Hwɔɔmi Mɔ INTANƐTI NƆ NITO HE
Hwɔɔmi Mɔ
INTANƐTI NƆ NITO HE
Dangme
Ɛ
  • ã
  • á
  • ɛ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ́
  • í
  • ĩ
  • BAIBLO
  • WOMIHI
  • ASAFO MI KPEHI
  • kr yi 12 bf. 118-131
  • Blɔ Nya Nɛ A To Konɛ A Ja “He Jɔmi Mawu ɔ”

Ngmami nɛ ɔ he video be amlɔ nɛ ɔ.

Wa kpa mo pɛɛ nyagba ko he je ɔ, video ɔ hí jemi.

  • Blɔ Nya Nɛ A To Konɛ A Ja “He Jɔmi Mawu ɔ”
  • Mawu Matsɛ Yemi ɔ Ngɛ Nɔ Yee!
  • Munyuyi Nyafinyafihi
  • Munyu Nɛ Ngɛ Kaa Enɛ ɔ
  • “Ma Ha A Maa Ngɔ . . . He Jɔmi Kɛ Hyɛ O Nɔ”
  • Bɔ Nɛ Kristo Nyɛɛ Asafo ɔ Hɛ Mi Ha
  • ‘Nyɛɛ Pee Nɔ Hyɛmi Nɔ́ Ha Mawu Asafo ɔ’
  • Bɔ Nɛ Nikɔtɔmahi Hyɛɛ Mawu To Kuu ɔ Nɔ Ha Mwɔnɛ ɔ
  • Tsakemi Nɛ A Pee Ngɛ Asafo ɔ Nɔ Hyɛmi Mi ɔ Ha Nɛ Kake Peemi Nɛ Ngɛ Mawu We Bi A Kpɛti ɔ Mi Wa
  • To Hyɛli, Nyɛɛ Kase To Hyɛli Kpanaa Amɛ
    Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae—2013
  • Bɔ Nɛ A To Asafo ɔ He Blɔ Nya Ha
    O Ma Nyɛ Ma Ná Bua Jɔmi Kɛ Ya Neneene!—Moo Kase Baiblo ɔ Nɛ O Ná He Se
  • Mɛni Blɔ Nɔ Asafo Mi Nikɔtɔma Amɛ Guu Kɛ Sɔmɔɔ Asafo ɔ?
    Mɛnɔmɛ Nɛ A Ngɛ Yehowa Suɔmi Nya Ní Pee Mwɔnɛ ɔ?
Mawu Matsɛ Yemi ɔ Ngɛ Nɔ Yee!
kr yi 12 bf. 118-131

YI 12

Blɔ Nya Nɛ A To Konɛ A Ja “He Jɔmi Mawu ɔ”

OTI NƐ NGƐ YI NƐ Ɔ MI

Yehowa to níhi blɔ nya bɔɔbɔɔbɔɔ kɛ ha e we bi

1, 2. Mɛni tsakemi a pee ngɛ Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ he ngɛ January 1895, nɛ kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ pee a ní ngɛ he ha kɛɛ?

BENƐ Baiblo Kaselɔ John A. Bohnet nine su January 1895 Hwɔɔmi Mɔ ɔ nɔ ɔ, e bua jɔ nɔ́ nɛ e na a he. A tsake bɔ nɛ a pee womi tɛtlɛɛ ɔ hɛ mi ɔ, nɛ e ngɛ fɛu wawɛɛ​—a tɛni mɔ ko nɛ kane ngɛ yi mi, kɛ oslɔke nɛ ngɛ kue ngɛ hɛ mi, kane nɛ ngɛ mɔ ɔ yi mi ɔ ngɛ kpɛe ngɛ diblii mi. Adafi fiami nɛ ngɛ womi tɛtlɛɛ ɔ mi nɛ kɔɔ womi ɔ hɛ mi nɛ a tsake ɔ he ɔ yi ji, “Wa Tade Ehe.”

2 Nyɛminyumu Bohnet nya kpɛ e he, nɛ lɔ ɔ he ɔ, e ngma sɛ womi kɛ ya ha Nyɛminyumu Russell. E ngma ke, “Ye bua jɔ bɔ nɛ a tsake Hwɔɔmi Mɔ ɔ hɛ mi ha a he. E ngɛ fɛu saminya.” Baiblo Kaselɔ anɔkualetsɛ kpa nɛ a tsɛɛ lɛ ke John H. Brown ɔ hu ngma ngɛ Hwɔɔmi Mɔ ɔ hɛ mi nɛ a tsake ɔ he ke: “E ngɛ bua jɔmi wawɛɛ. Mɔ ɔ sisi tomi ɔ he wa saminya, nɛ oslɔke ngɛ fiae kɛ ngɛ mɔ ɔ nae.” Womi ɔ hɛ mi nɛ a pee lɛ ehe ɔ ji kekleekle tsakemi nɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ na ngɛ jamɛ a jeha a mi​—se pi lɔ ɔ nɛ maa pee nyagbe nɔ́. Ngɛ November mi ɔ, a na tsakemi ngua ko hulɔ. Nɔ́ nɛ sa kadimi ji kaa tsakemi nɛ a kpale na a kɔɔ oslɔke nɛ ngɛ kue ɔ he.

3, 4. Mɛni nyagba a tu he munyu ngɛ November 15, 1895 Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi, nɛ mɛni tsakemi ngua he adafi a fia?

3 November 15, 1895 Hwɔɔmi Mɔ ɔ tu nyagba ko nɛ ba a he munyu fitsofitso: Haomihi nɛ ba nɔtonɔto ɔ bɔni tue mi jɔmi nɛ ngɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ a kpɛti ɔ puɛmi. Nyɛmimɛ ɔmɛ sa nya ngɛ nɔ nɛ e sa kaa e nyɛɛ a hɛ mi ngɛ asafo ɔmɛ a mi ɔ he. Bɔ nɛ pee nɛ a ye bua nyɛmimɛ nɛ a pee kake ɔ, Hwɔɔmi Mɔ ɔ ngɔ asafo ɔ kɛ to mele he. Womi ɔ de ke asafo mi nikɔtɔma amɛ nyɛ we nɛ a dla asafo ɔ nɛ ngɛ kaa mele ɔ konɛ e nyɛ nɛ e da ahumi nya. Mɛni e sa nɛ a pee?

4 Womi ɔ tsɔɔ mi hu kaa mele kudɔlɔ nɛ e he be ɔ bɔɔ mɔde kaa e maa ngɔ yi baami níhi kɛ wo mele ɔ mi, nɛ e yeɔ bua nihi nɛ a ngɛ mele ɔ mi ɔ konɛ a nyɛ nɛ a dla a he kɛ to haomi nɛ maa ba ngɛ wo ɔ nɔ ɔ. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ e sa kaa nihi nɛ a ngɛ Mawu we bi a hɛ mi nyɛɛe ɔ nɛ a dla asafo ɔmɛ konɛ a nyɛ nɛ a da haomihi nɛ a kɛ maa kpe ɔ nya. Bɔ nɛ pee nɛ nihi nɛ a nyɛɛ asafo ɔ hɛ mi ɔ a nyɛ nɛ a tsu enɛ ɔ, womi ɔ fia tsakemi ngua ko he adafi. Womi ɔ kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ e sa kaa a kɛ tsu ní oya nɔuu nɛ ɔ ha. Womi ɔ de ke, “e sa nɛ a hla nikɔtɔmahi konɛ a hyɛ to kuu ɔ nɔ ngɛ company loo asafo tsuaa asafo mi.”​—Níts. 20:28.

5. (a) Mɛni he je nɛ kekleekle blɔ nya nɛ a to kɛ ha asafo mi nikɔtɔmahi a hlami ɔ ji nɔ́ nɛ ba ngɛ e be nya a? (b) Mɛni sane bimihi a he wa ma susu?

5 Benɛ a je sisi kaa a ma bɔni asafo mi nikɔtɔmahi hlami ɔ ba pee blɔ nɛ a maa gu nɔ kɛ ha nɛ asafo ɔ nɛ pi si. E ye bua wa nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a nyɛ nɛ a hyɛ asafo ɔmɛ a nɔ benɛ kekle Je Mi Ta a mi ba wa a. Ngɛ jehahi nɛ nyɛɛ se ɔmɛ a mi ɔ, tsakemi kpahi nɛ a pee ɔ ye bua Mawu we bi nɛ a he su kɛ pi si konɛ a sɔmɔ Yehowa. Mɛni Baiblo gbami nɛ tu hɛ mi yami nɛ ɔ he munyu? Mɛni tsakemihi o na kaa a pee ngɛ asafo ɔ mi? Mɛni blɔ nɔ nɛ o ná tsakemi nɛ ɔmɛ a he se ngɛ?

“Ma Ha A Maa Ngɔ . . . He Jɔmi Kɛ Hyɛ O Nɔ”

6, 7. (a) Mɛni nɛ munyu nɛ ngɛ Yesaya 60:17 ɔ tsɔɔ? (b) Mɛni nɛ “nɔ hyɛli” kɛ “nikɔtɔmahi” nɛ a kɛ tsu ní ɔ tsɔɔ?

6 Kaa bɔ nɛ wa na ngɛ Yi 9 ɔ mi ɔ, Yesaya gba kaa Yehowa maa jɔɔ e we bi, nɛ a he maa hiɛ babauu. (Yes. 60:22) Se Yehowa wo si kaa e maa pee po pe jã. Ngɛ jamɛ a gbami ɔ nɔuu mi ɔ, e de ke: “Akɔblee nane mi ɔ, ma ngɔ sika tsu kɛ ba, dade nane mi ɔ, sika hiɔ, tso nane mi ɔ, akɔblee, nɛ tɛ nane mi ɔ, dade. Ma hla tue mi jɔmi kaa o nɔ hyɛli kɛ dami sane yemi kaa o nikɔtɔmahi.” (Yes. 60:17, NW) Mɛni gbami nɛ ɔ tsɔɔ? Kɛ gbami ɔ kɔ wa he mwɔnɛ ɔ ha kɛɛ?

Ke a ngɔ nɔ́ kpa kɛ to nɔ́ ko nane mi ɔ, e ji tsakemi, pi kaa a ngɛ nɔ́ nɛ hí tsakee, mohu ɔ, a ngɔ nɔ́ nɛ hi saminya kɛ ngɛ nɔ́ nɛ hi nane mi toe

7 Yesaya gbami ɔ tsɔɔ kaa a kɛ nɔ́ kpa maa to nɔ́ ko nane mi. Se mo kadi kaa ke a ngɔ nɔ́ kpa kɛ to nɔ́ ko nane mi ɔ, e ji tsakemi, pi kaa a ngɛ nɔ́ nɛ hí tsakee, mohu ɔ, a ngɔ nɔ́ nɛ hi saminya kɛ ngɛ nɔ́ nɛ hi nane mi toe. Sika tsu nɛ a kɛ maa to akɔblee nane mi ɔ tsɔɔ hɛ mi yami, nɛ jã nɔuu kɛ̃ nɛ e ji ngɛ ní kpahi nɛ a ma tsake ɔ blɔ fa mi. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa pee nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ ɔ konɛ e kɛ tsɔɔ bɔ nɛ e ma tsake níhi a mi ha e we bi bɔɔbɔɔbɔɔ konɛ a ya a hɛ mi ɔ mi. Mɛni hɛ mi yami he munyu nɛ gbami ɔ tu? “Nɔ hyɛli” kɛ “nikɔtɔmahi” nɛ Yehowa wo nɔ ta a tsɔɔ kaa e maa pee tsakemi bɔɔbɔɔbɔɔ ngɛ bɔ nɛ e to níhi blɔ nya kɛ ha e we bi ɔ he konɛ a ya a hɛ mi.

8. (a) Mɛnɔ nɛ e kɛ hɛ mi yami nɛ a tu he munyu ngɛ Yesaya gbami ɔ mi ɔ ba? (b) Kɛ wa náa hɛ mi yami ɔmɛ a he se ha kɛɛ? (Hyɛ daka nɛ ji, “E Kɛ He Si Bami Kplɛɛ Tsɔsemi Nɔ” ɔ hulɔ.)

8 Mɛnɔ ha nɛ asafo ɔ ngɛ hɛ mi yae ɔ? Yehowa de ke: “Ma ngɔ sika tsu kɛ ba,” nɛ “ma ha a maa ngɔ . . .  he jɔmi kɛ hyɛ o nɔ.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa nitsɛ nɛ ha nɛ asafo ɔ ya hɛ mi, se pi nimli. Kɛ je benɛ a wo Yesu Matsɛ ɔ, Yehowa gu e Bi ɔ nɔ nɛ e ha nɛ hɛ mi yami nɛ ɔmɛ ba. Kɛ wa náa tsakemi nɛ ɔmɛ a he se ha kɛɛ? Jamɛ a ngmami ɔ nɔuu tsɔɔ kaa hɛ mi yami ɔ maa ngɔ “dami sane yemi” kɛ “he jɔmi” kɛ ba. Ke wa kplɛɛ Mawu blɔ tsɔɔmi nɔ, nɛ wa pee tsakemi ɔ, e ma ha tue mi jɔmi maa hi wa kpɛti, nɛ dami ní peepee ma ha nɛ wa sɔmɔ Yehowa nɛ bɔfo Paulo tu e he munyu kaa e ji “he jɔmi Mawu ɔ.”​—Filip. 4:9.

9. Blɔ nya tomi kɛ kake peemi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ daa si ngɛ mɛni nɔ, nɛ mɛni he je?

9 Paulo ngma ngɛ Yehowa he ke: “Mawu sume basabasa, se mohu tue mi jɔmi e suɔ.” (1 Kor. 14:33) Mo kadi kaa Paulo ngɔɛ basabasa kɛ to nɔ́ ko nɛ a to blɔ nya a he, se mohu e kɛ to tue mi jɔmi he. Mɛni he je? Mo susu nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ: Ke a to nɔ́ ko blɔ nya saminya po ɔ, e tsɔɔ we doo kaa e kɛ tue mi jɔmi maa ba. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ta buli a kuu ko ma nyɛ maa nyɛɛ ngɛ blɔ nya tomi nya pɛpɛɛpɛ, pi kɛ ha tue mi jɔmi, se mohu kɛ ha ta. Lɔ ɔ he ɔ, kaa Kristofohi ɔ, e sa kaa wa ha nɛ anɔkuale munyu nɛ ɔ nɛ hi wa juɛmi mi: Ke tue mi jɔmi be blɔ nya tomi ko mi ɔ, e be manye yee gblee. Se ke tue mi jɔmi ngɛ ɔ, níhi yaa nɔ saminya. Enɛ ɔ he ɔ, wa bua jɔ kaa “he jɔmi Mawu ɔ” ngɛ wa asafo ɔ kudɔe, nɛ e ngɛ he tsue! (Rom. 15:33) Wa náa he jɔmi nɛ je Mawu ngɔ ɔ he se, nɛ lɔ ɔ ha nɛ kake peemi ngɛ wa kpɛti ngɛ je kɛ wɛ.​—La 29:11.

10. (a) Kɛ je jeha 1881 kɛ ma nɛ ɔ, mɛni tsakemihi a pee nɛ ha nɛ asafo ɔ ya hɛ mi? (Hyɛ daka nɛ ji, “Bɔ Nɛ Asafo ɔ Nɔ Hyɛmi Ya Hɛ Mi Ha.”) (b) Mɛni sane bimihi a he wa ma susu amlɔ nɛ ɔ?

10 Daka nɛ e yi ji, “Bɔ Nɛ Asafo ɔ Nɔ Hyɛmi Ya Hɛ Mi Ha” a tsɔɔ se nami nɛ ngɛ tsakemihi nɛ sisije ɔ, a pee ngɛ asafo ɔ mi ɔ he. Se mɛni tsakemi Yehowa pee kɛ gu wa Matsɛ ɔ nɔ kɛ tsɔɔ kaa e ngɔ sika tsu kɛ to akɔblee nane mi? Mɛni blɔ nɔ nɛ tsakemihi nɛ a pee ngɛ asafo ɔ nɔ hyɛmi mi ɔ ha nɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi ba asafo ɔ mi ngɛ je kɛ wɛ? Mɛni blɔ nɔ tsakemi ɔmɛ ngɛ mo ye buae konɛ o sɔmɔ “he jɔmi Mawu ɔ”?

Bɔ Nɛ Kristo Nyɛɛ Asafo ɔ Hɛ Mi Ha

11. (a) Mɛni tsakemi Ngmami ɔ nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ kase saminya a ha nɛ a pee? (b) Mɛni ji nɔ́ nɛ blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ fia a pɛɛ si kaa a maa pee?

11 Kɛ je jeha 1964 kɛ ya si jeha 1971 ɔ, blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ hla Baiblo ɔ mi saminya. Níhi nɛ a hla ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ ekomɛ kɔɔ bɔ nɛ a to asafo ɔ blɔ nya ha ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ he.a Ní nɛ a kase ɔ ha nɛ a na kaa ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi a kuuhi nɛ hyɛɛ asafo ɔmɛ a nɔ, se pi asafo mi nɔkɔtɔma kake. (Kane Filipi Bi 1:1; 1 Timoteo 4:14.) Benɛ a nu munyu nɛ ɔ sisi saminya a, blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ yɔse kaa a Matsɛ nɛ ji Yesu ngɛ mɛ blɔ tsɔɔe konɛ a to níhi blɔ nya saminya kɛ ha Mawu we bi​—nɛ blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ mwɔ a yi mi kpɔ kaa a maa nyɛɛ Matsɛ ɔ blɔ tsɔɔmi se. Oya nɔuu nɛ a pee tsakemihi ngɛ bɔ nɛ asafo mi nikɔtɔmahi hyɛɛ asafo ɔ nɔ ha a he konɛ e kɛ Ngmami ɔ nɛ kɔ. Mɛni ji tsakemihi nɛ a pee ɔ ekomɛ ngɛ jeha 1970 jeha amɛ a sisije?

E KƐ HE SI BAMI KPLƐƐ TSƆSEMI NƆ

A NGMA sɛ womi ko nɛ Nyɛminyumu Russell ngma kɛ ya ha nyɛmimɛ bɔɔ ko nɛ a ngɛ Scandinavia a ngɛ April 1, 1916 Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi. Nyɛminyumu Kaarlo Harteva hu piɛɛ nihi nɛ Nyɛminyumu Russell ngma mɛ sɛ womi ɔ he. Nyɛminyumu Russell ngma ke: “Wa ngɛ nyɛ nihi tsuo nɛ nyɛ ji wa nyɛmimɛ ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi ɔ he wami woe kaa nyɛɛ kpale kɛ ba anɔkuale ɔ mi ekohu konɛ waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma ní tsumi nɛ e sa kaa wa tsu ɔ nɔ.” Mɛni he je nɛ Nyɛminyumu Russell wo mɛ he wami kaa a kpale kɛ ba a?

Kaarlo Harteva

Kaarlo Harteva

Nyɛminyumu Harteva nɛ a fɔ lɛ ngɛ jeha 1882 ɔ mi ɔ piɛɛ nihi nɛ a ba pee kekleekle Baiblo Kaseli ngɛ Finland ɔ he. A baptisi lɛ ngɛ April 1910, nɛ ngɛ jeha 1912 ɔ mi ngɛ mawulɛ mi ɔ, Nyɛminyumu Russell ha lɛ he blɔ kaa e pee Hwɔɔmi Mɔ ɔ ngɛ Finland gbi mi. Benɛ níhi ngɛ nɔ yae saminya a kɛkɛ nɛ kekle Je Mi Ta a fɛ. Nyɛminyumu Harteva ngma ngɛ December 1, 1914 Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ke: “Akɛnɛ níhi a mi wa he je ɔ, . . . eko ɔ, wa ma gbɔ ba fahi nɛ ngɛ Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ nɔ aloo wa ma gbɔ Hwɔɔmi Mɔ abɔ nɛ wa peeɔ daa jeha a nɔ.” Se kɛ̃ ɔ, ngɛ jeha 1915 ɔ mi ɔ, Nyɛminyumu Harteva kɛ ni komɛ bla kɛ to kuu ko nɛ a tsɛɛ ke Ararat ɔ sisi, nɛ a bɔni womi tɛtlɛɛ nɛ a tsɛɛ ke Ararat ɔ peemi konɛ a kɛ ná sika nɛ a kɛ pee Hwɔɔmi Mɔ ɔ.

Akɛnɛ Nyɛminyumu Harteva ngɔ e juɛmi kɛ ma kuu ehe nɛ a tsɔ ɔ nɔ he je ɔ, e kpa Hwɔɔmi Mɔ nɛ a peeɔ ngɛ Finland gbi mi ɔ nɔ hyɛmi. Ngɛ Ararat womi tɛtlɛɛ ɔ mi ɔ, níhi nɛ a ngmaa a ekomɛ ji Baiblo mi munyuhi, kɛ munyu kpahi nɛ ekomɛ kɔɔ hiɔ tsami, kɛ gbi ehe nɛ a tsɛɛ ke Esperanto he. E kɛ we kulaa nɛ womi tɛtlɛɛ ehe ɔ je nyɛmimɛ ɔmɛ a juɛmi kɛ je anɔkuale tsɔɔmihi nɛ a mi tɛ̃ ɔ nɔ. Jamɛ a be ɔ mi nɛ Nyɛminyumu Russell je suɔmi mi nɛ e ngma sɛ womi kɛ kpa Nyɛminyumu Harteva kɛ nyɛmimɛ kpa amɛ pɛɛ kaa a “kpale kɛ ba anɔkuale ɔ mi ekohu” ɔ nɛ.

Kɛ Nyɛminyumu Harteva pee e ní ha kɛɛ? E ngma sɛ womi nɛ Nyɛminyumu Russell ngma mɛ, kɛ sɛ womi ɔ heto nɛ lɛ Harteva e ngma a ngɛ Ararat womi tɛtlɛɛ ɔ mi. Nyɛminyumu Harteva kpa pɛɛ ngɛ nɔ́ nɛ e pee ɔ he, nɛ e de ke: “Ma pee nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ ma nyɛ kɛ dla níhi.” Lɔ ɔ se ɔ, e kɛ we kulaa nɛ Nyɛminyumu Harteva kpa pɛɛ ekohu ngɛ Ararat womi tɛtlɛɛ ɔ mi kaa e pee we nɛ hi, nɛ e de ke: “Ma bɔ mɔde nɛ ma hyɛ ye he saminya ngɛ anɔkuale ɔ he níhi tsuo a blɔ fa mi.” Kaarlo Harteva pee we e ní kaa asafo mi nikɔtɔma komɛ nɛ a fɔ sɔ kɛ hla mɛ jamɛ a be ɔ mi nɛ a woɔ a he nɔ ɔ, mohu ɔ, e kɛ he si bami kplɛɛ tsɔsemi nɔ.

Pee se ɔ, a kpale hla Nyɛminyumu Harteva kaa e hyɛ Hwɔɔmi Mɔ ɔ peemi kɛ asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ nɔ ngɛ Finland. E tsu ní tsumi nɛ a kɛ wo e dɛ ɔ kɛ ya si jeha 1950. E kɛ anɔkuale yemi sɔmɔ Yehowa, nɛ e fĩ anɔkuale ɔ se kɛ ya si benɛ e gbe e ní tsumi ngɛ zugba a nɔ ɔ nya ngɛ jeha 1957. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke nihi kɛ he si bami kplɛɛ Matsɛ Yesu tsɔsemi nɔ ɔ, e tsuɔ a he, nɛ Yehowa jɔɔ mɛ.

12. (a) Mɛni tsakemi a pee nɛ kɔɔ blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ a he? (b) Moo tsɔɔ bɔ nɛ a to Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ a ní tsumi ɔ he blɔ nya ha mwɔnɛ ɔ. (Hyɛ daka nɛ ji, “Bɔ Nɛ Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli Ɔmɛ Tsuɔ Matsɛ Yemi ɔ He Níhi A He Ní Ha.”)

12 Kekleekle tsakemi nɛ a pee ɔ kɔɔ blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ nitsɛmɛ a he. Benɛ a pee we tsakemi ɔ lolo ɔ, nyɛmimɛ kpaago nɛ a pɔ mɛ nu nɛ mɛ ji blɔ tsɔɔmi ajla toli ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ nɔuu ji nihi nɛ a daa si ngɛ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania a nya. Se ngɛ jeha 1971 ɔ mi ɔ, blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ a yibɔ ɔ ya hɛ mi kɛ je 7 kɛ ya si 11, nɛ a dɛ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania a nya hu. Blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ a mi bi bui a he kaa a nɔ kuɔ, lɔ ɔ he ɔ, daa jeha a, a tsakeɔ sɛnɔhilɔ.

13. (a) Mɛni blɔ nya tomi a kɛ tsu ní jeha 40? (b) Mɛni Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ pee ngɛ jeha 1972 ɔ mi?

13 Tsakemi nɛ nyɛɛ lɔ ɔ se ɔ sa asafo tsuaa asafo he. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Kɛ je jeha 1932 kɛ ya si jeha 1972 ɔ, nyɛminyumu kake pɛ nɛ hyɛɛ asafo nɔ. Loko jeha 1936 maa su ɔ, a tsɛɛ nyɛminyumu nɛ a hla lɛ nɛ ɔ ke sɔmɔmi blɔ tsɔɔlɔ. Lɔ ɔ se ɔ, a tsake biɛ sɔmɔmi blɔ tsɔɔlɔ ɔ kɛ pee company servant, nɛ ngɛ lɔ ɔ se hu ɔ, a tsake biɛ ɔ kɛ pee asafo sɔmɔlɔ, nɛ nyagbe ɔ, a tsake kɛ pee asafo nɔ hyɛlɔ. Nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a hla nɛ ɔmɛ hyɛ asafo ɔmɛ a nɔ saminya. Behi fuu ɔ, asafo nɔ hyɛlɔ ɔ nɛ mwɔɔ yi mi kpɔ kɛ haa asafo ɔ, nɛ e bi we sɔmɔli kpahi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ a juɛmi ngɛ níhi a he. Se ngɛ jeha 1972 ɔ mi ɔ, Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ to blɔ nya kɛ ha tsakemi ngua ko. Mɛni ji jamɛ a tsakemi ɔ?

14. (a) Mɛni blɔ nya tomi ehe a kɛ bɔni ní tsumi kɛ je October 1, 1972? (b) Mɛni blɔ nɔ nikɔtɔmahi a kuu ɔ sanehi a he blɔ nya tolɔ ɔ kɛ ga womi nɛ ngɛ Filipi Bi 2:3 ɔ tsuɔ ní ngɛ?

14 A daa Ngmami ɔ nɔ kɛ hlaa nyɛmimɛ nyumuhi nɛ sa ngɛ asafo tsuaa asafo mi konɛ a sɔmɔ kaa asafo mi nikɔtɔmahi mohu pe nɛ nyɛminyumu kake ma sɔmɔ kaa asafo ɔ nɔ hyɛlɔ. Nikɔtɔmahi a kuuhi maa pee kake kɛ hyɛ a we asafo ɔmɛ a nɔ. A kɛ blɔ nya tomi nɛ ɔ bɔni ní tsumi kɛ je October 1, 1972. Mwɔnɛ ɔ, nikɔtɔmahi a kuu ɔ sanehi a he blɔ nya tolɔ ko bui e he kaa lɛ ji nɔmlɔ ngua pe kulaa ngɛ asafo mi nikɔtɔmahi a kuu ɔ mi, mohu ɔ, e naa e he kaa lɛ ji “nɔ nyafii pe kulaa” ngɛ mɛ tsuo a kpɛti. (Luka 9:48) Nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a ngɛ he si bami nɛ ɔ ji jɔɔmi kɛ ha nyɛmimɛ ngɛ je kɛ wɛ!​—Filip. 2:3.

E ngɛ heii kaa wa Matsɛ nɛ ngɛ nile ɔ ha e se nyɛɛli nɔ hyɛli nɛ maa hyɛ a nɔ ngɛ be nɛ sa mi

15. (a) Blɔ nya nɛ a to kaa asafo ɔmɛ nɛ a ná nikɔtɔmahi a kuu konɛ a hyɛ asafo ɔ nɔ ɔ, mɛni se nami nɛ je mi kɛ ba? (b) Mɛni tsɔɔ kaa wa Matsɛ ɔ tsu ní ngɛ nile mi?

15 Blɔ nya nɛ a to kaa asafo mi nikɔtɔmahi a kuuhi nɛ pee kake kɛ hyɛ a we asafo ɔmɛ a nɔ ɔ ji hɛ mi yami, nɛ se nami fuu je mi kɛ ba. Mo susu se nami etɛ nɛ ɔmɛ a he nɛ o hyɛ: Kekleekle ɔ, ngɛ blɔ nya ní tsumi ngua nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ tsuɔ ɔ tsuo se ɔ, blɔ nya tomi ɔ yeɔ bua mɛ konɛ a hɛ nɛ hi nɔ kaa Yesu ji asafo ɔ Yi. (Efe. 5:23) Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, Abɛ 11:14 ɔ deɔ ke: “He nɛ ga woli kpakpa hiɛ ngɛ ɔ, tue mi jɔmi ngɛ lejɛ ɔ.” Ke asafo mi nikɔtɔmahi ngɛ sanehi nɛ kɔɔ asafo ɔ he ɔ he susue, nɛ a ha nɛ nɔkɔtɔma tsuaa nɔkɔtɔma tsɔɔ e juɛmi ɔ, e yeɔ bua mɛ nɛ a mwɔɔ yi mi kpɔ nɛ kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi kɔ. (Abɛ 27:17) Ke a pee kake kɛ mwɔ a yi mi kpɔ ɔ, Yehowa jɔɔ nɔ, nɛ a yeɔ manye. Nɔ́ nɛ ji etɛ ɔ, e ngɛ mi kaa nihi a he ngɛ hiɛe ngɛ asafo ɔ mi mohu lɛɛ, se nyɛmimɛ nyumuhi fuu nɛ sa nɛ a ngɛ sɔmɔe kaa asafo mi nikɔtɔmahi ɔ ha nɛ níhi ngɛ nɔ yae pɛpɛɛpɛ ngɛ asafo ɔ mi, nɛ a ngɛ nyɛmimɛ ɔmɛ a nɔ hyɛe saminya. (Yes. 60:3-5) Mo susu he nɛ o hyɛ, asafohi nɛ a ngɛ je ɔ mi ɔ a yibɔ ya hɛ mi kɛ je 27,000 ngɛ jeha 1971 ɔ mi kɛ ya su asafohi nɛ hiɛ pe 113,000 ngɛ jeha 2013 ɔ mi! E ngɛ heii kaa wa Matsɛ nɛ ngɛ nile ɔ ha e se nyɛɛli nɔ hyɛli nɛ maa hyɛ a nɔ ngɛ be nɛ sa mi.​—Mika 5:5.

BƆ NƐ ASAFO Ɔ NƆ HYƐMI YA HƐ MI HA

  • Jeha 1881​—Bɔ nɛ pee nɛ Baiblo Kaseli nɛ a ngɛ kpɔ kake mi ɔ nɛ a kɛ a sibi nɛ bɔ ɔ, Nyɛminyumu Russell de nihi nɛ peeɔ kpe daa a ke, a ha nɛ Watch Tower ní tsumi he ɔ nɛ le he nɛ a kpeɔ ngɛ.

  • Jeha 1895​—A de asafo ɔmɛ tsuo nɛ a hla nyɛmimɛ nyumuhi ngɛ a kpɛti nɛ a sɔmɔ kaa asafo mi nikɔtɔmahi.

  • Jeha 1919​—Asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ hla sɔmɔmi blɔ tsɔɔlɔ ngɛ asafo ɔmɛ a mi. E ní tsumi ji kaa e maa to fiɛɛmi ní tsumi ɔ he blɔ nya nɛ e wo nyɛmimɛ he wami nɛ a kɛ a he nɛ wo mi. Asafo mi nikɔtɔma komɛ fĩ we blɔ nya nɛ a to kaa a hla sɔmɔmi blɔ tsɔɔlɔ ɔ se.

  • Jeha 1932​—A po sɔ fɔmi nɛ a kɛ hlaa asafo mi nikɔtɔmahi daa jeha a mi. Asafo ɔ hlaa nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a ngɛ kã ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi, nɛ a baa a je mi bɔ nɛ sa biɛ ehe nɛ a ná nɛ ji Yehowa Odasefohi ɔ konɛ a sɔmɔ kaa sɔmɔmi ajla toli. Asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ hlaa sɔmɔmi ajla toli ɔmɛ a kpɛti nɔ kake konɛ e sɔmɔ kaa sɔmɔmi blɔ tsɔɔlɔ.

  • Jeha 1937​—Nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a ji nimli asafo ɔ mi bi kɛ nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ tsuo ma nyɛ ma sɔmɔ kaa sɔmɔmi ajla toli.

  • Jeha 1938​—Asafo ɔmɛ tsuo ma nya si kaa e sa nɛ a da Ngmami ɔ nɔ kɛ hla asafo sɔmɔli. Lɔ ɔ ha nɛ a kpa sɔ fɔmi ngɛ asafo ɔmɛ a mi.

Ke o ngɛ hlae nɛ o le níhi fuu ngɛ tsakemihi nɛ a pee ngɛ asafo ɔ mi ɔ he ɔ, hyɛ womi nɛ ji, Jehovah’s Witnesses​—Proclaimers of God’s Kingdom, ba fa 204-235.

Daa jeha sɔ fɔmi nɛ a kɛ hlaa asafo mi nikɔtɔmahi ngɛ jeha 1920 jeha amɛ a mi

Nyɛmiyo Rose Swingle, nɛ je Chicago, Illinois ngɛ U.S.A. ɔ de ke: “Wa woɔ wa hiɔ nine nɔ kɛ fɔɔ sɔ kɛ hlaa asafo mi nikɔtɔmahi. Kɛkɛ nyɛminyumu ko maa kane nihi nɛ a wo a nine nɔ ɔ.”

‘Nyɛɛ Pee Nɔ Hyɛmi Nɔ́ Ha Mawu Asafo ɔ’

16. (a) Mɛni ji asafo mi nikɔtɔmahi a blɔ nya ní tsumi? (b) Kɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ bu fami nɛ Yesu kɛ ha kaa a ‘hyɛ to ɔmɛ’ a nɔ ɔ ha kɛɛ?

16 Ngɛ Baiblo Kaseli ɔmɛ a be ɔ mi tɔɔ nɛ asafo mi nikɔtɔmahi nu sisi kaa a blɔ nya ní tsumi ji kaa a maa ye bua a nyɛmimɛ Kristofohi konɛ a ko kpa Mawu sɔmɔmi. (Kane Galatia Bi 6:10.) Ngɛ jeha 1908 ɔ mi ɔ, Hwɔɔmi Mɔ ɔ tu Yesu munyu nɛ ji: “Hyɛ ye to ɔmɛ” ɔ he munyu. (Yoh. 21:15-17) Hwɔɔmi Mɔ ɔ de nikɔtɔma amɛ ke: “E sa nɛ nɔ hyɛmi ní tsumi nɛ Nyɔmtsɛ ɔ kɛ wo wa dɛ ɔ he nɛ hia wɔ wawɛɛ, nɛ waa bu lɛ kaa he blɔ agbo nɛ wa ná kaa wa maa hyɛ Nyɔmtsɛ ɔ se nyɛɛli ɔmɛ.” Ngɛ jeha 1925 ɔ mi ɔ, Hwɔɔmi Mɔ ɔ kpale ma bɔ nɛ e he hia kaa asafo mi nikɔtɔmahi maa hyɛ asafo ɔ nɔ saminya ha a nɔ mi ke: “Mawu nɔ́ ji asafo ɔ nɛ, . . .  nɛ nihi nɛ a kɛ blɔ nya ní tsumi wo a dɛ kaa a hyɛ a nyɛmimɛ a nɔ ngɛ asafo ɔ mi ɔ maa bu he akɔtaa kɛ ha Mawu.”

17. Mɛni blɔ nɔ nɛ a ye bua asafo mi nikɔtɔmahi konɛ a nyɛ nɛ a hyɛ to ɔmɛ a nɔ saminya?

17 Kaa ‘sika hiɔ nɛ a kɛ da dade nane mi’ ɔ, mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa Asafo ɔ ye bua asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a nyɛ nɛ a ngɛ Kristo we bi a nɔ hyɛe saminya? Yehowa tsɔse mɛ. Ngɛ jeha 1959 ɔ mi ɔ, a pee kekleekle Matsɛ Yemi Sɔmɔmi Sukuu kɛ ha asafo mi nikɔtɔmahi. A susu munyuyi nɛ ji, “Nyɛ Ná Be Kɛ Ha To Ɔmɛ” ɔ he ngɛ sukuu ɔ mi. A wo asafo mi nikɔtɔma amɛ he wami kaa a “pee blɔ nya tomi womi nɛ maa ye bua mɛ konɛ a slaa nyɛmimɛ ngɛ a wehi a mi.” A tsɔɔ mɛ blɔ slɔɔtohi nɛ a ma nyɛ maa gu nɔ konɛ nyɛmimɛ nɛ a ná asafo mi nikɔtɔma amɛ a slaami he se. Ngɛ jeha 1966 mi nɛ a je sisi kaa a ma tsake níhi nɛ a kaseɔ ngɛ Matsɛ Yemi Sɔmɔmi Sukuu mi ɔ ekomɛ. A susu munyu ko nɛ e yi ji, “Nɔ́ He Je Nɛ Nyɛmimɛ A Slaami He Hia” a he. Mɛni ji oti nɛ a kase ngɛ jamɛ a munyu ɔ mi? E sa kaa asafo mi nikɔtɔmahi “nɛ a je suɔmi mi nɛ a hyɛ Mawu to ɔmɛ a nɔ, be mi nɛ a hyɛɛ mɛ nitsɛmɛ a wekuhi kɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ hu nɔ saminya a.” Lingmi nɛ ɔ, a pee asafo mi nikɔtɔmahi a sukuu fuu. Mɛni je tsɔsemi nɛ Yehowa kɛ ha mɛ nɔtonɔto ɔ mi kɛ ba? Mwɔnɛ ɔ, nyɛmimɛ nyumuhi akpehi abɔ nɛ sa ngɛ sɔmɔe kaa nɔ hyɛli ngɛ Kristofohi asafo ɔ mi.

Matsɛ Yemi Sɔmɔmi Sukuu nɛ a pee ngɛ Philippines ngɛ jeha 1966

Matsɛ Yemi Sɔmɔmi Sukuu nɛ a pee ngɛ Philippines ngɛ jeha 1966

18. (a) Mɛni blɔ nya ní tsumi ngua a kɛ wo asafo mi nikɔtɔmahi a dɛ? (b) Mɛni he je nɛ Yehowa kɛ Yesu suɔ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a tsuɔ ní wawɛɛ ɔ?

18 Yehowa gu wa Matsɛ Yesu nɔ nɛ e hla asafo mi nikɔtɔmahi konɛ a tsu ní tsumi ngua ko. Mɛni ji jamɛ a ní tsumi ɔ? Lɔ ɔ ji kaa a maa nyɛɛ Mawu to ɔmɛ a hɛ mi konɛ a nyɛ nɛ a gblee be nɛ mi wa pe kulaa ngɛ adesahi a yi nɔ sane mi ɔ mi. (Efe. 4:11, 12; 2 Tim. 3:1) Yehowa kɛ Yesu bua jɔ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a tsuɔ ní wawɛɛ ɔ a he, ejakaa nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ ye Ngmami mi fami nɛ ɔ nɔ. Ngmami ɔ ke: ‘Mawu asafo ɔ nɛ e ngɔ ha nyɛ ɔ, nyɛɛ hyɛ nɔ saminya kaa bɔ nɛ to hyɛlɔ lɛɔ e to kuu ɔ. Nyɛɛ pee enɛ ɔ kɛ je nyɛ tsui mi, nyɛ ná nɔ́ nɛ nyɛ ngɛ pee ɔ he bua jɔmi, nɛ nyɛɛ pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha Mawu asafo ɔ.’ (1 Pet. 5:2, 3) Nyɛ ha nɛ wa susu níhi fuu nɛ asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa pee kɛ baa tue mi jɔmi kɛ bua jɔmi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ yi ɔ a kpɛti enyɔ he.

“E PEE WƆ NYAKPƐ”

A TSƆ nɔ ko kɛ e yo nɛ a ji ma se sane kpakpa fiɛɛli ngɛ Asia kɛ ya asafo ko nɛ e nyɛ we nɛ ya hɛ mi jehahi babauu ɔ mi. Ma se sane kpakpa fiɛɛli ɔmɛ yɔse kaa asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ lejɛ ɔ suɔ nyɛmimɛ ɔmɛ, se a kɛ asafo ɔ blɔ tsɔɔmihi tsu we ní. Benɛ a bɔ mɔde nɛ a kɛ asafo ɔ mi bi pee huɛ se ɔ, bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, nyɛminyumu nɛ e ji ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ ɔ bɔ mɔde kaa e maa ye bua nɛ a to níhi a blɔ nya saminya ngɛ asafo ɔ mi konɛ e kɛ blɔ nya nɛ a to kɛ ha Yehowa we bi ngɛ je kɛ wɛ ɔ nɛ kɔ. Mɛni je mi kɛ ba? Ngɛ jeha enyɔ mi ɔ, nihi nɛ baa asafo mi kpehi ɔ bɔ he totoe enyɔ, ni hehi je fiɛɛmi sisi, nɛ a baptisi nihi nɛ a he hiɛ pe 20. Ma se sane kpakpa fiɛɛli ɔmɛ de ke, “E pee wɔ nyakpɛ. Yehowa jɔɔ wɔ wawɛɛ! Benɛ nihi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ na jɔɔmi nɛ je asafo ɔ blɔ tsɔɔmi nɛ waa kɛ tsu ní ɔ mi kɛ ba a, mɛ tsuo a bua jɔ.”

Bɔ Nɛ Nikɔtɔmahi Hyɛɛ Mawu To Kuu ɔ Nɔ Ha Mwɔnɛ ɔ

19. Ke o kɛ asafo mi nikɔtɔmahi ya fiɛɛmi ɔ, kɛ o nuɔ he ha kɛɛ?

19 Kekleekle ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi kɛ asafo mi bi ɔmɛ tsuo peeɔ kake kɛ tsuɔ ní. Sane Kpakpa ngmalɔ Luka ngma ngɛ Yesu he ke: ‘Yesu ya kpa mahi, kɛ kɔpehi a mi, nɛ e fiɛɛ sane kpakpa a nɛ kɔɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he ɔ ha nihi. Ni nyɔngma kɛ enyɔ ɔmɛ piɛɛ e he.’ (Luka 8:1) Kaa bɔ nɛ Yesu piɛɛ e kaseli ɔmɛ a he kɛ fiɛɛ ɔ, jã kɛ̃ nɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a peeɔ nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa mwɔnɛ ɔ piɛɛ a nyɛmimɛ Kristofohi a he kɛ yaa fiɛɛmi. A yɔse kaa ke a pee jã a, e haa nɛ nyɛmimɛ a bua jɔɔ ngɛ asafo ɔ mi. Kɛ nyɛmimɛ naa asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a peeɔ nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa a ha kɛɛ? Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Jeannine nɛ e piɛɛ bɔɔ nɛ e maa ye jeha 90 ɔ de ke: “Ke i kɛ asafo mi nɔkɔtɔma ko ya fiɛɛmi ɔ, i náa he blɔ nɛ i kɛ lɛ sɛɛ ní, nɛ i leɔ lɛ saminya.” Nyɛminyumu ko nɛ e ye jeha 35 nɛ a tsɛɛ lɛ ke Steven ɔ de ke: “Ke i kɛ asafo mi nɔkɔtɔma ko ya fiɛɛmi ɔ, i nuɔ he kaa e suɔ nɛ e ye bua mi. Yemi kɛ buami nɛ e kɛ haa mi ɔ haa nɛ ye bua jɔɔ.”

To hyɛlɔ ko ya na e to ko nɛ laa, to ɔ laa nyɔ mi, be mi nɛ hiɔmi ngɛ fĩae nɛ kɔɔhiɔ ngɛ fiae wawɛɛ

Kaa bɔ nɛ to hyɛlɔ hlaa to nɛ laa a, jã kɛ̃ nɛ asafo mi nikɔtɔmahi bɔɔ mɔde kaa a ma hla nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ

20, 21. Mɛni blɔ nɔ nɛ asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa kase to hyɛlɔ nɛ e ngɛ Yesu nɔ́ hetomi nɔ́ ɔ mi ɔ ngɛ? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́. (Hyɛ daka nɛ ji, “Nihi Nɛ A Ya Slaa Mɛ Daa Otsi ɔ Wo Yiblii” ɔ hulɔ.)

20 Nɔ nɛ ji enyɔ ɔ, Yehowa asafo ɔ tsɔse asafo mi nikɔtɔma amɛ konɛ a je suɔmi mi nɛ a ye bua nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ. (Heb. 12:12) Mɛni he je nɛ e sa kaa nikɔtɔmahi nɛ a ye bua nihi nɛ a gbɔjɔ ngɛ Mawu jami mi ɔ, nɛ kɛ e sa kaa a tsu he ní ha kɛɛ? Wa maa na sane bimi nɛ ɔmɛ a heto ngɛ Yesu nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ kɔɔ to hyɛlɔ kɛ to nɛ laa a mi. (Kane Luka 15:4-7.) Ngɛ nɔ́ hetomi nɔ́ ɔ mi ɔ, benɛ to hyɛlɔ ɔ yɔse kaa to kake laa a, e ya hla to ɔ kaa nɔ́ nɛ to kake pɛ nɛ e ngɛ. Mwɔnɛ ɔ, mɛni blɔ nɔ asafo mi nikɔtɔmahi kaseɔ to hyɛlɔ nɛ ɔ ngɛ? Kaa bɔ nɛ to nɛ laa a he jua wa ha to hyɛlɔ ɔ, jã kɛ̃ nɛ nihi nɛ a kɛ Mawu we bi kpa bɔmi ɔ hu a he jua wa ha asafo mi nikɔtɔma amɛ. Ke nɔ ko gbɔjɔ ngɛ Mawu jami mi ɔ, a naa lɛ kaa to nɛ laa, nɛ a nɛ́ yemi kɛ buami nɛ e sa kaa a kɛ ha lɛ ɔ kaa e ji be puɛmi. Jehanɛ hu, kaa bɔ nɛ to hyɛlɔ ‘ma ya hla to nɛ laa a kɛ ya si e maa na lɛ’ ɔ, jã nɔuu kɛ̃ nɛ asafo mi nikɔtɔmahi bɔɔ mɔde kaa a ma ya hla nihi nɛ a gbɔjɔ ɔ konɛ a ye bua mɛ.

21 Mɛni ji nɔ́ nɛ to hyɛlɔ nɛ ngɛ Yesu nɔ́ hetomi nɔ́ ɔ mi ɔ pee benɛ e na e to nɛ laa a? E wo e nɔ blɛuu, nɛ ‘e kɛ lɛ fɔ e ko nɔ,’ nɛ e kɛ lɛ ya piɛɛ to kuu ɔ he. Jã kɛ̃ nɛ ke asafo mi nɔkɔtɔma ko je e tsui mi nɛ e wo nɔ ko nɛ gbɔjɔ ngɛ Mawu jami mi he wami ɔ, e munyu ɔ ma nyɛ maa ye bua nɔ ɔ konɛ e kpale kɛ ba asafo ɔ mi ekohu. Jã ji bɔ nɛ e ba ngɛ nyɛminyumu ko nɛ ngɛ Afrika nɛ a tsɛɛ lɛ ke Victor nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ blɔ fa mi. E de ke: “Ngɛ jeha kpaanyɔ nɛ i kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ mi ɔ, asafo mi nikɔtɔma amɛ bɔ mɔde kaa a maa ye bua mi.” Mɛni ji nɔ́ titli nɛ wo Victor he wami? E de ke: “Ligbi ko ɔ, asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ a tsɛɛ lɛ John nɛ i kɛ lɛ ya Blɔ Gbali A Tsɔsemi Sukuu ɔ ba slaa mi nɛ e kɛ fonihi nɛ wa po ngɛ sukuu ɔ tsɔɔ mi. E ha nɛ i kai bua jɔmi nɛ i ná benɛ i ngɛ Yehowa sɔmɔe ɔ.” Benɛ John ya slaa Victor se ɔ, e kɛ we kulaa nɛ Victor kpale kɛ ba asafo ɔ mi. Mwɔnɛ ɔ, e ngɛ sɔmɔɔ ekohu kaa blɔ gbalɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ suɔmi ɔ haa nɛ wa bua jɔɔ saminya.​—2 Kor. 1:24.b

Asafo mi nikɔtɔmahi enyɔ ya slaa nyɛminyumu ko nɛ e kpa fiɛɛmi yami, nɛ nyɛminyumu ɔ bua jɔ

NIHI NƐ A YA SLAA MƐ DAA OTSI Ɔ WO YIBLII

AKƐNƐ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ asafo ko mi ngɛ United States ɔ suɔ kaa a ye bua tohi nɛ laa a he je ɔ, a susu nɔ́ nɛ a ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ he. A na kaa nihi maa pee 30 ngɛ a zugba kpɔ ɔ mi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi jehahi babauu. Se amlɔ nɛ ɔ, a kpɛti nihi fuu wa ngɛ jeha mi.

Asafo mi nɔkɔtɔma kake nɛ a tsɛɛ lɛ ke Alfredo ngma a biɛ, nɛ e bɔni mɛ slaami. E de ke, “Daa Soha mɔtu ɔ, i ya fiaa nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ a ti nɔ kake sinya.” Ke nɔ ɔ bli e sinya a, Alfredo bɔɔ mɔde kaa e maa to e tsui si nɛ e kɛ lɛ nɛ sɛɛ ní, konɛ e tsɔɔ nɔ ɔ bɔ nɛ e susuɔ e he wawɛɛ ha. Alfredo haa nɛ nyɛmiyo loo nyɛminyumu nɛ kpa fiɛɛmi yami ɔ leɔ kaa asafo ɔ hɛ ji ní tsumi kpakpa nɛ lɛ nyɛmi ɔ tsu be ko nɛ be kɛ fĩ Mawu Matsɛ Yemi ɔ se ɔ nɔ. Alfredo de ke, “Benɛ i de nyɛminyumu kake nɛ e wa ngɛ jeha mi nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ ngmlɛfia abɔ nɛ e kɛ tsu ní ngɛ fiɛɛmi mi, kɛ womi tɛtlɛɛhi nɛ e kɛ ha ngɛ nyagbe nyɔhiɔ nɛ e bu e fiɛɛmi yami he akɔtaa ngɛ jeha 1976 mi ɔ, e hɛngmɛ nɔ da nyu.” Jehanɛ se ɔ, Alfredo kaneɔ Luka 15:4-7, 10 kɛ tsɔɔ ni kpahi nɛ e ya slaa mɛ ɔ, nɛ e bi ɔ mɛ ke, “Ke to nɛ laa kpale kɛ ba asafo ɔ mi ekohu ɔ, mɛni lɛ baa? Yehowa, Yesu, kɛ hiɔwe bɔfo ɔmɛ nyaa​—mo susu he nɛ o hyɛ!”

Jeha enyɔ ji nɛ ɔ nɛ Alfredo ngɛ mɔde bɔe kaa e maa ye bua nihi nɛ a kpa fiɛɛmi yami ɔ. Mɛni nɛ je e tsui si nɛ e to ɔ mi kɛ ba? E ná bua jɔmi wawɛɛ benɛ e ye bua nyɛmimɛ nyumuhi enyɔ nɛ a kɛ asafo ɔ bɔni bɔmi ekohu ɔ. Amlɔ nɛ ɔ, a yaa asafo mi kpe nɛ a peeɔ daa Hɔgba a. Alfredo kɛ bua jɔmi de ke, “Ye hɛngmɛ nɔ da nyu benɛ i na mɛ ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ.” Alfredo de hu ke, “E ngɛ mi kaa nihi nɛ a kpa fiɛɛmi yami nɛ ɔmɛ bɔni asafo mi kpehi bami mohu lɛɛ, se i kpa we mɛ slaami ejakaa a de mi kaa daa Soha a, a ngɛ blɔ hyɛe kaa ma ba slaa mɛ​—nɛ jã nɔuu nɛ imi hu i nuɔ he!”

Tsakemi Nɛ A Pee Ngɛ Asafo ɔ Nɔ Hyɛmi Mi ɔ Ha Nɛ Kake Peemi Nɛ Ngɛ Mawu We Bi A Kpɛti ɔ Mi Wa

22. Mɛni blɔ nɔ nɛ dami ní peepee kɛ tue mi jɔmi haa nɛ kake peemi nɛ ngɛ Kristofohi asafo ɔ mi ɔ mi waa ngɛ? (Hyɛ daka nɛ ji, “E Pee Wɔ Nyakpɛ” ɔ hulɔ.)

22 Kaa bɔ nɛ wa na momo ɔ, Yehowa gba kɛ fɔ si kaa dami ní peepee kɛ tue mi jɔmi babauu maa hi Mawu we bi a kpɛti. (Yes. 60:17) Su enyɔ nɛ ɔmɛ haa nɛ kake peemi nɛ ngɛ asafo ɔmɛ a mi ɔ mi waa. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Ngɛ dami blɔ fa mi ɔ, ‘Mawu ɔ, lɛ nɔ kake pɛ ji Mawu.’ (5 Mose 6:4) E mlaa nɛ da amɛ nɔuu nɛ asafo tsuaa asafo ngɛ je kɛ wɛ ɔ kɛ tsuɔ ní. Ee, e tɛ popoe ɔmɛ nɛ kɔɔ kpakpa kɛ yayami he ɔ, kake pɛ, nɛ lɔ ɔ nɔuu a kɛ tsuɔ ní ngɛ “Mawu we asafo ɔmɛ tsuo a mi.” (1 Kor. 14:33) Lɔ ɔ he ɔ, loko asafo ko maa ya e hɛ mi ɔ, ja e ngɔ Mawu tɛ popoe ɔmɛ kɛ tsu ní. Jehanɛ hu, ngɛ tue mi jɔmi blɔ fa mi ɔ, pi kaa Matsɛ Yesu suɔ nɛ wa ná tue mi jɔmi pɛ kɛkɛ, se e suɔ nɛ wa ‘kpata pɛ’ hulɔ. (Mat. 5:9) Enɛ ɔ he ɔ, wa ‘dii níhi nɛ kɛ he jɔmi loo tue mi jɔmi baa’ a se. Pɛhi baa ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti be komɛ, se wa bɔɔ mɔde nɛ wa dlaa. (Rom. 14:19) Kɛ gu blɔ nɛ ɔ nɔ ɔ, wa haa nɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi hii asafo ɔ mi.​—Yes. 60:18.

23. Kaa Yehowa sɔmɔli ɔ, mɛni ha nɛ wa bua jɔ ɔ?

23 Ngɛ November 1895 ɔ mi nɛ Hwɔɔmi Mɔ ɔ fia asafo mi nikɔtɔmahi a hlami blɔ nya tomi ɔ he adafi kekleekle. Nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a kɛ blɔ nya ní tsumi wo a dɛ ɔ a bua jɔ wawɛɛ. Ngɛ mɛni he? A sɔlemi kɛ a blɔ hyɛmi ji kaa blɔ nya tomi ehe nɛ ɔ nɛ ye bua Mawu we bi konɛ “a pee kake ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi.” Ngɛ jehahi babauu nɛ be ɔ mi ɔ, wa bua jɔ kaa Yehowa pee tsakemihi bɔɔbɔɔbɔɔ kɛ gu wa Matsɛ Yesu nɔ ngɛ bɔ nɛ a ngɛ Mawu we bi a nɔ hyɛe ha a mi, nɛ kake peemi nɛ waa kɛ jaa Mawu ɔ mi wa nitsɛ. (La 99:4) Lɔ ɔ he ɔ, mwɔnɛ ɔ, Yehowa we bi ngɛ je kɛ wɛ a bua jɔ kaa a ‘hɛɛ juɛmi kake, nɛ a peeɔ a ní fiee,’ nɛ a kɛ “nya kake” sɔmɔɔ “he jɔmi Mawu ɔ.”​—2 Kor. 12:18; kane Zefania 3:9.

a A ngma níhi nɛ a na ngɛ níhi a mi hlami nɛ a pee ɔ mi ɔ ngɛ womi nɛ ji, Aid to Bible Understanding ɔ mi.

b Hyɛ munyuyi nɛ ji, “Asafo Mi Nikɔtɔmahi​—‘A Kɛ Wɔ Ngɛ Ní Tsue Konɛ Wa Ná Bua Jɔmi,’” nɛ ngɛ January 1, 2013 Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ.

Anɛ Matsɛ Yemi ɔ Ji Nɔ́ Nitsɛ Kɛ Ha Mo Lo?

  • Mɛni tsakemihi Matsɛ Yemi ɔ pee nɛ ha nɛ asafo ɔ ya hɛ mi?

  • Mɛni blɔ nɔ tsakemihi nɛ a pee ngɛ asafo ɔ nɔ hyɛmi mi ɔ ye bua mo konɛ o sɔmɔ “he jɔmi Mawu ɔ”?

  • Mɛni asafo mi nɔkɔtɔma ko de loo e pee nɛ ha nɛ o bua jɔ?

  • Mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua konɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi nɛ hi asafo ɔ mi?

Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ kɛ a yemi kɛ buali ɔmɛ nɛ a kpe nɛ a ngɛ níhi a he susue

BƆ NƐ BLƆ TSƆƆMI AJLA TOLI ƆMƐ TSUƆ MATSƐ YEMI Ɔ HE NÍHI A HE NÍ HA

YEHOWA MAWU sɔmɔli nɛ a kɛ mumi pɔ mɛ nu ɔ nɛ a sɔmɔɔ kaa Yehowa Odasefohi a Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli. Mɛ ji ‘tsɔlɔ anɔkualetsɛ kɛ ní lelɔ’ ɔ nɛ. A blɔ nya ní tsumi ji kaa a ma ha Mawu we bi mumi mi niye ní, nɛ a ha Matsɛ Yemi fiɛɛmi ní tsumi ɔ he blɔ tsɔɔmi, nɛ a wo nihi he wami nɛ a kɛ a he nɛ wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi wawɛɛ.​—Mat. 24:14, 45-47.

Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ kpeɔ daa otsi, behi fuu ɔ, Sɔ. Enɛ ɔ yeɔ bua nyɛmimɛ nyumu nɛ ɔmɛ nɛ a peeɔ kake kɛ tsuɔ ní. (La 133:1) Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ a mi bimɛ ɔmɛ piɛɛ ajla toli kpahi a he. Bɔ nɛ pee nɛ a nyɛ nɛ a hyɛ Matsɛ Yemi ɔ he níhi a nɔ ɔ, kuu ɔmɛ eko tsuaa eko ngɛ ní nɛ e tsuɔ. Ní nɛ a tsuɔ ɔ ekomɛ ji nɛ ɔ nɛ.

  • Nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a ngɛ blɔ nya toe konɛ a ye bua a nyɛmimɛ Kristofohi ngɛ je kɛ wɛ

    Ajla Toli Nɛ A Tsuɔ Sanehi A He Ní

    Nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a sɔmɔɔ kaa sanehi a he ajla toli ɔ hyɛɛ níhi nɛ kɔɔ mlaa, bɔ nɛ a kɛ hleedio, TV kɛ adafi fiami ní tsumi hehi ma tsu ní ha ke e he ba hia kaa a fã wa hemi kɛ yemi ɔ he. Jehanɛ hu, ke oslaa ko ba wa nyɛmimɛ a nɔ aloo ke wa nyɛmimɛ kɛ yi mi wami ngɛ kpee ngɛ ma kpahi a nɔ ɔ, mɛ ji nihi nɛ a tsuɔ he ní.

  • Betel weku ɔ mi bi nɛ a ngɛ ní tsumi slɔɔtohi tsue

    Ajla Toli Nɛ A Hyɛɛ Betel Ní Tsuli A Nɔ

    Ajla toli nɛ ɔmɛ haa Betel wekuhi nɛ ngɛ je ɔ mi ɔ a helo nya kɛ mumi hiami níhi, nɛ a hyɛɛ Betel weku ɔ mi bimɛ ngɛ je kɛ wɛ ɔ a nɔ. Ajla toli nɛ ɔmɛ nɛ a hlaa nɔ ko nɛ e ba peeɔ Betel weku ɔ mi no, nɛ a tsuɔ sane bimihi nɛ kɔɔ Betel sɔmɔmi he ɔ he ní.

  • Betel ní tsulɔ ko nɛ e ngɛ ní tsue ngɛ asafo ɔ womi fiami he ɔ eko

    Ajla Toli Nɛ A Hyɛɛ Womi Fiami Nɔ

    Ajla toli nɛ ɔmɛ hyɛɛ Baiblo kasemi níhi a peemi nɔ, nɛ a toɔ blɔ nya konɛ nyɛmimɛ a nine nɛ su nɔ ngɛ je kɛ wɛ. A hyɛɛ klamahi nɛ a kɛ peeɔ womi kɛ weto ní kpahi nɛ Yehowa Odasefohi kɛ tsuɔ ní ngɛ je kɛ wɛ ɔ nɔ. Jehanɛ hu, a hyɛɛ tsuhi nɛ Odasefohi maa ngɛ je kɛ wɛ kɛ Matsɛ Yemi Asahi a mami nɔ. Sika nɛ nihi haa kɛ fĩɔ Matsɛ Yemi ɔ ní tsumi ɔ se ngɛ je kɛ wɛ ɔ, mɛ nɛ a hyɛɛ nɔ konɛ a kɛ tsu ní saminya.

  • Nyɛminyumu ko nɛ e hii si ngɛ okplɔɔ se nɛ e ngɛ níhi a mi hlae

    Ajla Toli Nɛ A Hyɛɛ Sɔmɔmi Ní Tsumi ɔ Nɔ

    Nyɛmimɛ nyumuhi nɛ ɔmɛ hyɛɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ, nɛ a tsuɔ sanehi nɛ kɔɔ asafohi, fiɛɛli, blɔ gbali, asafo mi nikɔtɔmahi, kpɔ mi nɔ hyɛli, kɛ ma se sane kpakpa fiɛɛli a he ní. Ngɛ níhi fuu nɛ a peeɔ ɔ se ɔ, a hyɛɛ Hiɔ Tsami He Kɛ Ní Sɛɛmi Ajla Toli a ní tsumi nɔ.

  • Nyɛminyumu ko nɛ e ngɛ munyu tue ngɛ kpoku nɔ

    Ajla Toli Nɛ A Hyɛɛ Ní Tsɔɔmi Nɔ

    Ajla toli nɛ ɔmɛ nɛ a toɔ ní tsɔɔmi nɛ yaa nɔ ngɛ kpokpa nɔ kpehi, kpɔ mi kpehi, kɛ asafo mi kpehi a sisi ɔ he blɔ nya. Mɛ nɛ a hyɛɛ Gilead Sukuu, Baiblo Sukuu Kɛ Ha Matsɛ Yemi ɔ Fiɛɛli, Blɔ Gbali A Tsɔsemi Sukuu, Teokrase Sɔmɔmi Sukuu, kɛ asafo ɔ sukuu kpahi a nɔ. Jehanɛ hu, ajla toli nɛ ɔmɛ nɛ a hyɛɛ níhi nɛ a fiaa nɛ a buɔ tue kɛ videohi a peemi nɔ.Mɛ nɔuu nɛ a hyɛɛ Kristofohi A Si Himi Kɛ A Sɔmɔmi Ní Tsumi ɔ​—Ní Kasemi Womi ɔ peemi nɔ.

  • Womi slɔɔtohi, kɛ jw.org intanɛti ní tsumi he ɔ

    Ajla Toli Nɛ A Hyɛɛ Womihi A Ngmami Nɔ

    Nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a tsuɔ ní ngɛ kuu nɛ ɔ mi ɔ ngmaa Baiblo kasemi womihi, nɛ a kɛ eko woɔ klamahi a nɔ kɛ haa nyɛmimɛ kɛ ma bi. Jehanɛ se hu ɔ, a hyɛɛ asafo ɔ Intanɛti ní tsumi he ɔ, kɛ gbihi a sisi tsɔɔmi ní tsumi ngɛ je kɛ wɛ ɔ nɔ. Jehanɛ hu, ke gbi sisi tsɔɔli bi sane ngɛ nɔ́ nɛ ngmami ko loo nɔ́ nɛ a ngma ngɛ womi ɔmɛ a mi ɔ tsɔɔ tutuutu ɔ he ɔ, ajla toli nɛ ɔmɛ nɛ a haa mɛ heto.

    Dangme Womihi Tsuo (2000-2025)
    Moo Je Mi
    Moo Sɛ Mi
    • Dangme
    • Kɛ Mane
    • Bɔ Nɛ O Suɔ Lɛ Ha
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • E He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Blɔ Nya Tomi
    • JW.ORG
    • Moo Sɛ Mi
    Kɛ Mane