Oeˬ siˬ ba la

Aˬ dui sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui jah hawˇ˗eu dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ caw nya meh. (Heˬ. 13:7, 17) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ˗ehˇ bi jawˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui bawˬ dzaˬ gaˇ maˬ oe ni maˬ ehˇ, yaw beh loꞈ˗ehˇ laꞈ kʼaˬ maˬ cehˇ ni maˬ ehˇ pyeuꞈ˗eu ya mawˇ ngeh, yaw kawˇ ma˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui ngehˬ gaˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ, gʼaˬ biꞈ˗eu uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ neh tsaˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ jiˇ biꞈ˗eu meh. Nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh caw ba˗euˬ jeˬ teu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw ma loˇ? Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ taˬ. Teu mi neh, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nawˬ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu bi awˬ dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Nawˇ taˬ aw˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu ya siˬ nya˗eu uˬ taꞈ, ngehˬ cawˬ˗eu yaw awˬ tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ meh. Nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nui gaˬ bi siˬ laꞈ nga lehˇ haw naˇ, nawˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗awˇ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ laꞈ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ nya˗eu meh. w18.03 31 ¶15-16

Zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ maˬ duˇ leˇ˗a. Aˇ kʼoꞈ tiˬ kawˆ nga lehˇ˗a nui noeˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ huiˬ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Zaˬ tiˬ deuˬ na yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, tiˬ deuˬ na naˇ, ui cuiˆ huiˬ laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ shawˇ nya˗eu meh. Nui gahˇ ahˇ˗eu aˬ da aˬ ma, zaˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ lehˇ maˬ ka tiˇ˗a. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, zaˬ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha nui jah paw huiˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ mˇ caw ngeh laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh caw ba˗eu teu, zaˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ bi pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ ma lehˇ maˬ ya ngehˇ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˬ˗euˬ zaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ paˬ˗ehˇ nui gahˇ loꞈ laˇ nga laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ. w18.03 10 ¶6

Aˬ dui tiˬ gʼaˬ paˬ kuˇ gaˇ oe ma lehˇ ehˇ nehˬ dzeuˇ˗euˬ naˇ, maˬ gʼeh nya dui dui˗euˬ maˬ ngeuˇ naˇ, ehˇ paˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ dui gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ taˬ jiˇ˗euˬ gaˇ aˬ dui ngehˬ paˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗euˬ jeˬ yawˬ ngehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ jiˇ˗eu meh. (Tehˬ. 5:37) Tiˬ gʼaˬ na ehˇ paˇ˗eu heu naˇ, yawˬ gʼaˬ yawˬ neh kuˇ laˇ˗euˬ teu muiˬ dzehˬ˗eu miˇ neh meh. Nawˇ shaˇ noeˬ ngeh, toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ nui gaˬ hawˇ˗eu yaw zeu baw˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu pyeuꞈ ngaˇ loˇ? Aˬ dui˗ahˇ kuˇ˗eu deuˬ aˬ geu jeˬ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui aˇ poeˬ ya taˬ baw˗eu meh. (Luˇ. 10:7) Aˬ dui suˇ di uˬ duˬ maˬ gʼeh nya˗eu miˇ neh ya ehˇ paˇ naˇ, nui gaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh yaw naˆ˗ehˇ, ya ehˇ nehˬ˗eu meh. Yawˬ ha jawˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ˗ahˇ yaw zeu taˬ˗eu heu kʼawꞈ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Jeˬ hu maˬ ehˇ gaˬ ni laˇ˗euˬ daˬ yah˗ahˇ kʼawꞈ ha geuꞈ nya meh. Kʼoeˇ naˇ, zahˇ sahˇ kʼoꞈ tiˬ gaˇ na, yaw zeu baw˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ poˆ nyiˬ poˆ kuˇ ngeh maˬ oe˗eu deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, nyaˆ taꞈ paˇ kuˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gaˇ na˗aˬ tiˬ poˆ kuˇ ngeh maˬ oe naˇ, doeˇ dui dui˗eu tiˬ jeˬ lehˇ sawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, muiˬ˗eu daˬ yah pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui˗ahˇ kuˇ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ laꞈ kʼaˬ cehˇ ni, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya jahˇ˗eu meh. w18.03 20 ¶20-21

Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi sheuˬ gʼeh˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. (1 Sahˬ. 4:29, 30; 11:4-6) Teu miˇ neh, aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ nui gahˇ ahˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, aˬ jeˬ paˇ ya ahˇ nga siˬ? Aˬ dui˗euˬ nui jah ziꞈ dah ni ya bi gʼeh˗eu meh. (Sehˇ. 2:6, 7) Aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ jawˇ ziꞈ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ dzaw˗eu heu meh. Heu dmˬ naˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ zahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ iˇ nya nga lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nawˇ paˇ dmˬ heu dzaw jiˇ shaw˗euˬ naˇ, nawˬ˗euˬ nui jah bi ziꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, nawˬ dzaw nya˗eu paˇ dmˬ nui deuˬ paˇ jaˆ˗a siˬ. (Sehˇ. 1:23) Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui neh za dzaw˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ zmˬ iˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya shaˇ˗eu meh. Aˬ dui dzaw˗awˇ shaˬ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ ni dehꞈ mawꞈ˗eu gʼaˇ duˬ ya bi pyeuꞈ meh. (Ceuˬ. 40:8; 119:97) Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ yahˇ nya ni jiˇ ya dzaw˗eu meh.—Tiˇ. 2:11, 12. w18.02 24 ¶7-9

Jaˇliꞈ˗ahˇ duꞈ yawˇ ni pyehˆ tseˇ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui neh za siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu uˬ taꞈ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ noeˬ tsehˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu tseˇ˗eu jeˬ doˆ laˇ ngeh ya zmˬ˗eu meh. (1 Beˬ. 1:13-15) Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ nui gahˇ, Saˬdaˬ˗euˬ lahˇ ju hawˇ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ neh yahˇ dzeuˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (2 Gawˇ. 2:11) Tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ, yaw haiˬ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, dehꞈ bahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu uˬ taꞈ, maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu meh. (1 Yoˇ. 2:15, 16) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ heu siˬ aˇ saˬ saˬ˗eu keuˆ laˇ meh lehˇ ehˇ gaˇ maˬ jah˗a. Aˬ dui kʼawꞈ nui jah maˬ ziꞈ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ noeˬ laˇ nya meh. Yeˬsuˇ aˬ dui˗euˬ saˇ ka hawˇ˗eu Noˇaˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ sheu cehˆ ngeh, aˬ yawꞈ yaw haiˬ jeˬ hawˇ˗eu dehꞈ bahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˬ keuˆ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ ni yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ kaꞈ gʼa gaˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. (Tehˬ. 24:36-39) Yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Ngaˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˇ diˇ siˬ nya˗eu lehˇ mˇ mawˇ miˇ˗a loˇ? Jah˗eu jeˬ ngaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ mˇ caw˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ tsaꞈ gaˬ ni laˆ noeˬ nehˬ miˇ˗a laˬ?’ Nawˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ heu naˇ, nawˇ Noˇaˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cah luꞈ nga laˬ, maˬ cah luꞈ nga laˬ lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Beh. 6:9. w18.02 11 ¶8-10

Aˬ dui maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ ahˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ gʼawˬ tsehˆ maˬ tsehˆ nya˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ gaˇ ya mˇ taꞈ, sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ ya tahˬ dzoeˇ, maˬ ngeuˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ ya jawˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ caw teh˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui˗ahˇ caw ba nya˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ duiaˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ gui˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ peh ya jawˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ ya cawˬ meh. Aˬ dui aˬ cawˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba mawꞈ˗eu ma. Leh jeh˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ, ngehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ nya˗awˇ, yamˬ law tsaˬ ni ngehˬ nya ni Yeˬhawˇbaˬ neh ya bi caw ba˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu, aˬ cawˬ˗ahˇ bi siˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, aˬ dui˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ heu baˬ da neh, aˬ dui maˬ ngeuˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ za paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ “shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui noeˬ nui loˆ˗ahˇ byehˇ dzeh˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ heu kʼoeˇ taˆ dehꞈ ngeh yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗awˇ, nui ma yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ dehꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw”˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ehˇ mehˬ nehˬ˗eu meh. (Tiˇ. 2:11-14) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ naˇ, tiˬ gʼaˬ na haw mawˇ˗awˇ “Miˬyehˇ nawˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ meh lehˇ nga maꞈ ya gaˬ˗euˬ miˇ neh, nga maꞈ˗ahˇ nawˬ nehˬ˗ehˇ bi taꞈ laꞈ˗awˬ” lehˇ ehˇ gaˇ keuˆ˗eu meh.—Zaˬ. 8:23. w18.01 32 ¶17-18

Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ, yaw bahˬ jeˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Maˬ ngeuˇ˗a, yawˬ ha˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ toˆ˗ehˇ ya jahˇ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ toˆ˗ehˇ beh ahˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ ehˇ˗eu, “Nawˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, nawˬ˗euˬ dawˬ peh jawˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ gaˬ˗awˬ.” (Kuˆ. 12:31) Heu naˇ, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ maˬ gaˬ naˇ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ gaˬ nya˗a lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ ‘Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ˗aˬ, yawˬ ha˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, yawˬ ha˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu tsaˬ meh. Yawˬ ha˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗aˬ, yawˬ haˇ yawˬ ha gaˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ yawˬ ha˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ yawˬ ha maˬ bye˗a. Yawˬ ha˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ bo saˆ˗eu meh’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Peˇ. 5:28, 29) Heu gaˇ haw ngeh, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ tsaˬ ni ya gaˬ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. 2 Tiˆmoˇseˬ 3:2-ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nui gaˬ heu naˇ, aˬ myah myah loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsaˬ˗eu nui gaˬ kʼoeˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ suˇ gʼaˬ maˬ kaˬ yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ gaˬ dzeuˇ naˇ, yawˬ ha gʼaˇ duˬ loˬ˗eu taꞈ˗ehˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ noeˬ keuˆ˗eu meh. (Maˆ. 12:3) Aˬ yawꞈ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ, tiˬ jeˬ paˬ laˆ lehˬ ngeh, yawˬ ha˗ahˇ ehˇ jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ dehˬ lehꞈ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ maˇ diˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗a. w18.01 22 ¶4-5

Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, guiˬ lahˬ shaˇ ngeh naˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ya mˇ˗eu jeˬ lehˇ maˬ ya noeˬ˗eu uˬ taꞈ, mˇ myawˬ mˇ ngeh bi pyeuꞈ leˇ˗eu lehˇ ‘toˇ˗eu jeˬ’ jiˇ maˬ ya bi pyeuꞈ˗a. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Behˬ˗euˬ yaw sahˇ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui ngehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ naˇ haˬ mawꞈ gaˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ! (Piˆ. 4:6) Nawˇ aˬ jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu maˬ kaˬ “Nawˬ˗euˬ shaˬ zahˬ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ taˬ˗awˬ” lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh. (Ceuˬ. 55:22) Mehˇ nmˇ aˇ lam aˇ lam gʼaˬ dawˬ heu aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Dawˬ heu nawˬ˗ahˇ jiˇ caw ba nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui caw ba˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ ngeh tehꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ maˬ ya shaˇ˗a. Tiˬ poˆ na aˬ dui shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ aˇ dzehˇ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu miˇ neh, aˬ dui jaˆ luꞈ˗eu yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ maˬ noeˬ doˆ coeˇ˗a. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ haw. Yawˬ nah na luꞈ aˬ dui guiˬ lahˬ huiˬ nya˗eu smˇ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ, teu˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ ma lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ. w17.12 24 ¶10-11

Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. Teu laꞈ kʼoeˇ zaˬ guˬ gʼawˬ mya gʼaˬ, aˬ da aˬ ma Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, muiˬ dzehˬ˗eu gaˇ ma kahˇ˗ahˇ ya tseˇ˗euˬ meh. (Ceuˬ 1:1-3) Nawˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ da aˬ ma tiˬ gʼaˬ naˇ, nawˇ nawˬ˗euˬ zaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ nah˗ahˇ loꞈ luꞈ˗eu paˬ. (3 Yoˇhaˬ 4 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.) Nawˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ da aˬ ma miˇ neh, nawˬ˗euˬ zaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu Jaˇliꞈ pyeuꞈ˗eu, yaw oeˇ dmˬ hawˇ˗eu yaw shuiꞈ dmˬ˗ahˇ bi siˬ nya mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Zaˬ nyiˇ dui dui kʼawꞈ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ dzaw nya meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ, paˇ dmˬ deuˬ, boˬloˬshaˬ, hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ deuˬ jahˇ doˆ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Nawˬ˗euˬ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ bi ziꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ mehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya siˬ nya meh. w17.12 15 ¶1; 16 ¶4

Nawˇ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu paˬ. Nawˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mˇ nehˬ naˇ aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? Nawˇ nui ma pehˇ˗awˇ ceh dzaˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, muiˬ daˆ laˇ ngaˇ laˬ? Nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ceh behˬ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ mawꞈ laˇ ngaˇ laˬ? Maˬ mˇ laˇ˗eu paˬ? Ehˇ kʼawꞈ, nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nymˇ sahˇ aˬ da tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ yaw zeu baw nehˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ nui saˇ oꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nawˬ neh yaw muiˬ jeˬ mˇ˗euˬ heu naˇ, nawˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ mawꞈ laˇ nya˗awˇ, pehˬ zaˬ ma zaˬ luꞈ laꞈ sawˬ za nya˗eu meh. (1 Beˬ. 3:1, 2) Nawˇ˗euˬ zaˬ miˬ zaˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu paˬ. Aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw naˇ, nawˇ aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? Nawˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ neh huiˬ dzehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ de lehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ guˇ guˇ˗ehˇ ngehˬ naˇ, aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ yaw zeu baw laˇ ngaˇ laˬ? Maˬ baw laˇ˗eu duˬ meh. Miˬyehˇ nawˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ nui gaˬ ahˇ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ bi pyeuꞈ mawꞈ meh. Aˇ muˇ˗euˬ uˬ duˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ aˬ myah luꞈ oˇ oꞈ˗awˇ nui gaˬ ahˇ˗eu meh. (Luˇ. 9:46-48) Nawˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, tiˬ nah nawˬ˗euˬ miˬ zaˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ mawꞈ laˇ˗eu meh. w17.11 30-31 ¶13-14

Miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ nui ma maˬ ahˇ˗a. Aˬ dui kʼawꞈ maˬ yahˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu, ngeuˇ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Miˇ tsaˬ zaˬ˗euˬ nui noeˬ aˬ dui tiˬ jawˬ jaˆ˗awˇ, tiˬbiˬ hawˇ˗eu iˇteuꞈnehꞈ paw neh maˬ ehˇ, gaˇ mˇ cawˬ hawˇ˗eu sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ teu, nmꞈ ahˇ laˇ nya˗eu meh. Nui noeˬ heu naˇ, miˇ kʼahˬ doe ni jaˆ luꞈ˗awˇ, teu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ ngehˬ˗eu deuˬ naˇ, maˇ maˇ ni Miˬyehˇ jawˇ ngaˇ laˬ lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ haw˗eu deuˬ pyeuꞈ˗awˇ, yawˬ ha nui noeˬ nui loˆ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya leˇ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. (Ceuˬ. 10:4) Nyaˆ taꞈ tiˬ deuˬ na naˇ, “Ngaˇ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ jah kʼawꞈ, nga˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ zahˇ baw ma” lehˇ ngehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ teu loꞈ˗ehˇ ngehˬ˗eu teu naˇ, yaw gahˇ ma lehˇ noeˬ˗eu paˬ. Aˬ dui˗ahˇ beh˗euˬ Miˬyehˇ maˬ jawˇ˗a lehˇ jah˗eu teu gaˇ kahˇ dahˇ ngaˇ loˇ? Tiˬ deuˬ na miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ˗ahˇ gʼoe˗awˇ dawˬ kʼoꞈ teu poˆ ngeh, maˬ tseˇ paˆ nya ni zahˬ leˇ taˬ˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ aˬ dui yaw awˬ awˬ lehˇ shaˇ noeˬ nya meh. Iˇ kahˇ teu tiˬ gʼaˬ neh˗iˬ maˬ tsoˆ˗euˬ gaˇ aˬ yawˇ yawꞈ pyeuꞈ laˇ nya meh loˇ? Maˬ pyeuꞈ laˇ nya! Tsoˆ˗euˬ yaw sahˇ ya jawˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ dehꞈ luꞈ˗eu jeˬ naˇ, iˇ kahˇ naˆ maˬ tseˇ yaw kaꞈ yaw siˇ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w17.11 22 ¶2-4.

Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu heu, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? Aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ iˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ tiˬ kʼoꞈ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu lehˇ leh jeh˗eu deuˬ˗ahˇ, haw mawˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ dui maˬ gʼeh nya˗euˬ lehˇ maˬ ngeuˇ taꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ jawˇ˗eu bi haw mawˇ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui mehˬ bawˬ heu aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ “aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi jaˆ˗eu sahˬ boꞈ paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ” mawꞈ˗euˬ meh. Paˇ dmˬ heu dmˬ˗ahˇ “dehꞈ˗eu saꞈ laˇ sahˬ boꞈ” lehˇ jiˇ kuˇ˗awˇ, paˇ dmˬ heu laꞈ kʼoeˇ, Yeˬhawˇbaˬ dehꞈ˗eu jeˬ kʼaˇ bi za mawꞈ˗eu deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ teu gaˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah. 20:15) Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ keuˆ laˇ˗eu yaw myaˬ jaw ca ngeh neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ aˇ naˆ ni ziꞈ nya lehˇ shaˇ sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ jaˆ meh.—2 Gawˇ. 13:5 w18.01 10 ¶4-5

Aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ yehꞈ maˇ yehꞈ˗ehˇ sehꞈ˗euˬ gʼaˬ, buˬ˗iˇ law˗iˇ˗eu meuˬ˗ahˇ cehˆ ahˇ gʼeh ngeh neh buˬ iˇ˗eu meh. Nawˇ “Kʼoeˇ gaˇ cehˆ ahˇ leˇ nya meh” lehˇ Yeˬhawˇbaˬ ehˇ˗eu meh. (Shuˆ. 20:2, 3) Yaˇ kʼaˬ daˇ dzeuˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ daˇ siˬ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ehˇ˗a. Kʼoeˇ naˇ, laꞈ poˆ poˆ mawˬ˗eu gʼaˬ jiˇ meuˬ teu˗ahˇ iˇ˗awˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ sehꞈ le nya˗a. Aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ yehꞈ maˇ yehꞈ˗ehˇ sehꞈ˗euˬ gʼaˬ, buˬ˗iˇ law˗iˇ˗eu meuˬ˗ahˇ jawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ uˆ kʼaˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ tawˬ˗ahˇ uˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ duˇ˗eu uˬ taꞈ, gaˇ mˇ dzaˬ nya, aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba nya˗awˇ, laꞈ kʼaˬ tiˬ cehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ jiˇ mˇ nya meh. Aˬ yawꞈ guˆ˗eu gaˆ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni aˇ naˆ ni nui saˇ oꞈ˗eu nga! Huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na, iˬ baˇ noeˬ poˆ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, nui ma cawˆ luꞈ˗a siˬ. Tiˬ gʼaˬ na, aˬ yawꞈ neh mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu meh. Nawˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ˗euˬ taꞈ naˇ, aˬ yawꞈ maˇ diˇ iˬ baˇ pyehˬ˗awˇ maˬ paˇ noeˬ taˬ meh lehˇ jah nya meh. Nawˇ aˬ myah luꞈ nui ma cawˆ˗eu maˬ loˬ˗a. w17.11 11 ¶6; 12-13 ¶13-14

Aˬ dui mehˬ bawˬ gm˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ zmˬ˗eu kaˬ muˇ hawˇ˗eu aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ heu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ, maˬ keuˆ laˇ mi na˗ehˇ naꞈ suiˇ ni shaˇ noeˬ taˬ˗eu heu meh. Mehˬ bawˬ mˇ ngeh miˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Gawˇ. 11:23-25) Dehˬ tseˬ maˬ dawˆ taˬ˗euˬ kaˬ muˇ heu naˇ, Yeˬsuˇ neh lawˇ˗euˬ byah kuꞈ˗eu gʼawˇ mawˇ meh. Aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ shiˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ neh lawˇ nehˬ˗euˬ heu, huiˬ˗eu nui gaˬ 2 jeˬ˗ahˇ jiˇ bi siˬ˗eu meh. Teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ biꞈ nehˬ˗euˬ hawˇ˗eu, Yeˬsuˇ kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ziˇ lawˇ nehˬ˗euˬ heu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗awˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu, aˬ dui maꞈ˗ahˇ nui ma taꞈ ni caw ba nehˬ˗eu meh. w18.01 13 ¶11

Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ poeˬ baw dui dui˗eu miˇ neh, aˬ dui dehꞈ˗eu jeˬ za ni Zaˬmaˇ biꞈ nehˬ leꞈ˗euˬ meh. (Yoˇ. 3:16) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh aˬ dui˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ jaˆ naˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu laˆ tsoeˬ˗eu nui deuˬ paw tsaˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ jaˬ myawꞈ myawꞈ˗awˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ laˆ zaꞈ˗eu uˬ taꞈ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˆ lahˇ meh lehˇ Saˬdaˬ ehˇ˗eu meh. Laˆ tsoeˬ˗eu deuˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ ja bu˗eu meh. “Aˬ yawꞈ zaꞈ le ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a loˇ. Aˬ yawꞈ zaꞈ le˗euˬ aˬ lehˬ. Aˬ dui˗euˬ aˬ poeˬ aˬ bawˇ deuˬ shiˇ dzeuˇ jiˇ˗euˬ kʼawꞈ, miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ heu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ paˇ laˇ nya ni, kʼaˇ beh taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jaˆ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a loˇ?” lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ ehˇ˗eu meh. (2 Beˬ. 3:3, 4) Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jaˆ meh. Aˬ yaw huiˬ dzehˬ˗eu gaˇ kawˆ bi siˬ duˬ laˇ˗eu heu naˇ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ buˬ iˇ gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Yaˇ. 55:10, 11) Yeˬhawˇbaˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ nui gaˬ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ aˬ dui jah nya meh.—Doˆ. 34:6. w17.06 16 ¶7

Yeˬhawˇbaˬ Aˇdahˬbeh˗eu 3:15 laꞈ kʼoeˇ ka kʼoꞈ˗eu gaˇ kawˆ saˇ jaˇ dzaˬ ngeh neh, lawˇ˗eu shehˇ˗eu jeˬ lehˬ hmˬ taˬ dzeuˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Kʼoeˇ gaˇ neh 4,000 kʼoꞈ byah laˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ kʼawꞈ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ bi oe˗euˬ meh. (Yoˇ. 3:16) Aˬ dui˗ahˇ nui gaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ gʼeh˗ahˇ duˇ ni beh˗euˬ miˇ neh, aˬ dui yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ nya meh. Aˬbeˬlaˆ yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ˗euˬ muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ lawˇ nehˬ ngeh Miˬyehˇ˗ahˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗euˬ meh. (Beh. 4:3, 4) Noˇaˬ jiˇ ehˇ gaˇ maˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ gʼawˬ mya kʼoꞈ tsaꞈ gaˬ˗euˬ heu naˇ, yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Beˬ. 2:5) Aˬbyaˬhaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ gaˬ˗eu lehˇ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li lawˇ nehˬ˗eu heu neh mˇ mawˇ˗euˬ meh. (Koˆ. 2:21) Aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ˗eu heu deuˬ loꞈ˗ehˇ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ, mˇ mawˇ mawꞈ˗eu ma. w17.10 4 ¶3-4

Yeˬsuˇ aˬ dui˗euˬ Huiˬ˗eu Piˇ ma pyeuꞈ˗eu miˇ neh, “aˬ dui kʼaˇ loˬ ngeh caw ba nehˬ laꞈ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui za˗awˇ, guiˬ lahˬ yaw dzahˇ˗ahˇ ya mawˇ”˗eu gaˇ kahˇ dahˇ dzehˬ meh lehˇ, aˬ dui jah nya meh. (Heˬ. 4:16) Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ jeˬ˗ahˇ ya jah meh. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗aˬ, nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ ni gaˇ dahˇ tsoeˬ meh lehˇ ya jah meh. (Gaˬ. 2:20, 21) Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ, nawˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ meh lehˇ jah nya meh. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu laꞈ sawˬ heu Yeˬhawˇbaˬ neh nawˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ˗euˬ taꞈ naˇ, iˬ baˇ teu neh aˬ dui˗ahˇ yaˇ kʼaˬ paˇ daˇ poˆ laˇ paˬ lehˇ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. (Ceuˬ. 103:8-12) Aˬ yawꞈ neh iˇ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ jah nya meh. w17.11 13-14 ¶14-17

Ciꞈ hawˬ byawˇ dzaˬ ngeh miˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ Da zaˬ˗euˬ nui ma taꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ jiˇ ni, nui ma taꞈ luꞈ˗uˇ lehˇ paˇ shaˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li neh shaˇ˗euˬ dawˬ teu˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu gʼawˬ mya lam gʼaˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ bi oe˗euˬ meh lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ jah˗eu jeˬ jiˇ mˇ mawˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nui ma taꞈ˗eu jeˬ, nui jeˬ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ heu˗ahˇ mawˇ laˇ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ tiˬ gaˇ na, tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca maˬ duˇ leˇ˗eu deuˬ tiˬ gaˇ uiˬ leˇ˗awˇ, zahˇ paw˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ bawˬ mˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ myaˆ˗ahˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ toˆ˗ehˇ maˬ noeˬ˗a. Aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ mehˬ shi, noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ uiˬ laˇ taˬ˗euˬ heu naˇ, muiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ mehˬ bawˬ gm˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ gaˇ maˬ zahˬ leˇ, Yeˬhawˇbaˬ gaˇ hu neh ehˇ taˬ dzeuˇ˗euˬ miˇ neh.—Yeˬ. 37:15-17-17; Zaˬ. 8:23. w18.01 11 ¶7-9

Meˬsiˇya˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗eu “nymˇ gawˬ˗eu deuˬ” naˇ Yuˇdaˆ tsawˇ jeuˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya mawꞈ˗eu uˬ taꞈ, Ka li lehˇ jiˇ maˬ ha geuꞈ˗a. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yuˇdaˆ tsawˇ jeuˬ gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ ni sehꞈ˗awˬ lehˇ Piˇlaˆ˗ahˇ shaˇ˗eu meh. (Luˇ. 23:18-23) Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ shiˇ˗euˬ heu aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ doˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗ahˇ laꞈ maˬ daˬ ni sehꞈ˗euˬ taꞈ naˇ, aˬ yawꞈ “laꞈ coeˇ lo ziꞈ” aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga? Aˬ yawꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ leˇ nya meh. Beˬtuˆluˆ “Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ, tsawˇ mawˬ deuˬ hawˇ˗eu, zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ mehˬ˗eu saˬ laˬ deuˬ, Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ laꞈ kʼoeˇ uiˬ laˇ” taˬ ngeh Jaˇliꞈ heu deuˆ ngehˬ˗euˬ meh. Beˬtuˆluˆ “Naw maꞈ neh . . . sehꞈ nehˬ˗awˇ, Miˬyehˇ neh bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ Naˬzaˬlehˇ tsawˇ haˬ Yeˬsuˇ Ka li” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Kʼehˇ. 3:15; 4:5-11; 1 Beˬ. 2:5-7) Heu poˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ heu naˇ, Yeˬsuˇ “mˬ heu siˬ˗euˬ uˬ moˆ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ ka kʼoꞈ nya”˗eu gʼaˬ maˬ jawˇ ni pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.—Kʼehˇ. 4:12; Peˇ. 1:20. w17.12 10-11 ¶6-9

Keuˆ le luꞈ˗eu huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ heu˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, Yeˬsuˇ ehˇ˗eu ‘Tsawˇ haˬ˗euˬ Zaˬmaˇ mˬ dmˇ dziˬ˗awˇ, baoˬ hawˇ˗eu yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ tiˬ byah ni oe luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ ngoeˇ tehꞈ˗a. Daˇ heh baw˗eu teˇ saˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ mahˇ doˆ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ pyehˬ gʼeh˗awˇ, aˬ yawꞈ neh tseˇ doˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ bi sheuˬ uiˬ laꞈ tehꞈ˗a.’(Tehˬ. 24:29-31) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ dzeˇ luꞈ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ mˬ taˆ sheuˬ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, “aˬ yawꞈ neh tseˇ doˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ bi sheuˬ uiˬ laꞈ”˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu naˇ Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ hawˇ˗eu Aˬmaˬgeˬdoˬ˗euˬ yaw kaˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Aˬmaˬgeˬdoˬ guiˇ heu deuˆ ngeh, Yeˬsuˇ 144,000 nehˬ˗ehˇ oe˗awˇ, miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ le˗awˇ gʼaˬ leˇ˗eu meh. (Pah.17:12-14) Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ naˇ, Yeˬsuˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ “bi sheuˬ uiˬ” laˬ le ngeh, kʼoeˇ˗euˬ mehˬ hu jahˇ˗eu poˆ pyeuꞈ meh. w18.01 14 ¶15

Yeˬsuˇ mˬ kʼoeˇ taˆ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu” meh. (Pah. 1:5, 18; Maˆ. 6:9; Sehˇ. 1:18; 1 Beˬ. 3:18) Yeˬsuˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ kuiˇ laꞈ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ ya uˆ lahˇ leˇ meh lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ meh. (Luˇ. 22:28-30) “Ka li˗aˬ, aˬ diˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗aˬ, shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ laꞈ kʼoeˇ siˬ beh beh le˗euˬ aˇ siˬ meh.” Kʼoeˇ naˇ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ leˇ˗eu nui deuˬ jiˇ paˇ jawˇ˗a siˬ lehˇ Pawˇluˆ ehˇ˗eu meh. “Ka li˗ahˇ aˬ cawˬ jeˬ hu bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ jiˇ naˇ, aˬ yawꞈ zaꞈ le ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a.” (1 Gawˇ. 15:20 Jaˇliꞈ yaw shuiꞈ 1997, 1 Gawˇ. 15:23) 1914 kʼoꞈ˗ahˇ neh aˬ dui Yeˬsuˇ “zaꞈ le” ngeh yamˬ˗ahˇ dehꞈ luꞈ˗awˇ, haiˬ˗eu miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ˗eu yamˬ jiˇ peh laˇ˗euˬ meh. w17.12 12 ¶11, 14; 13 ¶15-16

Aˬ dui gaˬ˗eu Aˬda kʼawꞈ aˬ yawꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ bi shiˇ haw˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Aˬbyaˬhaˬ, Iˇtsaˆ, Yaˬkoˆ, Moˇseˬ, sahˬ paˬ Daˬbiˇ heu deuˬ pyeuꞈ meh. (Tsahˬ. 12:6-8; Tehˬ. 22:31, 32; Kʼehˇ. 13:22) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ dawˬ luꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Baˆ. 14:14, 15, MS) Teu ngeh yamˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ byah kuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ ya cehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ yawꞈ neh beh dahˬ beh˗euˬ Zaˬmaˇ bi shiˇ haw˗euˬ meh. Jaˇliꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ Miˬyehˇ “nui kʼahˇ shiˇ”˗eu gʼaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬ. 8:22, 30) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ shiˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˇ naˆ ni nui ma˗ahˇ naˇ leˇ˗eu lehˇ aˬ dui maˬ noeˬ doˆ coeˇ˗eu paˬ. (Yoˇ. 5:20; 10:17) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba meh lehˇ aˬ dui jah nya˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui noeˬ shaˬ luꞈ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh dzawˇ nehˬ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗awˇ aˬ dui loˬ˗eu gʼaˬ biꞈ meh lehˇ ya siˬ˗euˬ heu naˇ gʼaˬ za laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a.—2 Gawˇ. 1:3, 4. w17.07 10 ¶3-5

Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ yaw myaˬ lamˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nui ma keuˆ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “keuˆ beh beh le˗euˬ mˇ kaˇ shaˇ kaˇ damˬ nehˬ”˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˇ yamˬ, gʼaˬ, pyuˇ shuiˇ heu deuˬ damˬ nehˬ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ huiˬ dui dui˗eu uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ luꞈ˗eu meh. (Dawˬ. 3:9) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh mˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗a. Aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka laꞈ kʼoeˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ huiˬ dui dui˗eu gaˇ mˇ nya˗eu meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ neh guiˬ lahˬ biꞈ˗awˇ, aˬ yuiꞈ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui ziꞈ dah ni gʼeh˗awˇ, lehˬ laˇ ca laˇ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, aˬ myah luꞈ jaˆ gʼeh˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh nui saˇ oꞈ miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ ya pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ ‘Yeˬhawˇbaˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ’˗awˬ. (Zaˬ. 6:15) Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, nawˇ Sahˬ paˬ hawˇ˗eu huiˬ˗eu Piˇ ma pyeuꞈ˗eu gʼaˬ neh uˆ kʼaˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ ya jawˇ tehꞈ˗a. Kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh maˇ diˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˬ. Yeˬhawˇbaˬ nymˬ˗mˇ dzeˇ luꞈ˗eu saˇ ka hawˇ˗eu mehˬ hu paw nawˬ˗ahˇ uˆ kʼaˬ uˆ lahˇ nehˬ teh˗a. w17.10 26 ¶18-19

Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ, Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ taꞈ˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu jeˬ, zahˇ deuˬ, hawˇ˗eu jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ cawˆ iˇ jiˇ meh. Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu Yeˬsaˬgeˬlaˇ hawˇ˗eu Zeˬpaˬniˇ aˬ myah luꞈ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu pyuˇ shuiˇ, aˇ poeˬ maˬ baw ni pyeuꞈ iˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yeˬ. 7:19; Niˇ. 1:18) Aˬ dui miˇ tsaˬ˗ahˇ dehꞈ saˬ saˬ ngeh nah, yawˬ ha mˬ taˆ smˇ muiˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ leh jeh ni “miˇ tsaˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ”˗ahˇ poˆ gaˇ leh jeh nyaˬ lehˇ ya siˬ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nga? Dehꞈ ziˇ dawˬ tawˆ luꞈ pyuˇ poˆ˗eu leh jeh˗awˇ pyuˇ aˇ kʼawꞈ˗ahˇ za˗euˬ tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu paˬ. (Dawˬ. 18:11) Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ cawˆ iˇ jiˇ˗eu lehˇ gʼeh meh. Teu miˇ neh, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ teu deuˬ neh mˬ taˆ “cawˬ cawˬ taꞈ”˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗awˬ. Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ Miˇkʼahˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗eu heu naˇ maˇ diˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ biꞈ meh. w17.07 8 ¶16

Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗awˇ, maˬ bi siˬ ni zaꞈ taˬ˗eu meh. Tiˬ poˆ na, aˬ yawꞈ maꞈ shaꞈ dawˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ nui ma maˬ bi cawˆ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. (Dawˬ. 28:13) Ehˇ kʼawꞈ, iˬ baˇ˗ahˇ laˆ zaꞈ taˬ˗eu heu naˇ, mˇ bahˬ˗euˬ gʼaˬ hawˇ˗eu nui deuˬ˗ahˇ jiˇ laˆ cawˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ muˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu baoˬ neh guiˬ lahˬ maˬ biꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni pyeuꞈ iˇ nya˗eu meh. (Peˇ. 4:30) Teu miˇ neh, Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ˗eu jeˬ heu, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗awˇ bi caw ba ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. (Koˆ. 5:14, 15) Gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ, huiˬ dui dui˗eu seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ meh. (1 Gawˇ. 13:13) Gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh. Gaˬ˗eu jeˬ maˬ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ, “tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗a” lehˇ kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 13:2) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ “mehˬ boeˬ neh tehꞈ˗ehˇ” maˬ ngeuˇ˗eu, “maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ  . . . mˇ˗eu shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi doˆ laˇ” kaˇ˗euˇ.—1 Yoˇ. 3:18 w17.10 8 ¶17-18

Yoˇsehˆ Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ miˬ zaˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ yuꞈ taꞈ mawꞈ ngeh, kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ miˬ zaˬ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ geuꞈ naˇ, maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ meh lehˇ Yoˇsehˆ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗aˬ. Kʼaˬ duˬ ni laꞈ maˬ daˬ˗eu uˬ taꞈ, taˆ lehˇ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Beh. 39:10, 12) Laˬhaˇ kʼawꞈ ni kʼaˬ duˬ ni gʼeh tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Sho haw le˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Yeˬliˇkoˇ meuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu aˬ yawꞈ pehˬ kahˇ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ kʼaˬ duˬ ni sho haw le˗euˬ aˬ li nyiˬ gʼaˬ˗ahˇ sheuˬ zaꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ cehˆ dzeuˇ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Shuˆ. 2:4, 5, 9, 12-16) Yeˬsuˇ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu kuiˇ laꞈ deuˬ kʼawꞈ, kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu meh. Saˬduˬgehˇ deuˬ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ taˬ mehˬ lehˇ ehˇ laˇ ngeh, kuiˇ laꞈ deuˬ maˬ naˇ haˬ˗aˬ. (Kʼehˇ. 5:17, 18, 27-29) Yoˇsehˆ, Laˬhaˇ, Yeˬsuˇ hawˇ˗eu kuiˇ laꞈ deuˬ, tsaˬ˗eu jeˬ mˇ ma lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ mˇ˗euˬ heu naˇ, yawˬ ha nya˗eu jeˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu miˇ neh meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui tiˬ poˆ na kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ ngeh, yawˬ ha nya˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ gʼoe ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh.—2 Tiˆ. 1:7 w17.09 28 ¶6-9

Yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ, nui ma yaw oeˇ byehˇ dzeh˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a. Aˬ myah myah dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗eu tsawˇ haˬ, ya leh jeh dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ paˇ laˇ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ nga lehˇ ngeuˇ naˇ, Jaˇliꞈ˗euˬ baoˬ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ yaw sahˇ baoˬ pyeuꞈ meh. (Luˇ. 11:13; Heˬ. 4:12) Aˬ dui baoˬ heu deuˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui˗eu laꞈ kʼoeˇ ya shaˇ sawˇ˗awˇ, nui gahˇ hawˇ˗eu ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ caw nya˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ, aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. (Shuˆ. 1:8; Ceuˬ. 119:97; 1 Teˇ. 5:17) Mehˬ bawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ˗awˇ, aˬ myah luꞈ bawˬ dzaˬ gaˇ iˇ˗eu heu naˇ, Jaˇliꞈ hawˇ˗eu, muiˬ˗eu shawˇ˗eu baoˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Heˬ. 10:24, 25) Kʼoeˇ uˬ taꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ paˇ dmˬ deuˬ hawˇ˗eu JW tiˬbiˬ, JW Laiˇbaˬliˬ, jw.org gʼoeˇsaiˇ, heu deuˬ˗ahˇ neh kʼawꞈ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yuˇ geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Luˇ. 12:42) Aˬ dui Ka li zaˬ deuˬ Miˬyehˇ neh nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ naˇ, seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ yaw oeˇ laˆ dzeh˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a, seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ yaw shuiꞈ jiˇ ya dm˗eu meh.—Sehˇ. 3:10. w17.08 20 ¶16-17

Sahˬ paˬ Daˬbiˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw myaˬ poˆ ya daˬ haw˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Daˬbiˇ˗ahˇ yaw nyiˇ ngeh neh Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ bi geuꞈ gʼaˇ duˬ tseˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ jeuˬ aˇ ca laꞈ kʼoeˇ sahˬ paˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, 15 kʼoꞈ ya dawˬ˗euˬ meh. (2 Saˬ. 2:3, 4) Teu ngeh yamˬ˗ahˇ, Sahˬ paˬ Sawˇluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ sehꞈ˗eu lehˇ teh luꞈ˗eu miˇ neh Daˬbiˇ cehˆ luꞈ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh, Daˬbiˇ iˇ kahˇ maˬ baw˗a. Aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ, bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ doe ni shaˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh Sawˇluˆ guiˇ deuˆ duˬ˗ahˇ bi sehꞈ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Daˬbiˬ Iˇsaˬleˬlaˆ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, 7 kʼoꞈ dawˬ peh paˇ ya dawˬ˗aˬ siˬ. (2 Saˬ. 5:4, 5) Daˬbiˇ aˬ jeˬ miˇ neh nui ma keuˆ˗awˇ loꞈ˗eu nga? Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ gaˬ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ meh lehˇ jah˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ byoˆ jiˇ˗eu aˇ nah˗ahˇ loꞈ luꞈ˗eu meh. (Ceuˬ. 13:6) Kʼoeˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ˗ahˇ loꞈ˗eu geuˇ meh lehˇ kʼawꞈ Daˬbiˇ siˬ nya˗eu meh. w17.08 7 ¶14-15

Saˇ ka paˇ laˇ ngeh, dawˬ kʼawꞈ paˇ laˇ˗awˇ, ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ hawˇ˗eu dawˬ tsuiꞈ deuˬ yaw beh nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ ni pyeuꞈ iˇ˗eu meh. Gaˇ hu ba˗euˬ dawˬ deuˬ kʼawꞈ ni toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Nym˗mˇ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Heˬbyehˇ dawˬ hawˇ˗eu Gaˬliˇ dawˬ heu naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Heˬbyehˇ dawˬ hawˇ˗eu Gaˬliˇ dawˬ nehˬ˗ehˇ beu iˇ taˬ˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ, Jaˇliꞈ˗ahˇ gaˇ hu˗euˬ dawˬ neh boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ maˬ gʼoˆ shaw nya˗eu miˇ neh, dawˬ yuˇ paˇ˗eu loˬ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na gaˇ hu˗euˬ Heˬbyehˇ hawˇ˗eu Gaˬliˇ dawˬ˗ahˇ dzaw naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ˗eu paˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ caw ba nya˗a. Jaˇliꞈ tiˬ dmˬ dmˬ lah ni maˬ ehˇ, tiˬ tsehˆ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ maˬ ehˇ tsawˇ jeˬ˗euˬ dawˬ 3,000 jeˬ dawˬ peh dawˬ yuˇ doˆ taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui laꞈ kʼaˬ cehˇ dui dui miˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ “miˇ kʼahˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ” aˬ yawꞈ dawˬ˗ahˇ neh, gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ bi za mawꞈ˗eu meh. (Pah. 14:6) Heu naˇ, nui gaˬ ahˇ˗awˇ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗eu, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ peh jiˆ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. w17.09 16 ¶4

Nawˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh bi teh doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ siˬ nya naˇ, maˬ loˬ gaˇ maˬ ngehˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha nui ma˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ, heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ luꞈ ma lehˇ noeˬ naˇ caw ba nya˗eu meh. Aˬ dui Daˬbiˇ˗ahˇ neh jiˇ dzaw geuꞈ nya meh. Sawˇluˆ hawˇ˗eu Shiˇmiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ jahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ nui ma maˬ pehˇ˗eu uˬ taꞈ, jahˇ jiˇ maˬ jahˇ kʼoꞈ nehˬ˗a. (1 Saˬ. 26:9-11; 2 Saˬ. 16:5-10) Ehˇ kʼawꞈ, Daˬbiˇ aˬ myah luꞈ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ Baˬsheˬba˗ahˇ mˇ bahˬ˗awˇ, Naˬbaˬlaˇ nui kʼahˇ huiˬ ngeh mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. (1 Saˬ. 25:10-13; 2 Saˬ. 11:2-4) Aˬ dui Daˇbiˇ˗ahˇ neh nyiˬ jeˬ ya dzaw geuꞈ˗eu meh. Tiꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yawˬ ha jaˆ˗eu baoˬ maˬ ngeuˇ paw maˬ zmˬ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha nui ma˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu meh. Nyiꞈ, muˇ juˇ juˇ˗eu jeˬ neh maˬ bi gʼaˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ ya jah˗a.—1 Gawˇ. 10:12. w17.09 6 ¶12-13