Watchtower INTANƐTƖ ZƲ AWUUKUZIYELƐDƖKA
Watchtower
INTANƐTƖ ZƲ AWUUKUZIYELƐDƖKA
Aɣɩnda
  • BAYƖBƲLƲ
  • AWUUKU NƖƖ NNINYENI MVƲLƆ
  • DƖYƐZUMANLƐ
  • mwbr19 January owu. azʋ. 1-7
  • Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ

Vidiyo bela íni ɔfʋã ɛkɩhyɩ.

Yɛpakyɛbɛ wʋ, dɩyɛ be ɩákɔ bʋwɔ wɔ vidiyo mɔɔ ɔtwɩ̃ɩ̃ yɩ nu.

  • Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ
  • Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ—2019
  • Odwokɔtile ngyɩkɩ̃ɩ̃ngyɩkɩ̃ɩ̃
  • JANUARY 7-13
  • JANUARY 14-20
  • JANUARY 21-27
  • JANUARY 28–FEBRUARY 3
Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ—2019
mwbr19 January owu. azʋ. 1-7

Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ

JANUARY 7-13

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | EGYIMA 21-22

“Gyehova Yɩ Pɛ Ɩyɛlɩ Ɛkɛnɩ”

bt 177-178 ¶15-16

“Gyehova Yɩ Pɛ Ɩyɛlɩ Ɛkɛnɩ”

15 Mmɩlɩ mɔ nɩ Pɔɔlʋ ɩwɔ Fɩlɩpɩ yɩ pɛ nɩ, ɛyɛvʋlɔ be mɔɔ bobu yi paa mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Agabusu ɩɣalɩ ɛkɛ. Mmenii mɔɔ nɩ beyiyia nu wɔ Fɩlɩpɩ yɩ awudo nɩ, nɩ bezi Agabusu kɛɛ ɩdɩ nkɔmɩhyɛnii; ɩhyɛlɩ nkɔmɩ ɩvalɩ kɔmɩ kezile be mɔɔ izili wɔ mmɩlɩ mɔ nɩ Kolɔdɛsɩ idi tumi nɩ. (Egyima 11:27, 28) Ebiye a beɣizialɩ bɔ nwʋ kɛɛ: ‘Mɩnla ti mɔɔ Agabusu ɩɣa ɛkɩ a? Mɩnla odwokɔ yɛ ɩlɛ iluwa a?’ Na mɔ bogua ɔzʋlɔ bekilaa yɩ nɩ, ɩvalɩ Pɔɔlʋ yɩ ɛhyɩlɩyɛ nɩ mɔɔ ɩdɩ ɛdamɛ tɩndɩnlɩ be mɔɔ ɩdɩ kɛɛ bɛlɛtɩ mɔɔ bɔkʋla bɛfa ozukua nɩɩ nninyeni mvʋlɔ bokua numɔ bɛkyɩkyɩ bɛ azɩ̃. Ɛkɛnɩ la, Agabusu ɩvalɩ ɩyɩkyɩlɩ yɩzayɩ yɩ agyia nɩɩ yɩ sa. Na akʋ̃ ɩwɔlɩ yɩ tʋ ɩdɩndɛnlɩ. Nɩ ɩdɩ anyɩnlɩbʋlʋ odwokɔ: “Kɛ Sunzuma Nwanzanwanza nɩ ise yɛ dɩ: Enii mɔɔ ɩlɛ ɛhyɩlɩyɛ eyi nɩ, Dwuumaa nɩ mmɔ mɔɔ bɔwɔ Gyelusalamɩ nɩ bɛbayɩkyɩ yɩ kɛmɔ mɩyɛ yɩ nɩ, na bɛava yɩ bɛawula mmenii mɔɔ bɛ́dɩ Dwuumaa nɩ mmɔ bɛ sa nu.”—Egyima 21:11.

16 Nkɔmɩhyɛlɛ nɩ izili ɔzʋlɔ owudo kɛɛ Pɔɔlʋ ɩkɔhɔ Gyelusalamɩ. Ihileli numɔ sʋ̃ kɛɛ kezimɔ ɩkɛyɛ yɩ dɩyɛ wɔ Dwuumaa nɩ bo nu nɩ ɩkɛma ‘bɛkɛva yɩ bokowula mmenii mɔɔ bɛ́dɩ Dwuumaa nɩ mmɔ bɛ sa nu.’ Nkɔmɩhyɛlɛ nɩ ɩhanlɩ mmenii mɔɔ nɩ bɔwɔ ɛkɛnɩ mɔɔ nɩ betiyee nɩ baaba. Luuku ɩhɛlɛlɩ kɛɛ: “Mɔ yɛdɩlɩ eyi nɩ yɛ nɩɩ mmenii mɔɔ bɔwɔ ɛkɛnɩ nɩ bo munwatĩĩ yɛbalɩ Pɔɔlʋ kyɛbɛ kɛɛ áma ɩkɔ Gyelusalamɩ. Mɔ yɛhanlɩ ɔzɔ nɩ Pɔɔlʋ iɣizialɩ yɛ kɛɛ, “Na mmʋnlɩ sʋ̃maa eyi yɩ tʋ dɩ? Mɩnla ti mɔɔ bɛyɛ bɔkɔwɔ mɩ ɛɣɛɛlɛ yɩ a? Miziyeziye mʋ nwʋ kɛɛ kɛ ɛyɩkyɩlɛ mɔɔ bɛkɛyɩkyɩ mɩ nɩ nkʋ̃; na kɛ mukowu wɔ Gyelusalamɩ wɔ Niibenyia Gyisɛsɩ yi dima nu.”—Egyima 21:12, 13.

bt 178 ¶17

“Gyehova Yɩ Pɛ Ɩyɛlɩ Ɛkɛnɩ”

17 Tuá mɔɔ izili nɩ nwʋ mfonyini wɔ wʋ adwɩnɩ nu kila. Luuku nɩɩ mmeliyema mɔɔ bɛha nɩ munwatĩĩ besiãã Pɔɔlʋ kɛɛ áma ɩkɔ. Abiyemmɔ bosũũ. Kezimɔ nɩ mmeliyema yɩ bɔdwɩnɩ Pɔɔlʋ nwʋ nɩ ɩhanlɩ yɩ ahʋnlɩnɩ ma ɩhanlɩ kɛɛ “bɛyɛ bɔkɔwɔ mɩ ɛɣɛɛlɛ,” anzɛnyɩɩ kɛmɔ abiyemmɔ bekile Giliki odwokɔ eyi yɩ tʋ kɛɛ “bobubu [yɩ] ahʋnlɩnɩ” nɩ. Naasʋ̃ nɩ izi yɩ kɛnɣa pindinyii kɛɛ ɩkɔhɔ. Ɩáma kyɛbɛbalɛ nɩɩ ozunɛ ɩsɩnza yɩ adwɩnɩ kɛmɔ izili wɔ Tayɩ nɩ. Mfomi, ihilehileli sianti mɔɔ nɩ ɩsɛ kɛɛ ɩkɔ nɩ nu ihileli bɛ. Kilá kezimɔ ɩlalɩ akɛnɣazɩzɩbɛ nɩɩ pindinyiigyinalɛ ali! Na kɛmɔ Gyisɛsɩ ɩyɛlɩ nɩ, Pɔɔlʋ ɩvalɩ iziyeli yɩ anyɩ zʋ pindinyii kɛɛ ɩkɔhɔ Gyelusalamɩ. (Hib. 12:2) Na nɩ kɛ owulo mɔɔ nɩ Pɔɔlʋ ɩpɛ kɛɛ iwu ɩma yi dedi nɩ ti a, naasʋ̃ sɛ ɩba yɩ ɔzɔ a, ankɩ ikowu yɩ kɛɛ ɩdɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ kezile kɛɛ ikowu kɛɛ Kɩlayɩsɩ Gyisɛsɩ yɩ tʋwavʋlɔ.

bt 178 ¶18

“Gyehova Yɩ Pɛ Ɩyɛlɩ Ɛkɛnɩ”

18 Mɩnla yɛ mmeliyema nɩ bɛyɛlɩ a? Yetuaa yɩ sini a, bɛlalɩ annidi ali. Yɛkɩnga kɛɛ: “Yɛyɛlɩ ebiyela naasʋ̃ Pɔɔlʋ ɩápɩnlɩ meti yeyiakili yɩ na yezeli kɛɛ, ‘Niibenyia yɩ pɛ ɩyɛlɩ ɛkɛnɩ.’” (Egyima 21:14) Bɛzabɛ mɔɔ nɩ besiãã Pɔɔlʋ kɛɛ áma ɩkɔ Gyelusalamɩ nɩ bɛáhyɛ yɩ kɛɛ idiye bɛ. Bediyeli Pɔɔlʋ mfomi, ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ nɩ ɩyɛ sɩ ɩma bɛ nɩ, beleli bedianlɩ nu na bɛhanlɩ kɛɛ Gyehova yɩ pɛ ɩyɛlɩ ɛkɛnɩ. Nɩ Pɔɔlʋ idu agyiakɛ be mɔɔ ɩkɔhɔ ikowieli owulo nu. Sɛ mmenii mɔɔ bɔdɔ Pɔɔlʋ nɩ bɛábɔ mmɔdɩnɩ kɛɛ bɛkɛzɩnzã yɩ adwɩnɩ a, ankɩ mɛyɩ ɩkɛyɛ mɛlɛkɛ ɩkɛma yɩ.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

bt 184-185 ¶11-12

“Bɛyɛ́ Azʋnlɩ Bediye Mɩ Ma Mɩzanɩ Mɩ Nnɩ Mihile Mʋnlʋmmɔ”

11 Meti, ɩwɔ numɔ kɛɛ nɩ nɔhʋanlɛ bela íni awohwi ndwokɔ mɔɔ bɛkãã bɛfalɩ Pɔɔlʋ nwʋ dɩyɛ, naasʋ̃ ilileli Dwuumaa mɔɔ nɩ bɛɣa bɛyɛ dedimaa nɩ. Iluwa eyi ti mbanimbani nɩ mmɔ bɛvalɩ ɔhʋanɩhilelɛ eyi bɛmanlɩ Pɔɔlʋ: “Yɛlɛ mbavʋlɔ anla mɔɔ bɔwɔ anʋhʋba wɔ Nyamɩnlɩ yɩ anyunu nɩ wɔ ɛkɩhyɩ. Ɛ nɩɩ bɛ hɔ na kɩnla bɔ nwʋ ma bodu bɔ nwʋ evinli na tuwa be ti kakɛ ma bɛ ma benyia ɔhʋanɩ bɛzɛ be ti. Eyi yɛ ɩkɛma abiyela ɩkɔnwʋ kɛɛ odwokɔ mɔɔ bɛhɩnhanlɩ wɔ wʋ nwʋ nɩ munwatĩĩ ɩ́dɩ nɔhʋanlɛ a, na wʋzawʋ munli edidi Mosisi mmɛla nɩ zʋ.”—Egyima 21:23, 24.

12 Ankɩ Pɔɔlʋ ɩkɔhʋla ɩkɛhã kɛɛ, kɛ yɩ nwʋ ndwokɔ mɔɔ bɛkɩhãã nɩ yɛ idide yɩ a, mfomi Mosisi Mmɛla nɩ mɔɔ Dwuumaa mɔɔ bɛɣa bɛyɛ dedimaa nɩ bɛla nwʋ la bedidii ɔzʋlɔ nɩ yɛ ididee yɩ a. Naasʋ̃ Pɔɔlʋ ɩyɛlɩ bɛtɛɛ ileli idianlɩ nu kɛɛ ɩkɛyɛ mɔɔ mbanimbani nɩ mmɔ bɛkãã nɩ, mmɩlɩ mɔɔ iádiyia Nyamɩnlɩ yɩ egyinanlɛzʋ-ndwokɔ nɩ. Na nɩ ili bɔmʋnlɩ ɩhɛlɛ kɛɛ: “Míni Mosisi mmɛla nɩ yɩ tʋ. Naasʋ̃ ama mɩahʋla mɩahwɩ̃ Dwuumaa nɩ mmɔ mɔɔ bɔwɔ Mosisi mmɛla nɩ yɩ tʋ nɩ mɩama Niibenyia nɩ ti, ɩma sɛ mɩ nɩɩ Dwuumaa nɩ mmɔ yɛda a, mɩyɛ mʋ nwʋ kɛɛ bɛzabɛ la.” (1 Kɔl. 9:20) Ɛzɛ mmɩlɩ eyi dɩyɛ, Pɔɔlʋ nɩɩ mbanimbani mɔɔ bɔwɔ Gyelusalamɩ nɩ bɛyɛlɩ adwɩnɩ na ɩɣa ɩyɛlɩ kɛɛ mɔɔ ɩwɔ “mmɛla tʋ.” Iluwa ɔzɔ mɔɔ ɩyɛlɩ nɩ zʋ ɩyɛlɩ ndianwʋ baaba ɩmanlɩ yɛ wɔ nnɛ, kɛɛ yediyé mbanimbani nɩ, na máma yɛyɛ nninyeni mɔɔ yɛzayɛ yɛpɛ.—Hib. 13:17.

nwtsty dɩyɛzumanlɛ ndwokɔ ma Egy 22:16

Sũ fɩlɛ Niibenyia, na twodwu ma bonluma wʋ na wuanyia tanɩfakyɛ: Anzɛnyɩɩ “sũ fɩlɛ Niibenyia na wuanyia tanɩfakyɛ.” Sɛ bɛkɛva abiye yɩ tanɩ bɛkɛhyɛ yɩ a, ígyĩ yɩ onlumanlɛ zʋ, mfomi igyĩ Gyisɛsɩ mɔɔ ikozũ ɩkɔvʋlɔ yɩ nɩ zʋ. Ɔzɔ mɔɔ ɩkɛyɛ nɩ ikile kɛɛ ikenyia Gyisɛsɩ nu dedi iluwa Kilisinyiamaa nyɛlɩyɛ baaba mɔɔ ɩkɛla yɩ ali nɩ zʋ.—Egy 10:43; Gye 2:14, 18.

JANUARY 14-20

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | EGYIMA 23-24

“Bɔdʋnwanlɩ Yɩ Kɛɛ Ɩdɩ Mamɔnii Na Ɩtwɩnhwɩ̃ Manzʋnɩ”

bt 191 ¶5-6

“Nyiá Akɛnɣazɩzɩbɛ!”

5 Ɛzɩzɩbɛhyɛlɛ mɔɔ bɛvalɩ bɛmanlɩ Pɔɔlʋ nɩ, nɩ ɩdɩ yɩ mmɩlɩ nu dɩyɛ. Mɔɔ awulo ɩhyɩnlɩ nɩ, Dwuumaa be mɔɔ bɔbʋ 40 nɩ “bɛyɛlɩ ɔkʋ̃ bɛvalɩ adwɩnɩ na belili amʋnlɩ kɛɛ sɛ bolókunli Pɔɔlʋ a belédi alɩyɛ na bɛanlʋ nzulo.” “Bɛzabɛ mɔɔ bɛvalɩ adwɩnɩ eyi nɩ” bɛlalɩ yɩ ali kɛɛ nɩ bezi bɛ kɛnɣa kɛɛ bokohũ Pɔɔlʋ. Sɛ adwɩnɩ mɔɔ bɛvalɩ nɩ ɩáyɛ egyima a, nɩ bede bedi kɛɛ mɔɔ ɩzʋ̃ numɔ ɩkɛɣa nɩ yɛ lɛ amʋnlɩgulɩyɛ anzɛnyɩɩ mmuzulo. (Egyima 23:12-15) Adwɩnɩ mɔɔ bɛvalɩ, mɔɔ nɩ Azɔfʋ mbanimbani nɩɩ mbanimbani nɩ mmɔ bɛda yɩ mɛda nɩ yɛ lɛ kɛɛ bekezia bɛkɛva Pɔɔlʋ bɛkɛɣa abaguamaa nɩ bɛ anyunu na bɛaɣiziaɣizia ndwokɔ yɩ, dɩkɛɛ mɔɔ bɛpɛ kɛɛ betiyediye odwokɔ nɩ nu bʋwɔ baaba. Naasʋ̃ nɩ mmenii eyi mɔɔ bɛva Pɔɔlʋ yɩ nwʋ adwɩnɩ nɩ, bɛkɛdɛ yɩ wɔ ɔhʋanɩ yɩ nu na bɛahyɩ yɩ bɛahũ yɩ.

6 Naasʋ̃ Pɔɔlʋ yɩ wʋa ɩdɩlɩ apamɩ eyi, na ibodili ɔzʋlɔ ihileli Pɔɔlʋ. Meti, Pɔɔlʋ ɩmanlɩ pavʋlɔ nɩ ɩhɔ ɩwɔlɩ Wulomi sogyia ebani Kolɔdɛsɩ Lɩsɩyasɩ amanɩyɛ. (Egyima 23:16-22) Nɔhʋanlɛ, Gyehova ɩdɔ mmɩlantɩyɛ nɩɩ nɣɛdɛkɛ mɔɔ bɛdɩ kɛɛ Pɔɔlʋ yɩ wʋa mɔɔ bɛábɔ yi dima nɩ, mɔɔ bɔzʋ̃ akɛnɣazɩzɩbɛ nu bɛfa Nyamɩnlɩ yi mmenii nɩ bɔ bʋwɔyɛlɛ bedi bɛzabɛ bɛ dɩyɛ nɩ bɔmʋnlɩ na bɔzʋ̃ nɔhʋanlɛlilɛ nu bɛyɛ mɔɔ bɔkɔhʋla bela bɛfa bɔbʋwa Bulombunlililɛ egyima nɩ.

bt 192 ¶10

“Nyiá Akɛnɣazɩzɩbɛ!”

10 Wɔ Sizeliyia nɩ, ‘bɛvalɩ Pɔɔlʋ bɔhɔ beziyeli Hɛlɔdʋ yi bulombunli awudo ma bɔwɩɛnɩlɩ yɩ’ na bɛava bɛalɩkɛ mmenii mɔɔ bɔdʋnwa ndwʋwanlɩ yɩ mɔɔ bɔzʋ̃ Gyelusalamɩ nɩ. (Egyima 23:35) Eyi mɛda yɩ aɣile anlu nɩ, Azɔfʋ mbanimbani nu ebani Ananayasɩ, mbanimbani nɩ mmɔ be, yɛɛ mmɛlazilɛnii ɔkʋ̃ mɔɔ bɔfʋlɛ yɩ Tɛtulusu nɩ bɛɣalɩ. Tɛtulusu ilili bɔmʋnlɩ ɩhamvʋlɩ Fɛlɩsɩ wɔ mɔɔ ɩyɛɛ ɩma Dwuumaa nɩ mmɔ nwʋ, mɔɔ yi tile nu pɔkɔ yɛ lɛ kɛɛ ɩmaa yi tile nu ɩkɛyɛ yɩ fɛ na ianyia yɩ anyunu ɔnlʋmɩnlɛ. Mmɩlɩ mɔɔ ɩtʋwaa ɔzʋlɔ ɩkɛla yɩ odwokɔ nɩ ali nɩ, Tɛtulusu ɩvʋlɔlɩ Pɔɔlʋ kɛɛ ‘ɩdɩ mamɔnii na ɩtwɩnhwɩ̃ manzʋnɩ itiã Dwuumaa mɔɔ bɔwɔ azɩlɛ yɩ zʋ munwatĩĩ bɛ avinli na ɩla okuwu nɩ mɔɔ bɔfʋlɛ yɩ Nazɩlɛtɩnii nɩ yi ti, akʋ̃ sʋ̃ ɩwɔlɩ mmɔdɩnɩ kɛɛ ɩfaa evinli ɩkɛhã Gyelusalamɩ Asɔlɩ Aliyia nɩ yɛ yɛhyɩlɩ yɩ a.’ Dwuumaa nɣalɩyɛ nɩ sʋ̃ “bɛ nɩɩ yɩ bɛyɛlɩ adwɩnɩ na bedianlɩ ɔzʋlɔ kɛɛ mɔɔ ɩhã nɩ munwatĩĩ ɩdɩ nɔhʋanlɛ.” (Egyima 24:5, 6, 9) Sɛ abiye ɩtwɩnhwɩ̃ manzʋnɩ, ɩla okuwu be mɔɔ bɔ nwʋ ɩyɛ ɛyɛlɛ nɩ yi ti, na ɩfa evinli ɩkã Asɔlɩ Aliyia yɩ a, mɛyɩ nɩ ɩdɩ ɔdʋnwanlɛ mɔɔ sa ɩkʋla ɩma bobuwa yɩ owulofɔ.

bt 193-194 ¶13-14

“Nyiá Akɛnɣazɩzɩbɛ!”

13 Sɛ bɛ nɩɩ yɛ kɔ manlɩ mbanimbani bɛ anyunu iluwa yɛ ɔzʋ̃mɩnlɛ nɩ ti anzɛnyɩɩ bekyina ndwokɔ mɔɔ ɩáyɛ nɔhʋanlɛ zʋ bɔtʋnwa dʋnwa yɛ kɛɛ yɛbɔ manlɩ, yɛtwɩnhwɩ̃ manzʋnɩ anzɛnyɩɩ yɛdɩ ‘okuwu be mɔɔ yɛ nwʋ ɩyɛ ɛyɛlɛ’ a, Pɔɔlʋ ɩyɛ ndianwʋba ɩma yɛ mɔɔ yɛkɔhʋla yekozumazuma. Pɔɔlʋ ɩáfa ɛhamvʋlɛ mɔɔ ɩávata ɩma amɩnladʋ nɩ, ɔzɔ la sʋ̃ yɛ ɩákã ndwokɔ be mɔɔ ɩkɛma yi tile nu ɩkɛyɛ yɩ fɛ dɩkɛɛ mɔɔ Tɛtulusu ɩyɛlɩ nɩ a. Pɔɔlʋ ɩátɩndɛ wɔ ɛya zʋ na mfomi ɩlalɩ annidi ali. Ɩzʋ̃ nɣɛlɛbɛ nu ɩvalɩ dasɩlɛ mɔɔ numɔ ɩla ɛkɛ na ɩdɩ nɔhʋanlɛ ɩmanlɩ. Pɔɔlʋ ɩhanlɩ kɛɛ “Dwuumaa be mɔɔ bɔzʋ̃ Ehyiyia mansini” nu nɩ mɔɔ bɔdʋnwa dʋnwanlɩ yɩ kɛɛ ɩva evinli ɩhã Asɔlɩ Aliyia nɩ, nɩ béni ɛkɛnɩ na mmɛla ɔhʋanɩ zʋ nɩ, ɩsɛ kɛɛ ɩ nɩɩ bɛ beyiyia na itiye bɔ ɔdʋnwanlɛ nɩ.—Egyima 24:18, 19.

14 Mɔɔ ɩkã ahʋnlɩnɩ baaba yɛ lɛ kɛɛ, Pɔɔlʋ yi kunlu iátu kɛɛ ikeli yi dedi nwʋ dasɩlɛ. Ɩzʋ̃ akɛnɣazɩzɩbɛ nu izili yi dedi mɔɔ ɩwɔ wɔ awudunwolɩyɛ nu nɩ zʋ mbɔmɩ sʋ̃maa, ɩávalɩ nwʋ kɛɛ ɔzɔ odwokɔ nɩ la yɛ ɩvalɩ mbevilelilɛ ɩɣalɩ wɔ mmɩlɩ mɔ nɩ igyĩ abaguamaa nɩ bɛ anyunu nɩ. (Egyima 23:6-10) Mmɩlɩ mɔ ɩsanɩ yɩ nnɩ nɩ, Pɔɔlʋ izili awudunwolɩyɛ nwʋ anyɩnlɩlazʋ nɩ zʋ owudo. Mɩnla ti a? Iluwakɛɛ nɩ Pɔɔlʋ idii Gyisɛsɩ nɩɩ Yɩ awudunwolɩyɛ nɩ nwʋ dasɩlɛ, nɩ ɩdɩ odwokɔ mɔɔ yɩ adamvʋlɔ nɩ beléde bekediã numɔ. (Egyima 26:6-8, 22, 23) Amba, nɩ ɩfalɩ awudunwolɩyɛ nwʋ, yi titili nɩ ɩfalɩ Gyisɛsɩ nɩɩ yɩ awudunwolɩyɛ nɩ nwʋ. Odwokɔ eyi sʋ̃ yɛ nɩ mbevilelilɛ nɩ munwatĩĩ igyĩ ɔzʋlɔ a.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

nwtsty dɩyɛzumanlɛ ndwokɔ ma Egy 23:6

Mɩdɩ Falasiinii: Nɩ ɔlɔmɩ yɩ nu maa be bezi Pɔɔlʋ. (Egy 22:5) Meti sɛ Pɔɔlʋ ɩkã kɛɛ yɩ awʋvʋlɔ bɛdɩ Falasiimaa, nɩ bɛkɛdɩ yɩ tʋ, iluwakɛɛ nɩ ɩdaa abusunwawɔlɛ ɔkʋ̃ mɔɔ ɩ nɩɩ bɛ wɔ nɩ ali. Bɔnwʋnlɩ kɛɛ nɩ ɩkãã nɔhʋanlɛ iluwakɛɛ nɩ Falasiimaa mɔɔ bɛkɩnla abaguamaa nɩ nwʋ nɩ bezi yɩ kɛɛ ɩɣa ɩyɛ Kilisinyianii mmɔdɩnɩwɔlɛvʋlɔ. Naasʋ̃, wɔ odwokɔ eyi nu mɛyɩ, nɩ sa bɔkʋla bɛtɩ Pɔɔlʋ yɩ odwokɔ mɔɔ ɩkã kɛɛ ɩdɩ Falasiinii nɩ yɩ tʋ wɔ ɔhʋanɩ be zʋ. Sianti mɔɔ Pɔɔlʋ ɩlalɩ yɩ nwʋ ali kɛɛ ɩdɩ Falasiinii tɛla kɛɛ ɩkɛhã kɛɛ ɩdɩ Sadusiinii nɩ yɛ lɛ kɛɛ, nɩ Falasiimaa nɩ bɛ nɩɩ yɩ adwɩnɩ iyiyia wɔ awudunwolɩyɛ nwʋ dedi nɩ nwʋ. Mɔɔ ɩyɛlɩ nɩ iwukoli ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ mɔɔ nɩ ɩkɛma Falasiimaa mɔɔ nɩ bɔwɔ ɛkɛnɩ nɩ bɛ nɩɩ yɩ kɛyɛ adwɩnɩ. Ɩkɛyɛ kɛɛ nɩ izi kɛɛ sɛ ɩfa ɔzɔ odwokɔ nɩ itiã kua a, abaguamaa nɩ be bɛ nɩɩ yɩ kɛyɛ adwɩnɩ wɔ yɩ odwokɔ yɩ nwʋ, na nzunzunlɩyɛ eyi sʋ̃ ɩyɛlɩ egyima.

nwtsty dɩyɛzumanlɛ ndwokɔ ma Egy 24:24

Dulusila: Ɩdɩ Hɛlɔdʋ Agɩlɩpa mɔɔ ili bɔmʋnlɩ, Hɛlɔdʋ mɔɔ bɔwɔlɩ yi dima wɔ Egy 12:1 nɩ yɩ ɣa mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ asã na mɛyɩ yɛ ɩdɩ kuakula wɔ yi mmenlima mmaalɛ nɩ bo nu a. Bɔwʋlɩ yɩ wɔ kɛyɛ ɔlʋbɔ 38 Y.M. nu, yɛɛ nɩ yɩ mmenlima yɛ lɛ Agɩlɩpa mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ anwɩ̃ nɩɩ Bɛnɩsɩ. (Kilá dɩyɛzumanlɛ ndwokɔ ma Egy 25:13 nɩ Odwokɔtʋhilelɛ (Glossary), “Hɛlɔdʋ.”) Nɩ amɩnladʋ Fɛlɩsɩ yɛ ɩdɩ yi hũ mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ anwɩ̃ a. Siliyia Bulombunli Azizus mɔɔ ɩzʋ̃ Emesa yɛ ilili bɔmʋnlɩ igyialɩ yɩ a, naasʋ̃ ɩ nɩɩ Azizus beyiakili agyiahʋnlɩnɩ na Fɛlɩsɩ igyialɩ yɩ wɔ kɛyɛ ɔlʋbɔ 54 Y.M. nu, anzɛnyɩɩ mmɩlɩ mɔ nɩ ili kɛyɛ alʋbɔ 16 nɩ. Ɩkɔhʋla ɩkɛɣa kɛɛ mmɩlɩ mɔ Pɔɔlʋ ɩkãã “baabayɛlɛ, bɔ nwʋzɔlɛ nɩɩ ndɛnɩwuwalɛ eɣile nɩ mɔɔ ɩbaa nɩ nwʋ odwokɔ nɩ” nɩ ɩwɔ ɛkɛ. (Egy 24:25) Mmɩlɩ mɔɔ Fɛsɩtusu ɩɣa ilili Fɛlɩsɩ yɩ agyia nu kɛɛ amɩnladʋ nɩ, ɩmanlɩ Pɔɔlʋ ɩhalɩlɩ fiyiadɩ iluwakɛɛ nɩ “ɩpɛ kɛɛ inyia animinyiamɩ wɔ Dwuumaa nɩ mmɔ bɛ ɛkɛnɩ nɩ ti. Eyi ɩma abiyemmɔ bɛkã kɛɛ ɩyɛlɩ ɔzɔ na ɩava ɩazɔ yɩ yɩ mɔɔ nɩ ɩdɩ kuakula baalɛ na ɩdɩ Dwuunii nɩ, yɩ anyɩ.—Egy 24:27.

JANUARY 21-27

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | EGYIMA 25-26

“Pɔɔlʋ Ibizia Siiza Kɛɛ Ili Yɩ Odwokɔ Na Akʋ̃ Idii Hɛlɛdʋ Agɩlɩpa Dasɩlɛ”

bt 198 ¶6

‘Misiã Kɛɛ Mʋ Odwokɔ Nɩ Bɛva Bɔhɔ Amanlɩ Bulombunli Siiza Nɩ Yɩ Agyia Zʋ!’

6 Nɩ ankɩ animinyiamɩ mɔɔ Fɛsɩtɔsʋ ɩpɛ kɛɛ inyia wɔ Dwuumaa nɩ mmɔ ɛkɛnɩ nɩ ɩkɔhʋla ɩkɛva Pɔɔlʋ yɩ nnwʋanlɩ ikediã asianɩ nu. Meti, Pɔɔlʋ ɩvalɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ mɔɔ nɩ ɩwɔ kɛɛ Wulominii nɩ ilili egyima. Ɩhanlɩ ihileli Fɛsɩtɔsʋ kɛɛ: “Migyĩ Amanlɩ Bulombunli Siiza yɩzayɩ yɩ ndɛnɩwuwalɛ biyia yɩ anyunu na ɛkɩhyɩ yɛ ɩwɔ kɛɛ bedi mʋ odwokɔ a. Mɩlɛ́yɛlɩ Dwuumaa nɩ mmɔ tanɩ bela kɛmɔ wʋzawʋ ezi yɩ petee nɩ. . . . Ɔzɔ ti misiã kɛɛ mʋ odwokɔ nɩ bɛva bɔhɔ Amanlɩ Bulombunli nɩ yɩ agyia zʋ.” Nɩ sɛ abiye isi ɔzɔ pɔkɔ nɩ a, nɩ abiyela ɩáhʋla ɩsɩnza yɩ. Meti Fɛsɩtɔsʋ ɩhanlɩ kɛɛ: “Eziã kɛɛ belí wʋ odwokɔ nɩ wɔ Amanlɩ Bulombunli Siiza yɩ agyia zʋ, meti nɩ Siiza yɩ ɛkɛnɩ la yɛ ɔkɔhɔ a.” (Egyima 25:10-12) Pɔɔlʋ iluwa yi odwokɔ yɩ mɔɔ ɩva ɩhɔlɩ ɩmanlɩ Siiza nɩ zʋ ɩyɛlɩ ndianwʋ sʋnʋnkʋ̃ ɩmanlɩ nɔhʋanlɛ Kilisinyiamaa mɔɔ bɔwɔ ɛkɛnɩ nnɛ nɩ. Sɛ yɛ adamvʋlɔ bɔbɔ mmɔdɩnɩ kɛɛ ‘bokoluwa mmɛla zʋ’ bɛkɛva ɛdanɩnlɛ bɛkɛɣa yɛ zʋ a, kɛ Gyehova Dasɩvʋlɔmaa nɩ yɛzayɛ sʋ̃ yɛbɔ mmɔdɩnɩ kɛɛ yɛkoluwa mmɛla nɩ zʋ yɛkɛzanɩ yɛ nnɩ wɔ odwokɔba nɩ nwʋ.—Ndw. 94:20.

bt 198-201 ¶10-16

‘Misiã Kɛɛ Mʋ Odwokɔ Nɩ Bɛva Bɔhɔ Amanlɩ Bulombunli Siiza Nɩ Yɩ Agyia Zʋ!’

10 Pɔɔlʋ ɩzʋ̃ annidi nu ɩlalɩ Bulombunli Agɩlɩpa asɩ kɛɛ inyia ɔnwʋmɔ ɩbazanɩ yɩ nnɩ wɔ yɩ anyunu, ɩlalɩ yɩ ali kɛɛ bulombunli nɩ izi Dwuumaa nɩ mmɔ bɛ amamu nɩɩ bɛ pɩlazunɛ nɩ munwatĩĩ. Pɔɔlʋ izialɩ ɩhanlɩ yɩ ɛbɩla dadampɔ nɩ nwʋ odwokɔ: “Nɩ mɩkɩnla Falasiimaa bɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ okuwu nɩ mɔɔ bɛáva bɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ bedi ɛɣɛlɛ, na bedidi bɛ mmɛla nɩ zʋ baaba nɩ” nwʋ. (Egyima 26:5) Kɛ Falasiinii nɩ, nɩ Pɔɔlʋ ɩwɔ anyɩnlɩlazʋ wɔ Mɛzaya nɩ yɩ ɛɣalɩyɛ nɩ nu. Naasʋ̃ sikalɛ yɩ mɔɔ ɩɣa ɩyɛ Kilisinyɩanii nɩ, ɩvalɩ akɛnɣazɩzɩbɛ ɩlalɩ yɩ ali kɛɛ Gyisɛsɩ Kɩlayɩsɩ yɛ ɩdɩ ɔzɔ enii nɩ mɔɔ bɛva mmɩlɩ tɩndɩnlɩ bɛlɩkɛ yɩ nɩ a. Dedi mɔɔ nɩ ɩ nɩɩ mmenii mɔɔ bodwodwu bediyia yɩ nɩ bɛlɛ yɩ nɩ—anyɩnlɩlazʋ mɔɔ mɛyɩ yɛ lɛ kɛɛ Nyamɩnlɩ yɩ anʋhʋba mɔɔ ɩva ɩwɔlɩ bɛ nlabenyiammɔ nɩ munwala ɩkɛɣa nu nɩ—mɛyɩ ti yɛ nɩ bɛtanɩɩ Pɔɔlʋ yɩ a. Odwokɔ eyi ɩmanlɩ Agɩlɩpa yɩ anyɩ ilelili mɔɔ nɩ Pɔɔlʋ ɩbahã nɩ nwʋ.

11 Mmɩlɩ mɔɔ Pɔɔlʋ ɩkakɛ ndwokɔ avunli mɔɔ ɩvalɩ ilili Kilisinyiamaa nɩ, ɩhanlɩ kɛɛ: “Mɩzamɩ nɩ mʋdwɩnɩ kɛɛ ɩdɩ mi egyima kɛɛ ɩwɔ kɛɛ mʋbɔ mmɔdɩnɩ mɩyɛ dɩyɛ bela mitiyia Gyisɛsɩ eyi mɔɔ ɩzʋ̃ Nazɩlɛtɩ nɩ yi dima nɩ. . . Nɩ bɔ nwʋ [Kɩlayɩsɩ yɩ mɛdalilɛmaa nɩ] ɩyɛ mɩ ahyĩ baaba ma ɩɣalɩ kɛɛ akʋ̃ nɩ mʋkɔ ahyonwa nɣezile zʋ wɔ manlɩ manlɩ zʋ mɩ yɛ bɛ atɩɩtɩɩ.” (Egyima 26:9-11) Kɛ ebiye a nɩ Pɔɔlʋ ikugua ndwokɔ nu a. Sianti yɛ lɛ kɛɛ, nɩ mmenii sʋ̃maa bezi kezimɔ ɩyɛlɩ Kilisinyiamaa nɩ bɛsabɛsa nɩ. (Gal. 1:13, 23) ‘Meti mɩnla paa yɛ ɩhʋlalɩ ɩzɩnzanlɩ benyia eyi a?’ Ebiye a nɩ mɔɔ Agɩlɩpa ibizia yɩ nwʋ yɛ ɛnɩ.

12 Pɔɔlʋ yɩ odwokɔ mɔɔ izialɩ ɩhanlɩ nɩ ɩma nwʋmɔ munwalɩyɛ: “Iluwa eyi ɩyɛlɛ ti yɛ mʋhɔlɩ Damasɩkɛsɩ a, mɔɔ nɩ mɩlɛ kɛlɛta mɔɔ ikile kɛɛ mile tumi nɩɩ ɔhʋanɩ wɔ azɔfʋ mbanimbani nɩ mmɔ bɛ ɛkɛnɩ. Na mɔ muluwaa ɔhʋanɩ nɩ nu mɔ nɩ mʋkɔɔ nɩ, kɛyɛ oyuwa bunlu nɩɩ anwɩ̃, Nana, yɛ mʋnwʋnlɩ kɛɛ hanyɩɩ mɔɔ ɩta ɩtɛla sɛnzɛnɩ nɩ ɩzʋ̃ sʋlɔ iduali iyiyialɩ mɩ nɩɩ mmenii mɔɔ nɩ bɛ nɩɩ mɩ luwa nɩ a. Ye munwatĩĩ yedudualɩ yɛwɩlɩlɩ azɩ na mɩdɩlɩ nnɩ be kɛɛ ɩtɩndɛ ikile mɩ wɔ Hibulu ɛdɩndɛlɛ nu kɛɛ, ‘Sɔɔlʋ, Sɔɔlʋ! Mɩnla ti yɛ ɛyɛɛ mɩ atɩɩtɩɩ zɛ yɩ a? Sɛ ɔtʋ ntiyia ɔbɔ eveleni bowulo nu anzɛnyɩɩ [panɩ yi munwa, NWT] a, nɩ wʋzawʋ epilaa wʋ nwʋ.’ Mɔ nnɩ nɩ ɩhanlɩ ɔzɔ nɩ miɣizialɩ yɩ kɛɛ, ‘Wʋzawʋ aninyia, Niibenyia a?’ Na Niibenyia izeli mɩ kɛɛ, ‘Mamɩ yɛ lɛ Gyisɛsɩ mɔɔ ɛyɛɛ yɩ atɩɩtɩɩ nɩ a.’”—Egyima 26:12-15.

13 Ansaana mɔ nnwʋánlɩ dɩyɛ eyi ibazi nɩ, nɩ Pɔɔlʋ “idu ntiyia ɩwɔ eveleni bowulo nu anzɛnyɩɩ [panɩ yi munwa, NWT].” Kɛmɔ sɛ ɛnlamɩ kezile be ɩtʋdʋ ntiyia ɩbʋbɔ panɩ yi munwa a, ipilaa yɩ nwʋ nɩ, ɔzɔ la yɛ mmɩlɩ mɔ nɩ Pɔɔlʋ ɩkʋ̃ itiyia Nyamɩnlɩ yɩ apɛdɩ nɩ, nɩ ipilaa yɩ nwʋ wɔ sunzuma ɔfʋã nu a. Mmɩlɩ mɔ Gyisɛsɩ mɔɔ bodunwo yɩ wɔ owulo nu nɩ ɩyɩlɩ yɩ nwʋ ihileli Pɔɔlʋ wɔ Damasɩkɛsɩ ɔhʋanɩ yɩ zʋ nɩ, ɩmanlɩ benyia eyi mɔɔ nɩ idi nɔhʋanlɛ naasʋ̃ nɩ ízi mɔɔ ɩyɛ nɩ ɩzɩnzanlɩ yɩ adwɩnɩ.—Dwɔɔnʋ 16:1, 2.

14 Nɔhʋanlɛ, Pɔɔlʋ ɩyɛlɩ nzɩnzanlɩyɛ kezile be wɔ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nu. Ikilee numɔ ikehile Agɩlɩpa nɩ, ɩhanlɩ kɛɛ: “Eyi ti Nana Agɩlɩpa, mɩáyɛ azʋ̃nzɩzɩbɛ wɔ anyɩnlɩzʋdɩyɛnwʋnlɛ eyi nwʋ. Na milili bɔmʋnlɩ mɩhanlɩ yɩ wɔ Damasɩkɛsɩ nɩɩ Gyelusalamɩ nɩɩ Dwudiyia manlɩ nɩ munwatĩĩ nu; nɩɩ mmenii mɔɔ bɛ́dɩ Dwuumaa nɩ mmɔ bo nu kɛɛ bonlú bɔ nwʋ na bezia bɛɣɩla Nyamɩnlɩ yɩ ɛkɛnɩ na bɔwɔ ɛbɩla mɔɔ ikile kɛɛ bonlu bɔ nwʋ nɩ.” (Egyima 26:19, 20) Nɩ Pɔɔlʋ ɩva alʋbɔ sʋ̃maa ɩyɛ egyima mɔɔ Gyisɛsɩ Kɩlayɩsɩ ɩvalɩ ɩmanlɩ yɩ wɔ ɔzɔ oyuwa anyɩnlɩzʋdɩyɛnwʋnlɛ eɣile yɩ nu nɩ. Mɩnla yɛ ɩzʋ̃ numɔ ɩɣalɩ a? Mmenii mɔɔ beleli odwokɔba mɔɔ Pɔɔlʋ ɩhanlɩ nɩ bedianlɩ nu nɩ bonlunli bɔ nwʋ wɔ bɛ ɛbɩlazɩkɛlɛ nɩɩ awohwi ɛbɩla nɩ nwʋ na bezia bɛɣalɩ Nyamɩnlɩ yɩ pɛ. Nɩ bɛɣa bɛyɛ manlɩ alɩhɩlɛ baaba, na nɩ bekile annidi na bobu manlɩ mmɛla nɩɩ ahyɛdɩ sʋ̃.

15 Naasʋ̃ ɔzɔ mfasʋ mɔɔ benyianlɩ munwala nɩ, ɩásɔ Dwuumaa mɔɔ nɩ botwodwu betiyia Pɔɔlʋ nɩ bɛ anyɩ. Pɔɔlʋ ɩhanlɩ kɛɛ: “Na iluwa eyi ti yɛ Dwuumaa eyimmɔ bɛɣalɩ bɛhyɩlɩ mɩ wɔ Gyelusalamɩ Asɔlɩ Aliyia nɩ nu mɔɔ ankɩ bɛpɛ kɛɛ bokũ mɩ yɩ a. Na Nyamɩnlɩ ɩwɔ mʋ nwʋ banɩ nkʋ̃ʋ̃ ɩɣa idwu nnɛ ma migyĩ ɛkɩ midii dasɩlɛ mikile mmenii mɔɔ bɛdɩ aditili nɩɩ mmenii mɔɔ bɛ́dɩ aditili bo munwatĩĩ.”—Egyima 26:21, 22.

16 Kɛ nɔhʋanlɛ Kilisinyiamaa nɩ, ɩsɛ kɛɛ ‘yesiyeziye yɛ nwʋ eɣile bela ama yɛayɩ ye munwa’ wɔ odwokɔ mɔɔ ɩfalɩ ye dedi nwʋ nɩ. (1 Pit. 3:15) Sɛ yɛkãã ye dedi nwʋ odwokɔ yekehile ndɛnɩwuwalɛmaa nɩɩ adumivʋlɔ na yɛfa ɔhʋanɩ mɔɔ Pɔɔlʋ iluwalɩ ɔzʋlɔ ɩhanlɩ yi odwokɔ yɩ nɩ ihileli Agɩlɩpa nɩɩ Fɛsɩtɔsʋ nɩ yedi egyima a, sa ɩkʋla ɩbʋwa yɛ baaba. Mmɩlɩ mɔ yɛzʋ̃ annidi nu yɛhã kezimɔ nɔhʋanlɛ odwokɔ mɔɔ ɩwɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu nɩ ɩkʋla ɩma ɛbɩla tanɩ be ɩkʋla ɩba ɩyɛ baaba—kezimɔ ɩzɩnza yɛzayɛ nɩɩ mmenii mɔɔ bele ye odwokɔ yɩ nɩ bediã numɔ nɩ bɛ ɛbɩlawɔlɛ nɩ a—ɩkʋla ɩkã adumivʋlɔ eyimmɔ bɛ ahʋnlɩnɩ.

bt 202 ¶18

‘Misiã Kɛɛ Mʋ Odwokɔ Nɩ Bɛva Bɔhɔ Amanlɩ Bulombunli Siiza Nɩ Yɩ Agyia Zʋ!’

18 Na Pɔɔlʋ iwuwalɩ yɩ kɛɛ, “Amɩnladʋ Fɛsɩtɔsʋ! Mi ti ɩlɛ́sɩkɛlɩ nɔhʋanlɛ nɩ yɛ mɩkãã yɩ a. Mɩhã odwokɔ nɩ nɔhʋanlɛ petee mɔɔ mu kunlu iáduli yɩ mɛda, iluwakɛɛ wʋzawʋ ezi eyimmɔ munwatĩĩ . . . Nana Agɩlɩpa, asʋ̃ ede nkɔmɩhyɛmaa nɩ mmɔ bɛ ɛhɛlɛlɛ nɩ edi a? Mizi kɛɛ ede edi baaba.” Mɔ Pɔɔlʋ ɩhanlɩ eyi nɩ, Nana Agɩlɩpa izeli yɩ kɛɛ: “Pɔɔlʋ ɔdwɩnɩ kɛɛ ɔkɔhʋla ma mɩkɛyɛ Kilisinyianii wɔ mmɩlɩ sikalɛ eyi nu a?” (Egyima 26:25-28) Odwokɔ eyi mɔɔ Nana yɩ nɩ ɩhanlɩ nɩ, kɛ ɩdɩ nɔhʋanlɛ anzɛnyɩɩ ɩ́dɩ nɔhʋanlɛ nɩ, ikile kɛɛ dasɩlɛ mɔɔ Pɔɔlʋ ilili nɩ inyianlɩ tumi kezile wɔ yɩ zʋ.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yɩ Nu

nwtsty dɩyɛzumanlɛ ndwokɔ ma Egy 26:14

ɔtʋ ntiyia ɔbɔ eveleni bowulo nu anzɛnyɩɩ [panɩ yi munwa, NWT]: Panɩ ɩdɩ owudo mɔɔ yi munwa ɩdɩ kɛɛ bowulo mɔɔ bɛfa bɛkã nnamɩ. (Ndɛ 3:31) Odwokɔ pɔkɔ mɔɔ ɩdɩ “ɔtʋ ntiyia ɔbɔ eveleni bowulo nu anzɛnyɩɩ [panɩ yi munwa, NWT]” nɩ ɩdɩ ɛɣɛlɛwulɛ mɔɔ bɛkã wɔ Giliki ɛdɩdɩndɛlɛ nu. Bɛkã bɛfa bekilehile kezimɔ nantwi be mɔɔ yɩ azʋ̃ ɩyɛ ɛzɩzɩbɛ ɩkɛva yɩ nnwʋnlamɩ ikebinyia binyia panɩ mɔɔ bɛlɛ bekile ɔhʋanɩ yɩ nɩ ma ɩkɔwʋwɔ yɩ ma ikebila nɩ nu. Sɔɔlɔ sʋ̃ ɩyɛlɩ yɩ dɩyɛ ɔzɔ la ansaana ɩbayɛ Kilisinyianii. Nɩ ipilaa yɩzayɩ yɩ nwʋ baaba iluwa Gyisɛsɩ yɩ adʋwavʋlɔ nɩ mmɔ mɔɔ nɩ Gyehova Nyamɩnlɩ igyĩ bɛ mɛda mɔɔ nɩ ɩkʋ̃ itiyia bɛ nɩ zʋ. (Fá tindiã Egy 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14.) Wɔ Odw 12:11 nɩ, bɛvalɩ “eveleni bowulo anzɛnyɩɩ [panɩ yi munwa, NW]” belili egyima wɔ ɛɣɛlɛwulɛ ɔhʋanɩ zʋ, mɔɔ ikile kezimɔ nɣɛlɛbɛvʋlɔ yi odwokɔ ɩkʋla ɩkã ediyelɛvʋlɔ ma ɩfa yɩ fʋlɔdulɛ ɩyɛ egyima nɩ.

nwt yɩ ndwokotʋhilelɛ (glossary)

Panɩ. Owudo tɩndɩnlɩ be mɔɔ yi munwa ɩdɩ bulalɛ mɔɔ ɩyɛ nna mɔɔ nnamɩzʋhilalɛmaa bɛfa bɛkã bɛ nnamɩ. Bɛfa panɩ betindiã nɣɛlɛbɛvʋlɔ yi odwokɔ mɔɔ ɩkʋla ɩkã ediyelɛvʋlɔ be ma ɩfa yɩ fʋlɔdulɛ ɩyɛ egyima. Benyianlɩ odwokɔ “ɔtʋ ntiyia ɔbɔ eveleni bowulo nu anzɛnyɩɩ [panɩ yi munwa, NWT]” wɔ kezimɔ nantwi be mɔɔ yɩ azʋ̃ ɩyɛ ɛzɩzɩbɛ nɩ ɩkɛva yɩ nnwʋnlamɩ ikebinyia binyia panɩ mɔɔ bɛlɛ bekile ɔhʋanɩ yɩ nɩ ma ɩkɔwʋwɔ yɩ ma ikebila nɩ nu.—Egy 26:14; Ndɛ 3:31.

w03 11/15 16-17 ¶14

Bʋwá Mmenii Mvʋlɔ Ma Bele Bulombunlililɛ Nwʋ Odwokɔ Nɩ Bediã Nu

14 Pɔɔlʋ iɣizialɩ yi kɛɛ: “Nana Agɩlɩpa, asʋ̃ ede nkɔmɩhyɛmaa nɩ mmɔ bɛ ɛhɛlɛlɛ nɩ edi a?” Eyi ɩyɛlɩ ɛzɩzɩbɛ ɩmanlɩ Agɩlɩpa kɛɛ ɩkɛyɩ yi munwa. Sɛ ɩhanlɩ kɛɛ iále nkɔmɩhyɛmaa nɩ mmɔ bɛ ɛhɛlɛlɛ nɩ idi a, ankɩ sa ɩma nwʋmɔ ɔhʋanɩ mɔɔ ɩlɛ yɩ kɛɛ Dwuunii nɩ ifi yɩ sa. Ɔzɔ la sʋ̃ yɛ sɛ ɩhanlɩ kɛɛ ɩ nɩɩ nkɔmɩhyɛmaa nɩ mmɔ yɛ adwɩnɩ a, ankɩ mɛyɩ sʋ̃ ɩkɛyɛ kɛɛ ɩda yɩ ali wɔ abaguamaa nɩ mmɔ bɛ anyunu kɛɛ ɩ nɩɩ sʋ̃mavʋlɔ yɩ nɩ yɛ adwɩnɩ, na mɛyɩ ɩkɛma bɔkɔvʋlɔ yɩ Kilisinyianii. Pɔɔlʋ iluwalɩ nɣɛlɛbɛ ɔhʋanɩ zʋ ɩyɩlɩ yɩzayɩ yi odwokɔɣizialɛ nɩ yi munwa, na ɩhanlɩ kɛɛ: “Mizi kɛɛ ede edi baaba!” Mmɩlɩ mɔ odwokɔ yɩ nɩ ɩhanlɩ Agɩlɩpa yɩ ahʋnlɩnɩ nɩ, mɩnla yɛ ɩhanlɩ a? Iwuwalɩ yɩ kɛɛ: “Pɔɔlʋ ɔdwɩnɩ kɛɛ ɔkɔhʋla ma mɩkɛyɛ Kilisinyianii wɔ mmɩlɩ sikalɛ eyi nu a?” (Egyima 26:27, 28) Ɩwɔ numɔ kɛɛ Agɩlɩpa eyi ɩába ɩyɛ Kilisinyianii dɩyɛ, naasʋ̃ nɔhʋanlɛ odwokɔ yɛ lɛ kɛɛ Pɔɔlʋ yɩ odwokɔ nɩ mɔɔ ɩhanlɩ nɩ, ɩhanlɩ yɩ ahʋnlɩnɩ baaba.—Hibulumaa 4:12.

JANUARY 28–FEBRUARY 3

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | EGYIMA 27-28

“Pɔɔlʋ Iluwalɩ Ngyemvile Zʋ Ɩhɔlɩ Wulomi”

bt 208 ¶15

“Abiyela Ilówu”

15 Ikɛyɛ kɛɛ nɩ Pɔɔlʋ ili mmenii mɔɔ bɔwɔ ɛlɛnɩ yɩ nu nɩ bo nu sʋ̃maa dasɩlɛ ɩvalɩ “Nyamɩnlɩ yɩ anʋhʋba mɔɔ ɩwɔlɩ” nɩ nwʋ. (Egyima 26:6; Kol. 1:5) Meti, mɔɔ ɩfalɩ ɛlɛnɩ nɩ mɔɔ ɩkɔwʋwɔ yɩ nwʋ nɩ, nɩ Pɔɔlʋ ɩkɔhʋla ikenyia dɩyɛ baaba be ikegyina ɔzʋlɔ ɩkɛma anyɩnlɩlazʋ bɛ wɔ ɔzɔ mmɩlɩ nu la. Izeli kɛɛ “Anlʋmanlɩ ohunluma nɩ . . . bɔvʋlɔ ɔkʋ̃ ɩɣalɩ mʋ nwʋ ɛkɩhyɩ. Izeli mɩ kɛɛ, ‘Pɔɔlʋ áma wu kunlu itu na ɩwɔ kɛɛ ekyina Amanlɩ Bulombunli nɩ yi anyunu. Iluwakɛɛ Nyamɩnlɩ ɩnlʋmɩ wʋ nɩ ti, mmenii mɔɔ ɛ nɩɩ bɛ bɔwɔ ɛlɛnɩ nɩ nu nɩ abiyela ilówu.’” Pɔɔlʋ ɩhyɛlɩ bɛ ɛzɩzɩbɛ kɛɛ: “Eyi ti aminyiammɔ bezí bɛ kɛnɣa. Sianti yɛ lɛ kɛɛ, mide Nyamɩnlɩ midi kɛɛ mɔɔ bɛhã behile mɩ nɩ ibayɛlɩ ɛkɛnɩ. Mfomi ahumi nɩ ikɔwɔ yɛ ikɔhɔ pamɩ be yɩ nyʋnwa zʋ.”—Egyima 27:23-26.

bt 209 ¶18

“Abiyela Ilówu”

18 Ɩɣalɩ kɛɛ mmenii mɔɔ nɩ bɔwɔ ɛlɛnɩ yɩ nu nɩ bɔhɔlɩ bevindenli pamɩ mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Mɔlta mɔɔ ɩwɔ Sisili ngyakɛ ɔfʋã nu nɩ zʋ. (Kilá alɩka mɔɔ ise “Mɔlta—Ɩwɔ ɛhɩnla?”) Mmenii mɔɔ bɔwɔ pamɩ yɩ zʋ nɩ mɔɔ ɩsʋnɩ bɛ ndɛnɩ nɩ behileli bɔ “ɔlɔlɛ” bɛmanlɩ bɛ. (Egyima 28:2) Bohunwanlɩ sɩnɩ bɛmanlɩ ngyɛvʋlɔ yɩ mɔɔ bɛɣa bevinde be ngyemvile yi munwa na bɔ nwʋ ɩvɔ na ɛyɛbɛ sʋ̃ ikũ bɛ nɩ. Ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ nɩ nzulo itwuu na ɩyɛ ɛyɛbɛ nɩ, sɩnɩ nɩ ɩwʋwalɩ bɛ ma benyianlɩ ɛhyɩmɛ. Na ɩmanlɩ nnwʋánlɩ dɩyɛ be sʋ̃ izili.

bt 210 ¶21

“Abiyela Ilówu”

21 Nɩ ozukuavʋlɔ be mɔɔ nɩ azɩlɛ yɩ nɩ ɩdɩ yɩ dɩyɛ mɔɔ bɔfʋlɛ yɩ Pɔbilɔsɩ nɩ sʋ̃ ɩda ɛkɛnɩ. Ɩkɛyɛ kɛɛ mɛyɩ yɛ nɩ ɩdɩ Wulomi manlɩ ebani wɔ Mɔlta a. Luuku ɩhanlɩ yɩ nwʋ odwokɔ kɛɛ ɩdɩ “pamɩ nɩ zʋ bulombunli,” eyi ɩ nɩɩ odwokɔ be mɔɔ bɛhɛlɛ bogua awʋlɔ anwɩ̃ be zʋ wɔ Mɔlta nɩ iyiyia. Ileli bɛ ngyɛvʋlɔ na ilileli Pɔɔlʋ nɩɩ yɩ ɔhɔnwʋmmɔ nɩ mmɔ bɛ anyɩ aɣile asã. Ɔzɔ mmɩlɩ yɩ nu nɩ, Pɔbilɔsɩ yɩ papa yɩ nwʋ ɩbalɩ yɩ. Akʋ̃ sʋ̃, Luuku ihilehileli bʋwabɩlɛ be nu pɛpɛɛpɛ. Ɩhɛlɛlɩ ɩvalɩ benyia yɩ nwʋ kɛɛ “nɩ obunlu ɩhyɩ yɩ, akʋ̃ sʋ̃ nɩ yi kunlu itwonwɔɔ,” ɩyɛlɩ ɔzɔ ɩvalɩ ihileli adimakɛlɛ pɔkyɩɩ mɔɔ nɩ idide yɩ. Pɔɔlʋ ɩwɔlɩ mpayɩ ɩmanlɩ yɩ na ɩvalɩ yɩ sa idianlɩ yɩ zʋ ma ɩdɩlɩ pɔkɔ. Iluwakɛɛ bɛ anyɩ ilelili nnwʋánlɩ dɩyɛ mɔɔ Pɔɔlʋ ɩyɛlɩ nɩ nwʋ ti, bɛvalɩ anlamvʋlɔ mɔɔ bɔwɔ pamɩ yɩ zʋ nɩ bɔhɔlɩ ma ɩmanlɩ bɔ nwʋ ɩzalɩ, na bɛhyɛlɩ Pɔɔlʋ nɩɩ yɩ ɔhɔnwʋmmɔ nninyeni mɔɔ nɩ behyinyia yɩ.—Egyima 28:7-10.

bt 213 ¶10

“Dí Abiyela Dasɩlɛ”

10 Akʋ̃, mmɩlɩ mɔ ɔhʋanɩdulɛmaa nɩ bodwuli Wulomi nɩ, “bɛmanlɩ Pɔɔlʋ ɔhʋanɩ kɛɛ yɩzayɩ nkʋ̃ ɩwʋwa, na bɛvalɩ sogyianii ɔkʋ̃ kɛɛ ɩ nɩɩ yɩ hɔwʋwa na ɩwɩɛnɩ yɩ.” (Egyima 28:16) Mbɔmɩ sʋ̃maa nɩ, mɔɔ ɩkɛyɛ na abiliziamaa nɩ bɛáɣiandi nɩ, nɩ ɩsɛ kɛɛ bɛfa nwɔnzɔnwɔzɔ mɔɔ bɛfa bokua pilizianii nɩ bɔsɔ sogyianii mɔɔ ikila yɩ zʋ nɩ. Mɛyɩ po nɩ, iluwakɛɛ nɩ Pɔɔlʋ ɩdɩ Bulombunlililɛ nwʋ odwokɔhanlɛvʋlɔ nɩ ti, nɩ nwɔnzɔnwɔnzɔ nɩ ɩlɔ́kʋla ɩkɛma Pɔɔlʋ ɩkɛhã yi munwa ikediã nu wɔ ɔhʋanɩ bela zʋ. Eyi ti, mmɩlɩ mɔ ileli yɩ mmʋnlɩ aɣile asã wɔ ɔhʋanɩdulɛ yɩ mɛda nɩ, ɩvʋlɔlɩ Dwuumaa mbanimbani nɩ mmɔ mɔɔ bɔwɔ Wulomi nɩ, ama ɩala yɩ nwʋ ali na iali bɛ dasɩlɛ.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

nwtsty dɩyɛzumanlɛ ndwokɔ ma Egy 27:9

Kɔmɩhyɩlɛ Awuwa nɩ: Anzɛnyɩɩ “bokile kɔmɩhyɩlɛ” mɔɔ ikile “kɔmɩhyɩlɛ nɩ.” Giliki odwokɔ pɔkɔ “kɔmɩhyɩlɛ nɩ” igyĩ ɛkɛnɩ ɩma kɔmɩhyɩlɛ ɔkʋ̃ kyeinyii mɔɔ bese bɛhyɩ wɔ Mosisi mmɛla nɩ nu nɩ, eyi ɩdɩ kɔmɩhyɩlɛ mɔɔ nɩ ɩ nɩɩ ɔlʋbɔ ɔlʋbɔ Anwʋdɩlɛ eɣile nɩ iyiyia, besia bɔfʋlɔ yɩ Yom Kippur (Hibulu, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “ɛɣɩdalɛzʋ eɣile”). (Lɛ 16:29-31; 23:26-32; Nɔ 29:7; kilá Odwokɔtʋhilelɛ (Glossary), “Kɔmɩhyɩlɛ Awuwa.”) Nɩ bɛta bɛtɩ odwokɔ pɔkɔ “dí aɣɛlɛbɔ” mɔɔ bɛfa bɛkɩnla Kɔmɩhyɩlɛ Awuwa nwʋ bedi egyima nɩ yɩ tʋ kɛɛ abiye ikoduwa yɩ nwʋ nninyeni azʋlɔtʋ be, mɔɔ kɔmɩhyɩlɛ kɩnla nwʋmɔ. (Lɛ 16:29, azɩ ɛkɛnɩ odwokɔ) Odwokɔ pɔkɔ “kɔmɩhyɩlɛ” mɔɔ bɛva belili egyima wɔ Egy 27:9 nɩ ɩma ɩyɛ nɔhʋanlɛ kɛɛ dɩyɛ titili mɔɔ nɩ ɩma abiye ituwa yɩ nwʋ nninyeni azʋlɔtʋ be wɔ Anwʋdɩlɛ Eɣile nɩ yɛ lɛ kɔmɩhyɩlɛ. Kɔmɩhyɩlɛ Awuwa nɩ, nɩ isi wɔ September yɩ awielɩyɛ anzɛnyɩɩ October yɩ tʋwɔlɛ.

nwtsty dɩyɛzumanlɛ ndwokɔ ma Egy 28:11

Awʋzʋmɩ Ndalɛ Anzɛnyɩɩ Zeus Yɩ Mma Mmenyia: Kɛmɔ Gilikimaa nɩɩ Wulomimaa bɛ ndwondwo ikile nɩ, “Zeus Yɩ Mma Mmenyia” nɩ (Giliki, Di·oʹskou·roi) yɛ lɛ Castor nɩɩ Pollux, mɔɔ bɛdɩ bʋzʋmɩ Zeus (Jupiter) nɩɩ Spartan Bulombunli Baalɛ Leda bɛ mma mɔɔ bɛdɩ ndalɛ nɩ a. Mɔɔ ɩkɩnla ɔnwʋmɔ nɩ, nɩ bede bedi kɛɛ bɛfa banɩwɔlɛ bɛma wɔ ngyemvile zʋ na bɔkʋla bede mmenii mɔɔ boduwa ngyemvile yɩ zʋ nɩ wɔ asianɩ nu. Ɔzɔ nɔhʋanlɛ odwokɔ eyi mɔɔ ɩfalɩ ɛlɛnɩ nɩ yi dima nwʋ nɩ ɩdɩ dasɩlɛ fʋlɔ mɔɔ ikile kɛɛ enii mɔɔ ɩhɛlɛlɩ odwokɔ yɩ nɩ, nɩ yɩzayɩ ɩwɔ ɛkɛnɩ be.

    Ahanta Buuku (2015-2025)
    Numá Yɩ
    Kɔ́ Numɔ
    • Aɣɩnda
    • Kyɛ́
    • Yɛ́ nzɩnzanlɩyɛ mɔɔ ɛpɛ yɩ wɔ ɛkɩhyɩ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mmɛla Mɔɔ Ɩwɔ Nwʋmɔ
    • Nwʋmɔ Nhyɩhyɛlɩyɛ
    • Nwʋmɔ Nninyeni
    • JW.ORG
    • Kɔ́ Numɔ
    Kyɛ́