“Amen” Nɛ O Deɔ ɔ He Hia Yehowa

“MA A TSUO NƐ HE NƆ KE ‘AMEN!’”

Munyungu nɛ ji “amen” ɔ sisi ji “jã,” aloo “e ba mi jã.” Munyungu nɛ ɔ je Hebri munyungu ko nɛ e sisi ji “moo ye anɔkuale,” aloo “ha nɛ a he mo nɛ a ye” ɔ mi. Be komɛ ɔ, a kɛ munyungu nɛ ɔ tsuɔ ní ngɛ kojomi he. Ke nɔ ko kã kita a, e deɔ ke “amen” kɛ maa kita nɛ e kã a nɔ mi kɛ tsɔɔ kaa nɔ́ nɛ e de ɔ ji anɔkuale, nɛ e kplɛɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ maa je mi kɛ ba a nɔ. (4 Mose 5:22) Ke e de “amen” ngɛ nihi a hɛ mi ɔ, lɔ ɔ woɔ lɛ he wami nɛ e yeɔ si nɛ e wo ɔ nɔ.​—Neh. 5:13.

Wa maa na enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́ ngɛ Mose womi nɛ ji enuɔ yi 27. Benɛ Israel bi ɔmɛ ya su Si Womi Zugba a nɔ ɔ, Yehowa ha nɛ a bua a he nya kɛ je Ebal Yoku ɔ he kɛ ya si Gerizim Yoku ɔ he konɛ a kane Mlaa a kɛ tsɔɔ mɛ. Tsa pi Mlaa a tue pɛ nɛ a maa bu, mohu ɔ, e sa nɛ a kɛ gbi nɛ he wa nɛ kplɛɛ Mlaa a nɔ. Ke a kane gbiɛmi nɛ maa ba nihi nɛ a be Mlaa a nɔ yee ɔ a nɔ ɔ, a kɛ gbi nɛ he wa deɔ ke “Amen!” (5 Mose 27:15-26) Moo po he foni nɛ o hyɛ bɔ nɛ nyumuhi, yihi kɛ jokuɛwi akpehi abɔ kɛ se a gbi maa jije ha benɛ a ngɛ Mlaa a nɔ kplɛɛe ɔ! (Yosh. 8:30-35) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, a hɛ be nɔ́ nɛ a de ɔ nɔ jee gblegbleegble. Israel bi nɛ a hi si jamɛ a be ɔ mi ɔ ye si nɛ a wo ɔ nɔ, ejakaa Ngmami ɔ tsɔɔ kaa ‘Yoshua wami ligbi ɔmɛ tsuo ɔ, ma a sɔmɔ Yehowa. Yoshua gbenɔ se, be mi nɛ ma nimeli nɛ na ní nguanguahi tsuo nɛ Yehowa tsu ha Israel ɔ ná we nɛ a gbo lolo ɔ, a ya nɔ nɛ a sɔmɔ Yehowa jã nɔuu.’​—Yosh. 24:31.

Yesu hu kɛ munyungu nɛ ji “amen” ɔ tsu ní kɛ tsɔɔ kaa munyuhi nɛ e tu ɔ ji anɔkuale. Se bɔ nɛ e kɛ munyungu ɔ tsu ní ha a ngɛ slɔɔto. Yesu deɔ “amen” (nɛ ji “niinɛ”) kɛ jeɔ munyu sisi kɛ tsɔɔ kaa nɔ́ nɛ e yaa de ɔ ji anɔkuale mohu pe nɛ e ma de kɛ gbe munyu ɔ nya. Be komɛ ɔ, e tiɔ munyungu ɔ mi, nɛ e deɔ ke, “amen amen.” (Mat. 5:18; Yoh. 1:51) E ha nɛ e tue buli ɔmɛ ná nɔ mi mami kaa munyuhi nɛ e tu ɔ ji anɔkuale nitsɛ. Yesu nyɛ nɛ e tu munyu ngɛ jamɛ a blɔ ɔ nɔ ejakaa lɛ ji nɔ nɛ Mawu ha lɛ he wami kaa e ha nɛ Mawu si womi ɔmɛ tsuo nɛ a ba mi.​—2 Kor. 1:20; Kpoj. 3:14.

‘MA A TSUO HE NƆ KE, “AMEN,” NƐ A JE YEHOWA YI’

Israel bi ɔmɛ hu kɛ munyungu nɛ ji “amen” ɔ tsuɔ ní ke a ngɛ Yehowa yi jee, nɛ a ngɛ sɔlee. (Neh. 8:6; La 41:13) Ke nɔ ko da nihi a nane mi kɛ sɔle ta, nɛ e de ke “amen” ɔ, nihi nɛ a ngɛ tue bue ɔ tsuo hu deɔ ke “amen” kɛ tsɔɔ kaa a kɛ lɛ kpa gbi. Lɔ ɔ haa nɛ nihi tsuo nɛ a ngɛ lejɛ ɔ naa kaa a piɛɛ blɔ nya tomi ɔ he. Nɔ́ nɛ ɔ eko ya nɔ benɛ Matsɛ David ya ngɔ Yehowa Somi Daka a kɛ ba Yerusalem ɔ. Benɛ a ngɔ Daka a kɛ ba nɛ a ngɛ gbijlɔ yee ɔ, David sɔle sɔlemi ko nɛ taa nɔ tsui he. Sɔlemi ɔ ngɛ kaa la, nɛ a ngma ngɛ 1 Kronika 16:8-36. Sɔlemi ɔ ta nihi nɛ a ngɛ lejɛ ɔ a tsui he, nɛ ‘mɛ tsuo a he nɔ ke, “Amen,” nɛ a je Yehowa yi.’ Kake nɛ a pee kɛ de ke “amen” ɔ ha nɛ blɔ nya tomi ɔ tsuo pee bua jɔmi.

Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ hu kɛ “amen” tsu ní ke a ngɛ Yehowa yi jee. Nihi nɛ a ngma Baiblo ɔ hu kɛ tsu ní wawɛɛ ngɛ a womi ɔmɛ a mi. (Rom. 1:25; 16:27; 1 Pet. 4:11) Kpo Jemi womi ɔ tsɔɔ kaa adebɔ níhi nɛ wami ngɛ a mi nɛ a ngɛ hiɔwe ɔ deɔ ke: “Amen! Nyɛ je Yah yi!” (Kpoj. 19:1, 4) Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, ke Kristofohi bua a he nya nɛ nɔ ko da a nane mi kɛ sɔle ɔ, a deɔ “amen” ngɛ sɔlemi ɔ nyagbe. (1 Kor. 14:16) Se kɛ̃ ɔ, a de we “amen” ɔ kɛkɛ.

NƆ́ HE JE NƐ “AMEN” NƐ O MA DE Ɔ HE HIA

Amlɔ nɛ ɔ nɛ wa ba le bɔ nɛ Yehowa sɔmɔli kɛ munyungu nɛ ji “amen” ɔ tsu ní ha a, wa ba na kaa e he hia nɛ wa de “amen” ngɛ sɔlemi nyagbe. Ke wɔ nitsɛmɛ wa sɔle ta nɛ wa de ke “amen” ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa nɔ́ nɛ wa de ɔ he hia wɔ. Ke nɔ ko da wa nane mi kɛ sɔle ta nɛ wa de ke “amen” ngɛ wa yi mi po ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa fĩ nɔ́ nɛ nɔ ɔ de ɔ se. Ha nɛ waa hyɛ yi mi tomi kpa komɛ a he je nɛ “amen” nɛ wa deɔ ɔ he hia.

Wa ngɔɔ wa juɛmi kɛ maa sɔlemi ɔ nɔ. Akɛnɛ sɔlemi piɛɛ wa jami he he je ɔ, tsa pi níhi nɛ wa deɔ ngɛ sɔlemi mi ɔ pɛ nɛ he hia, wa ní peepee hu he hia. Ke wa suɔ nɛ “amen” nɛ wa ma de ɔ nɛ je wa tsui mi ɔ, lɛɛ e sa nɛ wa je bumi kpo, nɛ waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma sɔlemi ɔ nɔ.

Wa peeɔ kake kaa Yehowa sɔmɔli. Ke wa ngɛ asafo mi kpe sisi ɔ, waa kɛ nyɛmimɛ kpahi tsuo buɔ sɔlemi kake tue. (Níts. 1:14; 12:5) Enɛ ɔ he ɔ, ke wɔ tsuo wa pee kake kɛ de “amen” ɔ, e haa nɛ kake peemi nɛ ngɛ wa kpɛti ɔ mi waa. Ke wa de “amen” nɛ e je kpo jio, wa de ngɛ wa yi mi jio, e haa nɛ Yehowa naa nɔ́ ko nɛ e maa da nɔ kɛ tsu nɔ́ nɛ asafo ɔ bi lɛ ɔ he ní.

Wa jeɔ Yehowa yi. Yehowa naa nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa peeɔ kɛ jeɔ e yi ɔ. (Luka 21:2, 3) E le wa susumihi kɛ níhi tsuo nɛ ngɛ wa tsui mi. Ke wa nyɛ we asafo mi kpe yami, nɛ e he hia nɛ waa bu níhi nɛ ngɛ nɔ yae ɔ tue ngɛ tɛlifoo nɔ po ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa ke wa de “amen” ɔ, Yehowa le ejakaa wɔ hu wa piɛɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ a he kɛ ngɛ e yi jee.

Eko ɔ, wa maa na “amen” nɛ wa ma de ɔ kaa nɔ́ ko nyafii, se e ji nɔ́ ko nɛ e he hia wawɛɛ. Baiblo sisi tsɔɔmi womi ko tsɔɔ kaa ke Mawu sɔmɔli de ke “amen” ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa a je a tsui mi tsuo kɛ kplɛɛ sɔlemi ɔ nɔ.” Nyɛ ha nɛ “amen” nɛ wa deɔ ɔ nɛ wo Yehowa hɛ mi nyami.​—La 19:14.