Oeˬ siˬ ba la

Maˬgeˬdawˇniˆ miˇ kʼahˬ Teˇsaˬloˇni meuˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu Aˬliˬdaˬguˇ, gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Aˬliˬdaˬguˇ˗ahˇ ngehˬ keuˆ beh beh taˬ˗euˬ naˇ, Pawˇluˆ aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ smˬ doˆ aˬ yawꞈ doˆ tsaꞈ gaˬ iˇ˗awˇ, Eˇpeˇsu˗ahˇ le ngeh yamˬ˗ahˇ meh. Aˬ yawꞈ Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ jawˇ ngeh, tsawˇ haˬ aˇ maꞈ neh bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 19:29) Gʼoꞈ doˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ yawˬ ha uˬ kʼawˇ piˇ ni maˬ cehˆ˗eu uˬ taꞈ, Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ paˇ jawˇ kʼoꞈ iˇ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ neh yaw myaˬ siˬ byah laˇ˗awˇ Heˬlaˬshaˆ˗ahˇ jawˇ ngeh jiˇ laˆ tsoeˬ˗eu deuˬ Pawˇluˆ˗ahˇ sehꞈ˗eu lehˇ jawˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ, aˬ yawꞈ Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ jawˇ luꞈ˗eu meh. (Kʼehˇ. 20:2-4) A.D. 58 heu kaˬ˗ahˇ Pawˇluˆ bi nyehꞈ taˬ˗awˇ Loˇmaˆ˗ahˇ bi sha gʼeh ngeh, Aˬliˬdaˬguˇ jiˇ teu laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗awˇ, saˇ baoˬ pyaˆ˗iˇ ngeh jiˇ Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ shaˬ˗euˬ meh. (Kʼehˇ. 27:1, 2, 41) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ Loˇmaˆ meuˬ˗ahˇ bi kaꞈ lahˇ taˬ haw˗euˬ meh. (Sehˇ. 4:10) Pawˇluˆ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu cawˬ jawˇ˗eu miˇ neh, nui saˇ za˗awˇ lmˇ boˬ ni gʼeh˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ ngeh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu “shaˬ zahˬ” jaˆ ngeh jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ nehˬ˗eu heu naˇ, Aˬliˬdaˬguˇ loꞈ˗ehˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu cawˬ pyeuꞈ meh. w20.01 9 ¶4-5

Bi tseˇ doˆ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na muiˬ dui dui˗eu jeˬ heu˗ahˇ za˗eu maˬ geuˇ leˇ nya lehˇ noeˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tseˇ mehˬ laˬ leˇ heu lehˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ noeˬ˗eu uˬ taꞈ, mehˬ hu paw mˬ taˆ ya le˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ ngeh jiˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. (1 Beˬ. 1:3, 4) Teu miˇ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ shiˇ mawꞈ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga laˬ? Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ tsawˇ haˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ yaˇ cmˇ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Miˇ tsaˬ heu kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu yaˇ cmˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui kʼaˆ behˆ kah˗eu miˇ neh mahˇ luꞈ ma. Ehˇ kʼawꞈ, miˇ tsaˬ shiˬ shaˬ jiˇ gʼawˇ mawˇ heu˗ahˇ lehˆ dzeh mawꞈ˗eu miˇ neh mahˇ˗eu maˬ ngeuˇ. Buꞈ˗iˇ cehˇ˗iˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ buꞈ maˬ cehˇ˗iˇ nya˗eu jeˬ neh bi myoꞈ ahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, mˬ taˆ˗euˬ nymˇ dm daˆ mawꞈ˗eu miˇ neh mahˇ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Gawˇ. 5:4) Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ nymˇ gawˬ gawˬ laˇ˗awˇ yaw kawˇ ma˗ehˇ shiˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ, yawˬ nah na luꞈ nymˇ jiˇ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jahˇ kʼawꞈ, mehˬ hu paw˗euˬ muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ jaˆ luꞈ meh.—1 Gawˇ. 15:53; 2 Beˬ. 1:4; 1 Yoˇ. 3:2, 3. w20.01 23 ¶12-13

Aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Aˬda aˬ dui˗ahˇ dzaw ngeh, loˬ naˇ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui neh Jaˇliꞈ˗ahˇ ya gui mawˇ˗euˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ neh maˬ ehˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ neh ya gaˬ˗euˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, aˬ dui˗ahˇ laˆ paˇ nehˬ˗eu meh. Tiˬ poˆ na naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ neh jiˇ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ nehˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ geu jeˬ lehˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ kʼawꞈ, teu naˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Miˇ. 30:11) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui shaˬ zahˬ tahˬ puˬ ngeh caw ba nehˬ. Zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu aˬ da tiˬ gʼaˬ zaˬ shaˬ ngeh caw ba nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, mˬ taˆ Aˬda jiˇ aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh caw ba nehˬ˗eu meh. Miˬyehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ piˇ˗eu meh. (Luˇ. 11:13) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ aˬ dui noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ ngeh jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ biꞈ˗euˬ meh. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ coeˇ oˇ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ geu jeˬ lehˇ gʼeh˗eu yaw doeˇ keuˆ le kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Aˬda gaˇ kawˆ teu deuˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ pyeuꞈ laˇ haw˗euˬ loꞈ˗ehˇ laˆ byoˆ jiˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ heu tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ naˇ aˬ myah luꞈ ziꞈ gʼeh meh.—2 Gawˇ. 4:16-18. w20.02 5 ¶14-15

Aˬ dui myaˆ naˆ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya meh. Aˬ dui Yoˇsehˆ˗euˬ aˇ doˆ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˇ doˆ deuˬ Yoˇsehˆ˗ahˇ yaw doeˇ jawˇ˗euˬ gʼawˬ mya kʼoꞈ byah laˇ˗awˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Yoˇsehˆ˗ahˇ mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ noeˬ taˬ nya˗a. Yoˇsehˆ aˬ yawꞈ aˬ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ ehˇ nehˬ mi naˆ˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ paˇ˗iˇ˗euˬ nga laˬ lehˇ lawˬ haw˗euˬ meh. Yoˇsehˆ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ laˆ saˆ nehˬ lehˇ dawˬ biꞈ˗awˇ, aˬ nyiˇ nyiˇ saˬ pyeuꞈ˗eu Beˬyaˬmiˬ˗ahˇ naˇ, aˇ doˆ deuˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ kuˬ nehˬ˗euˬ meh. (Beh. 43:33, 34) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ doˆ deuˬ Beˬyaˬmiˬ˗ahˇ myaˆ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ naˆ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ Beˬyaˬmiˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ aˬ da Yaˬkoˆ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu meh. (Beh. 44:30-34) Yoˇsehˆ˗euˬ aˇ doˆ deuˬ myaˆ maˬ paˇ naˆ˗euˬ miˇ neh, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ tiˬ poˆ paˇ jaˆ laˇ˗euˬ meh. (Beh. 45:4, 15) Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui jiˇ ni myaˆ naˆ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ bi jaˆ ni gʼeu dzeh jiˇ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ jaˆ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ myaˆ naˆ˗eu jeˬ˗ahˇ bi gʼaˬ leˇ mawꞈ˗awˇ, tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ bi biꞈ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui taˬ aw˗eu jeˬ, yaw loꞈ baw˗eu jeˬ, guiˬ lahˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu jeˬ, heu deuˬ ahˇ naˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ myaˆ naˆ˗eu jeˬ maˬ paˇ ahˇ meh. w20.02 19 ¶17-18

Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ cawˬ˗eu heu meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nawˇ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ ehˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ ngeh, nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, naw nyaꞈ˗euˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ paˇ ziꞈ dzehˬ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ maˇ diˇ gʼoˆ shaw˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya gʼoˆ shaw˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ jiˇ ya siˬ nya˗eu meh. Teu˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ maˬ dzaw naˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a. Teu miˇ neh, Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ hawˇ˗eu, aˬ yawꞈ neh nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ nya˗eu˗aˬ Jaˇliꞈ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a. Nawˇ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ gui˗awˇ, nawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ laˇ˗eu gʼaˬ maˬ laˇ mi naˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗eu uˬ taꞈ, ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ zmˬ˗iˇ˗eu heu naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Ceuˬ. 119:97, 99; Yoˇ. 17:17) Nawˇ Jaˇliꞈ gui˗eu aˇ yamˬ laˆ baw taˬ maˬ loˇ? Nawˇ laˆ baw taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ mˇ caw luꞈ ma loˇ? w20.03 5 ¶8-9

Aˬ dui maˬ paˇ cah coeˇ˗euˬ kʼawꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ cah tsehˆ gaˇ nuiˇ taˬ˗awˇ tsaꞈ gaˬ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, sahˬ boꞈ boꞈ boꞈ˗ehˇ maˬ ehˇ, naˬ gaˬ paw neh maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ nya˗eu meh. Iˇ kahˇ doe maˬ paˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ coeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ heu loꞈ˗ehˇ ya tsaꞈ gaˬ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. Aˬ dui jawˇ saˇ maˬ doˆ kʼawꞈ, Miˬyehˇ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya meh. Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ ‘Aˬ geu jeˬ keuˆ le˗eu maˬ kaˬ, Miˬyehˇ neh ngaˬ˗ahˇ biꞈ laꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ ciˬ daˬ coeˇ ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Piˆ. 4:13) Tiˬ poˆ Pawˇluˆ aˬ cawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu miˇ neh Miˬyehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Gaˬlaˬtiˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ‘Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ mehˬ beh beh ngeh poˆ, ngaˇ naˇ˗eu miˇ neh mehˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a loˇ’ lehˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Gaˬ. 4:13) Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, aˬ dui jawˇ saˇ maˬ doˆ ngeh kʼawꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, saˬ laˬ gʼoˬ hawˇ˗eu aˬ dui˗ahˇ bo saˆ˗eu deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ aˬ dui maˬ ya mawˇ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. w19.04 4-5 ¶10-11

2018 kʼoꞈ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ mˇ nya˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ 223,000 gʼaˬ dzehˬ ni jawˇ˗eu meh. Heu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, dzeuˇ yaꞈ˗euˬ kawˆ˗ahˇ Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ meh lehˇ aˬ dui ya dzaw dzeuˇ˗euˬ ma. Aˬ dui aˬ gaˇ jawˇ kʼawꞈ, aˬ dui gaˬ˗eu Miˬyehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ, sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ maˬ noeˬ gaˇ ja pyuˬ ni laˆ naˬ laˇ nya˗eu meh. Sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ laˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ maˬ paˇ biꞈ ngaˇ˗a lehˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ noeˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ya noeˬ taˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma maˬ tsaˬ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a. Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yeˬhawˇbaˬ Pawˇluˆ˗ahˇ nui ma tsaˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ Ka li zaˬ˗euˬ Gaˬliˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu sahˬ boꞈ 14 taꞈ˗ahˇ ya boꞈ˗euˬ uˬ taꞈ, Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ mˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ jiˇ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ Pawˇluˆ kʼehˬ gaˇ kʼaˆ gaˇ ya daˬ dui dui˗euˬ meh. (2 Gawˇ. 11:23-27) Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ poˆ na kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ bi tahˬ puˬ ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. w19.07 8-9 ¶1, 3

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh nya ni caw ba nehˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu miˇ neh meh. Aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu daˬ ma deuˬ naˇ, Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ deuˬ pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ muiˇ˗eu heu deuˬ˗ahˇ yahˇ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ deuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ loˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Peˇ. 6:10-13) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ aˬ yawꞈ neh bi caw ba naˇ, Nehꞈ Saˬdaˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗awˇ, kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ nui kʼaˬ tsmˬ nya˗eu meh. Pawˇluˆ “Miˬyehˇ aˬ dui jawˇ paw pyawˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ paˇ ciˬ daˬ laˇ peuˬ nmˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maˆ. 8:31) Aˬ dui maˇ diˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh Saˬdaˬ hawˇ˗eu nehꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ nui ma ahˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui yaw kʼaˆ˗ehˇ nui ma ahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ dzaw˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu meh. (Ceuˬ. 25:5) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Saˬdaˬ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nga lehˇ ya siˬ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ˗euˬ muˇ juˇ˗ahˇ maˬ tawˆ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh.—2 Gawˇ. 2:11. w19.04 20 ¶1-2

Aˬ dui shaˬ zahˬ mˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ ngeh gʼeh ngeh, yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ ma loˇ? Heu naˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ngehˬ ni jawˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ taꞈ˗awˇ, aˬ dui aˬ cawˬ ngehˬ gaˇ naˇ haˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ nya meh. Tiˬ poˆ na lmˇ boˬ ni gʼeh˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ ngehˬ˗eu tiˬ dawˬ na, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ bi siˬ leˇ nya˗eu meh. Nawˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ nya meh. “Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ, ngaˬ˗ahˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ nui ma maˬ muiˬ nya de. Zaˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh nga.” Tiˬ poˆ na aˬ dui nui ma naˇ luꞈ˗eu cawˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ tiˬ jeˬ na naˇ haˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, “Guiˬ lahˬ jahˇ neh nawˇ ngaˬ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ dzawˇ nehˬ laꞈ˗eu za meh laˬ?” Maˬ ngeuˇ naˇ, “Uˬ soe nawˬ neh ngehˬ˗euˬ kʼoeˇ ngaˇ heu loꞈ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ tsaˬ meh laˬ?” Heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗eu heu naˇ, nawˇ aˬ yawꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu leh jeh luꞈ ngaˇ lehˇ siˬ leˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 13:4, 7) Kʼoeˇ naˇ, “dawˬ ngehˬ˗eu taˬ tehˬ.” Aˬ yawꞈ˗euˬ shaˬ zahˬ nawˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ luꞈ ngeh, taˬ ngehˬ bahˬ, nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ laˆ paˇ˗eu maˬ ehˇ, taˬ tehˬ. Oˇ oꞈ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ luꞈ˗uˇ. Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu leh jeh ngeh to˗aˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu ma.—1 Beˬ. 3:8. w19.05 17-18 ¶15-17

Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ, ‘Ka li zaˬ aˇ muˇ˗ahˇ Ka li gaˬ gaˇ duˇ ni’ yawˬ ha˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ ya gaˬ˗eu meh. (Peˇ. 5:28, 29) Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ byehˇ dzeh˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, miˬ zaˬ gʼaˬ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jeˬ hu ya taˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ kʼaˬ dzeˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu yaw shaˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, zahˇ sahˇ kʼoꞈ tiˬ gaˇ na˗aˬ, nui gaˬ maˬ mˇ mawˇ˗eu hawˇ˗eu tiˬ kawˆ di maˬ mˇ nehˬ˗eu heu naˇ yawˬ lehˬ maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ sawˇ˗eu miˇ neh meh. Ehˇ kʼawꞈ kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ Ka li˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ, leh jeh˗awˇ ya beˬ paˇ˗eu meh. Yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ byehˇ dzeh˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ miˬ zaˬ yaw zeu baw˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, zaˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu aˬ da naˇ zaˬ˗ahˇ deuˬ leˇ ni maˬ ya dehˬ, maˬ ya diˬ˗a. (Peˇ. 4:31) Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu lehˇ zaˬ˗ahˇ ya bi siˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ nehˬ naˇ zaˬ˗ahˇ lmˇ boˬ ni gʼeh leˇ˗awˇ jah ziꞈ laˇ˗eu uˬ taꞈ, zaˬ jiˇ aˬ da gʼaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nui ma taˬ˗eu meh. w19.05 6 ¶21

Gaˬbeˬlaˇ˗euˬ dawˬ Maˬliˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh leˇ˗eu nga? Maˬliˇ Gaˬbeˬlaˇ ehˇ˗eu teu naˇ, Yeˬsuˇ sahˬ paˬ Heˬloˆ˗euˬ dah zaˇ˗ahˇ jawˇ leˇ˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ˗ahˇ uˆ lahˇ le gaˇ ehˇ mawꞈ jeˬ nga lehˇ noeˬ ngaˇ loˇ? Yeˬsuˇ sahˬ paˬ pyeuꞈ naˇ, Maˬliˇ kʼawꞈ sahˬ paˬ˗euˬ aˬ ma ya geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ kʼawꞈ sahˬ paˬ˗euˬ hawˇ nymˇ˗ahˇ ya jawˇ leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui neh ya gui˗euˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ, Maˬliˇ Gaˬbeˬlaˇ˗ahˇ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ngehˬ˗euˬ lehˇ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ ehˇ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, Maˬliˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ aˇ yaˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗a lehˇ jiˇ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. Heu gaˇ haw ngeh, Maˬliˇ naˇ taˬ aw dui dui˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh, aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ taˬ ngehˇ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui “yawˬ ha˗euˬ pyawˬ naˬ aˇ gʼehˇ”˗ahˇ, Miˬyehˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya laˆ paˇ nga lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu ma. (Koˆ. 1:22-25; 4:8) Teu miˇ neh, aˬ dui pyehˆ tseˇ˗eu lehˇ kʼaˇ gʼeh ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ, yawˬ ha˗euˬ pyehˆ tseˇ jeˬ heu˗ahˇ neh muiˬ˗eu jeˬ za ni maˬ ehˇ, yawˬ ha˗ahˇ Miˬyehˇ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw nya ni maˬ ehˇ, yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ laˆ paˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. w19.05 30-31 ¶18-19

Tiˬ poˆ na bi noeˬ shaˬ bi kʼahˬ lahˇ˗eu shaˬ zahˬ, tiˬ hmˬ saˇ˗i tiˬ hmˬ maˬ tsehˆ leˇ ni laˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ heu˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Jaw lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ, iˇ nmꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu naˇ gawˇ naˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ 19 kʼoꞈ dahˬ dzaˬ daˆ laꞈ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ jiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ cah˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ nyiˬ buˇ jiˇ Miˬyehˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ miˇ neh, nui ma cawˆ dui dui˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ dzaˇ˗i tiˬ kawˆ naˇ, Bawꞈ hawˇ˗eu Liˇdaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ neh ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ naˇ, Jaw˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ duˇ˗a. Aˬ yawꞈ nyaꞈ gaˇ mˇ˗eu maˬ jaˆ˗eu miˇ neh, iˇ kahˇ aˇ poeˬ biꞈ˗eu jiˇ maˬ ahˇ˗a. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, saˬ laˬ gʼoˬ Liˇdaˬ˗ahˇ shiˇ gaˇ keuˆ nya˗eu nui ma naˇ gawˇ naˇ nga lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Naˇ gawˇ teu naˇ, mawˇ do˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ bi teˬ dui dui˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ beh˗awˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Aˬda Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ, aˬ dui noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ luꞈ gaˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya˗eu meh. (Piˆ. 4:6, 7) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ yaw myaˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ coeˇ oˇ coeˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. w19.06 14 ¶2-3

Aˬ dui nymˇ dahˬ bi shiˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, bi byehˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, yaw muiˬ jeˬ ui cuiˆ na mˇ nehˬ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ ngaˇ lehˇ bi siˬ leˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yaw beh naˆ maˬ tseˇ muiˬ˗eu cawˬ loˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ nya˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ hawˬ kuˇ dzaˬ nya˗awˇ, tiˬ jeˬ na tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ nya˗eu uˬ taꞈ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ iˇ nya˗awˇ, nymˇ jiˇ uˬ duˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tahˬ nya˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ leˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ “nui ma tsawˬ paˆ˗euˬ deuˬ dawˬ peh” jawˇ˗awˇ, “miˬ coeˬ miˬ ma deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu” miˇ neh meh. (Ceuˬ. 34:18; 68:5) Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ le ngeh, “dzeuˇ laˇ ngeh kʼaˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ, dzeuˇ˗iˇ jiˇ˗awˇ ya ngehˇ byoˆ jiˇ”˗eu meh. Aˬ dui “kʼaˇ pyeuꞈ dzeuˇ˗euˬ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ ya ngehˇ byoˆ jiˇ”˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ dawˬ luꞈ ma. (Yaˇ. 65:16, 17) Aˇ nah teu maˬ keuˆ laˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni, aˬ dui˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ngehˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu jeˬ neh kʼaˇ gʼeh nya gaˬ neh caw ba daˆ leꞈ luꞈ˗uˇ.—1 Beˬ. 3:8. w19.06 25 ¶18-19

Dzeuˇ laꞈ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ tiˬ dmˬ˗ahˇ “Miˬyehˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu deuˬ, kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, Miˬyehˇ˗ahˇ nui ma taˬ dui dui˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Dawˬ teu maˇ diˇ ngeuˇ meh. Kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ ya gaˬ˗awˇ nui ma ya taˬ˗eu meh. (Tehˬ. 22:36-38; Koˆ. 5:11) Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ ni aˇ pyaˇ daˬ˗awˇ, yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui. (Koˆ. 4:8) Nawˇ Jaˇliꞈ gui ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw. Yeˬhawˇbaˬ neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gui ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu nga lehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ shaˇ noeˬ. (Doˆ. 34:6) Tiˬ gʼaˬ na naˇ, tiˬ gʼaˬ˗euˬ nui gaˬ˗iˬ maˬ za haw˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ meh lehˇ ehˇ gaˇ maˬ jah coeˇ ni gʼeh˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ jiˇ toˆ˗ehˇ noeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ nga lehˇ yawˬ nah na luꞈ boꞈ taˬ. (Ceuˬ. 78:38, 39; Maˆ. 8:32) Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu, Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, boꞈ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya mawˇ tehꞈ˗a. Yeˬhawˇbaˬ neh nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nawˇ ngehˬ˗ehˇ ya mawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu meh.—Ceuˬ. 116:1, 2. w19.07 2-3 ¶4-5

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ cawˬ˗euˬ do daˇ noeˬ tsehˆ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ maˬ biꞈ taˬ˗aˬ. Maˬ loˬ gaˇ zahˇ jahˇ doˆ˗eu deuˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ haw piˇ˗eu uˬ taꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ tuˆ tehˬ˗awˇ uˆ lahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Saˬdaˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu maˬ naˬ leˇ˗a. (1 Beˬ. 5:8; Pah. 2:10) Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu leh jeh˗eu meh. Aˬ dui paˇ guˆ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh. (Mehˬ. 7:21) Aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ laˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ daˆ leꞈ meh. (2 Laˬ. 32:7, 8) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ, miˇ kʼahˬ za˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ˗ahˇ “Naw maꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu heu nyiˬ jeˬ, Miˬyehˇ mehˬ shi aˬ geu jeˬ tsaˬ dzehˬ ta lehˇ naw maꞈ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Nga nyaꞈ law nmˇ˗aˬ, nga nyaꞈ neh kʼaˇ ya gaˬ kʼaˇ ya mawˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu maˬ ja˗ehˇ maˬ jawˇ coeˇ nya” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni leh jeh luꞈ˗uˇ.—Kʼehˇ. 4:19,20. w19.07 13 ¶18-20

Aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh, tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga lehˇ siˬ nya laˇ ni ya leh jeh˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Pawˇluˆ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ huiˬ laˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ siˬ nya˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ siˬ nya˗eu aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ laˆ paˇ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui ya poˆ tseˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 9:20-23) Aˬ dui neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ naˇ, “ha geuꞈ mawꞈ˗eu tsawˇ haˬ”˗ahˇ poˆ˗eu heu ma. (Tehˬ. 10:11) Aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui noeˬ ngehˬ doˆ leꞈ nya ni ya caw ba nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ nehˬ˗eu meh. Eˬgaˬlamˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nymˇ dahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, zaˬ cu˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ oˇ daˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ gʼaˬ naˇ, “Nawˇ dzeuˇ laꞈ˗euˬ 2,000 kʼoꞈ heu kaˬ˗ahˇ boꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ heu hmˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya?” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, naˬ gaˬ laꞈ kʼoeˇ tseˇ taˬ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ, “Jaˇliꞈ” lehˇ maˬ paˇ ngehˬ keuˆ ni pah˗eu meh. w19.07 21-22 ¶7-8

Yeˬsuˇ Paˬliˬsehˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ “Nawˬ˗euˬ nui ma dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ saꞈ laˇ dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 22:36, 37) Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ nui ma gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ gaˬ mawꞈ˗awˇ, tiˬ nah saˇ˗iˬ tiˬ nah bi gaˬ dzehˬ laˇ mawꞈ˗eu ma. Pawˇluˆ Piˇliˇpiˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ naw maꞈ ‘gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ tiˬ jawˇ saˇ˗iˬ tiˬ jawˇ bi huiˬ bi mahˇ laˇ’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga? Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya siˬ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ “Gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ maˬ kʼaˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Yoˇ. 4:8) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ aˬ dui “yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ siˬ duˬ mawˇ duˬ nya laˇ˗awˇ, yaw muiˬ yaw doeˇ tseˇ paˆ geuꞈ nya laˇ” ngeh, Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Piˆ. 1:9) Aˬ dui Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ siˬ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, ngehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ paˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu meh.—Piˆ. 2:16. w19.08 9 ¶4-5

Nymˬ˗mˇ gaˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ cawˬ yaw shuiꞈ jiˇ loˬ meh. Nawˇ cawˬ jawˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nawˇ jiˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu loˬ meh lehˇ taˬ ngehˇ. Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ hu nawˬ neh Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ ya puˬ˗euˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ja nehˬ˗awˇ, nawˇ Miˬyehˇ gaˇ ya mˇ˗eu aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ bi siˬ. Nawˇ nawˬ˗euˬ nymˇ dahˬ baˬ da neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ neh ya iˇ doˆ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ taˬ toˇ. Yawˬ ha jawˇ saˇ maˬ doˆ miˇ neh ya iˇ doˆ naˇ jiˇ, yawˬ ha˗ahˇ iˬ baˇ taˬ taˬ. Nawˬ˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ nui ma laˆ cawˆ nyaˬ lehˇ taˬ noeˬ. Naw nyaꞈ nyiˬ gʼaˬ luꞈ “tiˬ shiˬ tiˬ shaˬ tehꞈ˗ehˇ” pyeuꞈ˗awˇ, naw nyaꞈ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ngehˬ gʼeh ma lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi saˇ jaˇ dzaˬ dzeuˇ˗euˬ meh. (Tehˬ. 19:5, 6) Maˬ noeˬ gaˇ zaˬ bi pi leˇ˗awˇ gaˇ˗ahˇ neh ya iˇ doˆ naˇ jiˇ, zaˬ˗ahˇ iˬ baˇ taˬ taˬ. Nawˇ zaˬ˗ahˇ nawˬ neh mˇ haw˗euˬ gaˇ deuˬ naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi siˬ˗awˇ, tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ zaˬ˗ahˇ nawˇ˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ “laꞈ sawˬ” pyeuꞈ˗eu lehˇ ehˇ nehˬ. (Ceuˬ. 127:3-5) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nawˬ neh Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ jiˇ ja nehˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ, nawˬ˗euˬ zaˬ jiˇ nawˇ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni laˬ kaˬ tiˬ cehˇ mˇ mawꞈ laˇ˗eu meh. w19.08 22-23 ¶10-11

Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ yaw zeu maˬ bi baw ni jahˇ˗awˇ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ mehˬ˗eu meh. Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ maˬ ziꞈ ni tsawˇ haˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, meh maˬ laˇ˗ahˇ duˇ˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ behˬ dzaˬ kʼaˆ dzaˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni˗ahˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ sehꞈ˗eu meh. (Pah. 18:24; 19:2) Yeˬhawˇbaˬ “huiˬ˗eu meh maˬ laˇ”˗ahˇ “neˇ tseuˆ ni gʼeh˗eu jeˬ zaˬ yaw haiˬ tiˬ mawˇ”˗euˬ “uˬ coeˇ tseˇ coeˇ” neh laˆ cawˆ˗eu meh. Jeˬ zaˬ yaw haiˬ heu mawˇ naˇ, Miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu aˇ maꞈ (United Nations)˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗awˇ, uˬ coeˇ tseˇ coeˇ naˇ, teu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ neh nah paˇ paˇ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh, sahˬ paˬ sahˬ ma teu deuˬ Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ˗ahˇ deuˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ “meh maˬ laˇ kʼoeˇ gʼaˬ˗ahˇ muiˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ yuˇ geuꞈ jiˇ˗awˇ, neˇ myawˆ ni byehˇ dzeh yaꞈ tehꞈ˗a.” Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ˗ahˇ jiˇ pah mehˬ˗eu meh. (Pah. 17:3, 16) Heu poˆ laˆ cawˆ˗eu jeˬ heu naˇ, tiˬ nah laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ kawˇ dui dui˗awˇ, zahˇ kʼawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu deuˬ myaꞈ leˇ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Huiˬ dui dui˗eu Baˬbuˇloˬ “Sahˬ ma geuꞈ˗awˇ ngaˇ nuiˇ luꞈ ma. Miˬ coeˬ miˬ ma pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ. Shaˬ zahˬ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ” lehˇ ehˇ gaˇ neh toˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ miˇ neh.—Pah. 18:7, 8. w19.09 10-11 ¶10-11

Yeˬsuˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kuˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˇ diˇ mˇ mawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ha geuꞈ ni maˬ gʼeh haw˗aˬ. (Yoˇ. 6:37, 38) Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh Yeˬsuˇ˗ahˇ bi mˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu muiˬ dui dui˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ meh. Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ jawˇ˗awˇ, gaˇ heu mˇ byah nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ aˬ dui jah ma. (Tehˬ. 28:18-20) Taˬ aw˗eu deuˬ Yeˬsuˇ jawˇ gaˇ laˇ mawꞈ˗eu meh. (Tehˬ. 19:13, 14; Luˇ. 7:37, 38) Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Yeˬsuˇ hawˇ˗eu zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ Paˬliˬsehˇ deuˬ, beu gaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Paˬliˬsehˇ deuˬ naˇ, yaw bya maˬ bya˗eu uˬ taꞈ, jahˇ gʼeh˗eu meh. (Tehˬ. 12:9-14) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ naˇ, tsawˇ bya bya˗eu uˬ taꞈ taˬ aw˗eu meh. Paˬliˬsehˇ deuˬ, tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ mehˬ shi myaˆ pyawˬ naˇ mehˇ jaˆ˗eu yawˬ ha˗euˬ aˇ yaˬ˗ahˇ kʼahˬ shehˇ jehˆ˗eu meh. Yeˬsuˇ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu teu naˇ, maˬ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu uˬ taꞈ, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ taˬ aw˗awˇ aˬ cawˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ geuꞈ lehˇ jiˇ paˇ mehˬ˗eu meh. (Tehˬ. 23:2, 6-11) Paˬliˬsehˇ deuˬ, aˬ cawˬ˗ahˇ behˬ dzaˬ˗eu uˬ taꞈ guˆ tsiˬ nyehꞈ˗eu meh. (Yoˇ. 9:13, 22) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ muiˬ˗eu dawˬ deuˬ ngehˬ˗awˇ, nui gaˬ bi mawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ shiˬ keuˇ ni bi gʼeh leˇ˗eu meh. Nawˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˇ kawˆ heu dzaw geuꞈ maˬ loˇ? w19.09 20 ¶1; 21 ¶7-8; 23 ¶9

Mehˬ bawˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu teu naˇ, aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu gaˇ iˇ˗eu tehꞈ meh. (Heˬ. 10:24, 25) Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh shaˬ zahˬ ui cuiˆ na baˬ da neh mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ iˇ ni gʼeh naˇ, mehˬ hu paw ngehˬ˗ehˇ dzehˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, shiˇ laˇ nya paˬ˗ehˇ gʼeh naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh paˬ nga? Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni iˇ naˇ, laˆ tsoeˬ laˇ˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ laˆ tsoeˬ laˇ kʼawꞈ, mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˇ yamˬ naˇ, aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni ya jahˇ˗eu aˇ yamˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ gaˬ naˇ, laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ aˬ geu jeˬ lehˇ laˇ kʼawꞈ, yaw jeˬ ma jeˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ aˬ dui˗ahˇ laˆ tsoeˬ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui tsawˇ haˬ dawˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ Miˬyehˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu meh. (Kʼehˇ. 5:29) Yawˬ ha ya leˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ noeˬ taˬ nya ni leh jeh. (Tehˬ. 13:52) Nawˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ noeˬ taˬ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh nawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ noeˬ taˬ nya ni caw ba nehˬ nya meh. (Yoˇ. 14:26) Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗awˇ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ oˇ oꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. w19.07 3 ¶5; 4 ¶8-9

Nawˇ 1914 kʼoꞈ˗euˬ naˇ kʼah dehꞈ le deˬ laˬ? Ngeuˇ naˇ, nawˇ “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ dehꞈ gʼeh laꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬsuˇ neh aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka˗ahˇ guiˇ deuˆ˗eu, mehꞈ˗eu shuꞈ˗eu, miˇ luˆ luˆ˗eu, yaw jaw naˇ˗eu naˇ gawˇ, yaw haiˬ jeˬ myaˬ laˇ˗eu, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu, heu deuˬ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya gaˬ haw˗euˬ meh. (Tehˬ. 24:3, 7-9, 12; Luˇ. 21:10-12) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui ma jiˇ Pawˇluˆ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ, aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ siˬ duˬ˗eu ma. 1914 kʼoꞈ dzeuˇ˗iˇ˗euˬ myahˇ laˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗euˬ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Haiˬ˗eu miˇ tsaˬ bi laˆ cawˆ˗eu keuˆ laˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ heu nyiˬ kawˆ˗ahˇ ya siˬ nya˗eu meh. “Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ” jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ nga? Aˬ dui gaˇ kawˆ teu pyeuꞈ laˇ gaˇ dawˬ luꞈ jawˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga? w19.10 8 ¶1-2

Aˬ dui kamˬ daˬ coeˇ˗eu heu naˇ, pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. (Maˆ. 12:12) Iˬ nah˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ heu naˇ, aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, saˇ jaˇ ya ziꞈ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh lawˬ haw laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui jah jiˇ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ ziꞈ dah ni pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Maˇ diˇ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ gaˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ kamˬ daˬ coeˇ˗eu jeˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi myaˬ laˇ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ, gaˇ hu Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ caw ba˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, myaˬ laˇ nya˗eu meh. (Ceuˬ. 68:20; 2 Beˬ. 2:9) Tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca deuˬ, aˬ dui˗ahˇ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ˗ahˇ deuˆ laˇ ngeh, aˬ dui kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah mayh naˆ maˬ tseˇ nui ma ya taˬ meh. (Ceuˬ. 112:7, 8; Heˬ. 13:6) Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma taˬ naˇ, Gawˇgaˆ deuˆ laˇ ngeh aˬ dui loˬ˗eu nui kʼaˬ ahˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui guˆ kʼaˇ maˬ ya ni jawˇ nya meh.—1 Gawˇ. 13:8. w19.10 18 ¶15-16

Saˬdaˬ miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ uˆ lahˇ luꞈ˗eu miˇ neh, miˇ tsaˬ teu˗ahˇ zmˬ˗awˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu shiˬ shaˬ jiˇ nui kʼahˇ˗ahˇ nui ma bi ahˇ laˇ˗eu meh. (Peˇ. 2:1-3) Saˬdaˬ neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ maˬ bi tahˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui˗euˬ nui ma yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ bi biˇ paˆ nehˬ mawꞈ˗eu heu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ aˇ saˬ saˬ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu oe luꞈ˗eu miˇ shuiꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ boꞈ gʼaˬ ngeh, “Kʼoeˇ miˇ neh cawˬ deuˬ˗oˇ, aˇ nah kʼoeˇ nah˗ahˇ naw maꞈ dawˬ luꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ, Miˬyehˇ mehˬ shi iˬ baˇ taˬ kʼaˇ maˬ za˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ tsaˬ leˇ tsahˇ leˇ gʼaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ ni leh jeh˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Beˬ. 3:14) Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mˇ caw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ˗eu jeˬ˗ehˇ leh jeh˗awˇ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˇ tsaˬ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ nui jeˬ˗ahˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ naˬ leˇ ni leh jeh˗eu meh. (Luˇ. 4:13) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui˗euˬ nui ma Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ biˇ paˆ nehˬ. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ za geuˇ˗eu, aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ mawꞈ˗eu ma. w19.10 27 ¶4; 31 ¶18-19

Tiˬ jeˬ na˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu heu naˇ yaw muiˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ gaˇ kʼahˬ lahˇ˗eu heu meh. (1 Gawˇ. 7:32) Aˬ dui huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi muiˬ kʼoꞈ laˇ paˬ nga lehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi cehˇ paˬ nga lehˇ kʼahˬ lahˇ˗awˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh paˬ nga lehˇ jiˇ kʼahˬ lahˇ nya˗eu meh. (1 Gawˇ. 7:33; 2 Gawˇ. 11:28) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui dzaˬ˗eu dawˇ˗eu, dm˗eu gʼaˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ aˬ myah luꞈ kʼahˬ lahˇ nya meh. (Tehˬ. 6:31, 32) Toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ, aˬ dui pyuˇ poˆ gaˇ kaꞈ gʼa˗eu, pyuˇ shuiˇ˗ahˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ jiˇ pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu meh. Teu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ iˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ laˆ cawˆ nya meh. (Kuˆ. 4:19; 1 Tiˆ. 6:10) Kʼoeˇ naˇ, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu maˬ siˬ lehˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni kʼahˬ lahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ maˬ shiˇ gaˇ guˆ˗eu naˆ maˬ tseˇ, tsawˇ haˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ guˆ dzehˬ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu maˬ siˬ lehˇ maˬ guˆ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui jah hawˇ˗eu nui kʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ lehˇ ya shaˇ˗eu meh.—Dawˬ. 29:25; Luˇ. 17:5. w19.11 15 ¶6-7

Aˬ dui maˬ paˇ noeˬ tsehˆ paˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ kawˆ heu meh. (Tehˬ. 16:24; 19:6) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui noeˬ tsehˆ paˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na jaˆ laˇ nya˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu miˇ neh meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga lehˇ haw ma. Zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ. Aˬ dui gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ, “zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ teˬ luꞈ”˗eu lehˇ ya ha geuꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui noeˬ tsehˆ˗eu lehˇ gʼeh ngeh maˬ ehˇ, noeˬ tsehˆ dzeuˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ paˇ haw poˆ ngeh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ laꞈ meh. Yaw muiˬ˗ehˇ poˆ tseˇ. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ poˆ tseˇ˗awˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gui˗eu uˬ taꞈ, noeˬ dahˇ doe˗eu deuˬ˗ahˇ ya ja cawˬ˗eu meh. (Dawˬ. 20:18) Teu deuˬ naˇ, aˬ dui gaˇ mˇ paˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh maˬ ehˇ, jawˇ duˬ pawˇ iˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh maˬ ehˇ, yawˬ ha˗ahˇ ngehˬ gʼeh nya˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ geu jeˬ dzaw paˬ nga lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh maˬ ehˇ, jeˬ hu ya jahˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. w19.11 27 ¶6-8

Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ law˗iˇ˗eu gaˇ ma lehˬ hmˬ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh, laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui miˇ˗a. Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ bi pyeuꞈ leˇ nya meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ oe˗eu 700 kʼoꞈ dzehˬ ni ca ngeh neh, Iˇsaˬyaˇ Iˇsaˬleˬlaˆ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Juˬbiˬliˬ aˇ kʼoꞈ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ˗eu, huiˬ˗eu buˬ˗iˇ law˗iˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ‘Dawˬ tawˆ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yaw sahˇ, ngaˬ˗euˬ kʼoeˇ taˆ keuˆ le˗euˬ meh. Yaw shaˬ zaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, nui ma tsawˬ paˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ laˆ saˆ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ cawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu, paꞈ kuˆ laꞈ kʼoeˇ ka lahˇ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ, ya buˬ ya law˗iˇ meh lehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ tseˇ doˆ˗awˇ pyehˬ gʼeh leꞈ˗euˬ meh’ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Yaˇ. 61:1) Dawˬ heu aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ boꞈ taˬ˗euˬ nga? Buˬ˗iˇ law˗iˇ˗eu jeˬ˗ahˇ taꞈ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ heu, Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Miˬyehˇ gaˇ mˇ dahˬ beh laˇ ngeh pyeuꞈ dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ neh huiˬ laˇ˗euˬ Naˬzaˬlehˇ meuˬ Yuˇdaˆ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ iˇ ngeh, uiˬ laˇ taˬ˗euˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ˗ahˇ Iˇsaˬyaˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ gui nehˬ˗euˬ meh.—Luˇ. 4:16-19. w19.12 9-10 ¶6-8

Kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui nui kʼaˬ ya ahˇ˗eu meh. Aˬ dui nui kʼaˬ maˬ ahˇ nya lehˇ noeˬ naˇ, aˇ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu nga? Maˇ maˇ ni gʼeh˗eu nui kʼaˬ naˇ, aˇ naˆ ni huiˬ˗eu, kʼaˆ˗eu, bym˗eu nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. Zaˬ guˇ guˬ zaˬ pyeuꞈ˗eu Daˬbiˇ Gawˇliˇyaˆ nehˬ˗ehˇ ya deuˆ iˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Huiˬ dui goˇ dui dui˗eu Gawˇliˇyaˆ nehˬ˗ehˇ ciˬ cehˆ haw ngeh, Daˬbiˇ naˇ tiˇ dzehˬ˗awˇ, gʼaˬ baˬ dzehˬ˗eu uˬ taꞈ, deuˆ˗eu keu ka jiˇ maˬ ahˇ˗a. Mi cehˇ tiˬ kahˇ jiˇ maˬ tuˆ tehˬ luꞈ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, Daˬbiˇ nui kʼaˬ ahˇ dui dui˗awˇ, kʼahˬ sehˇ jehˆ˗eu huiˬ dui goˇ dui dui˗eu teu gʼaˬ jawˇ gaˇ coeˬ ahˇ gʼeh peuˬ˗eu meh. Daˬbiˇ aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ kʼaˬ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ meh lehˇ jah˗eu miˇ neh meh. (1 Saˬ. 17:37, 45-47) Daˬbiˇ Gawˇliˇyaˆ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ciˬ cehˆ haw ngeh, aˇ naˆ ni huiˬ kʼawꞈ maˬ guˆ˗a. Gawˇliˇyaˆ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ ciˬ cehˆ ngeh, aˇ naˆ tiˇ˗eu nga lehˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nehˬ˗ehˇ jawˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ ciˬ cehˆ leˇ nya˗a lehˇ jah ziꞈ naˇ, aˬ dui kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu meh.—2 Laˬ. 20:15; Ceuˬ. 16:8. w19.07 5 ¶11-13

Diˇjiˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ pyeuꞈ meh. (Kʼehˇ. 20:4) A.D. 55 kʼoꞈ heu kaˬ˗ahˇ Yuˇdaˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ pyuˇ laˆ uiˬ ngeh, gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ heu˗ahˇ Diˇjiˇ˗ahˇ bi nyehꞈ tehˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. (2 Gawˇ. 8:18-20) Aˇ nah˗ahˇ Pawˇluˆ Loˇmaˆ˗ahˇ bi kaꞈ lahˇ dahˬ beh ngeh jiˇ, Diˇjiˇ Pawˇluˆ˗ahˇ dawˬ tsaꞈ dawˬ dzawˇ mˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Pawˇluˆ˗euˬ gʼaˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ Aˬshaˆ miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ sha nehˬ˗eu meh. (Sehˇ. 4:7-9) Diˇjiˇ myahˇ laˇ kʼawꞈ, Pawˇluˆ˗euˬ nui ma taˬ nya˗eu cawˬ pyeuꞈ luꞈ˗a siˬ. (Tiˇ. 3:12) Teu ngeh yamˬ˗ahˇ Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Diˇjiˇ loꞈ˗ehˇ nui ma taˬ nya˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Pawˇluˆ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ bi kaꞈ lahˇ˗euˬ A.D. 65 heu kaˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ Aˬshaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ cawˬ taꞈ mawꞈ˗a lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ guˆ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (2 Tiˆ. 1:15) Ehˇ kʼawꞈ, Pawˇluˆ Diˇjiˇ˗ahˇ nui ma taˬ nya˗eu uˬ taꞈ, dzaˇ˗iˬ gaˇ tiˬ jeˬ paˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆ. 4:12) Pawˇluˆ muiˬ dui dui˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu Diˇjiˇ jawˇ˗eu miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ˗eu yaw duˬ baw meh. w20.01 10 ¶7-8

Nawˇ jiˇ ni muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh nawˬ˗ahˇ tseˇ doˆ˗eu maˬ siˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu paˬ. Toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw. Nawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ mˇ mawꞈ dui dui miˇ˗a laˬ? Nawˇ tsaꞈ gaˬ ngeh maˬ ehˇ nya gaˇ keuˆ ni leh jeh mawꞈ miˇ˗a loˇ? Nawˇ Jaˇliꞈ dzaw gaˇ hawˇ˗eu “naꞈ dui dui gaˇ zaꞈ taˬ˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ”˗ahˇ dzaw gaˇ ya leˇ miˇ˗a laˬ? Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ dui dui luꞈ nya lehˇ siˬ laˇ miˇ˗a laˬ? Nawˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ aˬ cawˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni ya caw ba nehˬ˗a lehˇ noeˬ miˇ˗a loˇ? Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ yaw myaˬ poˆ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ mawˇ taˬ˗euˬ jeˬ jaˆ ma loˇ? Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu yawˬ kawˆ na luꞈ nawˬ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ ngeuˇ naˇ, nawˇ mˬ taˆ ya le meh lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga laˬ? Maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ toˆ˗ehˇ noeˬ laˇ nya˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ heu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ geu gaˇ jaˆ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ kaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ, nawˇ yawˬ ha˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ˗euˬ maˬ siˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ ngeh neh, teu naˇ nawˇ maˬ bi tseˇ˗euˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ neh tseˇ˗euˬ deuˬ˗aˬ, aˬ yawꞈ siˬ duˬ˗eu miˇ neh, tseˇ˗euˬ maˬ siˬ miˇ˗a laˇ maˬ noeˬ˗a. w20.01 23, 25 ¶14