Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ heu naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga?

1. Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ehˇ taˬ˗euˬ nga?

Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ mˬ kʼoeˇ taˆ neh uˆ lahˇ˗awˇ, Saˬdaˬ mˬ kʼoeˇ taˆ neh bi biˬ ka˗euˬ mehˬ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 12:1-9) Teu miˇ neh mˬ kʼoeˇ taˆ nui saˇ za˗awˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ naˇ shaˬ zahˬ keuˆ le˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Saˬdaˬ nui ma pehˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ deuˆ luꞈ˗eu miˇ neh meh.—Pah mehˬ˗eu 12:12, 15, 17.

2. Aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

² Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ deuˆ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ aˬ joˆ˗ehˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu nga? (Pah mehˬ˗eu 13:10) Aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya taˬ˗eu heu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ aˬ dui za˗eu guiˬ lahˬ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ jeˬ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ bi laˆ cawˆ˗eu heu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nga lehˇ haw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.

Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ “bi siˬ bi mawˇ˗eu” jeˬ

3. Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga?

³ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ dahˬ beh˗eu heu deuˆ naˇ, aˬ dui˗ahˇ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ “bi siˬ bi mawˇ” laˇ˗eu tiˬ jeˬ na nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 1:1) Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ haiˬ˗eu jeˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, “iˬ ma laˆ shaˆ˗ahˇ jeˬ zaˬ yaw haiˬ tiˬ mawˇ doˆ laˇ”˗awˇ, jeˬ zaˬ teu mawˇ “uˬ coeˇ tseˇ kahˬ tsoꞈ˗awˇ, uˬ duˬ shiꞈ siˬ tsoꞈ˗eu meh.” (Pah mehˬ˗eu 13:1) Kʼoeˇ naˇ, miˇ tsaˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ˗euˬ jeˬ zaˬ yaw haiˬ tiˬ mawˇ byaˆ yahˬ loꞈ˗ehˇ dawˬ ngehˬ˗awˇ, “mˬ˗ahˇ neh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ miˬ dzaˬ ga le ni” jahˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 13:11-13) Dzaˇ˗i jeˬ zaˬ yaw haiˬ tiˬ mawˇ naˇ, “neˇ tseuˆ ni gʼeh˗eu jeˬ zaˬ yaw haiˬ tiˬ mawˇ” pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼoeˇ taˆ meh maˬ laˇ tiˬ gʼaˬ nuiˇ luꞈ˗eu meh. Jeˬ zaˬ yaw haiˬ teu smˬ mawˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ deuˆ luꞈ˗eu myahˇ laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ aˬ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 17:1, 3.

4-5. Daˬyeˬlaˇ 7:15-17 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ deuˬ, aˬ dui˗ahˇ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu haiˬ˗eu jeˬ zaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁴ Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu teu deuˬ naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, jeˬ zaˬ yaw haiˬ deuˬ hawˇ˗eu meh maˬ laˇ naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ jeˬ hu gʼoˆ shaw˗eu loˬ meh. Aˬ dui˗ahˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ, Jaˇliꞈ meh. Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ teu˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ dmˬ yawˬ˗ahˇ jiˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, bawˇlawˇpeh Daˬyeˬlaˇ “tiˬ mawˇ tiˇ mawˇ maˬ duˇ leˇ˗eu huiˬ dui dui˗eu bawˇ tsahˬ jeˬ zaˬ oeˬ mawˇ, iˬ ma laˆ shaˆ˗ahˇ neh doˆ laˇ˗euˬ” lehˇ yuꞈ maˆ maˆ mawˇ˗euˬ meh. (Daˬyeˬlaˇ 7:1-3) Aˬ yawꞈ jeˬ zaˬ heu oeˬ mawˇ naˇ, “miˇ kʼahˬ kʼahˬ ma oeˬ kʼahˬ” maˬ ngeuˇ naˇ “sahˬ paˬ oeˬ gʼaˬ”˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Daˬyeˬlaˇ 7:15-17-ahˇ gui.) Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ jeˬ zaˬ yaw haiˬ heu naˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh.

⁵ Nymˬ˗mˇ aˬ dui Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu bi siˬ bi mawˇ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ haw ma. Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ bi siˬ biˬ mawˇ˗eu jeˬ teu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ gʼoˆ shaw nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui haiˬ˗eu jeˬ zaˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ jeˬ hu haw ma. Jeˬ zaˬ teu naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga? Gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga lehˇ haw ma.

Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ naˇ aˬ geu deuˬ nga lehˇ ya siˬ

6. Pah mehˬ˗eu 13:1-4 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ uˬ duˬ shiꞈ siˬ tsoꞈ˗eu jeˬ zaˬ yaw haiˬ teu mawˇ naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

⁶ Uˬ duˬ shiꞈ siˬ tsoꞈ˗eu haiˬ˗eu jeˬ zaˬ heu mawˇ naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (Pah mehˬ˗eu 13:1-4-ahˇ gui.) Jeˬ za teu mawˇ naˇ kʼaˬ zuiˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˬ kuiˇ aˬ laꞈ kʼaˬ hmˇ˗ahˇ duˇ˗awˇ, kʼaˬ meh aˇ laˬ jaˬ shiˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Uˬ coeˇ tseˇ kahˬ tsoꞈ˗eu meh. Bi siˬ bi mawˇ˗eu teu oeˬ jeˬ naˇ, Daˬyeˬlaˇ sahˬ boꞈ yaw huiˬ 7 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu haiˬ˗eu jeˬ zaˬ kʼoeˇ oeˬ mawˇ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ naˇ, jeˬ zaˬ teu oeˬ mawˇ˗ahˇ neh bi si bi mawˇ˗eu jeˬ teu oeˬ jeˬ luꞈ, jeˬ zaˬ tiˬ mawˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya mawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh jeˬ zaˬ teu naˇ, uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ tiˬ maꞈ maˬ ngeuˇ naˇ, miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu aˇ maꞈ tiˬ maꞈ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Yoˇhaˬ jeˬ zaˬ teu mawˇ naˇ “Miˇ tsaˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ”˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za taˬ˗euˬ meh lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh teu naˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ tiˬ maꞈ naˆ tehꞈ˗ehˇ huiˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 13:7) Heu gaˇ haw ngeh, jeˬ zaˬ yaw haiˬ teu mawˇ naˇ gaˇ hu neh nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ uˆ lahˇ laꞈ˗euˬ, uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.b—Dawˬtsoˆ 8:9.

7. Jeˬ zaˬ yaw haiˬ˗euˬ uˬ duˬ shiꞈ siˬ aˬ yawꞈ siˬ yawꞈ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

⁷ Uˬ duˬ heu shiꞈ siˬ aˬ yawꞈ siˬ yawꞈ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ yaw huiˬ 17 naˇ aˬ dui˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ poˆ mawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, yaw huiˬ 17 teu laꞈ kʼoeˇ yaw huiˬ 13 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu jeˬ zaˬ yaw haiˬ kʼoeˇ mawˇ˗euˬ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Pah mehˬ˗eu 17:9,10 laꞈ kʼoeˇ “Sahˬ paˬ shiꞈ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ kʼawꞈ pyeuꞈ˗eu meh. Ngaˬ gʼaˬ ga˗iˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ uˆ lahˇ luꞈ˗a siˬ. Tiˬ gʼaˬ˗aˬ, maˬ doˆ le˗aˬ siˬ. Aˬ yawꞈ doˆ le ngeh, tiˬ kʼehˬ tiˬ yamˬ tehꞈ˗ehˇ ya uˆ lahˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Saˬdaˬ zmˬ luꞈ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ neh, uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ shiꞈ maꞈ naˇ, “uˬ duˬ”˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ yawˬ deuˬ yawˬ naˆ maˬ tseˇ baoˬ jaˆ dzehˬ˗eu miˇ neh meh. Miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu aˇ maꞈ teu shiꞈ maꞈ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ deuˬ dui dui˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu ngaˬ hmˬ ga˗iˇ dzeuˇ˗euˬ meh. Teu naˇ, Iˇjiˇtuˆ, Aˬshuˇliˆ, Baˬbuˇloˬ, Meˬdiˇ Paˇshaˇ, Gaˬliˇ heu deuˬ pyeuꞈ meh. Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ gaˇ kawˆ heu yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ ya mawˇ ngeh yamˬ˗ahˇ, teu ngeh yamˬ˗ahˇ Loˇmaˆ miˇ kʼahˬ naˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu koꞈ hmˬ aˬ yawꞈ hmˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˇ saˬ saˬ˗eu hmˬ pyeuꞈ˗eu, miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu shiꞈ hmˬ aˬ yawꞈ hmˬ naˇ aˬ suˇ gʼaˬ nga?

8. Jeˬ zaˬ yaw haiˬ˗euˬ uˬ duˬ shiꞈ siˬ aˬ yawꞈ siˬ naˇ, aˬ geu pehˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

⁸ Daˬyeˬlaˇ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ maˬ keuˆ laˇ mi ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ deuˬ, aˬ dui˗ahˇ jeˬ zaˬ yaw haiˬ heu mawˇ˗euˬ uˬ duˬ shiꞈ siˬ aˬ yawꞈ siˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˇ saˬ saˬ˗eu siˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu uˬ duˬ heu siˬ naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ ‘Sahˬpaˬ˗euˬ aˇ nah’ pyeuꞈ˗eu aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu pehˬ naˇ, aˬ geu pehˬ nga? (Pah mehˬ˗eu 1:10) Teu naˇ nymˬ˗mˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ luꞈ˗eu Eˬgaˬlamˬ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ dui Pah mehˬ˗eu 13:1-4-ahˇ haw ngeh, teu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ jeˬ zaˬ yaw haiˬ˗euˬ uˬ duˬ shiꞈ siˬ aˬ yawꞈ siˬ naˇ, Eˬgaˬlamˬ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

9. “Yawˇ˗euˬ uˬ coeˇ˗ahˇ duˇ˗eu uˬ coeˇ nyiˬ coeˇ” tsoꞈ˗eu haiˬ˗eu jeˬ zaˬ heu mawˇ naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

⁹ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ yaw huiˬ 13 laꞈ kʼoeˇ jeˬ zaˬ yaw haiˬ˗euˬ uˬ duˬ shiꞈ siˬ aˬ yawꞈ siˬ pyeuꞈ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu Eˬgaˬlamˬ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Jeˬ zaˬ yaw haiˬ heu mawˇ “yawˇ˗euˬ uˬ coeˇ˗ahˇ duˇ˗eu uˬ coeˇ nyiˬ coeˇ tsoꞈ˗awˇ, byaˆ yahˬ loꞈ˗ehˇ dawˬ ngehˬ˗eu meh.” Kʼoeˇ naˇ, “zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya jeˬ mˇ mehˬ˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ mawˇ˗eu mehˬ shi, mˬ˗ahˇ neh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ miˬ dzaˬ ga le ni aˬ yawꞈ jahˇ mehˬ˗euˬ meh.” (Pah mehˬ˗eu 13:11-15) Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ yaw huiˬ 16 hawˇ˗eu 19 laꞈ kʼoeˇ jeˬ zaˬ yaw haiˬ heu mawˇ˗ahˇ “maˬ ngeuˇ˗eu Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu gʼaˬ” lehˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 16:13; 19:20) Daˬyeˬlaˇ jiˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu Eˬgaˬlamˬ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ “laˆ cawˆ˗eu jeˬ mˇ” meh lehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Daˬyeˬlaˇ 8:19, 23, 24) Miˇ tsaˬ guiˇ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ maˇ diˇ teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗euˬ meh. Miˇ tsaˬ guiˇ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ aˇ saˬ bi saˬ˗eu Nuˇkiꞈ˗liˬyaˬ maˬ puˇ nyiˬ siˬ˗ahˇ Beˇtiꞈ˗shuiꞈ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ˗ahˇ˗euˬ miˇ tsaˬ zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu deuˬ neh jahˇ˗euˬ meh. Teu naˇ, miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu baoˬ jaˆ˗eu Eˬgaˬlamˬ hawˇ˗eu Aˬmeˬliˇkaˬ “mˬ˗ahˇ neh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ miˬ dzaˬ ga le” ni jahˇ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh.

10. ‘Jeˬ zaˬ yaw haiˬ mawˇ˗euˬ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ’ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga? (Pah mehˬ˗eu 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ Aˬ dui dzaˇ˗i jeˬ zaˬ yaw haiˬ tiˬ mawˇ˗ahˇ paˇ haw ma. Jeˬ zaˬ heu mawˇ naˇ, uˬ duˬ shiꞈ siˬ tsoꞈ˗eu jeˬ zaˬ yaw haiˬ mawˇ nehˬ˗ehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ naˇ neˇ tseuˆ ni gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗ahˇ ‘jeˬ zaˬ yaw haiˬ mawˇ˗euˬ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ’ lehˇ kuˇ taˬ˗awˇ, “sahˬ paˬ yehꞈ gʼaˬ tiˬ gʼaˬ” lehˇ jiˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh.c (Pah mehˬ˗eu 13:14, 15; 17:3, 8, 11-ahˇ gui.) Jaˇliꞈ˗ahˇ “sahˬ paˬ teu gʼaˬ” yaw dehꞈ dehꞈ yaꞈ˗euˬ kʼawꞈ byoˆ˗iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ kʼehˬ naˇ, paˇ doˆ kʼoꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Dawˬ heu naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ luꞈ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu aˇ maꞈ˗ahˇ ehˇ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh. Yaw beh aˇ maꞈ teu˗ahˇ Miˇ kʼahˬ deuˬ gm leˇ˗euˬ aˇ maꞈ lehˇ kuˇ˗euˬ meh. Aˇ maꞈ teu miˇ tsaˬ guiˇ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ byoˆ˗iˇ˗awˇ, aˇ nah naˇ nymˬ˗mˇ jaˆ luꞈ˗eu Miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu aˇ maꞈ lehˇ paˇ pyeuꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ meh.

11. Miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ aˇ maꞈ deuˬ pyeuꞈ˗eu haiˬ˗eu jeˬ zaˬ aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh guˆ˗eu maˬ loˬ˗eu nga?

¹¹ Uˆ lahˇ˗eu aˇ maˆ deuˬ pyeuꞈ˗eu haiˬ˗eu jeˬ zaˬ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ deuˆ˗eu gʼaˇ duˬ laˆ luiˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ “miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ˗eu sahˬ paˬ deuˬ”˗ahˇ “baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ Aˇnah” pyeuꞈ˗eu Aˬmaˬgeˬdoˬ˗ahˇ guiˇ deuˆ˗eu gʼaˇ duˬ, bi uiˬ laˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 16:13, 14, 16) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Baoˬ huiˬ dui dui˗eu Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ kawˇ maˇ˗ehˇ caw ba le˗eu meh.—Yeˬsaˬgeˬlaˇ 38:21-23.

12. Haiˬ˗eu jeˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga?

¹² Haiˬ˗eu jeˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga? Pah mehˬ˗eu 19:20 laꞈ kʼoeˇ “Jeˬ zaˬ yaw haiˬ kʼoeˇ mawˇ hawˇ˗eu, aˬ yawꞈ mehˬ shi aˬ cawˬ˗ahˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ mˇ mehˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗eu Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu kʼoeˇ gʼaˬ˗ahˇ bi nyehꞈ mi˗euˬ meh. (Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ mˇ mehˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ, jeˬ zaˬ yaw haiˬ kʼoeˇ mawˇ neh jmˬ diˬ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu, jeˬ zaˬ yaw haiˬ kʼoeˇ mawˇ˗euˬ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ mehˇ shuiˇ shuiˇ za taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu meh.) Jeˬ zaˬ yaw haiˬ kʼoeˇ mawˇ hawˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu kʼoeˇ gʼaˬ˗ahˇ, miˬ dzaˇ dzaˇ shuiˇ doꞈ luꞈ˗eu miˬ dzaˬ lah laꞈ kʼoeˇ yaw dehꞈ˗ehˇ baꞈ puꞈ nehˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ, aˬ yawꞈ maꞈ uˆ lahˇ luꞈ ngeh yamˬ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi laˆ cawˆ˗eu meh.

13. Ka li zaˬ deuˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ baˬ da neh, aˬ jeˬ ya puˬ luꞈ˗eu nga?

¹³ Gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga? Ka li zaˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu aˬ dui Miˬyehˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ya ziꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 18:36) Toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ baꞈ maˬ ya baꞈ˗a. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu yaw awˬ nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ dawˬ neh maˬ ehˇ, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh maˬ ehˇ, gʼaˬ biꞈ ni nyehꞈ suꞈ laˇ nya˗eu miˇ neh meh. Teu˗ahˇ ha geuꞈ˗eu deuˬ naˇ, haiˬ˗eu jeˬ zaˬ neh tsaˬ bi tsoˆ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 13:16, 17) Teu loꞈ˗ehˇ tsaˬ bi tsoˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ jiˇ maˬ paˇ za meh. (Pah mehˬ˗eu 14:9, 10; 20:4) Teu miˇ neh aˬ dui˗ahˇ nyehꞈ suꞈ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui gʼaˬ maˬ baˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh.

Meh maˬ laˇ ma, daˬ ga daˬ nyoeˇ siˬ ni aˇ saˬ ya saˬ

14. Pah mehˬ˗eu 17:3-5-ahˇ haw ngeh, gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu aˬ jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ nga?

¹⁴ Gʼaˬ kʼehˇ Yoˇhaˬ aˬ yawꞈ neh paˇ ya mawˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh “zahˬ leˇ˗euˬ” meh. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ ya mawˇ˗euˬ nga? Zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu haiˬ˗eu jeˬ zaˬ kʼoeˇ taˆ nuiˇ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 17:1, 2, 6) Aˬ yawꞈ naˇ “Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma” lehˇ kuˇ˗eu “meh maˬ laˇ” pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ “miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ deuˬ” nehˬ˗ehˇ “joe˗euˬ” meh.—Pah mehˬ˗eu 17:3-5-ahˇ gui.

15-16. “Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ nga? Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga?

¹⁵ “Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ suˇ gʼaˬ nga? Zaˬ mi zaˬ heu gʼaˬ miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ joe˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ naˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu yaw duˬ baw meh. (Pah mehˬ˗eu 18:9) Zaˬ mi zaˬ heu gʼaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ kʼoeˇ taˆ nuiˇ luꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh luꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ zaˬ mi zaˬ heu gʼaˬ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗euˬ nui kʼahˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu aˇ maꞈ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu jiˇ maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu aˇ maꞈ teu˗ahˇ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ “miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu deuˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh.—Pah mehˬ˗eu 18:11, 15, 16.

¹⁶ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “meh maˬ laˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ naˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu ma lehˇ ehˇ kʼawꞈ, tiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ neh tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ˗eu meh. (1 Laˬsaˬbaˬ 5:25; Yaˬkoˆ 4:4) Jaˇliꞈ˗ahˇ “miˬ shuiꞈ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (2 Gawˇliˬtu 11:2; Pah mehˬ˗eu 14:4) Gaˇ hu˗euˬ Baˬbuˇloˬ meuˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗euˬ dawˬ pehˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma heu naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ hawˇ˗eu zahˇ kʼawꞈ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 17:5, 18; jw.org gʼoeˇ saiˇ˗ahˇ yuˇ daˆ taˬ˗euˬ “Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ nga?” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ haw.

17. Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga?

¹⁷ Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga? Pah mehˬ˗eu 17:16, 17-ahˇ heu loꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ taˬ˗euˬ meh. “Nawˬ neh ya mawˇ˗euˬ uˬ coeˇ kʼoeˇ tseˇ coeˇ hawˇ˗eu jeˬ zaˬ yaw haiˬ kʼoeˇ mawˇ meh maˬ laˇ kʼoeˇ gʼaˬ˗ahˇ muiˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ yuˇ geuꞈ jiˇ˗awˇ, neˇ myawˆ ni byehˇ dzeh yaꞈ tehꞈ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ yawˬ˗euˬ shaˬ jiˇ dzaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ miˬ dzaˬ keuˬ dzeh tehꞈ˗a. . . . Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ mˇ˗eu nui ma aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ dawˆ ahˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh.” Yeˬhawˇbaˬ neˇ tseuˆ ni gʼeh˗eu haiˬ˗eu jeˬ zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu aˇ maꞈ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jaˆ˗eu zahˇ kʼawꞈ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ cawˆ jiˇ ni miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 18:21-24.

18. Aˬ dui Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma nehˬ˗ehˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ taꞈ ni yaw gʼawˬ gʼawˬ lehˇ, aˬ joˆ˗ehˇ ya jawˇ˗eu nga?

¹⁸ Gaˇ kawˆ heu naˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga? Aˬ dui aˬ dui˗euˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ naˇ, “Aˬda Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi shawˇ jehˆ ni gʼeh˗awˇ maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ” ya bi pyeuꞈ meh. (Yaˬkoˆ 1:27) Aˬ dui mehˬ bahˬ˗eu jeˬ neh maˬ ehˇ, maˬ tsaˬ˗eu bawˬ˗iˬ deuˬ neh maˬ ehˇ, maˬ muiˬ˗eu dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ neh maˬ ehˇ, Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu zahˇ hawˇ˗eu mah loˬ ja maw lawˬ muˇ neh maˬ ehˇ, maˬ ya bi uˆ lahˇ˗a. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ Baˬbuˇloˬ meuˬ meuˬ ma˗ahˇ laˆ cawˆ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ bi laˆ cawˆ˗eu gʼaˇ duˬ, “aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ neh doˆ laˇ˗awˬ” lehˇ saˇ tiˇ ya biꞈ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 18:4.

Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu daˬ ma gʼaˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ

19. “Neˇ tseuˆ ni gʼeh˗eu byaˆ yahˬ” naˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

¹⁹ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ “neˇ tseuˆ ni gʼeh˗eu byaˆ yahˬ”˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 12:3) Byaˆ yahˬ teu mawˇ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ deuˆ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 12:7-9) Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ deuˆ˗awˇ, miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ baoˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 12:17; 13:4) Byaˆ yahˬ teu mawˇ naˇ aˬ suˇ gʼaˬ nga? Aˬ yawꞈ naˇ “aˇ hu ba˗euˬ aˇ lawˇ kʼoeˇ mawˇ pyeuꞈ˗eu, Nehꞈ sahˬ paˬ hawˇ˗eu nehꞈ Saˬdaˬ” pyeuꞈ meh. (Pah mehˬ˗eu 12:9; 20:2) Aˬ yawꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ muiˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ uˆ lahˇ luꞈ˗eu meh.

20. Byaˆ yahˬ teu mawˇ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga?

²⁰ Byaˆ yahˬ teu mawˇ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga? Pah mehˬ˗eu 20:1-3-ahˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ Saˬdaˬ˗ahˇ tawˬ˗ahˇ dawˆ˗eu loꞈ˗ehˇ, yaw li maˬ baw˗eu duˬ kʼahˬ˗ahˇ biˬ ahˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. ‘Tiˬ heˇ kʼoꞈ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ miˇ kʼahˬ tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ mehˇ shuiˇ maˬ paˇ shuiˇ nya’ meh. Aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh, Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ “miˬ dzaˬ hawˇ˗eu miˬ dzaˇ dzaˇ shuiˇ lah kʼoeˇ lah˗ahˇ bi baꞈ ahˇ tehꞈ˗a.” Teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˆ cawˆ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 20:10) Saˬdaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ paw pyawˬ˗eu maˬ muiˬ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ maˬ paˇ jawˇ˗eu miˇ shuiꞈ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ haw sheˇ. Aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

21. Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ˗ahˇ gui ngeh, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu nga?

²¹ Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ bi siˬ bi mawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ ya gʼoˆ shaw˗euˬ heu naˇ, aˇ naˆ ni gʼaˬ ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ naˇ, aˬ suˇ suˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Pah mehˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ, “sahˬ boꞈ heu taꞈ˗ahˇ kʼaˇ gui˗eu tsawˇ haˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 1:3) Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ bi laˆ cawˆ gʼaˬ naˇ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ guiˬ lahˬ za˗eu nga? Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ aˬ dui nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.