Mɩnla Yɛ Lɛ Amagadɔnʋ Kʋnɛ Yɩ a?
Mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã
Amagadɔnʋ dɩ kʋnɛ mɔɔ ili awielɩyɛ mɔɔ enii aɣanɩ nɩɩ Nyamɩnlɩ kɔhʋ̃. Nnɛ po, aɣanɩ eyimmɔ nɩɩ bɛzabɛ mɔɔ begyĩ bɛ mɛda nɩ twodwu tiyia Nyamɩnlɩ na bɛáhã bɔ nwʋ azɩ bowula yi tumililɛ nɩ tʋ. (Ndwomi 2:2) Amagadɔnʋ kʋnɛ yɩ kɛva enii aɣanɩ kɛɣa awielɩyɛ kʋlaa kʋlaa.—Danɩyɛlɩ 2:44.
Odwokɔpɔkɔ “Amagadɔnʋ” findeli Bayɩbʋlʋ yɩ nu mbɔmɩ kʋ̃ pɛ la, na ɩwɔ Yikile 16:16. Nkɔmɩhyɛ odwokɔ mɔɔ ɩwɔ Yikile da yɩ ali kɛɛ, “wɔ dɩka be mɔɔ bɔfʋlɛ yɩ wɔ Hibulu nu Amagadɔnʋ” nɩ, ‘awulombunli mɔɔ bɔwɔ azɩlɛ yɩ zʋ munwala,’ bokohunwa bo munwa “bɛkɛma Nyamɩnlɩ Tumivʋlɔ yɩ yi eɣile kezile nɩ.”—Yikile 16:14.
Aninyiammɔ yɛ bɔkɔhʋ̃ wɔ Amagadɔnʋ a? Gyisɛsɩ Kɩlayɩsɩ keli sʋlɔ azogyiamaa ɔlɔmɩ nɩ anyunu ma bekeli Nyamɩnlɩ yɩ adamvʋlɔ zʋ nkunimi. (Yikile 19:11-16, 19-21) Ɔzɔ adamvʋlɔ nɩ yɛ lɛ mmenii mɔɔ bɛáwu Nyamɩnlɩ na botwodwu betiyia yi tumililɛ nɩ.—Izikɩyɛlɩ 39:7.
Asʋ̃ Amagadɔnʋ kʋnɛ yɩ kɔhɔlɩ zʋlɔ wɔ Middle East a? Anhã. Amagadɔnʋ kʋnɛ yɩ kɔhɔlɩ zʋlɔ wɔ azɩlɛ yɩ munwala zʋ na kɛ dɩka pɔkyɩɩ be a.—Gyɛlɩmaya 25:32-34; Izikɩyɛlɩ 39:17-20.
Amagadɔnʋ mɔɔ besia bɔfʋlɔ yɩ “Har–Magedon” (Hibulu nu Har Meghiddohnʹ), nɩ kile “File Mɛgido.” Nɩ Mɛgido dɩ twonwa kezile mɔɔ ɩwɔ ɔwɔkɩ Yizilaya. Abakɔsɛmɩ kile kɛɛ, kʋnɛhʋ̃lɛ nɣezile sʋ̃maa yɛ ɩhɔlɩ zʋlɔ wɔ ɔzɔ dɩka yɩ a. Na Bayɩbʋlʋ yɩ po kã biye nwʋ odwokɔ. (Ndɛnɩwuwalɛmaa 5:19, 20; 2 Awulombunli 9:27; 23:29) Naasʋ̃, Amagadɔnʋ lɔ́kʋla kɛyɛ dɩka pɔkyɩɩ be mɔɔ ibike ɔwɔkɩ Mɛgido. Sɛ ɔkɔ Mɛgido a, ɔlɔ́nwʋ file kezile bela wɔ ɛkɛ, na Jezreel azɩlɛ kezile mɔɔ ɩla ɛkɛnɩ nɩ ɩlɔ́kʋla ikele bɛzabɛ mɔɔ bɔkɔhʋ̃ bekediyia Nyamɩnlɩ nɩ munwa wɔ kɛ. Meti, Amagadɔnʋ dɩ kʋnɛ mɔɔ amanlɩ amanlɩ kɛhã bɔ nwʋ kɔwɔ nu na bɛahʋ̃ bɛadiyia Nyamɩnlɩ yɩ tumililɛ nɩ.
Kɛ nninyeni kɛyɛ a, mmɩlɩ mɔ Amagadɔnʋ kʋnɛ yɩ wɔ tʋ nɩ a? Ɩwɔ numɔ kɛɛ yézi kezimɔ Nyamɩnlɩ kɛva yi tumi kɛyɛ egyima dɩyɛ, naasʋ̃ yezi kɛɛ ɩvalɩ ɛzɩkɛlɛ nninyeni ilili egyima sʋ̃maa wɔ ɔwɔkɩ mmɩlɩ nu—sunoo, azɩlɛwʋsʋlɛ, nzuloyilɛ, sɩnɩ, sɩnɩ mɔɔ ɩsɔ kɛɛ kootalɩ, sɛlɛmanɩ, nɩɩ adimakɛlɛ. (Dwoobu 38:22, 23; Izikɩyɛlɩ 38:19, 22; Habakuki 3:10, 11; Zakalɩya 14:12) Ɩáyɛ bʋwɔ kʋlaa nɩ, Nyamɩnlɩ yɩ adamvʋlɔ bɛ adwɩnɩ kodu kɔvʋla na bɛahũhũ bɔ nwʋ bɔ nwʋ, na awielɩyɛ kʋlaa nɩ bɛanwʋ kɛɛ Nyamɩnlɩ yɛ ɩkʋ̃ʋ̃ itiyia bɛ a.—Izikɩyɛlɩ 38:21, 23; Zakalɩya 14:13.
Asʋ̃ Amagadɔnʋ kɛzɩkɛ oyuwadɩ a? Ɩlɛ́sɩkɛ azɩlɛ yɩ kyɩ, iluwakɛɛ azɩlɛ yɩ mɛyɩ, enii kɔwʋwa zʋlɔ daabaa. (Ndwomi 37:29; 96:10; Odwokɔhanlɛvʋlɔ 1:4) Amagadɔnʋ lɛ́sɩkɛ adasamaa munwala iluwakɛɛ “mmenii okuwu kezile” mɔɔ bɛdɩ Nyamɩnlɩ yɩ azʋ̃mɩvʋlɔ nɩ kenyia nnwʋanlɩ.—Yikile 7:9, 14; Ndwomi 37:34.
Mbɔmɩ sʋ̃maa nɩ, bɛfa odwokɔpɔkɔ “oyuwadɩ” bekyina kɛ bɛma azɩlɛ yɩ naasʋ̃ ɩyɛ a, Bayɩbʋlʋ yɩ fa kyina kɛnɩ ma tanɩyɛlɛmaa mɔɔ botwodwu betiyia Nyamɩnlɩ nɩ. (1 Dwɔɔnʋ 2:15-17) Eyi kile kɛɛ, Amagadɔnʋ kɛva ‘oyuwadɩ yɩ awielɩyɛ’ kɛɣa.—Matiyu 24:3, King James Version.
Mɩnla mmɩlɩ yɛ Amagadɔnʋ kɔwɔ yɩ tʋ a? Mmɩlɩ mɔ Gyisɛsɩ ɩkãã “anwʋhyɩlɩlɛ kezile yi” mɔɔ ɩkɔhɔ ikowieli Amagadɔnʋ kʋnɛ yɩ nu nwʋ odwokɔ nɩ, ɩhanlɩ kɛɛ: “Abiyela íni ɛkɛnɩ mɔɔ izi eɣile nɩ, anzɛnyɩɩ dɔnɩhwɩlɩ nɩ. Sʋlɔ awɔvʋlɔ nɩ mmɔ anzɛnyɩɩ Ɛɣalɛ nɩ po bézi. Ɛzɩlɛ nɩ nkʋ̃ kyeinyii yɛ izi a.” (Matiyu 24:21, 36) Naasʋ̃, Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ yɩ kɛɛ, Amagadɔnʋ kɛɣa wɔ Gyisɛsɩ yɩ ɛɣalɩyɛ mɔɔ anyɩnlɩ ɩánwʋ yɩ nu na eyi wɔlɩ yɩ tʋ wɔ 1914.—Matiyu 24:37-39.