Shiꞈ siˬ ba la

Yeˬsuˇ neh kʼaˇ ngehˬ kʼaˇ mˇ˗euˬ jeˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ maˇ jawˆ ni mawˇ laˇ˗eu meh. (Yoˇ. 14:9) Yeˬsuˇ neh jahˇ˗euˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Yeˬsuˇ hawˇ˗eu Aˬda Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Tiˬ poˆ myaˆ behꞈ nyiˬ gʼaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guˇ guˇ˗ehˇ shaˇ˗eu meh. (Tehˬ. 20:30-34) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗awˇ” laˆ saˆ taˬ nehˬ˗euˬ meh. Gaˬliˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ “gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ naˇ, naꞈ suiˇ ni gʼeh˗eu nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gʼawˬ shaˬ gaˬ gaˇ ehˇ˗eu meh. Nui gaˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ heu baˬ da neh, Yeˬsuˇ˗ahˇ mehꞈ˗eu shuꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ bi dzaˬ bi dawˇ ni hawˇ˗eu coiˬ doi naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ saˆ taˬ nehˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. (Tehˬ. 15:32; Kuˆ. 1:41) “Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu” yaw sahˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ hawˇ˗eu Zaˬmaˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu meh. Aˬ dui naˇ luꞈ gawˇ luꞈ shaˬ luꞈ zahˬ luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh nui ma tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ muiˬ˗a. (Luˇ. 1:78; 1 Beˬ. 5:7) Aˬ yawꞈ nyaꞈ Da zaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ byoˆ nehˬ mawꞈ dui dui˗eu yaw duˬ baw meh. w23.04 3 ¶4-5

Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ tsawˇ myahˇ doˆ luꞈ˗eu nui noeˬ nui duˇ deuˬ˗ahˇ maˬ gui maˬ naˇ haˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ya leh jeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Jaˇliꞈ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu neh, nui ma laꞈ kʼoeˇ muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ ya dawˆ ahˇ taˬ˗eu meh. Mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗eu, tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu heu naˇ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ dui maˬ kamˬ coeˇ gaˇ kawˆ ni maˬ bi lawˬ haw lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇ. 10:12, 13) Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu loˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ‘aˬ dui˗euˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi dzawˇ nehˬ’ mawꞈ˗eu meh. (Ceuˬ. 62:8) Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ huiˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya ciˬ huiˬ ya ciˬ mahˇ˗eu meh. Kʼaˬ duˬ ni tsaꞈ gaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ neh maˬ kaˬ, aˬ suˇ neh maˬ kaˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu jeˬ heu˗ahˇ taˬ bi laˆ tsoeˬ laˇ. w23.05 7 ¶17-18

Aˬ dui aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh iˇ˗eu nga? Kʼaˆ kʼaˆ ni naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ mawꞈ˗eu miˇ neh ma. (Ceuˬ. 26:12; 111:1) Shaˬ zahˬ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ kʼawꞈ pyeuꞈ meh. (1 Teˇ. 5:11) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ laꞈ baꞈ diˇ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh shaˬ zahˬ˗ahˇ tahˬ puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ peuˬ ni gʼeh˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ dawˬ kʼoꞈ gʼawˬ mya poˆ biꞈ mawꞈ kʼawꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ kuˇ nehˬ laꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Heu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ aˬ dui˗ahˇ “tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yawˬ ha˗euˬ nui jah˗ahˇ bi mawˇ˗eu yaw nymˇ nymˇ lehˇ gʼeh˗eu dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu tehꞈ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ nya meh lehˇ noeˬ taˬ˗eu heu naˇ aˬ laꞈ baꞈ diˇ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ peuˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ yawˬ ha dawˬ kʼoꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya biꞈ kʼawꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui deuˬ dawˬ kʼoꞈ ya biꞈ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu meh.—1 Beˬ. 3:8. w23.04 20-21 ¶1-3

Baˬbuˇloˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˬ taꞈ 70 kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni zaˬ kʼaˆ geuꞈ˗euˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ jawˇ kʼahˬ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ˗iˇ nya laˇ shaw mehˬ lehˇ tsaꞈ gaˬ gaˇ ya gaˬ˗euˬ meh. (Eˇ. 1:2-4) Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ pyeuꞈ laˇ ni jahˇ nya˗eu meh. Aˬ myah myah naˇ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ zaˬ kʼaˆ deuˬ˗ahˇ pyehˬ nehˬ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ maˬ jaˆ˗eu miˇ neh meh. (Yaˇ. 14:4, 17) Ehˇ kʼawꞈ Baˬbuˇloˬ meuˬ aˬ cawˬ neh bi deuˆ geuꞈ˗awˇ teu gaˇ uˆ lahˇ laˇ˗euˬ sahˬ paˬ yaw shuiꞈ teu gʼaˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ˗iˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ hawˇ˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ jawˇ daˆ leꞈ de laˬ, maˬ ngeuˇ naˇ teu gaˇ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ de laˬ lehˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ heu˗ahˇ ya noeˬ tsehˆ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ noeˬ tsehˆ˗eu maˬ awˬ˗a. Gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ cah˗eu heu naˇ, tsawˇ mawˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Kʼoeˇ naˇ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ dehꞈ le˗euˬ zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼawꞈ, Baˬbuˇloˬ heu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jawˇ kʼahˬ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗iˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ lehˇ ehˇ naˇ, aˬ piˬ aˬ bawˇ deuˬ˗euˬ jawˇ kʼahˬ lehˇ tehꞈ˗ehˇ noeˬ mawˇ leˇ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na ngehˬ˗ehˇ dzehˬ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ mˇ˗ehˇ yaw duiˇ ma˗ehˇ dehꞈ dzaˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ neh laˆ ziꞈ taˬ˗euˬ iˇ kahˇ hawˇ˗eu muiˬ˗eu jeˬ gaꞈ jeˬ ka deuˬ byehˇ dzeh˗awˇ, jawˇ duˬ yaw shuiꞈ˗ahˇ dehꞈ˗iˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. w23.05 14 ¶1-2

Jaˇliꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu jeˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ bo saˆ daˆ leꞈ lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Luˇkaꞈ 21:19-ahˇ “naw maꞈ ziꞈ dah ni kamˬ coeˇ naˇ, dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Gawˇlawˇsehˇ 3:12-ahˇ ‘aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ naw maꞈ dm tsahˬ taˬ˗awˬ’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ 1 Teˇsaˬloˇni 4:9, 10-ahˇ ‘tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya gaˬ ya gʼoeˇ˗eu gaˇ kawˆ, Miˬyehˇ neh naw maꞈ˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ gʼaˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ miˇ neh aˬ yuiꞈ aˬ nyiˇ Ka li zaˬ deuˬ˗oˇ, naw maꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ kʼoeˇ naˆ maˬ tseˇ myaˬ laˇ ni leh jeh siˬ lehˇ nga maꞈ shaˇ˗eu ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu naˇ, kamˬ daˬ coeˇ˗eu jeˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ, gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ heu deuˬ ahˇ luꞈ˗eu zaˬ lahˇ deuˬ jawˇ gaˇ boꞈ gʼeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ ahˇ luꞈ kʼawꞈ mˇ mawˇ daˆ leꞈ˗eu loˬ meh. Aˬ dui jiˇ teu loꞈ˗ehˇ mˇ mawˇ˗eu loˬ meh. Aˬ dui muiˬ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ teu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ ngaˬ lehˇ haw. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ ya siˬ˗awˇ, teu naˇ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ dah taˬ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga lehˇ jiˇ ya siˬ meh. Kʼoeˇ naˇ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ya kamˬ daˬ coeˇ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ˗eu meh. Kamˬ daˬ coeˇ ni leh jeh daˆ leꞈ ma lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ nui ma ziꞈ dah ni gʼeh laˇ˗eu meh. w23.07 2-4 ¶4, 8

Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, ‘yawˇ nui deuˬ’ maˬ ehˇ, ‘muiˬ˗eu shawˇ˗eu gaˇ ma’˗ahˇ ya cah daˆ leꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, gaˇ ma heu kʼah˗ahˇ cah daˆ leꞈ˗eu heu naˇ nymˬ˗mˇ maˬ ehˇ, mehˬ hu paw Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ guiˬ lahˬ biꞈ ngeh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ daˆ leꞈ ni caw ba nehˬ˗eu miˇ neh meh. (Yoˇ. 10:16) 1919 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ, yaw myaˬ lam gʼaˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ zahˇ kʼawꞈ pyeuꞈ˗eu Baˬbuˇloˬ˗ahˇ neh doˆ le˗awˇ gaˇ ma heu kʼahˇ˗ahˇ cah dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. Nawˇ jiˇ gaˇ ma heu kahˇ˗ahˇ cah luꞈ tehꞈ˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ neh gʼoꞈ laˇ˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ deˬ nehˬ˗euˬ meh. (Yaˇ. 57:14) Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ ‘muiˬ˗eu shawˇ˗eu gaˇ ma’˗ahˇ tawˇ neh Yeˬhawˇbaˬ toˆ˗ehˇ jahˇ ngaˇ laˬ? 1919 kʼoꞈ keuˆ le˗eu gʼawˬ mya yaˇ kʼoꞈ ca ngeh neh, Yeˬhawˇbaˬ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ˗eu gaˇ ma˗ahˇ laˆ luiˆ laˆ deˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zmˬ laˇ shaw˗euˬ meh. (Yaˇ. 40:3 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.) Yeˬhawˇbaˬ neh zmˬ˗euˬ tsawˇ haˬ heu deuˬ nui ma dawˇ coe ni gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tahˬ laˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ ma yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ meh. w23.05 16 ¶8-9

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ bi mˇ mawꞈ˗eu meh. (2 Gawˇ. 9:7) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nui jah paw˗euˬ daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ˗ahˇ maˬ mˇ mawꞈ naˇ tawˇ neh leh jeh˗eu loˬ ngaˇ laˬ? Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Pawˇluˆ “ngaˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ gʼahˇ laˇ ni yawˬ haˇ yawˬ ha teˇ teˇ˗ehˇ zuiˆ luꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇ. 9:25-27) Pawˇluˆ tiˬ poˆ na mˇ mawꞈ˗eu nui ma maˬ ahˇ kʼawꞈ, tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ ha˗ahˇ ka tiˇ˗eu meh. Pawˇluˆ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ngaˇ laˬ? Nui kʼahˇ shiˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ yawꞈ˗ahˇ laꞈ sawˬ jiˇ biꞈ˗euˬ meh. (2 Tiˆ. 4:7, 8) Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui mˇ mawꞈ˗eu nui ma yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ahˇ kʼawꞈ, daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ˗ahˇ le keuˆ nya ni leh jeh naˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui teu˗ahˇ mˇ˗eu nui ma maˬ ahˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh mˇ˗euˬ ngaˇ lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh meh. Yeˬhawˇbaˬ Pawˇluˆ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui neh leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ jiˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh. (Ceuˬ. 126:5) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh guiˬ lahˬ biꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, mˇ mawꞈ˗eu nui ma ahˇ dzehˬ laˇ˗eu meh. w23.05 29 ¶9-10

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah˗ahˇ maˬ ya buˬ˗iˇ˗eu deuˬ˗ahˇ yuꞈ kʼaˆ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Yuꞈ kʼaˆ taˬ˗euˬ deuˬ naˇ gaˇ dahˬ gaˇ dzeˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ luꞈ˗awˇ naˬ liˬ aˇ myaˆ laꞈ byah laˇ˗euˬ lehˇ maˬ siˬ nya˗a. Aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ, aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu lehˇ jiˇ maˬ siˬ nya˗a. Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni yuꞈ kʼaˆ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu meh. (Maˆ. 11:8) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ jawˇ luꞈ˗awˇ, gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ keuˆ le˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ myaˆ haw maˬ cawˬ ni jawˇ˗eu meh. (2 Beˬ. 3:3, 4) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui tiˬ nah tiˬ nah mˬ ciꞈ le˗awˇ bya laˇ ngeh yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu ma. (1 Teˇ. 5:6) Aˬ jeˬ miˇ neh nui ma maˬ suˬ saˬ ni, je lawˆ ni gʼeh˗eu loˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, uˆ lahˇ˗eu miˇ kʼahˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ keuˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ nah ngehˬ˗ehˇ peh le naˇ ngehˬ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˇ kawˆ teu deuˬ˗ahˇ ahˇ leˇ keuˬ leˇ ni nyehꞈ suꞈ laˇ˗eu meh. Teu ngeh aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga lehˇ kʼahˬ lahˇ˗eu maˬ loˬ˗a. Nyi ma saˇ lehˆ ni taˬ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ tsaˬ nya ni muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh.—Luˇ. 12:11, 12. w23.06 10 ¶6-7

Saˬsoˬ lehˇ ehˇ˗eu tsawˇ myahˇ ya gaˬ ngeh, nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ nya? Aˬ yawꞈ naˇ gʼaˬ kʼaˆ dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ mawˇ laˇ nya˗eu meh. Tsaˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ noeˬ tsahˆ lehˬ˗euˬ miˇ neh shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Saˬsoˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ bawˬ˗awˇ, aˬ dui bi dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ˗ahˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ˗ahˇ caw baˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Saˬsoˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ yahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya jeˬ jahˇ˗euˬ meh. Saˬsoˬ shiˇ dzeuˇ˗euˬ yaw myaˬ yaˇ kʼoꞈ naˇ kʼahˬ Yeˬhawˇbaˬ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗ahˇ laˆ noeˬ˗awˇ, nui jah ahˇ˗eu deuˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ laꞈ kʼoeˇ Saˬsoˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ bi boꞈ ahˇ˗euˬ meh. (Heˬ. 11:32-34) Saˬsoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗euˬ meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh gʼaˬ yuˇ geuꞈ nya˗awˇ gʼawˬ mya jeˬ dzaw geuꞈ nya meh. w23.09 2 ¶1-2

Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ ha noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ naˇ kamˬ daˬ coeˇ laˇ˗eu meh. (1 Teˇ. 5:17) Nymˬ˗mˇ naˇ nawˇ teu na na˗ehˇ huiˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ ya puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ ni uˬ duˬ kawꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu, nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ doˆ laˇ naˇ, nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ ma laˬ? Nymˬ˗mˇ neh shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ yaw tiˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ naˇ, mehˬ hu paw huiˬ˗eu shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh jiˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ˗eu maˬ paˇ shaˬ meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ya caw ba˗eu lehˇ siˬ nya meh lehˇ jiˇ jah ziꞈ˗eu meh. (Ceuˬ. 27:1, 3) Aˬ dui nymˬ˗mˇ˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ naˇ, huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh jiˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu meh. (Maˆ. 5:3) Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ nya˗eu nga? Mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ yawˬ hmˬ na luꞈ dzaˇ˗i ya puˬ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Kamˬ daˬ coeˇ˗eu baˬ da neh, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu nui jah ahˇ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ mawꞈ˗awˇ, caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ myah luꞈ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh lehˇ jiˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui jah teu naˇ, dzaˇ˗i ya puˬ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Koˆ. 1:2-4. w23.07 3-4 ¶7-8

Taˬ aw˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Sawˇdoˬ meuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu lehˇ gʼeh ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ taˬ aw˗eu jeˬ˗ahˇ maˇ jawˆ ni mawˇ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Lawˇtaˬ˗ahˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ gawˬ jawˬ paw cehˆ daˆ lehˇ bi tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Lawˇtaˬ gawˬ jawˬ˗ahˇ maˬ cehˆ daˆ leꞈ peuˬ˗a. Lawˇtaˬ aˬ yawꞈ pehˬ zaˬ˗ahˇ Zoˇlaˆ lehˇ kuˇ˗eu meuˬ meuˬ zaˬ˗ahˇ bi cehˆ˗iˇ nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Zoˇlaˆ meuˬ˗ahˇ jiˇ laˆ cawˆ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ Lawˇtaˬ˗ahˇ gawˬ jawˬ˗ahˇ maˬ le le˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni ka tiˇ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ ni aˬ yawꞈ pehˬ shaˇ˗eu loꞈ˗ehˇ geuꞈ nehˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Zoˇlaˆ meuˬ˗ahˇ maˬ paˇ ya laˆ cawˆ˗euˬ meh. (Beh. 19:18-22) Teu gaˇ neh yaw myaˬ yaˇ kʼoꞈ byah laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ˗ahˇ neh Niˇnaˬbeˬ meuˬ hawˇ˗eu meuˬ teu laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ cawˆ jiˇ ma lehˇ bi tsaꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ tahˬ shaˇ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗awˇ maˬ paˇ laˆ cawˆ nehˬ˗euˬ meh.—Naˆ. 3:1, 10; 4:10, 11. w23.07 21 ¶5

Aˬ dui Yawˇshaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Yawˇshaˆ naˇ duˬ ciˇ maˬ iˇ naꞈ taˬ ni awˇ toˆ˗ahˇ gʼaˬ shaˇ˗awˇ dehꞈ˗eu aˇ bawˬ˗ahˇ duˇ leˇ˗eu meh. Awˇ toˆ˗ahˇ duˇ˗eu Yeˬhawˇyaˬdaˬ shiˇ ngeh tiˬ jawˇ, tiˬ kʼehˬ naˇ mehˬ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu jaˬ lehˇ baw laˇ negh Yawˇshaˆ coˬ˗iˇ˗euˬ meh. Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guˆ˗eu jeˬ heu naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ guˆ˗eu miˇ neh guˆ˗eu jeˬ maˬ ya bi pyeuꞈ˗a. Yawˬ haˇ yawˬ ha Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh guˆ˗eu jeˬ ya bi pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ dui aˬ myah luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ, shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu uˬ taꞈ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu neh Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ ni ya jahˇ˗eu meh. (Miˇ. 17:7, 8; Sehˇ. 2:6, 7) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ mya ni maˬ shaˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ shaˇ˗eu jeˬ Dawˬtsoˆ 12:13-ahˇ kawˆ shawˆ˗ehˇ pah mehˬ taˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ “Miˬyehˇ˗ahˇ guˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ naˇ haˬ geuꞈ˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ beh taˬ˗euˬ˗aˬ, kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ bi mˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ guˆ naˇ, mehˬ hu paw aˬ jeˬ keuˆ le teuˇ le˗euˬ kʼawꞈ, kamˬ daˬ coeˇ˗awˇ, saˇ jaˇ ziꞈ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ neh˗iˬ maˬ laˆ cawˆ laˇ nya˗a. w23.06 19 ¶17-19

Miˬyehˇ neh kamˬ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ “nuiˇ mahˬ˗ahˇ nuiˇ luꞈ˗eu gʼaˬ ehˇ˗eu” lehˇ dahˬ beh taˬ˗euˬ meh. (Pah. 21:5) Dawˬ teu naˇ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ neh kamˬ taˬ˗euˬ smˬ poˆ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ poˆ pyeuꞈ meh. Teu naˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ kamˬ taˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh kamˬ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ dui mehˬ hu paw ngehˬ tsaꞈ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ jah nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ “jaˬ myawꞈ maˬ myawꞈ˗eu” miˇ neh meh. (Tiˇ. 1:2) Teu miˇ neh Pah mehˬ˗eu 21:5, 6 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu dawˬ˗ahˇ aˬ diˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ “Ngaˇ yawˬ jeˬ na luꞈ yaw shuiꞈ jahˇ paˇ jiˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ mehˬ hu paw mˇ nehˬ˗eu lehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ saˇ jaˇ dawˬ teu maˇ diˇ byah laˇ meh lehˇ siˬ duˬ˗eu miˇ neh pyeuꞈ laˇ dzeuˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Yaˇ. 46:10. w23.11 3-4 ¶7-8

Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya deuˆ ceh ceh luꞈ˗a siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ haw ma. Yeˬsuˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ shaˬ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ ya shiˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ ngeh, Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ toˆ˗ehˇ taˬ ehˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Kuˆ. 8:31-33) Kʼoeˇ naˇ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ nawˇ huiˬ ngaˇ huiˬ˗eu lehˇ pyehˇ dzaˬ˗eu meh. (Kuˆ. 9:33, 34) Yeˬsuˇ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ jiˇ Beˬtuˆluˆ suˬ suˬ saˬ saˬ˗ehˇ gʼeh˗eu miˇ neh tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ naˬ baꞈ coeˇ tsehˆ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 18:10) Uˬ ciꞈ teu miˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ Beˬtuˆluˆ tsawˇ haˬ tsawˇ guˆ pyeuꞈ˗iˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya nya lehˇ smˬ poˆ byah ni pyehˇ˗euˬ meh. (Kuˆ. 14:66-72) Teu miˇ neh Beˬtuˆluˆ cehˆ zaꞈ˗iˇ˗awˇ ngoeˇ dui dui˗euˬ mehYeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ˗aˬ siˬ. Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ bo saˆ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 21:15-17) Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ neh kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh. Beˬdeˬgoˇdeˬ aˇ nah˗ahˇ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ beh beh˗eu deuˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ Beˬtuˆluˆ jiˇ ahˇ˗eu meh. w23.09 22 ¶6-7

Beˬtuˆluˆ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ cawˬ cawˬ˗ahˇ “Miˬyehˇ neh naw maꞈ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ yawˇ yawˇ maꞈ˗ahˇ bo saˆ˗awˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ meh. (1 Beˬ. 5:1-4) Aˬ dui sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ ngehˬ gʼeh nehˬ mawꞈ˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na˗aˬ, gaˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ myaˬ˗eu miˇ neh, gʼaˬ doeˇ doeˇ˗eu miˇ neh, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ gʼeh nya nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ. Beˬtuˆluˆ “aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu tsawˇ haˬ deuˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ caw ba˗awˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Beˬ. 4:11) Mehˇ nmˇ deuˬ nymˬ˗mˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ laˆ byoˆ nehˬ jiˇ nya˗eu shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ puˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ ‘yawˇ bo˗eu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ Huiˬ˗eu Yawˇ bo˗eu gʼaˬ’ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ nawˇ naˆ maˬ tseˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Aˬ yawꞈ naˇ nymˬ˗mˇ maˬ ehˇ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, caw ba nehˬ nya meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ngehˬ gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu ‘yawˇ yawˇ maꞈ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ mˇ mehˬ shaˇ mehˬ mehˬ’˗eu gʼaˇ duˬ, shaˇ taˬ˗euˬ tehꞈ meh. w23.09 29-30 ¶13-14

Aˬ dui miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu nui noeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ ahˇ laˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ nui ma maˬ ahˇ ni pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. (1 Gawˇ. 3:19) Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ‘miˇ tsaˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ’ neh uˆ tehˬ taˬ˗euˬ meh. Beˬlaˬgaˬ hawˇ˗eu Saˬdiˬlehˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, meuˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw laˇ taˬ˗euˬ meh. Dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ ni bi jaˆ taˬ˗euˬ aˇ muˇ teu nyiˬ muˇ˗ahˇ Yeˬsuˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ dehˬ nehˬ˗euˬ meh. (Pah. 2:14, 20) Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ deuˬ˗ahˇ ha geuꞈ laˇ ni nyehꞈ suꞈ laˇ nya˗eu meh. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ aˬ dui˗ahˇ naw maꞈ jah˗eu jeˬ aˇ dzehˬ dzeuˇ nga lehˇ ehˇ laˇ nya˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ bi naˇ haˬ, maˬ bi caw teh˗eu gʼaˇ duˬ nyehꞈ suꞈ laˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ teu naˆ naˆ˗ehˇ dehꞈ shawˇ maˬ dehꞈ shawˇ kʼawꞈ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ doˆ laˇ˗a lehˇ ehˇ laˇ nya˗awˇ, Jaˇliꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ teu jiˇ saˇ ka˗ahˇ maˬ paˇ miˇ mehˬ lehˇ ehˇ laˇ nya˗eu meh. Tiˬ poˆ na˗aˬ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ nehˬ˗euˬ jeˬ maˬ shaw laˇ nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗awˇ, “Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ” maˬ ngeuˇ ni mˇ mawꞈ laˇ nya˗eu meh.”—1 Gawˇ. 4:6. w23.07 16 ¶10-11

Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ ma pyeuꞈ˗eu Maˬliˇ gʼaˬ kʼaˆ˗eu jeˬ loˬ˗eu meh. Maˬliˇ maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ mi na˗ehˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Gaˬbeˬlaˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nawˇ zaˬ pi leˇ meh lehˇ ehˇ le ngeh, aˬ yawꞈ aˇ naˆ ni noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ haw˗euˬ miˇ neh zaˬ ciˬ zaˬ cu mˇ˗eu gaˇ kawˆ maˬ siˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ mehˬ hu paw Meˬsiˇya pyeuꞈ laˇ˗eu zaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ya haw saˆ˗eu meh. Teu naˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ, Maˬliˇ maˬ yuꞈ taꞈ haw˗euˬ kʼawꞈ zaˬ tsehˆ leˇ˗euˬ gaˇ kawˆ “dahˬ dzaˬ˗iˇ˗eu lehˇ ngehˬ cawˬ tsehˆ taˬ dzeuˇ˗euˬ” Yoˇsehˆ˗ahˇ ya ehˇ nehˬ˗iˇ˗eu meh. Teu naˇ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. (Luˇ. 1:26-33) Maˬliˇ gʼaˬ aˬ gaˇ neh za˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Maˬliˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Gaˬbeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ heu naˆ maˬ tseˇ ja shaw nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh. (Luˇ. 1:34) Kʼoeˇ naˇ Maˬliˇ Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗euˬ “dahˇ taˆ paw jaˆ˗eu meuˬ tiˬ meuˬ”˗ahˇ jawˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ pyeuꞈ˗eu Eˇliˇsaˬbehˆ jawˇ gaˇ iˇ˗euˬ meh. Eˇliˇsaˬbehˆ jawˇ gaˇ gʼa iˇ˗euˬ teu naˇ, Maˬliˇ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ dui dui˗euˬ meh. Eˇliˇsaˬbehˆ Maˬliˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ le˗eu lehˇ gʼeh˗eu Maˬliˇ˗euˬ aˬ li nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. (Luˇ. 1:39-45) Maˬliˇ Yeˬhawˇbaˬ “aˬ yawꞈ˗euˬ laꞈ du neh baoˬ huiˬ˗eu deuˬ mˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇ. 1:46-51, YB18) Yeˬhawˇbaˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ Gaˬbeˬlaˇ hawˇ˗eu Eˇliˇsaˬbehˆ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Maˬliˇ˗ahˇ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ maˇ jawˆ ni mawˇ laˇ˗eu meh. w23.10 14-15 ¶10-12

Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi tseˇ doˆ˗euˬ 144,000 gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ dui dui˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mˬ taˆ piˇ ma ya geuꞈ˗awˇ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya mˇ˗eu meh. (Pah. 14:1) Sehˬ gʼawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu jawˇ duˬ heu naˇ, tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ bi siˬ˗eu aˇ baˇ pyeuꞈ meh. (Maˆ. 8:15-17) Muiˬ dui shawˇ dui dui˗eu jawˇ duˬ heu naˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ jawˇ duˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu aˇ baˇ pyeuꞈ meh. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu jawˇ duˬ hawˇ˗eu muiˬ dui shawˇ dui dui˗eu jawˇ duˬ yaw kaˬ taw paˆ taˬ˗euˬ “saˬ paˇ” heu naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ byah kuꞈ˗eu shiˬ shaˬ jiˇ gʼawˇ mawˇ˗ahˇ bi siˬ˗eu aˇ baˇ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ gʼawˇ mawˇ pyeuꞈ luꞈ naˇ, aˬ yawꞈ mˬ kʼoeˇ taˆ le˗awˇ yaw sahˇ paw˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma˗ahˇ piˇ ma yaw huiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ maˬ mˇ leˇ nya˗a. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ gʼawˇ mawˇ ya lawˇ nehˬ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu jeˬ teu naˇ, tseˇ doˆ taˬ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ mˬ taˆ le daˆ nya ni gaˇ ma pah dahˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ mˬ taˆ laꞈ sawˬ za˗eu gʼaˇ duˬ shiˬ shaˬ jiˇ gʼawˇ mawˇ ya damˬ nehˬ˗eu meh. .—Heˬ. 10:19, 20; 1 Gawˇ. 15:50. w23.10 28 ¶13

Giˇdoˬ Eˇpaˬleˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ehˇ doeˇ laˇ ngeh je lawˆ ni mˇ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Daˇ. 8:1-3) Aˬ yawꞈ nui pehˇ neh maˬ mˇ kʼoꞈ nehˬ˗aˬ. Giˇdoˬ aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ, nui pehˇ bi shuꞈ˗iˇ˗eu dawˬ deuˬ ngehˬ˗eu heu neh taˬ aw˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ ehˇ doeˇ laˇ gaˇ ya daˬ ngeh, Giˇdoˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ aˬ cawˬ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ nahˬ yu ni mˇ kʼoꞈ nehˬ nya˗eu meh. (Koˆ. 3:13) Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ myaˬ laˇ˗eu meh. Giˇdoˬ Miˇdiˬyaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ˗euˬ miˇ neh, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ laˇ ngeh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗euˬ meh. (Daˇ. 8:22, 23) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Giˇdoˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ luiˆ nya ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Gawˇ. 4:6, 7) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ dawˬ mehˬ zawˇ˗ehˇ mehˬ nya nya lehˇ ja ceuˬ laˇ ngeh, ngaˇ mehˬ˗eu gaˇ kawˆ teu naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh oe˗euˬ tehꞈ meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ dzaw nehˬ taˬ˗euˬ meh lehˇ ehˇ nya meh. Tiˬ poˆ na aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, ngaˇ nui deuˬ neh yawˬ ha˗ahˇ bi ya leˇ ni jahˇ nya laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ ni jahˇ nya laˬ lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. w23.06 4 ¶7-8

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-euˬ shaˇ dawˬ-ahˇ dawˬ k’oꞈ maˬ biꞈ naˇ, aˬ dui yawˬ ha-ahˇ heu loꞈ-ehˇ ya naˇ haˬ-eu meh. ‘Ngaˬ neh shaˇ˗euˬ jeˬ teu tsaˬ ngaˇ loˇ?’ Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ muiˬ dzehˬ˗eu lehˇ siˬ nya ma lehˇ noeˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui neh shaˇ˗euˬ jeˬ mehˬ hu paw gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui shaˬ zahˬ tiˬ hmˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˇ˗euˬ naˇ, aˬ dui neh shaˇ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ˗eu laˆ piˇ˗eu jeˬ jaˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, tiˬ poˆ na aˬ dui neh shaˇ˗euˬ jeˬ Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (1 Yoˇ. 5:14) Zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ aˬ da aˬ ma˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Teu loꞈ˗ehˇ shaˇ˗eu jeˬ teu naˇ, zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu shaˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ ni tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ ka tiˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˬ ha˗euˬ nui ma neh tseˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ geuꞈ mawꞈ˗eu meh. (Mehˬ. 10:12, 13; 30:19, 20) Teu miˇ neh aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ ni zaˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mehˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya˗eu meh.—Dawˬ. 22:6; Peˇ. 6:4. w23.11 21 ¶5; 23 ¶12

Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu heu naˇ gaˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga? Jaˇliꞈ dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ˗eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ, Pawˇluˆ neh zmˬ taˬ˗euˬ “gʼaˬ biꞈ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ zmˬ taˬ˗euˬ meh. “Gʼaˬ biꞈ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, naꞈ dui dui˗eu shaˬ zahˬ puˬ luꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ˗euˬ behˇ dzeˇ yawꞈ gaˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui shaˬ luꞈ zahˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Gawˇliˬtu 7:6, 7, 13) Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ tiˬ gaˇ taꞈ˗eu meh. Gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu deuˬ naˇ, shaˬ luꞈ zahˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ jeˬ hu ahˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Pawˇluˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ taꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nga lehˇ haw ma. Pawˇluˆ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ “gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu Aˬda pyeuꞈ˗awˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.—2 Gawˇ. 1:3. w23.11 9 ¶8-10

Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ meh lehˇ noeˬ tmˬ nya meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ Teˇsaˬloˇni meuˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “naw maꞈ nehˬ˗ehˇ nga maꞈ jawˇ ngeh neh, kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui ya daˬ tehꞈ˗a lehˇ naw maꞈ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ keuˆ le teuˇ le luꞈ˗eu” meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Teˇ. 3:4) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “nga maꞈ ya daˬ˗euˬ shaˬ zahˬ naw maꞈ˗ahˇ bi siˬ mawꞈ miˇ˗a. . . . Maˬ paˇ ya dehꞈ˗eu miˇ˗a lehˇ noeˬ jiˇ˗euˬ ma” lehˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. (2 Gawˇ. 1:8; 11:23-27) Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ jiˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ meh lehˇ noeˬ tmˬ nya meh. (2 Tiˆ. 3:12) Nawˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ jah˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh cawˬ hawˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ deuˬ nawˬ˗ahˇ cehꞈ lehꞈ ka laˇ gaˇ, laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya daˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˇ gaˇ kawˆ yawˬ kawˆ na luꞈ˗ahˇ yaw sui yaw dawˇ dawˇ lehˇ dehꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ shaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ de loˇ? (Heˬ. 13:18) Nawˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ ja nehˬ˗eu miˇ neh miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ neh laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya daˬ luꞈ de loˇ? Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu maˬ kaˬ, Pawˇluˆ aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ paˬ˗ehˇ gʼeh meh lehˇ ehˇ˗eu meh. w23.12 10-11 ¶9-10

Yaˬkoˆ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Yaˬkoˆ˗euˬ aˬ li Suˇmoˬ hawˇ˗eu Leˬbiˇ aˬ nyaꞈ nymˇ jiˇ daˬ ga ni, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ cawˆ ni jahˇ˗euˬ meh. Yaˬkoˆ gaˬ˗eu Laˬkeˬlaˇ jiˇ aˬ li nyiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ˗ahˇ baw ngeh shiˇ˗euˬ meh. Miˇ kʼahˬ˗ahˇ mehꞈ˗eu shuꞈ˗eu jeˬ keuˆ le ngeh, Yaˬkoˆ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ dui dui laˇ taˬ˗euˬ kʼawꞈ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ ya pawˇ˗iˇ˗euˬ meh. (Beh. 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28) Yaˬkoˆ shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ saˇ˗i tiˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ maˬ jah ni maˬ gʼeh˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ jiˇ Yaˬkoˆ˗ahˇ aˬ myah luꞈ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ myawˬ gahˬ deuˬ myaˬ laˇ ni guiˬ lahˬ biꞈ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yaˬkoˆ shiˇ dzeuˇ shaw mehˬ lehˇ noeˬ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li Yoˇsehˆ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ ya mawˇ kʼoꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni guiˬ lahˬ huiˬ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yaˬkoˆ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗euˬ meh. (Beh. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ gʼoeˇ naˇ, maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ keuˆ le˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu yaw duˬ baw meh. w23.04 15 ¶6-7

Ja ceuˬ 23-ahˇ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu gaˇ kawˆ dawˬ caˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu Yawˇ bo˗eu yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ gaˇ kawˆ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ hehˇ˗eu mehˬ nah caw teh˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ gʼoe˗eu miˇ neh lmˇ boˬ ni shaˬ zahˬ guˆ gaˆ maˬ jaˆ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ za meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ jah ziꞈ˗eu nga? Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ loˬ˗eu jeˬ jaˆ ni aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh Daˬbiˇ mehˬ hu paw aˬ jeˬ keuˆ le teuˇ le˗eu maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ loˬ˗eu jeˬ jaˆ ni caw ba nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˬ myah luꞈ ngehˬ gʼeh meh lehˇ jah ziꞈ˗eu miˇ neh kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.—Ceuˬ. 16:11. w24.01 29 ¶12-13

Miˇ tsaˬ guiˇ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ jiˇ ngeh, miˇ kʼahˬ yaw myaˬ kʼahˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ tiˬ jeˬ˗iˬ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni tsaꞈ gaˬ nya laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ laˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ heu jiˇ miˇ kʼahˬ doe ni iˇ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ Yeˬsuˇ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ siˬ nya ni leh jeh˗eu meh. Jiˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ sheuˬ hehˇ nehˬ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Ka li˗euˬ “aˇ maˇ laꞈ˗ahˇ” jawˇ˗eu meh. (Pah. 2:1) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh, mˇ lehˬ nya meh. Moˇseˬ hawˇ˗eu Yawˇshuˆ maˬ ehˇ, gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ maˬ ehˇ, tiˬ poˆ na mˇ lehˬ˗euˬ meh. (Tsahˬ. 20:12; Shuˆ. 9:14, 15; Maˆ. 3:23) Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ Ka li saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ sheuˬ hehˇ luꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui sheuˬ gʼeh˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ, Yeˬsuˇ neh sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ nya meh. w24.02 24 ¶13-14

Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ aˇ naˆ ni huiˬ˗eu gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗eu heu neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ leˇ nya˗eu meh. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ ngeh aˬ dui neh daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ dui haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu heu meh lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. (Koˆ. 4:8) Teu miˇ neh aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ, yaw tsaˬ yaw dawˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ, baoˬ uˬ taꞈ, seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ nui deuˬ gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ pah mehˬ taˬ˗euˬ nga lehˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ dzawˇ nehˬ˗eu ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu neh aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu ma. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ nga lehˇ haw doˆ nya˗awˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh beu gaˇ˗eu nga lehˇ siˬ nya mawꞈ laˇ nya˗eu meh. (Tehˬ. 5:14-16) Tiˬ nah tiˬ nah aˬ dui kʼaˇ iˇ kʼaˇ laˇ gaˇ, kʼaˇ yehꞈ laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ nya˗eu meh. Teu baˬ da neh nui ma yaw dawˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ siˬ nya mawꞈ laˇ˗eu meh. Heu jeˬ˗ehˇ ja ceuˬ ngeh tiˬ jawˇ Yeˬhawˇbaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.—1 Tiˆ. 2:3, 4. w24.02 10 ¶7

Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ deuˬ ya dzaw taˬ˗eu meh. Maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ dzaw nya taˬ naˇ, aˇ muˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ mˇ cu nya˗eu uˬ taꞈ, nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu˗eu gaˇ jiˇ poˆ mawˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya ni dzaw. Jaˇliꞈ˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu deuˬ naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ aˬ jeˬ mˇ kʼawꞈ pyeuꞈ leˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ceuˬ. 1:1-3) Yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya laˇ˗eu meh. (Dawˬ. 1:3, 4) Mehˇ nmˇ deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ mehˬ˗eu, nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu, mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ gʼoe˗eu meh. Nawˇ yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu dawˬ mehˬ mehˬ˗eu jeˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya naˇ, yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ taˬ nya˗eu meh. Teu naˇ nawˬ˗ahˇ nui jah ziꞈ laˇ ni maˬ ehˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu meh. w23.12 26-27 ¶9-11

Nawˬ˗ahˇ guˆ˗eu nui ma ahˇ laˇ naˇ, Saˬdaˬ maˬ paˇ jawˇ ngeh mehˬ hu paw Yeˬhawˇbaˬ mˇ nehˬ˗eu lehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ. 2014 kʼoꞈ˗euˬ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ aˇ baˇ jahˇ byaˬ˗eu teu laꞈ kʼoeˇ aˬ da pyeuꞈ˗eu gʼaˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ ya siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, 2 Tiˆmoˇseˬ 3:1-5 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu dawˬ˗ahˇ tahˬ poˆ˗ehˇ shaˇ noeˬ haw lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. “Miˇ shuiꞈ˗ahˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh lehˇ siˬ nya˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗aˬ aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu, dui dui baw˗eu siˬ nya˗eu, taˬ aw˗eu, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu, aˬ da aˬ ma˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu, guiˬ lahˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu, aˬ cawˬ˗euˬ yaw muiˬ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ ja˗eu, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu, nahˬ yu ni gʼeh˗eu, muiˬ˗eu jeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu, nui ma taˬ nya˗eu, laꞈ oˆ awˬ˗eu siˬ nya˗eu, kʼahˬ sehˇ maˬ jehˆ˗eu, byawˬ gʼa muˆ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu, Miˬyehˇ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh gaˬ˗eu, heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ jawˇ˗awˬ.” Nawˇ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ miˇ shuiꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ ja ja˗ehˇ jawˇ ma laˬ? w24.01 6 ¶13-14

Jaˇliꞈ˗ahˇ “Aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ ahˇ laˇ dui dui miˇ˗a. (Ceuˬ. 149:4) Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, ‘Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ meh laˬ leˇ heuʼ lehˇ noeˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ haw˗awˇ gʼaˬ baˬ haw˗euˬ meh. (1 Saˬ. 1:6-10; Baˆ. 29:2, 4; Ceuˬ. 51:11) Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ za nya meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ joˆ˗ehˇ za nya˗eu nga? Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ ya jah˗awˇ, iˇ cuꞈ ya shawˇ˗eu meh. (Yoˇ. 3:16) Heu naˇ aˬ dui iˬ baˇ˗ahˇ neh noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ saˇ jaˇ dzaˬ dzeuˇ˗euˬ lehˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Kʼehˇ. 2:38; 3:19) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ heu loꞈ˗ehˇ jahˇ gaˇ ya mawˇ ngeh aˬ yawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ dui a nehˬ ngeh dzaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ daˆ leꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ sawˇ˗eu meh.—Ceuˬ. 25:14. w24.03 26 ¶1-2

Miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ aˬ dui˗ahˇ taˬ paˇ tsaꞈ gaˬ lehˇ dawˬ biꞈ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui tsaˬ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ maˬ naˬ leˇ˗eu heu neh zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ byah nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ. Aˬ dui yaw myaˬ gʼaˬ gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, nui ma paw maˬ ehˇ, shaˬ zahˬ ya mˇ luꞈ˗eu meh. Yawˬ ha gaˬ˗eu gʼaˬ bi shiˇ˗euˬ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ kawˆ jaˆ˗eu, kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ gaˇ ya daˬ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ shaˬ zahˬ nui deuˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui yaw jaw naˇ gawˇ maˬ ngeuˇ naˇ, guiˇ deuˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, shaˬ zahˬ teu deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ˗eu shaˬ dzehˬ˗eu meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ puˬ luꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ˗ahˇ ja nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ dzawˇ nehˬ˗awˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ “nawˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh tehꞈ˗a” lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. (Ceuˬ. 37:3, 5) Maˬ tsehˆ leˇ ni guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ “shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ” nya ni caw baˬ nehˬ˗eu meh. (Maˆ. 12:12) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ “aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ kuˇ ngeh ka kʼoꞈ nehˬ˗eu meh.”—Ceuˬ. 145:18, 19. w23.05 5-6 ¶12-15

Aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh, ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nyaʼ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗awˇ, teu˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. (Peˇ. 5:17) Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ poˆ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ mˇ caw naˇ, yaw gahˇ gahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu meh.“Haiˬ dui dui˗eu gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ doˆ laˇ gaˇ keuˆ ni miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ˗euˬ mehˬ nah bi caw teh mawꞈ˗eu meh. (1 Yoˇ. 5:19) Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ poˆ˗eu, sahˬ boꞈ dzaw goˇ˗eu, mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu, heu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ laˇ˗eu yaw awˬ meh. Teu deuˬ˗ahˇ caw teh laˇ shaw˗euˬ naˇ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ ahˇ laˇ shaw˗euˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ leh jeh˗eu teu naˇ yaw lehˬ nmˇ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. w24.03 24 ¶16-17