅilhẹ aphiemhiom we Elam iḍiodi phọ, kuolọ kebeeph epu pạ. (Jeremiah 49:36-38) Oghim mọ ophọn phọ kapueghị ni raraạr apu “ogbagarạ oghim” mọ aZihova asighẹ bọ aphiemhiom eelhe phọ Ammon. (Amos 1:13-15) Iyaạr aSetan i/lo dị kesugha ḍio ighạgh iloghi phọ aZihova, ḍio phọ aḍiphẹ odị kamạ bọ amiteom, mem bịn, elhiom itooghị phọ odị.—Psalm 83:15, 18; Isaiah 29:5, 6.

(Ogananami 9:11) Ookpaạny phọ oseere bọ ophogh ghan ooni phọ kụ oolhạ phọ adạ bọ bidị. Ḍien odị onhụ aHibru ughol mọ Abadọn, onhụ aGris mọ Apoliọn. Emụ phọ pọ Opiemiom.

it-1 12

Abadọn

Anhiạn kụ Abadọn—ookpaạny phọ oseere bọ ophogh ghan ooni phọ?

Ogananami phọ 9:11 ekaạph mọ “Abadọn” phọ aḍighi ḍien “ookpaạny phọ oseere bọ ophogh ghan ooni phọ.” Onhụ aGris okol mọ Apoliọn, kụ remạ ghan “Opiemiom.” Siphẹ okuron asiạ phọ amhunhenhiom bọ 19, awe igbogh ituughạ ulhọgh ni inyaạm owaaghị araraạr omiteom dị keḍeenhaan mọ imiịn phọ iphẹn phọ emunhughan esi awe phọ abuẹn; Emperor Vespasian, Muhammad, ḅilhẹ r’aNapoleon, kụ uḅẹm kẹn mọ ookpaạny phọ oghol bọ siẹn phọ aḍighi ookpaạny “asetan.” Toroboiperolbọ, ewạ ni mọ olhọgh elhegh mọ Ogananami phọ 20:1-3 eḅẹm mọ ookpaạny phọ “aphạm [bọ] isabị ooni phọ” aḍuạ k’akẹ kụ rasoor idiphọ oye dị ameerạ enye Enhaạn, kụ kparipẹ roḍighan “asetan” idiphọ ookpaạny odị, amelheghuom ghụn Setan asiph aphaḍị asumeeny ooni. Mem dị rokaạph ilọ Ogananami phọ 9:11, The Interpreter’s Bible aḅẹm mọ: “Abadọn phọ, toroboiperolbọ, k/oopaạny aSetan kuolọ mọ ookpaạny Enhaạn, dị aphạm oḍighi amuphe kụ radaphạn itọ Enhaạn.”

Odaphạn igẹ aHibru phọ purukụ yira ooḅeghiọn bọ, ariphigh edi ni dị egananami mọ ekpo onhụ phọ ʼavad·dohnʹ remạ ghan eniin phọ iyaạr phọ r’ekpo onhụ phọ Sheol ḅilhẹ r’aḍuugh. Siphẹ Ogananami phọ 1:18, aKraist Zizọs akaạph ilọ aloor odị mọ: “Mị odi ni k’agee-pọ k’agee-pọ. Mị kụ uphạm isabị aḍuugh ḅilhẹ [r’aHades].” Ipẹ edi bọ Luk 8:31 ekạr eḍeenhaan mọ aKraist kụ amhoọgh ni iikpọ ophogh ooni phọ. Kụ igẹ aHibru 2:14 eḅẹm bọ mọ aZizọs aru siẹn ade phọ aḍighi oye “obọ odị asighẹ ḍuugh phọ odị aphiemiom Eru phọ emoọgh bọ iikpọ aḍuugh phọ,” eḍeenhaan iikpọ dị odị amhoọgh ophiemhi atorobọ iyaạr, ghalhamọ r’aSetan. Aḍinyạ Ogananami phọ 19:11-16 ekạr eegholhomhi m’odị aḍighi oye dị Enhaạn m’emạ oḍighi Opiemhiom obobọ opọ K’azẹ bọ we phọ.

Ibạl ABaibul

(Ogananami 7:1-12) Mem dị iphẹn meten, mị umiịn ni inya aruukpaạny Enaạn dị omereghạ inya arughulukụl aḅirini phọ kụ ophạm inya oghim aḅirini phọ roḅulemi ghan omạn, obọ oghim kakim ghan bọ siẹn ade phọ apighemi ophiịny m’oreeny. ² Mị uphogh ni epẹ erumuḍio phọ remite ghan bọ kụ amiịn onọn ookpaạny dị aphạm oba Enaạn phọ edi ghan bọ ratumom. Kụ odị alọ aghiọm anyụ amạgh inya aruukpaạny phọ Enaạn mengọ bọ iikpọ oḍighinom aḅirini phọ r’ophiịny phọ ilọ eekaạny, ³ mọ, “Ke/ḍighi aḅirini phọ r’ophiịny r’ireeny phọ ilọ eekaạny, tutụ yoor osighẹ oba phọ ologhoḍiọm elegh rolor abuọ iiḍighi Enaạn phọ ayira.” ⁴ Kụ uḅenị ni imị ḍita abuphẹ ologhoḍị bọ elegh phọ rolor phọ abidị, kụ aḍita awe oomo arughunughun phọ Izrạl imạn ḍioph r’ophanyạ arukuron oonịr. ⁵ Buọ eghun aJuda dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; buọ eghun aRiubẹn dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; buọ eghun aGạd dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; ⁶ buọ eghun Asạ dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; buọ eghun aNaftalaị dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; buọ eghun aManasẹ dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; ⁷ buọ eghun aSimiọn dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; buọ eghun aLivai dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; buọ eghun alsakạ dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; ⁸ buọ eghun aZebiulọn dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; buọ eghun aJosef dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr; buọ eghun aBenjamin dị ologhoḍị elegh phọ umạn siriḍioph oonịr. ⁹ Mem dị iphẹn phọ meten bọ, mị uphogh ni kụ amiịn siadạm awe oomo areelhe r’arughunughun r’aramạ r’arunhụ dị u/tue ubạl umuneni. Bidị umereghạ ni ghisigh agadạ odaạm emạ phọ r’aghisigh Oọny lyool Ogạ phọ. Bidị uunmenan iphalaḅaạl kụ ophamạgh ighirikị iriịr raghaạgh abidị, ¹⁰ kụ olọ ghan oghiọm anyụ mọ, “Apelieẹny phọ ayira aḍuạ ghan k’Enaạn phọ ayira erolọm bọ agadạ odaạm emạ phọ r’esi Oọny Iyool Ogạ phọ kụ ratu.” ¹¹ Kụ oomo aruukpaạny phọ Enaạn omereghạ oko okitonom agadạ phọ r’ikumor awe phọ r’inya araraạr phọ emoọgh bọ ḍiphooghu phọ, kụ okpuḍughian ghisigh agadạ odaạm emạ phọ ozumeri rumụ abidị kụ ooseeny Enaạn, ¹² mọ, “Agey ni. Ibo r’eegu r’olegheri iyaạr r’aḍisẹph r’eghuan r’iikpọ r’igbogh ilọ Enaạn phọ ayira k’agee-pọ k’agee-pọ. Erọl li idiphọ!”

DECEMBER 9-15

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | OGANANAMI 10-12

“ ‘Iyạl Abugbaanaạn’ Dị Ozẹ kụ Oḅerion”

(Ogananami 11:3) Mị katom ni iyạl abugbaanaạn amị dị oonmenan iinmenan otọ, kụ bidị kokaạph ni ipẹ Enaạn egananami bọ tutụ [1,260] aḍughul otu phọ memunughan.”

w14 11/15 30

Asipuru Dị Abuẹn Robạl Ghan Bọ Rinyạ Phọ Ayira Opuru

Abuọ anhiạn kụ iyạl phọ abugbaanaạn phọ oghol bọ siphẹ Ogananami phọ emhụ phọ 11?

Ogananami 11:3 ekaạph ilọ iyạl abugbaanaạn dị komiịn imiịn esi 1,260 aḍughul otu. Esi phọ eḅẹm mọ elhom enạm mọ “kekpạr ri epu kụ ezeeghị bidị.” Kuolọ mọ “iraạr aḍughul otu r’apakirị” reten, kụ Enaạn ephooghu ḍiphooghu aghuḍum elọgh loor abidị kụ bidị oḅerenu, kụ eḍigh iikia esi oomo abuẹn romiịn aani bọ.—Ogan. 11:7, 11.

Abuọ anhiạn kụ iyạl phọ abugbaanaạn phọ abuẹn phọ? Ipẹ esi phọ eghaạph bọ ilọ abidị kiloghonaạn ni iyira ḍighaạgh olegheri ilọ abidị. Eḅẹl phọ, uḅenị iyira mọ “iyạl phọ abugbaanaạn phọ kụ iyạl iizin olịvs r’iyạl itozị phọ.” (Ogan. 11:4) Iphẹn phọ ighiọm iyira ologhi ilọ iyạl phọ itozị phọ r’iyạl iizin olịvs phọ oghaạph bọ oghol siphẹ imiịn phọ aZechariah. Uḅẹm mọ ireeny olịvs phọ remạ ghan “iyạl phọ abuphẹ osagharạn bọ elo phọ,” Otooghiạ phọ Zerubbabel ḅilhẹ r’Ogbogh Opinyọn Rikiạ phọ Joshua, “omeerạ bọ r’Uw-ade phọ.” (Zech. 4:1-3, 14) Omuneniom iyạl, uḅẹm mọ iyạl phọ abugbaanaạn phọ roḍighi ghan iiḍighi dị eghịgh ipẹ aMozis r’Ilaija oḍighi bọ.—Sighẹ Ogananami 11:5, 6 aphoghom Numbers 16:1-7, 28-35 ḅilhẹ 1 Kings 17:1; 18:41-45.

Eeghe amuḅọph kụ odi siẹn ariisi aBaibul phọ iphẹn? Torobọ esi ekaạph ghan ni ekol budị Enhaạn esagharạn elo dị oḍiemiom ghan mem ogbagarạ odẹgh ophogh. Esi iduọn phọ, ipẹ ogẹ bọ Ogananami phọ emhụ phọ 11 imunughan mem dị abumor phọ abuẹn osagharạn bọ uwaloor phọ oḍiemiom ghan bọ mem mọ ophighi bọ Omhạr phọ Enhaạn epẹ k’akẹ lhạ phọ 1914, ogbeelom ipẹ Enhaạn egananami bọ “[r’]iinmenan otọ” esi iraạr asiạ r’apakirị.

Mem dị oḍighi igbeelom mọ bidị oonmenan bọ iinmenan otọ phọ ogbeelom ghan esi eekuna, uzẹ ni buphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ eten dị omaaniọm, mem mọ oroḅol bọ osumughi ruutu ikoli esi eenyenụm ekulha amem, esi iraạr aḍughul otu r’apakirị dị omaaniọm. Esi amulọgh ḍien awe phọ Enhaạn, oḍighi phọ m’asi eekunha, kụ iphẹn phọ ingọ ni bidị iboom ibo.—Ogan. 11:8-10.

Toroboiperolbọ, ipẹ imiịn phọ eghaạph bọ ituụgh ni emite, siphẹ eekuna iraạr aḍughul otu r’apakirị phọ, uḅilhẹ ni ophooghu ḍiphooghu aghuḍum olọgh loor iyạl abugbaanaạn phọ. Utagharạn ni buẹn osagharạn bọ uwaloor phọ orọl bọ otu ikoli phọ, kụ buphẹ ophạm bọ ḍimeerạ phọ abidị umoọgh eepoogh arukumuan dị egbatanaạn ḍighaạgh Enhaạn dị eego esi Uw-emhoọgh phọ Zizọs Kraist. Lhạ phọ 1919 bidị urọl aani igbo abuphẹ phọ omạ bọ dị kokumuan idiphọ “ogey ebenẹ phọ opọ alegheri bọ maạr,” dị k’amaạr opogh dọl aruwaloor awe phọ Enhaạn siẹn asiḍio eekuna phọ.—Mat. 24:45-47; Ogan. 11:11, 12.

Dị eḍighan ni elhegh, Ogananami phọ 11:1, 2 akọm raraạr phọ iphẹn emiteghu bọ r’amem mọ kotooghị bọ otu iiḅereghị phọ, obobọ kooḅeghiọn bọ opogh. Aḍinyạ aMalachi emhụ phọ 3 ekaạph ni ekol idị kowaaghị opogh otu iiḅereghị phọ ophọn eten aruwaloor, r’idị koḅilhẹ oḅaalamị. (Mal. 3:1-4) Oḍighi owaaghị ophogh phọ ḅilhẹ r’omaạr oḅaalamị phọ ketọl eteẹny pụr amem? Imiigh lhạ phọ 1914 kụ eghị esi emiighom 1919. Eedoọny amem mọ amuẹn eḅaramaạm ni 1,260 aḍughul otu phọ (42 arunwanyụ) r’iraạr aḍughul otu r’apakirị phọ omaaniọm bọ siphẹ Ogananami phọ emhụ phọ 11.

P’eeghe idị ologhi ayira aḅaạl esi iikolobian phọ aZihova amiteom bọ oosạ oḅaalamị eten aruwaloor we dị ogbatanaạn, oḍighinom iiḅi iiḍighi! (Taitọs 2:14) Opumom isiẹn, yira omaghamị ni maạr eḍeenaan abuẹn osagharạn bọ uwaloor phọ okpẹ bọ oḍuom ologhi phọ, buẹn oḍiemiom bọ ni eeḍiạn ipaanaạn phọ ipẹ, bịn omuneni imiịn iyạl phọ abugbaanaạn phọ.

(Ogananami 11:7) Bidị roghaạph onhụ asiagbạ phọ abidị romadạn, kụ elhom enạm mọ keḍuạ bọ ooni phọ emite ketupheom ni bidị elephiri. Enạm mọ kekpạr ri epu kụ ezeeghị bidị, kụ iimugha aruzu phọ abidị egbirạn roḅodo eboom emạ phọ epẹ okạn bọ Omoọgh-we phọ abidị oghiigh.

(Ogananami 11:11) Iraạr aḍughul otu r’apakirị phọ meten, kụ Enaạn ephooghu ḍiphooghu aghuḍum elọgh loor abidị kụ bidị oḅerenu, kụ iḍighi ni ruugu iboom esi oomo abulọ omiịn bidị.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Ogananami 10:9, 10) Mị ughị ni ateẹny ookpaạny phọ aḅenị mọ, “Ungọ imị moọny aḍikpooghineen aḍinyạ phọ.” Kụ odị mọ, “Sighẹ araạl aminọgh. Kekiḍim ni okuruḅakạ phọ anạ, kụ kemẹn ni idiphọ enuụm aḍiowo onhụ phọ anạ.” ¹⁰ Kụ mị asighẹ moọny aḍikpooghineen aḍinyạ phọ siphẹ aḍighaạgh phọ odị araạl, kụ imẹn ni idiphọ enuụm aḍiowo onhụ phọ amị. Mị romịn kụ aḍikuḅaan amị eeph.

it-2 880-881

Aḍikpooghinheen Aḍinyạ, Okpooghi Aḍinyạ

Okaạph Eten Dị Omaaniọm. Ibadị amem siphẹ aBaibul phọ, rosighẹ ghan ni “ḍikpooghineen aḍinyạ” koghaaphọm iyaạr eten dị omaaniọm. Esi omaạm, Ezekiel r’aZechariah umiịn ni uḍien ḍikpooghineen aḍinyạ dị ogeeghị iyạl phọ ogạ phọ. Mem mọ amuphẹ phọ ugbor ghan ogẹ nyeniin agạ aḍikpooghineen aḍinyạ phọ, esi iduọn phọ, ḍiẹn phọ ogẹ bọ iyạl agạ phọ eeni reḍeenaan ghan odọ idị adom ooruẹn phọ ogẹ bọ pạ phọ eemọr, eḅilhẹ ebụgh, kụ emạn maạr. (Eze 2:9–3:3; Zec 5:1-4) Siphẹ uḍien phọ ogẹ bọ Ogananami phọ, opọ arolọm bọ agadạ odaạm emhạ phọ aphạm ḍighaạgh elhiom odị ḍikpooghineen aḍinyạ dị oḅirighọm oba oḍual ariisi, bịn eḍighi idị k/otue omiịn ipẹ ogẹ bọ, tutụ Oọny Iyool Ogạ phọ Enhaạn akpanyạn. (Ogan 5:1, 12; 6:1, 12-14) Enọn amem siphẹ uḍien phọ, ungọ Jọn ḍikpooghineen aḍinyạ kụ otọ oḅenị mọ araạl aminọgh. Imẹn ni siphẹ onhụ phọ odị kụ eghiḍim siphẹ okuruḅakạ phọ odị. Eḍighi bọ edị okpegheron bọ ḍikpooghineen aḍinyạ phọ, pọ eḍeenaan mọ iyaạr dị kotue ni onaghanạn. “Imẹn ni” esi aJọn onaghạn adom mọ aḍinyạ phọ ephamanạm bọ, kuolọ, iphamanạm ni raraạr dị rekiḍim dị odị kakaạph amiteom, idiphọ moḅenhị bọ nyodị oghaạph phọ. (Ogan 10:1-11) Ezekiel asomhan aani ni iniin phọ mem mọ oḍeenhaan bọ nyodị ḍikpooghineen aḍinyạ phọ ephamanạm bọ “suọr otọ ḅilhẹ r’inụn ḅilhẹ r’emoghi.”—Eze 2:10.

(Ogananami 12:1-5) Kụ eboom eḍeenaan emite epẹ k’akẹ. Anịr arọl li dị akpologhiạn erumuḍio phọ, akpasaghiọm ruwol odị unwanyụ phọ, aḅilẹ azua emụ odị eghoony odaạm emạ aḍioph r’iyạl araanaạn, ² Resiom nyodị omạr, kụ oghunughun phọ r’iiminimiịn emariạ phọ eḍighi dị odị amoghi amiteom. ³ Kụ enọn eḍeenaan eḅilẹ emite epẹ k’akẹ. Eboom etotọgh enạm irọl li dị emoọgh oḍual arumụ r’aḍioph araphaạl, kụ emụ emụ r’eghoony odaạm emạ, dị ezua. ⁴ Esọph phọ odị, ighoghọm muniin esi iraạr abin araanaạn phọ epẹ k’akẹ eroph esiemi ude. Odị ameerạ ghisigh anịr phọ oghunughun phọ rakun bọ, obọ omạr moọny phọ roseere bịn odị abạ. ⁵ Kụ anịr phọ amạr olephiri aseere, dị kapạm ikparạ okuron kụ adaạm oomo areelhe phọ. Kụ oziton nyodị moọny phọ aạr osighẹ oghiọm Enaạn siphẹ agadạ odaạm emạ phọ.

it-2 187 ¶7-9

Eephinha Oghunhughun

Siphẹ ḍinyạ Ogananami phọ, otelhedom mọ aJọn amiịn ni uḍien anhịr epẹ k’akẹ phọ dị “oghunughun phọ r’iminimiịn emariạ phọ eḍighi idị odị amoghi amiteom.” Kụ amạr “olhephiri” oọny “dị kapạm ikparạ okuron kụ adaạm oomo areelhe phọ.” Etigheri oomo phọ inyaạm mọ enạm oḍual arumụ phọ elhọgh bọ oghiigh obumoọny phọ, “[u]ziton ni nyodị [anhịr phọ] moọny phọ aạr osighẹ oghiọm Enaạn siphẹ agadạ odaạm emạ phọ.” (Ogan 12:1, 2, 4-6) Idiphọ Enhaạn eziton bọ oọny phọ esighẹ eḍeenaan mọ Odị asighẹ ni moọny phọ idiphọ oọny odị, iniin phọ kẹn ni kụ edị iḍiodi phọ osighẹ ghan obumoọny lọ omhạr oghiọm odẹ phọ, oḍeenaan mọ obumoọny odị ni. (Miịn BIRTH.) Iphẹn phọ remạ ghan mọ ‘anhịr’ phọ aḍighi ‘anhịr’ Enhaạn, “aJeruselem k’akẹ phọ,” aḍighi bọ “onhiin” aKraist ḅilhẹ r’abumor phọ odị osagharạn bọ uwaloor phọ.—Gal 4:26; Hib 2:11, 12, 17.

Iduọn phọ pọ “anịr” phọ Enhaạn epẹ k’akẹ phọ aḍighi odị ikarạph i/lo loor ḅilhẹ eephina emariạ phọ odị i/ḍighi eephina okạr oghunughun. Siẹn phọ, eephina emariạ phọ odị remạ ghan mọ anịr phọ k’alegheri ni mọ resiom nyodị omhạr, kụ agon ghan.—Ogan 12:2.

“Olephiri” oọny phọ k’omạr bọ anhiạn? Uḅẹm mọ oọny phọ “kapạm ikparạ okuron kụ adaạm oomo areelhe phọ.” Siphẹ Psalm 2:6-9, okaạph ni iduọn phọ ilọ aMesaya phọ, Uw-emạ phọ Enhaạn emạ bọ. Kuolọ m’omhạr ri Kraist siẹn ade phọ, amugh oḅilhẹ oḅeton kụ aJọn agbi bọ omiịn uḍien phọ ophọn. Esi iduọn phọ, uḍien phọ amạ ghan mem mọ oọny phọ Enhaạn, aZizọs Kraist amiigh bọ otooghị idiphọ Uw-emhạ Itooghị aMesaya phọ, opọ mem mọ oḅeton bọ siphẹ aḍuugh phọ “[arọl bọ] ude epẹ k’akẹ ḍighaạgh eIiom mọ Enaạn . . . tutụ eteẹny mem mọ Enaạn kesighẹ bọ bumuIọgh ḍien phọ odị eḍighi ikasị okpasaghiọm aruwol.”—Hib 10:12, 13; Ps 110:1; Ogan 12:10.

Ibạl ABaibul

(Ogananami 10:1-11) Kụ mị umiịn ni onọn oboom ookpaạny Enaạn dị aḍuạ k’akẹ rasoor. Odị akpologhiạn ootụ. Ughiinyom emụ odị ghozogh-oburukeeny. Aghisigh odị idiphọ erumuḍio, aruwol odị idiphọ anem aniạn. ² Odị aphạm ni raghaạgh odị moọny aḍikpooghineen aḍinyạ dị okpegheron. Odị adaarị owol eliom mọ odị ophiịny kụ owol ekeeny phọ arọl anyụ ade, ³ kụ alooghị aghiọm anyụ idiphọ idimini-ḅuagụ dị remoghi. Odị rolooghị rosophe kụ oḍual araghaạgh oomaạny erạph emegheron. ⁴ Bidị okaạph bọ roseere bịn mị uwạ ni ogẹ, kụ mị anaghạn eḍọgh dị eḅạ ghan k’akẹ mọ, “Booghị ni ipẹ oḍual araghaạgh oomaạny phọ eḅẹm bọ, u/gẹ ghan esi.” ⁵ Kụ ookpaạny phọ Enaạn mị amiịn bọ ameeraạm bọ owol anyụ ade, owol ophiịny phọ, aphoophe ḍighaạgh eliom odị aghiọm anyụ, ⁶ kụ aghunya esi aḍien Enaạn phọ edi ghan bọ k’agee-pọ k’agee-pọ phọ alẹm bọ kẹ phọ r’oomo araraạr phọ edi bọ epẹ phọ, de phọ r’oomo araraạr phọ edi bọ siphẹ, ḅilẹ ophiịny phọ r’oomo araraạr phọ edi bọ ologhi phọ, mọ, “Koo/binyemiom mun. ⁷ Mem dị ookpaạny phọ opọ amuneniom bọ oḍual phọ maphula okuodụ phọ odị, Enaạn keḍighi ni emuneni ipẹ ibooghian phọ dị magbiighi bọ, idiphọ odị aghaạph bọ amiteom aḅenị riil phọ oḍighi ghan bọ oḍighi phọ ongọ nyodị.” ⁸ Kụ eḍọgh phọ epẹ mị managhạn ghan bọ dị edi k’akẹ kụ rekaạph phọ, eḅilẹ kẹn eghaạph iḅenị imị mọ, “Kiạ aạr ḍikpooghineen aḍinyạ phọ okpegheron bọ kụ edi bọ ḍighaạgh ookpaạny phọ Enaạn ameerạ bọ owol ophiịny, owol anyụ ade phọ.” ⁹ Mị ughị ni ateẹny ookpaạny phọ aḅenị mọ, “Ungọ imị moọny aḍikpooghineen aḍinyạ phọ.” Kụ odị mọ, “Sighẹ araạl aminọgh. Kekiḍim ni okuruḅakạ phọ anạ, kụ kemẹn ni idiphọ enuụm aḍiowo onhụ phọ anạ.” ¹⁰ Kụ mị asighẹ moọny aḍikpooghineen aḍinyạ phọ siphẹ aḍighaạgh phọ odị araạl, kụ imẹn ni idiphọ enuụm aḍiowo onhụ phọ amị. Mị romịn kụ aḍikuḅaan amị eeph. ¹¹ Kụ uḅenị imị mọ, “Nạ kaḅilẹ ni akaạph imiịn phọ ipẹ Enaạn egananami bọ ilọ ibadị areelhe r’aramạ r’arunhụ r’abudaạm emạ phọ.”

DECEMBER 16-22

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | OGANANAMI 13-16

“Ka/kiilhaan Inhạm Aḍiigu Phọ”

(Ogananami 13:1, 2 nwt) Kụ enhạm oḍual arumhụ phọ emeerạ siphẹ oogbom ophiịny phọ. Kụ mị uḅilẹ ni amiịn elhom enạm dị esoghoronụ siphẹ ophiịny phọ retu. Imoọgh ḍioph araphaạl r’oḍual arumụ, kụ ophaạl ophaạl r’eghoony odaạm emạ, ḅilẹ emụ emụ r’aḍien oopuọm Enaạn dị ogẹ. ² Elhom enạm mọ mị amiịn bọ iwạ oghịgh ootiir. Aruwol phọ ighịgh ilọ ebẹny, onhụ phọ aghịgh olọ idimini-ḅuagụ. Enạm oḍual arumụ phọ ingọ ni elhom enạm mọ iikpọ phọ r’agadạ odaạm emạ phọ r’igbogh itooghị phọ odị.

w12 6/15 8 ¶6

AZihova Oye Dị “Raganhanhamhi Ghan Raraạr Ibooghiạn”

⁶ Mem mọ oḅẹl okuron asiạ phọ rakị bọ osi eekuna C.E., aZizọs phọ m’oḅeton bọ aḍeereghinaan ni otelhedom mọ Jọn ookiạ uḍien kirokirọ. (Ogan. 1:1) Oniin uḍien, aJọn amiịn enhạm oḍual arumhụ dị emherenyạn Eru phọ, dị emeerạ oogbom ophiịny. (Bạl Ogananami 13:1, 2 nwt.) AJọn aḅilhẹ ni amiinhọm eekiạ elhom enạm dị esoghoronhụ pạ ophiịny phọ, kụ Eru phọ engọ iboom iikpọ. Ipẹ phọ eten bọ, ookpaạny phọ aḍeenaan ni Jọn mọ oḍual phọ arumhụ etotọgh elhom enạm mọ, eḍighi bọ iyaạr dị okạ ootughianạm elhom enạm Ogananami phọ 13:1, remạ ghan “oḍual abudaạm emạ,” obobọ itooghị. (Ogan. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Mem mọ aJọn ragẹ bọ iphẹn phọ, itooghị oogh inẹ mesi eekunha, oniin odi ratooghị, kụ “ophorị phọ k”oru.” Kụ ika kụ idị kolegheriom bọ itooghị phọ iphẹn phọ obobọ iikpọ aḅirini phọ iphẹn? Ooḅeghiọn ophogh rumhụ enhạm mọ oghaạph bọ oghol siphẹ Ogananami phọ. Yira komiịn kẹn ni idị igẹ aDaniel ebughẹ orọph omiịn phọ ayira ilọ odọ kirokirọ itooghị phọ iphẹn, iniin esighẹ bọ ni riisi okuron asiạ kụ egbi bọ omite.

(Ogananami 13:11) Kụ mị uḅilẹ ni amiịn enọn elhom enạm dị eḍuạ siphẹ ade phọ remite. Imoọgh iyạl araphaạl idiphọ ilọ Oọny Iyool Ogạ, kụ eḅạ ḍiaḅạ dị eghịgh diọ enạm-oḍual arumụ.

(Ogananami 13:15) Umeeraam ni mọ elhom enạm mọ emuneniom bọ iyạl phọ ephooghu ḍiphooghu aghuḍum elọgh iyaạr phọ okạ bọ ootughianạm ghan eḅẹl elhom enạm mọ, obọ eḅạ, eḅilẹ ezẹ oomo phọ abuphẹ ko/meera bọ ooseeny ghan nyodị.

re 194 ¶26

Omerenyạn Iyạl Ilhom Inhạm Mọ

²⁶ Ephẹn phọ eghẹn? Iikpọ Itooghị Aḅirini phọ ipẹ Anglo-America—eḍighi ni eniin r’emhụ phọ epẹ emuneniom bọ oḍual phọ siphẹ eḅẹl elhom enạm mọ, kuolọ r’oḍighi dị agbatanaạn! Idiphọ odị amite bọ siphẹ uḍien phọ idiphọ enọn elhom enạm ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omiịn eten dị eegholaan ipẹ odị aḍighi ghan bọ raraạr ilọ odị bịn siẹn aḅirini phọ. Elhom enhạm mọ emoọgh bọ iyạl araphaạl phọ omaaniọm bọ, eḍighi iyạl iikpọ itooghị dị erọl mem, emhoọgh muḅọph kuolọ igbaranhaạn ni. Iyạl phọ araphaạl phọ odị eghịgh bọ ilọ “oọny iyool ogạ” phọ reḍeenaan ghan mọ emite idiphọ itooghị dị eyoghoyoghọ eḅilhẹ eḅoroghạn, eḅilhẹ emhoọgh olegheri iyaạr dị oomo aḅirini phọ kodaphạn. Kuolọ rekaạph ghan raraạr idiphọ “enạm oḍual arumhụ” phọ, loor esi dị reten iigamaniạn odị rakpaariọm ghan ni kaḅilhẹ aakperemi reelhe lọ erọl mudị u/meeraam eten itooghị phọ odị. Kụ ra/loghonaạn ghan ḍighaạgh we osooromi aloor ongọ Omhạr phọ Enhaạn eeḍiạn itooghị Oọny Iyool Ogạ phọ Enhaạn, kparipẹ ghụn raḍighi ghan ilọ eḅeraạn Setan, enhạm oḍual arumhụ phọ. Odị masighẹ iitughiạn oḅẹm mọ eelhe ayoor bịn kụ inighẹ akomọm madia r’amulhọgh ḍien igbo areelhe phọ, bịn aḍighi idị ibadị m’omhiigh ooseẹny elhom enạm mọ.

re 195 ¶30-31

Omerenyạn Iyạl Ilhom Inhạm Mọ

³⁰ Odaphạn iphirigbạ, iyaạr phọ ephẹn phọ okạ bọ remạ ghan ookpomoghan dị aBritain r’aUnited States omiteom oḅilhẹ obakị, ookpomoghan phọ ophọn phọ pọ aLeague of Nations. Odaphạn Ogananami phọ emhụ phọ 17, iyaạr phọ okạ bọ imite ni eḅilhẹ emoọgh ghuḍum r’aḍinọn aloor idiphọ etotọgh elhom enạm dị emooghạ loor. Aloor phọ aḍiẹn phọ emoọgh bọ iikpọ oomo aḅirini phọ ekophora ‘reḅạ’ ghan mọ onọ bịn kụ katue asighẹ eephọ r’eborọph atuomaan omhạr awe. Kuolọ okạr rokaạph ophọn phọ okol dị areelhe lọ oḍighom aani rosighẹ ghan kozuom bunọn koḅilhẹ eenan siloor. Reekperemi ghan oroph ogbeph torobọ eelhe obobọ we lọ u/meerạ utọl eeḍiạn itooghị phọ odị. ALeague of Nations akạr ghan aphorogh reelhe lọ u/meerạ udaphạn iilogh phọ dị amiteoghom bọ. Siphẹ emiighom igbogh iiḅaghamị phọ, “araphaạl” iigamaniạn phọ ekaaneẹn elhom enạm mọ emoọgh bọ kekạr kụ emuneni oḍighi ophueghị araraạr dị abụgh ni iboom.—Ogananami 7:14; 17:8, 16.

³¹ Emiigh k’Eghạm Aḅirini phọ emuneniom bọ II phọ, iyaạr phọ okạ bọ ootughianạm elhom enạm mọ—eganana bọ idiphọ ookpomoghan aUnited Nations phọ—mekạr kụ ezeeghị we egaan. Esi omaạm, lhạ phọ 1950, abuọ eghạm aUnited Nations kụ uḍiemiom eghạm mọ erọl bọ igbo aNorth Korea r’aSouth Korea. Abuọ eghạm aUnited Nations phọ uḍighan South Korea kụ ozẹ we aNorth Korea ḅilhẹ r’aChina, dị ogbiighi bọ umạn ni 1,420,000. Iniin phọ kẹn ni, emiigh 1960 kụ esi 1964, awe eghạm aUnited Nations uphinom aani ni bin muziạn phọ arọl bọ Congo (Kinshasa). Idị epelom siẹn, abuḍiemiom aḅirini phọ, oḅarạm ni pope Paul VI ḅilhẹ pope John Paul II, moghiọm ni ghisigh omeeraam mọ ekaaneẹn iyaạr phọ ephẹn bịn kụ ogina ogey oḍuom ologhi eephọ dị edianaan omhạr awe. Kụ esi iduọn phọ okaạph olọgh iiphaghamiọm mọ eḍighi maạr dị omhạr awe owilhẹ okpuḍian ooseeny ekaaneẹn iyaạr phọ, pọ kekọm muphe omhạr awe. Esi iduọn phọ, eten dị omaaniọm bidị roḍighi ghan idị kozẹ oomo awe lọ u/meera ukpuḍian uuseeny ekaaneẹn iyaạr phọ.—Deuteronomy 5:8, 9.

(Ogananami 13:16, 17) Elhom enạm mọ ikpaariọm ni oomo awe, bubạm r’abugbogh, raalhạ r’arukulom, rebenẹ r’abuọ ade, mọ ologhạ yogh relegh raghaạgh eliom r’arolor abidị. ¹⁷ Mọ oye iyaạr ku/ko, ḅilẹ ku/bool, emuton lọ odị aloghạ elegh phọ ephẹn phọ; oḍighom oghaạph, mọ k/aḍien elhom enạm mọ, pọ onhụ esi abạl lo aḍien phọ emuneniom.

w09 2/15 4 ¶2

Oghaạph Ookaragh Araraạr Dị Edi Ḍinyạ Ogananami Phọ—II

13:16, 17. Etigheri ḍikparamineẹn kirokirọ lọ yira kosoman mem lọ yira oghị ‘ogho roḅilhẹ aal aani,’ kụ u/meera oye ukpaariọm iyira omeera mọ elhom enạm mọ kụ eeḅakị sighuḍum mọ ayira. Yira omeeraam kụ “ologhạ yogh relegh raghaạgh eliom r’arolor” phọ ayira, pọ yira m’omeeraam mọ elhom enạm mọ kụ eeḅakị iḍighinom araraạr r’iitughiạn phọ ayira.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Ogananami 16:13, 14) Kụ mị amiịn iraạr ikarạph aruwaloor dị eghighọgh iḅạl, dị eḍuạ onhụ enạm oḍual arumụ phọ r’onhụ elhom enạm mọ r’onhụ oyil okpẹ phọ remite. ¹⁴ Bidị phọ aruwaloor aruru dị reḍighi yogh ghan iiḍaạny. Iraạr aruwaloor phọ iphẹn remite ghan keghị ookpomoghi oomo abudaạm aḅirini phọ okoriom eghạm mọ kesoor bọ ḍigbogh aḍio Enaạn oomo iikpọ phọ.

w09 2/15 4 ¶5

Oghaạph Ookaragh Araraạr Dị Edi Ḍinyạ Ogananami Phọ—II

16:13-16. “Ikarạph aruwaloor” phọ oghol bọ siẹn phọ remạ ghan iḅua ḅua dị ikarạph aruwaloor emiteom omiịn mọ u/kiton ruw-emhạ ade phọ mem mọ kooku bọ bolị ighạgh iloghi phọ Enhaạn, kparipẹ ghụn koḍighi idị bidị kobe elhephiri okị esi aZihova.—Mat. 24:42, 44.

(Ogananami 16:21) Iboom iiḅoghoḍi ibikpo dị eemorọgh idiphọ akpurụ igheneneẹny iziph iḍuạ ni k’akẹ egharaghuọm we. Kụ awe ughol li imananaany ibikpo phọ iphẹn k’ekulha i/kạr bọ oronyon Enaạn.

w15 7/15 16 ¶9

“Amem Mọ Kiphẹl Bọ Inyina Osighẹ Meebeẹph”!

⁹ Amem mọ amuphẹ phọ ke/ḍighi mem oghaạph “ooḅi oghaạph Omạr phọ.” Amem oghaạph phọ opọ phọ meten. “Eekuna phọ” meteẹny! (Mat. 24:14) Dị iikia i/lo awe phọ Enhaạn k’ogbeelom ḍigbagarạ adom ooruẹn. Iphẹn phọ k’eḅarạm igbeelom oghaạph omiteom mọ aḅirini phọ aSetan rasi eekuna. ABaibul phọ asighẹ dom mọ aḍiẹn phọ atomaạm iiḅoghoḍi ibikpo mem mọ aḅẹm bọ mọ: “Iboom iiḅoghoḍi ibikpo dị eemorọgh idiphọ akpurụ igheneneẹny iziph iḍuạ ni k’akẹ egharaghuọm we. Kụ awe ughol li imananaany ibikpo phọ iphẹn k’ekulha i/kạr bọ oronyon Enaạn.”—Ogan. 16:21.

Ibạl ABaibul

(Ogananami 16:1-16) Kụ mị uḅilẹ ni anaghạn ḍiolọ dị eḍuạ siphe otu iiḅereghị phọ eḅenị ghan oḍual aruukpaạny phọ mọ, “Ikị ezuughiom de phọ ghelhẹ phọ Enaạn odi bọ ologhi oḍual iḍukuru asigbagbạ phọ.” ² Oḅẹl ookpaạny phọ aghị azuom de phọ ipẹ agbagbạ phọ odị. Arokọ dị repur kelomian emiteghu loor abuphẹ ologhạ yogh bọ elegh elhom enạm mọ r’abuphẹ mooseeny bọ iyaạr ootughianạm ghan odị phọ. ³ Kụ ookpaạny phọ amuneniom bọ iyạl phọ azu ipẹ agbagbạ phọ odị asagharạn ophiịny-abazị phọ. Kụ amuụm mọ akitonu aghịgh iḅaạl oye lọ mamugh, kụ oomo araraạr phọ erugh bọ siphẹ ophiịny-abazị phọ emuughu. ⁴ Kụ ookpaạny phọ amuneniom bọ iraạr phọ azu ipẹ agbagbạ phọ odị asagharạn riphiịny r’aruunụ adir phọ. Kụ amuụm mọ akitonu aḍighi iḅaạl. ⁵ Kụ mị anaghạn dị ookpaạny phọ rapogh bọ rumuụm mọ aḅẹm mọ, “Nạ Oye Aghuḍuul phọ opọ odi bọ, kụ arọl bọ, iiruẹn phọ anạ esel li. ⁶ Bidị uzu ni iḅaạl awe r’ariil phọ Enaạn kụ nạ mangọ bọ bidị iḅaạl ophughọl phọ. Iphẹn phọ ‘akasiạn-ragḅaanyạn.’ ” ⁷ Kụ mị anaghạn eḍọgh dị reḅẹm ghan siphẹ enmeeny iyaạr aghuḍum mọ mọ, “Enaạn oomo iikpọ, Omoọgh-we phọ, iiruẹn phọ anạ esel li ḅilẹ okaraghị igey ni.” ⁸ Kụ ookpaạny phọ amuneniom bọ inya phọ azuom erumuḍio phọ ipẹ agbagbạ phọ odị, kụ umeeraam ni mọ ogogo phọ aghologhọl idiphọ aniạn ale we. ⁹ Eboom mọ eghologhọl phọ imoọgh ni we kụ bidị oronyọn ḍien phọ Enaạn phọ retooghị bọ ilọ imananaany phọ iphẹn, kụ bidị u/kiton ni esi ikarạph phọ abidị u/boomiom igbogh phọ odị. ¹⁰ Kụ ookpaạny phọ amuneniom bọ oogh phọ azuom ipẹ agbagbạ phọ odị agadạ odaạm emạ phọ opọ elhom enạm mọ. Ufiri asoor ri oomo omạr elhom enạm mọ, kụ awe phọ oloma yogh sinem mọ abidị loor eephina phọ, ¹¹ kụ bidị oghol riiphina r’arokọ phọ abidị oronyon Enaạn phọ edi bọ k’akẹ phọ, kụ bidị u/kiton ni esi ikarạph phọ abidị. ¹² Kụ ookpaạny phọ amuneniom bọ odiiny phọ azu ipẹ agbagbạ phọ odị asagharạn oboom ophiịny phọ aYufretis. Amuụm ophiịny phọ amooph ni ilọ eten kemitenaan budaạm emạ phọ koḍuạ bọ epẹ erumuḍio phọ remite ghan bọ otu. ¹³ Kụ mị amiịn iraạr ikarạph aruwaloor dị eghighọgh iḅạl, dị eḍuạ onhụ enạm oḍual arumụ phọ r’onhụ elhom enạm mọ r’onhụ oyil okpẹ phọ remite. ¹⁴ Bidị phọ aruwaloor aruru dị reḍighi yogh ghan iiḍaạny. Iraạr aruwaloor phọ iphẹn remite ghan keghị ookpomoghi oomo abudaạm aḅirini phọ okoriom eghạm mọ kesoor bọ ḍigbogh aḍio Enaạn oomo iikpọ phọ. ¹⁵ “Inaghạn, mị ratu ni idiphọ oḅạ. Ibọ k’Enaạn ketolonaạn ni oye lọ u/naanị, ḅilẹ ukpe odị u/katanaạn, obọ odị katọl ghan bọ edaḅạ obalele, ḅilẹ umugholoor asiph nyodị.” ¹⁶ Kụ aruwaloor phọ eekpomoghi raalhạ phọ siphẹ oghol bọ onhụ aHibru mọ Amagedọn phọ.

DECEMBER 23-29

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | OGANANAMI 17-19

“Eghạm Dị Kekunhughi Oomo Araaghạm”

(Ogananami 19:11) Kụ mị uḅilẹ ni amiịn dị akẹ phọ aghughuronu, r’ophalaḅaạl asụ dị odi. Nyopọ asụ phọ rakiilom bọ ughol mọ O/bi r’O/kue. Esophom iiruẹn phọ r’eenom eghạm mọ odị resel ghan ni.

(Ogananami 19:14-16) Buọ eghạm k’akẹ dị oḍiku iphalaḅaạl arusụ oḅilẹ oonmenan omụr udạph ni nyodị. ¹⁵ Eruẹ-ruẹ elool-eghạm dị odị kabeom akpạr apu reelhe aḅirini phọ ipuka ni onhụ odị. Odị kasighẹ ikparạ okuron kụ atooghiọm raraạr angọ bidị. Odị kamiim ni miim siphẹ roḍighi ghan bọ mukarạph amiim aghelhẹ phọ Enaạn oomo iikpọ phọ. ¹⁶ Siphẹ asuomạ phọ ḅilẹ r’owol phọ odị ugẹ ni ḍien phọ aḍiẹn mọ, “Odaạm emạ r’Omoọgh-we dị emuton nyodị onọn u/lo ghan.

w08 4/1 8 ¶3-4

Amagedọn—Eghạm Dị Kekunhughi Oomo Araaghạm

Abukarạph awe kụ oghiọm ghisigh ophạm ghan iikpọ, awe elhiom eḍighinom iyaạr k/otue okelhọm eephọ r’eborọph. (Proverbs 29:2; Ecclesiastes 8:9) Ogbạ agey, yira k/otue osighẹ iḅua ḅua r’ekarạph eḍighinom iyaạr ḍighaạgh awe dị epẹ kụ eḍighi eegharạ abidị. Kụ iḍighi kụ, tutụ eephọ r’eliom ooruẹn ketọl, pọ koḍighi ni iyaạr—kogbuurogh buọ asipioghọm mọ osighẹ. ASolomọn agẹ mọ “Okarạph oye phọ kụ iyaạr etagharạn oye elhiom eḍighinom iyaạr phọ.”—Proverbs 21:18.

Eḍighi bọ edị Enhaạn kụ aḍighi bọ oogboom iiruẹn phọ, pọ yira okuphom ni owol mọ torobọ ooruẹn lọ kosophonhaan okarạph oye kaḍighi ni eliom. Ebraham apuru ni mọ: “Oogboom iiruẹn oomo ade phọ ka/ḍighi idị eru eliom ḍughụm?” Ebraham amhiịn ni ophagharanaạn phọ, mọ oomo amem aZihova raḍighi ghan ni idị eru eliom! (Genesis 18:25) Idị epelom siẹn, aBaibul phọ uḅenị iyira mọ aZihova o/mhoọgh ḍiḅeraạn ophiemi okarạph oye phọ; odị rapiemhi ghan mem dị oye phọ u/meera unmia.—Ezekiel 18:32; 2 Pita 3:9.

it-1 1146 ¶1

Asụ

Siphẹ uḍien phọ oḍeenhaan bọ otelhedom mọ Jọn, odị amhiịn Zizọs phọ moghuenhi bọ dị aḍigh ophalhaḅaạl asụ kụ aḍita awe eghạm rodạph, torobọ onyọ abidị aḍigh ni ophalhaḅaạl asu. Emhụ uḍien phọ oḍeenhaan bọ Jọn eḍighi omạ omiteom mọ aKraist kasighẹ eten elhiom eḍighinhom iyaạr ḅilhẹ r’elhiom ooruẹn kụ abeom bọ eghạm mọ akị esi oomo amulhọgh ḍien Enhaạn ḅilhẹ r’Odẹ phọ odị, Zihova. (Ogan 19:11, 14) Epẹ omhạn, aKraist aḍighi ni iyaạr amiteom idiphọ uw-emhạ, kụ awe dị oḍigh rusụ reghiil phọ abidị kụ imherenyạn iiḅaghamhị phọ edaphạn bọ.—Ogan 6:2-8.

(Ogananami 19:19, 20) Kụ mị uḅilẹ ni amiịn elhom enạm mọ r’abudaạm aḅirini phọ r’abuọ eghạm mọ abidị, dị ookpomoghan orupheom eghạm nyopọ asụ phọ rakiilom bọ r’abuọ eghạm mọ odị. ²⁰ Usiph ni elhom enạm mọ r’oyil okpẹ phọ aḍighi yogh ghan bọ iiḍaạny ghisigh phọ odị olọgh ikoli. (Odị asighẹ iiḍaạny phọ ipẹ phọ kụ aakeleghiom bọ buphẹ ologhạ yogh bọ elegh elhom enạm mọ r’abuphẹ ooseeny bọ iyaạr ootughianạm ghan odị phọ.) Uroph ni elhom enạm mọ r’oyil okpẹ phọ imoom osumeeny oodụ aniạn phọ reemorom bọ solfọ phọ.

re 286 ¶24

Ophelhegbe Uw-emhạ Phọ Makpạr Apu Siphẹ Eghạm Amagedọn

²⁴ Koḍighi ni idị koo/tughiạn ghan mun elhom enhạm oḍual arumhụ r’aḍioph araphaạl phọ esoghoronhụ bọ siphẹ ophiịny phọ, emheerạ bọ esi iikpọ itooghị phọ aSetan raḍighinhom bọ, kụ iyaạr dị kedaphạm aani pọ oyil okpẹ phọ, iikpọ itooghị aḅirinhi phọ emhunhenhiom bọ oḍual phọ. (Ogananami 13:1, 11-13; 16:13) Kosiphi ni bidị “imoom,” osumeeny “oodụ aniạn,” iduọn phọ pọ kosiphi mem dị bidị odi ni oḅophoghạn r’okpuuroghọm we phọ Enhaạn odi bọ siẹn ade phọ. Aḍiẹn phọ aḍikaraghị aniạn ḍughụm? Eeye, idiphọ elhom enhạm mọ r’oyil okpẹ phọ i/ḍighi bọ ikạr inhạm, aḍiẹn phọ ke/tue eḍighi ḍikaraghị aniạn. Kparipẹ ghụn remạ ghan muphe dị ilọ ooḍighion ke/tọl mun. Eniin phọ esi phọ kụ edị kosumeeny bọ ḍuugh, Hades, ḅilhẹ r’Eru phọ raloor. (Ogananami 20:10, 14) I/ḍighi esi dị aḍiboom aniạn edi dị kosuughị bukarạph awe, loor esi dị aḍiitughiạn oḍighi iduọn phọ eḍighi iyaạr aḅaphanyạ esi aZihova.—Jeremiah 19:5; 32:35; 1 Jọn 4:8, 16.

(Ogananami 19:21 nwt) Kuolọ buerị phọ uzeọm elool-eghạm mọ epuka bọ onhụ opọ asụ phọ rakiilom bọ. Kụ oomo inụn phọ aạ iphulupul phọ abidị epherọgh.

re 286 ¶25

Ophelhegbe Uw-emhạ Phọ Makpạr Apu Siphẹ Eghạm Amagedọn

²⁵ “Elool-eghạm mọ epuka bọ onhụ opọ asụ phọ rakiilom bọ” izẹ ni oomo abuphẹ u/kạr bọ uḍighom aani itooghị imirighan phọ kuolọ u/meera bọ ubilhẹ iḍighinhom araraạr okarạph aḅirinhi phọ ophọn. AZizọs kamiịn bidị idiphọ awe dị okpẹ omhuughu. Eḍighi bọ edị u/ḅẹm bọ mọ kosumeeny aani bidị oodụ aniạn phọ, pọ remạ ghan mọ koḅeton ni bidị ḍughụm? Esi i/lo dị eḅẹm mọ koḅeton ni oomo phọ abuphẹ aZihova arom bọ oogboom iiruẹn ph’odị mọ aphiemhi mem mọ opọ phọ. AZizọs raloor aḅẹm ni mọ kosumughi ni oomo phọ abuphẹ u/ḍighi bọ “iyool” phọ “niạn dị re/ḍim ghan dị okpoonị oseenaan Eru r’aruukpaạny phọ odị,” iduọn phọ pọ kopiemhi bidị bịn ko/miịn ghan mun. (Matiu 25:33, 41, 46 nwt) Iphẹn phọ kụ imhunhenhi bọ “ḍio phọ Enaạn keegbo bọ iiruẹn epiemiom bukarạph awe phọ.”—2 Pita 3:7; Nahum 1:2, 7-9; Malachi 4:1.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Ogananami 17:8) Enạm mọ nạ amiịn bọ irọl ghan ni kụ nyiidiphọ u/miịn mun; eḅilẹ emite siphẹ ooni phọ, pọ eḍuạ retu mọ ophiemi. Keḍighi ni iikia esi awe phọ orugh bọ siẹn ade phọ kụ siḍien abidị u/geeghị aani bọ k’amem mọ aḅirini phọ k”olẹm bọ siphẹ aḍinyạ abuphẹ odi bọ. Keḍighi ni iikia esi abidị ophogh elhom enạm mọ erọl ghan bọ ni kụ i/lo mun bọ kụ keḅilẹ bọ ni emite.

re 247-248 ¶5-6

Moganhanhamhi Eekiạ Iyaạr Dị Aaghiạn Ghan

⁵ ‘Elhom enhạm mọ irọl ghan ni.’ Okạr agey merọl ghan ni, ulhegheriom nyodị idiphọ aLeague of Nations emhiigh January 10, 1920 kụ rekị, kụ 63 areelhe kụ meḍighom ghan. Kuolọ iduọn rekị bọ ni, eelhe aJapan, Germany, ḅilhẹ Italy ugbatanhaạn ni, kuolọ uphorogh ni Soviet Union mọ ku/ḍighi mun pakirị aLeague of Nations phọ. Unwanyụ aSeptember 1939, ogbagarạ oye dị atooghị Nazi Germany amhiighom Eghạm Abirinhi phọ emhunhenhiom bọ II phọ. Mem dị aLeague of Nations phọ amhiịn mọ onọ o/rue oseere eephọ siẹn ade phọ, odị asuma ni ooni, bịn u/naghạn mun ilọ odị. Reteẹny 1942, bịn odị aḍighi iyaạr dị rogbạ igbaany. I/ḍighi edị oghaạph kụ egbi oteẹny obobọ m’eten mem mọ kụ ogbi oghaạph—kuolọ okạr amem iiḅaghamị phọ—kụ edị aZihova agbạ okạr emhụ uḍien phọ aḅenị we phọ odị! Siphẹ New World Theocratic Assembly, N. H. Knorr aghaạph ni idị eḅọph r’imiịn phọ ipẹ phọ, kụ aḅẹm mọ, “enạm mọ . . . i/lo mun.” Kụ apuru ḍipuru phọ aḍiẹn mọ, “Nyina regbi mọ aLeague phọ k’atọl ghan siphẹ ooni phọ bịn?” Akaạph bọ rakol Ogananami phọ 17:8, odị aphagharanaạn mọ: “Ookpomoghan areelhe aḅirini phọ k’aḅilhẹ ni amite.” Kụ ipẹ kụ idị etuụgh bịn emite—omạ omiteom mọ okpẹ o/lo Ekpo Onhụ imiịn phọ aZihova!

Aḍuạ Ramite Siphẹ Ooni Atu-ropoḍi Phọ

⁶ Etotọgh elom enạm mọ iḍuạ ni emite siphẹ ooni otu-ropoḍi phọ. Unwanyụ aJune 26, 1945, roboom oyụgh igiri epẹ San Francisco, U.S.A., 50 areelhe umeeraam ni Oḍighom aani ookpomoghan aUnited Nations phọ. Ookpomoghan phọ ophọn phọ amite “oghiọm aghisigh eephọ r’eborọph siẹn oomo aḅirini phọ.” ALeague phọ r’aUnited Nations phọ iighighighạn ni ibadị areten. AWorld Book Encyclopedia aḅẹm mọ: “Ibadị areten, aUnited Nations phọ akịgh ni League of Nations phọ amite bọ mem mọ Eḅẹl Eghạm Aḅirini phọ eten bọ . . . Ibadị areelhe phọ ipẹ ephighi bọ United Nations phọ kụ iphighi aani ni League phọ. Idiphọ otuạn bọ ophamanạm eephọ igbo areelhe phọ kụ omiteom bọ League phọ, kụ edị otuạn ophamanạm eephọ igbo areelhe aḅirini phọ kụ omiteom aani United Nations phọ. Asiikpịgh iiḍighi phọ edi bọ United Nations phọ ekịgh aani ipẹ aLeague phọ.” Esi iduọn phọ, aUN phọ aḍighi etotọgh elom enạm mọ dị m’eḅilhẹ eḅetenu. Areelhe dị oḍighan League phọ iḍighi 63 areelhe, kuolọ abuẹn oḍighan bọ UN phọ mopeleghi ipẹ aLeague phọ, oḍighi 190 areelhe; ḅilhẹ atool kẹn ni ḍiboom adool iiḍighi dị epel ipẹ aLeague phọ.

(Ogananami 17:16, 17) Ḍioph phọ araphaạl phọ nạ amiịn bọ r’elhom enạm mọ kolọgh ni ḍien oleom emạ phọ. Bidị kosigheọgh ni oomo araraạr lọ odị amoọgh oseere nyodị edaḅạ. Bidị kobạ ni iphulupul odị kụ opiemiom nyodị niạn, ¹⁷ idị eḍighi bọ Enaạn elọgh iitughiạn phọ odị ologhi abidị mọ oḍighinom ipẹ onọ rawạ bọ, mọ ooḍikuan, ḅilẹ ongọ elhom enạm mọ iikpọ otooghiọm araraạr tutụ ikpo onhụ phọ onọ emunughan.

w12 6/15 18 ¶17

AZihova Maganhanhamhi Raraạr Dị “Kenuụn . . . Emiteghu”

¹⁷ Ikarạph aruukụ iiḅereghị k/epe idiphọ bịn. Oleom emhạ phọ k’akiọm ni ghisigh anyuughiom ghan ruw-emhạ phọ, akparaghạ ghan oḍighi idị bidị koḍighi ilọ odị rawạ, kụ Enhaạn egbi olọgh aḍiitughiạn rokpom abuphẹ orologhuọm bọ sigadạ phọ. (Bạl Ogananami 17:16, 17.) Moọny amem aZihova kaḍighi idị abuọ itooghị aḅirini phọ aSetan, aUnited Nations phọ ameerạ bọ enye, kozuom oomo ikarạph aruukụ iiḅereghị. Bidị kosiemi ni eekuna oomo iikpọ phọ odị kụ oḅilhẹ oguulemi eelạ phọ odị. Riisi aḍioph asiạ epẹ omạn ighịgh mudị iyaạr dị erọl iduọn ke/tue emite. Rodon, oleom emhạ phọ atolhọm omạn etotọgh elhom enạm mọ kụ raḍighi ilọ ateẹny. Ghalamọ r’iduọn phọ ni, emeel phọ odị kee/godoghaạny. Emeel oleom emhạ phọ ketu egina amem bịn eḍighi iyaạr nyodị.—Oganv. 18:7, 8, 15-19.

Ibạl ABaibul

(Ogananami 17:1-11) Kụ oniin siphẹ oḍual phọ aruukpaạny phọ omoọgh bọ oḍual iḍukuru asigbagbạ phọ aru uḅenị imị mọ, “Tue, mị kaḍeenaan nyinạ idị koliọm oboom-oboom oleom emạ phọ, eboom emạ phọ etuman bọ ibadị arumuụm mọ ² Abudaạm aḅirini phọ upesiom ni ipesi oboom-oboom oleom emạ phọ, kụ amiim aghiigh ni oomo awe aḅirini phọ ophughọl bọ miim ipesi phọ odị.” ³ Uwaloor phọ usiịny ni imị kụ ookpaạny phọ upheephọm imị asiemi edalạ. Epẹ phọ mị umiịn ni anịr dị arolọm ude etotọgh elhom enạm dị ogeeghị siḍien oopuọm Enaạn okitonom oomo phọ odị. Elhom enạm mọ imoọgh oḍual arumụ r’aḍioph araphaạl. ⁴ Anịr phọ aanmenan oodor, adaaghiạn sigol, adiạ ibekularị r’aralạ. Odị aphạm egọ agol dị omuzeḍi odọ kirokirọ araraạr eenịr r’umugholoor ipesi phọ odị. ⁵ Siphẹ egbodo phọ odị ugẹ ḍien dị aaghị emụ phọ mọ, “Oboom aBabilọn, onhiin oomo abuleom emạ r’ugbini-ugbini aḅirini phọ.” ⁶ Kụ mị umiịn ni mọ iḅaạl awe phọ Enaạn r’iḅaạl abuphẹ otuạn bọ mọ omeeraam Jizọs phọ kụ ozẹ bọ meghiigh anịr phọ idiphọ amiim. Mị amiịn bọ nyodị, iḍighi ni iboom iikia esi amị. ⁷ Kụ ookpaạny phọ upuru imị mọ, “Nạ raakia ghan eeghe? Mị kaḅenị ni nyinạ ibooghiạn emụ anịr phọ r’elhom enạm mọ emoọgh bọ oḍual arumụ r’aḍioph araphaạl phọ dị arolọm bọ. ⁸ Enạm mọ nạ amiịn bọ irọl ghan ni kụ nyiidiphọ u/miịn mun; eḅilẹ emite siphẹ ooni phọ, pọ eḍuạ retu mọ ophiemi. Keḍighi ni iikia esi awe phọ orugh bọ siẹn ade phọ kụ siḍien abidị u/geeghị aani bọ k’amem mọ aḅirini phọ k”olẹm bọ siphẹ aḍinyạ abuphẹ odi bọ. Keḍighi ni iikia esi abidị ophogh elhom enạm mọ erọl ghan bọ ni kụ i/lo mun bọ kụ keḅilẹ bọ ni emite. ⁹ Iphẹn phọ regbologh ghan olegheri iyaạr r’onaghạn aḍughụm. Oḍual arumụ phọ, pọ oḍual araaḅarạph phọ anịr phọ arolọm bọ ude phọ. Bidị phọ kẹn oḍual abudaạm emạ. ¹⁰Mokạ oogh abunọ, oniin adạ ni nyiidiphọ, kụ ophorị phọ k”oru, kụ katu bọ katọl li moọny amem bịn. ¹¹ Kụ elhom enạm mọ epẹ merọl ghan bọ ni mem dị meten kụ i/lo mun bọ nyiidiphọ kụ odaạm emạ dị amuneniom ophanyạ. Enạm mọ ephẹn phọ elọ k’abuḅẹl oḍual abudaạm emạ phọ, kụ memite rekị mọ ophiemi.

DECEMBER 30–JANUARY 5

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENHAẠN | OGANANAMI 20-22

“Nyiidiphọ Mị Raḍighi Oomo Araraạr Phọ Imoom”

(Ogananami 21:1) Mị uḅilẹ ni amiịn omoom akẹ r’aḍimoom ade. Oḅẹl akẹ phọ r’aḍiḅẹl ade phọ meten. Ophiịny phọ kẹn o/rọl mun.

re 301 ¶2

Omoom Akẹ r’Aḍimoom Ade

² Rukuron asiạ epẹ omạn kụ egbi bọ oteẹny orụgh phọ aJọn, aZihova aḅenị Isaiah mọ: “Kụ nyiidiphọ mị ralẹm imoom asikẹ r’aḍimoom ade; kụ iḅẹl araraạr phọ koo/tughiạn ghan mun, ḅilhẹ kẹn k/etu ghan mun ologhi oye.” (Isaiah 65:17; 66:22) Imiịn phọ iphẹn phọ iphụr emunughan mem mọ abuọ aJu phọ okpẹ bọ oḍuom ologhi oḅulha bọ Jeruselem lhạ phọ 537 B.C.E. mem mọ 70-asiạ phọ bidị orọl bọ dọl arebenẹ phọ epẹ Babilọn emuneen bọ. Mem mọ oḅilhẹ bọ oḅulhemi bidị epẹ eelhe phọ abidị, bidị uḍighi we dị oḅaạl, iduọn phọ pọ “ḍimoom ade,” eeḍiạn imoom itooghị, remạ ghan bọ “imoom asikẹ.” Toroboiperolbọ, otelhedom mọ aPita aḅilhẹ ni amạ enọn eten dị imiịn phọ iphẹn phọ keḅilhẹ emunughan, kụ aḅẹm mọ: “Kụ Enaạn meguanaan kumoom akẹ r’aḍimoom ade dị keḍighi marugh aruukuan. Iphẹn phọ kụ idị yira rogonom ghan bọ.” (2 Pita 3:13) Siẹn phọ aJọn aḍeenaan mọ imiịn phọ iphẹn phọ kemunughan mem dị Omoọgh-we phọ aru. “Oḅẹl akẹ phọ r’aḍiḅẹl ade phọ,” iduọn phọ pọ oomo araraạr dị egbolomaam Setan, ḅilhẹ r’iikpọ itooghị phọ odị r’ikarạph aruwaloor phọ odị renyuughiom bọ, ke/tọl mun. “Ophiịny” phọ, remạ ghan bọ aḅirini asipioghọm omhạr awe phọ abuẹn oḅaạr bọ emhụ, kụ rakiminian bọ, ka/tọl mun. “Omoom akẹ r’aḍimoom ade” iduọn phọ pọ, ade dị awe elhiom eḍighinom iyaạr kotọl, eeḍiạn Omhạr phọ Enhaạn eḍighi bọ imoom itooghị.—Poghom Ogananami 20:11.

(Ogananami 21:3, 4) Mị unaghạn ni ḍiolọ dị eḅẹm ghan siphẹ agadạ odaạm emạ phọ mọ, “Nyiidiphọ amarugh phọ Enaạn masoor ude ateẹny we. Odị katughan ni bidị, ḅilẹ bidị oḍighi weye odị. Enaạn r’aloor odị ketolạn ni bidị, eḍighi Enaạn abidị. ⁴ Odị kagbuurogh ni oomo izin riḍien abidị. Aḍuugh r’amukum ologhi r’emoghi r’eephina ke/tọl mun, idị eḍighi bọ iḅẹl araraạr phọ meten.”

w13 12/1 11 ¶2-4

“Nyiidiphọ Mị Raḍighi Oomo Araraạr Phọ Imoom”

“[Enhaạn] kagbuurogh ni oomo izin riḍien abidị.” (Ogananami 21:4) Eeghe odọ izin kụ edị kogbuurogh bọ? Iphẹn phọ i/ḍighi izin ibo obobọ ipẹ remite ghan bọ riḍien ayira mem lọ iyaạr eḍigh. Oguanaan phọ Enhaạn ophọn ramạ ghan izin phọ ipẹ iminimiịn ḅilhẹ r’amukum ologhi rekọm ghan bọ. Enhaạn k/egbuurogh oopho izin phọ bịn; kuolọ kegbuurogh esighẹ torobọ iyaạr phọ epẹ rekọm ghan bọ emoghi lọ i/kpeanaạn—iminimiịn ḅilhẹ r’amukum ologhi.

“Aḍuugh . . . ke/tọl mun.” (Ogananami 21:4) Eeghe iyaạr kụ m’ekọm izin lọ i/kpeanaạn epu mulọgh ḍien phọ oye, ḍuugh? AZihova katagharạn oomo omhạr awe phọ abuẹn onaghanạn bọ asighẹ esi aḍuugh phọ ekpoghoteom bọ bidị. Ika? Esi ophiemi okạr iyaạr phọ epẹ rekọm ghan bọ ḍuugh: ikarạph phọ Adạm umarạm bọ iyira. (Rom 5:12) AZihova kaḍighi idị omhạr awe phọ abuẹn onaghanạn bọ nyodị komunughan dị eego esi ekiạ etagharạn phọ aZizọs. Opọ kụ amem dị “kopiemi” ogbogh amulọgh ḍien phọ, ḍuugh. (1 Korịnt 15:26) Bịn omhạr awe phọ abuẹn okpẹ bọ oḍuom ologhi phọ morọl ipẹ Enhaạn egbiighinaan bọ bidị orọl phọ—orọl k’agee-pọ r’ogey omoon aloor.

“[Eephina] ke/tọl mun.” (Ogananmi 21:4) Eghẹn odọ eephina kụ edị ke/tọl mun bọ? Oomo ariiphina r’e/moon dị ikarạph ḅilhẹ r’e/munughan phọ oye ekọm, dị eḍighi idị aghuḍum mọ u/dụgh mun esi asirubal awe, ke/tọl mun.

(Ogananami 21:5) Kụ opọ arolọm bọ agadạ odaạm emạ phọ aḅẹm mọ, “Nyiidiphọ mị raḍighi oomo araraạr phọ imoom.” Uḅeniọm kẹn ni imị mọ, “Gẹ iphẹn idị eḍighi bọ ikpo onhụ phọ iphẹn inẹ ni, amabi o/lo.”

w03 8/1 12 ¶14

AZihova, Enhaạn Igey

¹⁴ Osighẹ ghan ilọ aZihova uḅenị iyira siphẹ Ekpo Onhụ phọ odị omaghamị maạr. Odị raḍighi ghan ni kaḍeenaan odọ phọ oye phọ odị aru bọ, ḅilhẹ kẹn kaḍighi ni ipẹ odị aḅẹm bọ mọ odị kaḍighi phọ. Yira omoọgh igey ariphigh otuạn oḍuom ologhi Enhaạn. Omeeraam ni ipẹ aZihova aḅẹm bọ mọ onọ “[kaliọm ni] buphẹ Enaạn u/legheri bọ r’abuphẹ ro/naghanạn ghan bọ ooḅi oghaạph phọ aJizọs Omoọgh-we phọ ayira.” (2 Tesalonikạ 1:8) Omeeraam kẹn oomo ipẹ aZihova uḅenị bọ iyira pạ ekpo onhụ phọ odị, odị aḅẹm ni mọ onọ rapomoghiạn ghan we lọ ophamanạm elhiom eḍighinom iyaạr, ḅilhẹ mọ onọ k’angọ ni ghuḍum k’agee-pọ buẹn roḍeenaan ghan bọ omeeraam, ḅilhẹ kẹn mọ onọ kapiemi eephina, emoghi, ghalamọ r’aḍuugh. Oghaạph okparamị odọ idị oguanaan phọ ophọn asughanam bọ omạn akpẹ oḍuom ologhi, aZihova aḅenị otelhedom mọ Jọn mọ: “Gẹ iphẹn idị eḍighi bọ ikpo onhụ phọ iphẹn inẹ ni.”—Ogananami 21:4, 5; Proverbs 15:9; Jọn 3:36.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Ogananami 20:5) (Buerị phọ abuphẹ omuughu bọ u/ḅilẹ mun uḅerenu tutụ [1,000] asiạ phọ eten bọ.) Ophọn kụ oḅẹl oḅerion esi aḍuugh phọ.

it-2 249 ¶2

Aghuḍum

Siphẹ itọ phọ Enhaạn engọ bọ Adạm, Odị aḍeenaan mọ eḍighi maạr dị Adạm anaghanạn, pọ mọ k/amugh. (Ge 2:17) Men dị ophiemi ḍuugh, eḍighi bọ ogbogh amulọgh ḍien oye, ikarạph k/etọl mun loor abuphẹ ronaghanạn bọ Enhaạn dị kekọm ḍuugh. Bidị k/omugh mun ni bịn k’agee-pọ. (1Kọr 15:26) Kuolọ kopiemi ḍuugh siphẹ eekuna itooghị phọ aKraist, kụ aḍinyạ Ogananami phọ eḍeenaan mọ itooghị phọ iphẹn phọ kesighẹ 1,000 asiạ. Esi phọ ekaạph ni ilọ abuphẹ koḍighi bọ raalhạ r’abupinyọn rikiạ mọ “bidị urọl li oḅaramạ Kraist otooghị raraạr idiphọ araalhạ esi [oonịr asiạ].” “[A]buerị phọ abuphẹ omuughu bọ” kụ u/ḅerenu bọ tutụ “[eekuna oonịr] asiạ” phọ esi eekuna, koḍighi buphẹ kotọl bọ mem dị 1,000 asiạ phọ rasi eekuna, kuolọ egbi oteẹny amem mọ kookpọ bọ Setan omiteom pạ ikoli phọ oḅilhẹ ookeleghi omhạr awe. Tutụ 1,000 asiạ phọ rasi eekuna, awe phọ kotọl bọ siẹn ade phọ monughan, odi dọl phọ aḍiphẹ Adạm r’Iv orọl bọ kụ ogbi bọ oḍighi ikarạph. Mem mọ opọ phọ bidị kokạr omoọgh ghuḍum dị amunughan. Mem dị iphẹn phọ eten, abuphẹ kokpetenaan bọ odẹgh ophogh phọ aSetan, mem dị kookpọ bọ omiteom moọny ekulha amem siphẹ ooni atu-ropoḍi phọ, kokelhọm odọ aghuḍum mọ akuẹn phọ k’agee-pọ.—Ogan 20:4-10.

re 290 ¶15

Abuerị Phọ Abuphẹ Omuughu Bọ

¹⁵ Ugbeelom ni rebenẹ aZihova dị orọl kụ egbi oteẹny orugh aKristẹn phọ mọ oḍighi we elhiom eḍighinhom iyaạr dị moḍigh righirị r’Enhaạn; kụ ghalhamọ r’idiphọ Ebraham, Aizịk r’aJekọb momhuughu bọ ni, odị aḅẹm mọ abidị “odi ni.” (Matiu 22:31, 32; Jems 2:21, 23) Toroboiperolbọ, buẹn phọ r’oomo abunọn lọ koḅerion oḅarạm raḍigbogh aḍita phọ koḅeẹny bọ Amagedọn, ḅilhẹ r’ibạm anmụny dị bidị komaraghị siphẹ omhoom aḅirinhi phọ, koḍighi we dị komunhughan. Dị eego esi ekiạ etagharạn phọ, aKraist ḅilhẹ r’abuphẹ kotooghị bọ r’odị idiphọ aruw-emhạ rabupinyọn rikiạ kụ koḍighi iphẹn phọ siphẹ oonịr asiạ Aḍio Iiruẹn phọ. Kụ Aḍio phọ aḍiphẹ phọ egbi osi eekunha, “buerị phọ abuphẹ omuughu bọ” koḍighi we dị ‘moḅerenu,’ iduọn phọ pọ bidị koḍighi we dị momhunhughan. Iduọn yira komiịn bọ ni, koḅilhẹ ni odẹgh bidị opogh mem dị bidị momhunhughan. Mem dị bidị okpetenhaan odẹgh ophogh phọ asughanạm bọ omạn phọ, Enhaạn kagbeelhom bidị idiphọ awe dị okpẹ orọl k’agee-pọ, bidị mokạr oḍighi we elhiom eḍighinhom iyaạr. Opọ kụ amem dị bidị kokelhom omhunhughan imiịn phọ eḅẹm bọ mọ: “Abuọ elhiom eḍighinhom iyaạr phọ kụ kole erua ade phọ, kụ otọl siphẹ phọ k’agee-pọ.” (Psalm 37:29) P’eeghe imạ aghisigh dị rakori omhạr awe phọ abuphẹ ronaghanạn bọ!

(Ogananami 20:14, 15) Kụ ogbi oroph aḍuugh [r’oḍi] osumeeny oodụ aniạn phọ. Oodụ aniạn phọ ophọn kụ aḍuugh phọ emuneniom bọ iyạl phọ. ¹⁵ Uroph aani ni torobọ oye lọ ḍien odị u/gẹ aani siphẹ aḍinyạ abuphẹ odi bọ osumeeny oodụ aniạn phọ.

it-2 189-190

Oodụ Aniạn

Aḍinyạ Ogananami phọ bịn kụ iphạm ikpo onhụ phọ iphẹn, kụ eten dị eegholaan ni, omaaniọm ni. ABaibul phọ akaạph ni aḅilhẹ amạ iyaạr phọ remạ ghan bọ, loor esi dị aḅẹm mọ: “Oodụ aniạn phọ ophọn kụ aḍuugh phọ emuneniom bọ iyạl phọ.”—Ogan 20:14; 21:8.

Iyaạr phọ oodụ aniạn phọ ramạ ghan bọ, eḅilhẹ ni eganana mem dị ophoghom inọn ariisi siphẹ aḍinyạ Ogananami phọ dị ikpo onhụ phọ emite. Ḍuugh, oḅẹm mọ otoph osumeeny ologhi oodụ aniạn phọ aḍiẹn phọ. (Ogan 19:20; 20:14) Kuolọ aḍuugh phọ i/ḍighi iyaạr dị kotue olọgh niạn. Idị epelom siẹn, Eru phọ, aḍighi bọ uwaloor dị k/otue omiịn, otoph ni osumeeny oodụ phọ ophọn. Idiphọ uwaloor, aniạn k/etue eḍighi nyodị iyaạr.—Ogan 20:10; poghom Ex 3:2 ḅilhẹ Jg 13:20.

Tutụ oodụ aniạn phọ ramạ ghan bọ ‘ḍuugh phọ emuneniom bọ iyạl’ phọ ḅilhẹ kẹn Ogananami 20:14 eḅẹm bọ mọ kotoph “ḍuugh [r’oḍi]” osumeeny siẹn phọ, ekạr kụ eegholaan mọ oodụ aniạn phọ re/mạ ghan ḍuugh phọ aḍiphẹ oye alhe bọ erua ḍighaạgh Adạm (Rom 5:12), ḅilhẹ kẹn re/mạ ghan Oḍi (Sheol). Esi iduọn phọ, remạ ghan ḍuugh dị omaaniọm, ḍuugh dị ko/ḅeton mun oye phọ, loor esi dị igẹ phọ i/ḅẹm mọ “oodụ” phọ amiteoghom aani buphẹ odị aphạm bọ, idiphọ aḍuugh phọ Adạm akọm bọ ḅilhẹ r’Oḍi phọ (Sheol) emiteoghom bọ. (Ogan 20:13) Esi iduọn phọ, buphẹ u/gẹ aani bọ siḍien phọ siphẹ “aḍinyạ abuphẹ odi bọ,” iduọn phọ pọ buphẹ u/kiton bọ kụ ee bọ rokị esi elhiom itooghị phọ Enhaạn, uroph ni osumeeny siphẹ oodụ aniạn phọ, remạ ghan bọ muphe k’agee-pọ obobọ ḍuugh dị emuneniom iyạl.—Ogan 20:15.

Ibạl ABaibul

(Ogananami 20:1-15) Kụ mị uḅilẹ ni amiịn ookpaạny dị aphạm isabị ooni phọ r’igodogodọ izime kụ aḍuạ k’akẹ rasoor. ² Odị ameleghuom egbaany ekarạph-iyaạr phọ, enạm oḍual arumụ phọ—oḍighom oghaạph, Eru phọ ḅilẹ m’aSetan—asiph aphaḍị [esi 1,000] asiạ. ³ Ookpaạny phọ aroph ni nyodị asumeeny ooni phọ akasị asighẹ oba aḅirighiọm eghuugh phọ, obọ odị kaakeleghi ghan bọ niiniịn reelhe phọ tutụ [1,000] asiạ phọ eten. Iphẹn phọ eten, koḅilẹ ni ookpọ nyodị omiteom moọny ekulha amem. ⁴ Ku mị uḅilẹ ni amiịn sigadạ odaạm emạ r’abuphẹ orologhọm bọ. Ungọ ni bidị inyaạm oogboom iiruẹn. Mị umiịn kẹn ni ruwaloor abuphẹ otuạn bọ mọ okaạph ipẹ aJizọs agananami bọ ḅilẹ oghaạph phọ Enaạn kụ ozeeghị bọ. Bidị k’ekulha uu/seeny elhom enạm mọ m’iyaạr ootughianạm ghan odị phọ, ḅilẹ kẹn u/loghạ aani elegh elhom enạm mọ rolor m’araghaạgh phọ abidị. Bidị urọl li oḅaramạ Kraist otooghị raraạr idiphọ araalhạ esi [1,000] asiạ. ⁵ (Buerị phọ abuphẹ omuughu bọ u/ḅilẹ mun uḅerenu tutụ [1,000] asiạ phọ eten bọ.) Ophọn kụ oḅẹl oḅerion esi aḍuugh phọ. ⁶ Ibo r’aḍisẹph k’Enaạn edianaan ni buphẹ oḍighom aani bọ siẹn oḅẹl oḅerion esi aḍuugh phọ. Bidị mokpetenaan iikpọ aḍuugh phọ emuneniom bọ iyạl phọ. Bidị koḍighi bupinyọn rikiạ Enaạn r’aKraist dị koḅaramạ nyodị otooghị raraạr esi [1,000] asiạ. ⁷ [1,000] asiạ phọ remunughan kụ ookpọ Setan omiteom ikoli phọ, ⁸ kụ odị akị ookeleghi aGọg r’aMegọg areelhe phọ ipẹ edi bọ inya asiagaạny aḅirini phọ. ASetan kaakpomoghi ni ḍita abidị dị ko/tue obạl omuneni idiphọ ikpo iisaạr ekpolom ophiịny phọ kụ atupheom eghạm. ⁹ Bidị uleeny ni eleeny oomo aḅirini phọ okoom simarugh awe phọ Enaạn, ḅilẹ r’emạ phọ epẹ dị aphomoghiạn bọ. Kụ aniạn iḍuạ ni k’akẹ eru ephiemi bidị. ¹⁰ Kụ oroph Eru phọ eekeleghi bọ bidị osumeeny oodụ aniạn r’asolfọ phọ mọ atuạn elhom enạm mọ r’oyil okpẹ phọ ophụr bọ osumeeny. Kụ komiinẹ ni bidị ḍughul r’ootaany k’agee-pọ k’agee-pọ. ¹¹ Kụ mị uḅilẹ ni amiịn oboom ophalaḅaạl agadạ ọdaạm emạ r’opọ arolọm bọ. Akẹ phọ r’ade phọ isuma ni eḍuạ ghisigh phọ odị bịn u/miịn mun. ¹² Kụ mị amiịn buphẹ momuughu bọ, bubạm r’abugbogh, dị omereghạ ghisigh agadạ odaạm emạ phọ. Ukpenyon ni rinyạ kụ oḅilẹ okpegheron ḍinọn aḍinyạ, ḍiphẹ abuphẹ odi bọ. Ugẹ ni iiḍighi abuphẹ momuughu bọ siphẹ arinyạ phọ. Udạph ni iphẹn phọ kụ oogboonaan bọ bidị iiruẹn phọ. ¹³ Bulọ omuughu ophiịny, ophiịny phọ amiteghom ni. Aḍuugh [r’oḍi] imiteghom ni buphẹ abidị. Kụ odạph ghan iiḍighi phọ abidị kụ oogboonaan bidị iiruẹn. ¹⁴ Kụ ogbi oroph aḍuugh r’omạr iḍim osumeeny oodụ aniạn phọ. Oodụ aniạn phọ ophọn kụ aḍuugh phọ emuneniom bọ iyạl phọ. ¹⁵ Uroph aani ni torobọ oye lọ ḍien odị u/gẹ aani siphẹ aḍinyạ abuphẹ odi bọ osumeeny oodụ aniạn phọ.

(Ogananami 16:14) Bidị phọ aruwaloor aruru dị reḍighi yogh ghan iiḍaạny. Iraạr aruwaloor phọ iphẹn remite ghan keghị ookpomoghi oomo abudaạm aḅirini phọ okoriom eghạm mọ kesoor bọ ḍigbogh aḍio Enaạn oomo iikpọ phọ.

(Ogananami 16:16) Kụ aruwaloor phọ eekpomoghi raalhạ phọ siphẹ oghol bọ onhụ aHibru mọ Amagedọn phọ.