Dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ
Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗awˇ gʼawˬ mya jeˬ ya siˬ nya laˇ
Ngaˇ yaw nyiˇ ngeh saˇ pawˇ zaw gaˇ kʼaˇ ya mawˇ ngeh, saˇ pawˇ dziˬ˗awˇ miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ doe ni ya cah law nmˇ˗aˬ, lehˇ noeˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ pyeuꞈ leˇ nya˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a.
Miˇ tsaˬ guiˇ nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ ngaˬ da ngaˬ ma Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh Jeˬmaˬniˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ ngaˇ dehꞈ le˗euˬ ma. Ngaˇ dehꞈ le˗awˇ tiˬ kʼehˬ naˇ nga pehˬ Kehˇnaˬdaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ paˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ meh. Kehˇnaˬdaˬ miˇ kʼahˬ Awˬtaˬgʼawˬ meuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu nga pehˬ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ yaˆ ciˆ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ jawˇ˗eu ma. Nga pehˬ teu ngeh yaw shaˬ shaˬ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ uˬ shawˬ hawˬ nmˇ yaˆ uˆ nehˬ˗ehˇ ya dzaˬ luꞈ˗a siˬ.
Tiˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ ngaˬ ma jawˇ gaˇ gʼa laˇ˗awˇ, Pah mehˬ˗eu 21:3, 4-ahˇ pah˗awˇ gui nehˬ˗euˬ meh. Teu ngeh ngaˬ ma˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw dui dui leˇ˗awˇ ngaˬ ma ngoeˇ˗eu meh. Ngaˬ ma hawˇ˗eu ngaˬ da Jaˇliꞈ dzaw laˇ˗awˇ, tiˬ kʼehˬ naˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ keuˆ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ meh.
Ngaˬ da ngaˬ ma naˇ Gaˬ laˬ pyuˇ dawˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ leh jeh˗eu meh. Ngaˬ da naˇ Awˬtehˇliˬ˗oˬ gahˬ kaˬ Saˇbehˬliˬ meuˬ˗ahˇ myawˬ kʼaˆ mˇ˗eu gaˇ mˇ duˬ tiˬ tsahˇ˗ahˇ uˬ ciꞈ miˇ lah ni gaˇ mˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ mˇ kʼawꞈ ngaˬ da yawˬ jaw na luꞈ ngaˇ hawˇ˗eu ngaˬ nyiˇ Seˬbiˬ˗yaˬ˗ahˇ kuˇ˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu meh. Nga pehˬ yawˬ jaw na luꞈ pehˬ za ma zaˬ˗ehˇ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ dzaw˗eu ma. Ngaˬ da ngaˬ ma nga nyaꞈ nmˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni mehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh 1956 kʼoꞈ˗ahˇ ngaˇ 10 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ da aˬ ma deuˬ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ kʼaˇ noeˬ doˆ laˇ ngeh, ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ˗eu gʼaˬ ahˇ laˇ miˇ˗a.
Sahˬ boꞈ 10 daˇ dzaw gʼaˬ ngeh ngaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ noeˬ laˇ˗euˬ meh. Ngaˬ˗ahˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ heu mˇ mˇ˗ehˇ jawˇ naˇ, nyiˇ ngeh ngaˬ neh miˇ kʼahˬ doe ni cah ma lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ yuꞈ maˆ kʼoeˇ, pyuˇ baꞈ poˆ˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ˗eu miˇ neh maˬ paˇ pyeuꞈ leˇ nya nga lehˇ noeˬ laˇ nya. Tiˬ kʼehˬ naˇ ngaˇ Leˬdiˬ˗oˬ pyehˬ kʼawˬ duˬ tiˬ tsahˇ˗ahˇ dawˬ caˇ pah˗eu gaˇ za˗euˬ ma. Gaˇ teu hmˬ˗ahˇ ngaˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu lehˇ miˇ˗aˇ. Ehˇ kʼawꞈ uˬ ciꞈ paw tehꞈ˗ehˇ ya mˇ˗eu miˇ neh mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ˗iˇ nya ni pyeuꞈ laˇ˗euˬ uˬ taꞈ, Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ gaˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ cawˬ cawˬ laˇ shaw˗euˬ meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh Jaˇliꞈ neh dzaw taˬ˗euˬ siˬ nya˗eu nui ma ngaˬ˗ahˇ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh.
Ngaˇ Awˬtehˇliˬ˗oˬ gahˬ kaˬ Oˬshaˬgʼawˬ meuˬ˗ahˇ pawˇ le˗euˬ ma. Teu gaˇ ngaˇ mehˇ nmˇ Leˬ Noˬmehˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ Leˇsaꞈ˗liˬ uˬ taꞈ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu nui deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ luꞈ gaˇ haw mawˇ˗awˇ, yawˬ ha neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ laˇ nyaˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ caw ba˗awˇ gʼaˬ biꞈ˗eu miˇ neh ngaˇ 1966 kʼoꞈ, Gʼoeˬ siˬ siˬ˗ahˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ dahˬ beh laˇ˗euˬ ma. Teu ngeh ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ maˬ noeˬ taˬ˗euˬ gaˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu lehˇ gʼeh˗eu meh.
Yeˬhawˇbaˬ neh hehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ haw
Ngaˇ sahˬ boꞈ 10 daˇ daˆ luꞈ ngeh, Kehˇnaˬdaˬ miˇ kʼahˬ Toˬloˇtoˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ jaˇ laˇ dawˆ taˬ˗euˬ ma. Aˇ nah naˇ ngaˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ luꞈ ngeh, Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ 4 kʼoꞈ mˇ le lehˇ kuˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ Leˇsaꞈ˗liˬ˗ahˇ ya leˇ taˬ˗euˬ miˇ neh, Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ya mˇ˗iˇ naˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ya kaˬ˗iˇ gaˇ guˆ nya. Ngaˇ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ shaˇ gʼaˬ ngeh, Leˇsaꞈ˗liˬ nehˬ˗ehˇ ya kaˬ˗iˇ kʼawꞈ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mˇ˗iˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma.
Ngaˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ mehˬ tsoeˬ lehˬ ciˬ˗eu paw ya mˇ˗euˬ ma. Aˇ nah naˇ ngaˇ jaˇ laˇ nyehꞈ tehˬ˗eu gʼaˬ ya geuꞈ˗euˬ ma. Teu ngeh Leˇsaꞈ˗liˬ naˇ Ku behˆ gahˬ kaˬ Gaˬtiˬnoˬ meuˬ˗ahˇ dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗eu meh. Ngaˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ Leˇsaꞈ˗liˬ aˬ jeˬ jahˇ luꞈ˗eu maˬ siˬ, ngaˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ heu tsaˬ mehˇ laˬ leˇ heu lehˇ shaˇ noeˬ˗eu ma. Tiˬ nah keuˆ laˇ ngeh ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Leˇsaꞈ˗liˬ˗euˬ aˇ doˆ Leˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ya mˇ le˗awˇ, ngaˬ nehˬ˗ehˇ kuˆ lawˆ tiˬ lawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗euˬ ma. Teu miˇ neh Leˇsaꞈ˗liˬ nehˬ˗ehˇ paˇ ngehˬ cawˬ kʼoꞈ nya laˇ˗euˬ meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh ngaˇ hawˇ˗eu Leˇsaꞈ˗liˬ 1971 kʼoꞈ, Nyiˬ siˬ ba la 27 nah˗ahˇ jiˇ cehˇ baˇ˗euˬ ma. Aˇ nah teu nah naˇ ngaˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ 4 kʼoꞈ ya mˇ˗euˬ aˇ saˬ saˬ˗eu nah pyeuꞈ meh.
1975 kʼoꞈ˗ahˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ mˇ dahˬ beh
Leˇsaꞈ˗liˬ nga nyaꞈ Ku behˆ gahˬ kaˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Pa la dawˬ ngehˬ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ ya mˇ˗iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ neh myaˆ kʼoꞈ naˇ ngaˇ 28 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ mˇ le lehˇ kuˇ˗eu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ zahˬ leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ˗ahˇ aˇ kʼoꞈ yaw nyiˇ nya siˬ, noeˬ dahˇ maˬ doe laˇ nyaˬ siˬ lehˇ noeˬ laˇ nya. Teu ngeh Yeˬlaˬmiˇ 1:7, 8 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ dui dui miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Leˇsaꞈ˗liˬ lawˬ liˬ neh 2 poˆ bi tahˬ haw˗euˬ miˇ neh, uˬ ciꞈ paw yaw muiˬ˗ehˇ maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ ni shaˬ˗eu meh. Teu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ mˇ nya meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ nya. Ehˇ kʼawꞈ Leˇsaꞈ˗liˬ “Yeˬhawˇbaˬ hehˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ haw˗eu maˬ ngeuˇ maˇ˗iˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh nga nyaꞈ gaˇ heu˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ 17 kʼoꞈ mˇ˗euˬ ma.
Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ mˇ laˇ˗euˬ taꞈ naˇ gaˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ myaˬ˗eu miˇ neh, Leˇsaꞈ˗liˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗eu jiˇ maˬ doˆ laˇ nya. Jawˇ nah dzeuˇ tiˬ nah˗euˬ uˬ shawˬ paw laˆ gʼoˆ˗euˬ jaˇ cmˇ teˇ saˇ gaˬ laˇ nya lehˇ cehˆ haw˗iˇ ngeh˗aˬ, tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ teu gaˇ shaˬ paˇ, aˇ siˬ aˇ lu, Ci˗si, kʼaˬ muˇ, aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ hawˇ˗eu naˬ bo lawˬ muˇ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ ka sha tiˬ hmˬ jaˆ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ “Nawˬ˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ dawˬ deh sheuˬ gʼa byawˬ˗iˇ nehˬ de” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ jiˇ ahˇ˗eu meh. Teu ngeh nah mˬ jiˇ shawˇ jehˆ ni meh. Ehˇ kʼawꞈ ni ngaˇ Leˇsaꞈ˗liˬ˗ahˇ iˬ nah dawˬ mehˬ mehˬ˗eu jeˬ ya lehˬ hmˬ˗eu miˇ neh, maˬ iˇ nya nga lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ gʼoˆ shaw nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ nui ma nmˇ maˬ muiˬ˗a. Ngaˬ˗ahˇ nuiˇ mahˬ˗ahˇ ga nuiˇ laˇ˗euˬ nehˬ˗ehˇ nui ma tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ saˇ nya. Ngaˬ˗ahˇ teu ngeh Eˇpeˇsu 5:25, 28-ahˇ noeˬ doˆ laˇ nya. Heu loꞈ˗ehˇ noeˬ doˆ laˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ miˬ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ jiˇ noeˬ keuˆ nehˬ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu jeˬ nga lehˇ noeˬ laˇ nya. Ngaˇ guiˬ lahˬ shaˇ gʼaˬ ngeh, “Laˇ˗awˬ, iˇ kaˇ˗euˇ” lehˇ Leˇsaꞈ˗liˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Teu ngeh Leˇsaꞈ˗liˬ laˬ kʼaˬ yaw duiˇ ma˗ehˇ cehˇ˗eu meh. Nga nyaꞈ lawˬ liˬ zeuꞈ˗awˇ muiˬ dui dui˗eu lawˇ baˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ tiˬ tsahˇ˗ahˇ naˬ˗iˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ teu ngeh nah laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Teu ngeh nah ngaˇ dawˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ kawˆ jiˇ ya lehˬ hmˬ nya˗euˬ ma.
Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ mˇ˗eu heu naˇ, gaˇ kʼawꞈ myaˬ dui dui˗awˇ laˬ kʼaˬ jiˇ cehˇ dui dui miˇ˗a. Nga nyaꞈ Beˇtiꞈ˗shuiꞈ Koˬlamˇbiˬ˗aˬ˗ahˇ neh Ni˗uˇpaˬ˗lamˬ iˇ jawˇ lahˇ˗ahˇ keuˆ ni ya cah˗eu meh. Nymˬ˗mˇ poˆ jawˇ naˇ ngaˬ neh yaw nyiˇ ngeh miˇ kʼahˬ doe ni cah˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ yuꞈ maˆ kʼoeˇ byah laˇ shaw˗euˬ meh. Giˇlaˆ dzaw nymˇ˗ahˇ daˆ˗iˇ mawꞈ kʼawꞈ ni aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gaˇ maˬ mˇ˗iˇ peuˬ nya. Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ mˇ˗iˇ nya paˬ˗ehˇ jiˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ nya nya lehˇ noeˬ nya. Naˇ gawˇ hawˇ˗eu guiˇ deuˆ˗eu jeˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ jaˆ˗eu Ehˇpa˗li kaˆ miˇ kʼahˬ paw sha gʼeh nehˬ laꞈ gaˇ jiˇ guˆ˗eu miˇ neh ma. Nga nyaꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ naˇ heu gaˇ kʼawꞈ byawˬ miˇ˗a.
Bawˇtiˬ˗siꞈ˗ahˇ jaˆ˗eu Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gaˇ mˇ le lehˇ kuˇ˗eu miˇ neh zahˬ leˇ
Bawˇtiˬ˗siꞈ˗ahˇ jaˆ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ gʼa˗iˇ ngeh
1992 kʼoꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ Soˇbi˗yaˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni tsaꞈ gaˬ nya laˇ˗euˬ meh. Nga nyaꞈ˗ahˇ Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Miˇshaˬnaˬliˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗iˇ ma laˬ lehˇ naˇ haˬ laˇ ngeh tsawˬ guˆ˗iˇ˗euˬ lehˇ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ nga nyaꞈ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Nymˬ˗mˇ poˆ jiˇ nga nyaꞈ ‘Yeˬhawˇbaˬ neh hehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ haw ma’ lehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ gaˇ teu˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ ma. Ngaˇ ‘Aˬ yawꞈ nga nyaꞈ˗ahˇ Ehˇpa˗li kaˆ˗ahˇ maˬ bi iˇ˗euˬ miˇ neh maˬ gaˇ nya siˬ’ lehˇ noeˬ˗euˬ ma.
Iˇ keuˆ˗euˬ nehˬ˗ehˇ nga nyaꞈ taˆ leˇ Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ˗euˬ dawˬ dzaw˗euˬ ma. Nga nyaꞈ teu gaˇ iˇ keuˆ˗euˬ myaˆ siˬ naˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ ya mˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ aˇ muˇ 46 muˇ˗ahˇ ya gʼa˗iˇ˗awˇ, Bawˇtiˬ˗siꞈ˗ahˇ jaˆ˗eu Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ, Laˇbiˬ˗yaˬ hawˇ˗eu Liˇtu ni˗ya miˇ kʼahˬ heu 3 kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ muˇ muˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ ya gʼa˗iˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ Laˇsiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Kaˬliˇniˬkaꞈ˗lehꞈ aˇ muˇ˗ahˇ jiˇ ya gʼa˗iˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ Laˇbiˬ˗yaˬ, Liˇtu ni˗ya hawˇ˗eu Laˇsiˬ˗yaˬ˗euˬ dawˬ ya dzaw˗euˬ ma. Heu naˇ maˬ awˬ nya. Ehˇ kʼawꞈ nga nyaꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dawˬ dzaw˗eu leh jeh gaˇ mehˇ nmˇ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ˗eu meh. 1999 kʼoꞈ˗ahˇ Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ˗ahˇ Beˬdeˬlaˇ saˇ naˇ jaˆ laˇ˗awˇ, ngaˇ mehˇ nmˇ Tuˇmaꞈ˗suiꞈ Iˬduˬ, mehˇ nmˇ Lehˇbiˬ Laiˇlehˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ Tawˇmiˬ Kawˇkoˬ heu deuˬ nehˬ˗ehˇ saˇ naˇ gawˬmiˬtiꞈ˗euˬ gaˇ ya mˇ˗euˬ ma.
Aˇ caˇ paw: Lehˆtuˇniˬ˗aˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ dawˬ mehˬ mehˬ luꞈ
Aˇ maˇ paw: 1999 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ pah˗euˬ Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ Beˬdeˬlaˇ˗euˬ saˇ naˇ gawˬmiˬtiꞈ deuˬ
Nga maꞈ Saiˇbiˇliˬ˗yaˬ˗ahˇ bi sha dzeh˗iˇ haw˗euˬ mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ maꞈ tawˬ laꞈ kʼoeˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ gaˇ ya daˬ˗awˇ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ ya gʼawˬ˗iˇ˗euˬ kʼawꞈ, dehꞈ ziˇ doeˇ˗eu lehˇ miˇ˗a lehˇ maˬ noeˬ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le teuˇ le˗euˬ kʼawꞈ, kamˬ daˬ coeˇ˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya ngaˇ lehˇ noeˬ laˇ nya.
Nga nyaꞈ kʼoꞈ lah ehˇ gʼaˬ ni gaˇ˗ahˇ maˬ naˬ ni Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ ma. Aˇ nah naˇ ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Leˇsaꞈ˗liˬ gʼaˬ doeˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ doeˇ laˇ taˬ˗euˬ meh. Dahˬ beh ngeh nga nyaꞈ heu naˇ, gʼawˇ mawˇ mawˇ lah ni gʼawˇ mawˇ naˇ˗eu naˇ gawˇ pyeuꞈ nga lehˇ maˬ siˬ nya˗aˬ. Teu miˇ neh nga nyaꞈ Kehˇnaˬdaˬ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ˗euˬ ma. Teu ngeh Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ Niˬ˗yuˬ Yawˇ gahˬ kaˬ Pehˇteu saˬ meuˬ˗ahˇ saˇ naˇ gawˬmiˬtiꞈ deuˬ˗euˬ dzaw nymˇ˗ahˇ daˆ le lehˇ kuˇ˗eu meh. Teu ngeh ngaˇ iˇ nya˗eu maˬ siˬ miˇ˗a lehˇ shaˇ noeˬ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ guiˬ lahˬ yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ shaˇ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ dzaw nymˇ teu˗ahˇ iˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ biꞈ˗euˬ meh. Dzaw nymˇ teu˗ahˇ daˆ luꞈ ngeh, Leˇsaꞈ˗liˬ jaˆ gʼaˬ laˆ saˆ nya˗euˬ miˇ neh nga nyaꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ myah myah loꞈ˗ehˇ mˇ kʼoꞈ nya laˇ shaw˗euˬ meh.
Ehˇpa˗li kaˆ paw pyawˬ˗ahˇ ya iˇ˗eu miˇ neh nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ
2008 kʼoꞈ˗ahˇ tiˬ miˇ, saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ˗ahˇ neh naˬ gaˬ ngehˬ laꞈ˗awˇ, Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh Kahˇgoˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ nya ma laˬ lehˇ ngehˬ laꞈ˗euˬ meh. Yawˬ nah yawˬ keuˆ laˇ naˇ ngehˬ kʼoꞈ leꞈ lehˇ ehˇ˗eu miˇ neh, shaˇ noeˬ˗eu maˬ doˆ ni zahˬ leˇ taˬ nyaˬ. Ngaˇ ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Leˇsaꞈ˗liˬ˗ahˇ jiˇ maˬ ehˇ nehˬ˗aˬ. Aˬ yawꞈ maˬ yuꞈ kʼaˆ nya gaˇ guˆ˗eu miˇ neh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ maˬ yuꞈ kʼaˆ leˇ˗eu gʼaˬ naˇ, ngaˇ paˇ pyeuꞈ nya. Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, Ehˇpa˗li kaˆ paw pyawˬ˗ahˇ jawˇ˗iˇ˗eu aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗euˬ ma.
Yawˬ nah yawˬ keuˆ laˇ ngeh, ngaˇ Leˇsaꞈ˗liˬ˗ahˇ gaˇ kawˆ teu ehˇ gaˬ nehˬ˗awˇ, “Yeˬhawˇbaˬ aˇ nyaꞈ˗ahˇ Ehˇpa˗li kaˆ paw pyawˬ˗ahˇ bi˗iˇ shaw ngaˇ. Maˬ iˇ haw˗euˬ gaˇ maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a lehˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ ehˇ˗ehˇ jawˇ˗awˇ neh maˬ paˇ geuꞈ nya ngaˇ” lehˇ ja sawˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ Ehˇsaꞈ˗toˬniˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ 16 kʼoꞈ ehˇ gʼaˬ ni Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ gʼaˬ˗awˇ, Kahˇgoˬ miˇ kʼahˬ Kiˬshaˇsaˬ meuˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ˗euˬ Beˬdeˬlaˇ naˇ nyoeˇ jawꞈ ni siˬ keuˇ ni muiˬ˗eu lehˇ meh. Kuˆ lawˆ˗ahˇ le keuˆ ngeh Leˇsaꞈ˗liˬ neh mˇ beh beh˗euˬ jeˬ naˇ, Kehˇnaˬdaˬ˗ahˇ neh oe doˆ ngeh neh yuˇ taˬ taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ dehˬ myahˬ˗euˬ meh. Sahˬ boꞈ aˇ taꞈ teu˗ahˇ “Kʼaˇ˗iˇ keuˆ˗euˬ gaˇ yaw byawˬ byawˬ lehˇ dehꞈ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya mawˇ dzoeˇ˗awˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ jawˇ laˇ ngeh tiˬ jawˇ teu gaˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu aˇ naˆ ni byawˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ nyaˬ. Kʼoeˇ naˇ nga nyaꞈ Ehˇpa˗li kaˆ paw pyawˬ˗ahˇ miˇ kʼahˬ 13 kʼahˬ˗ahˇ saˇ naˇ˗euˬ dah zaˇ ya gʼa˗iˇ˗euˬ ma. Teu miˇ neh nga nyaꞈ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ maˬ duˇ leˇ˗eu nui ma ahˇ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ya mawˇ dzoeˇ˗euˬ ma. Ehˇpa˗li kaˆ˗ahˇ guˆ˗eu nui ma jiˇ byoˆ˗iˇ shaw miˇ˗a. Nga nyaꞈ˗ahˇ heu gaˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ bi mˇ le nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a.
Kahˇgoˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ gʼawˬ mya jeˬ ciˬ daˆ˗awˇ bi dzaˬ˗eu meh. Aˇ boeˬ aˇ mawˇ lawˬ muˇ jiˇ ahˇ˗eu meh. Dahˬ beh ngeh nga nyaꞈ˗ahˇ maˬ dzaˬ peuˬ nya. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ kuiˇ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ dzaˬ dui dui gaˇ ya mawˇ ngeh nga nyaꞈ jiˇ dzaˬ haw˗euˬ gaˇ neh dzaˬ kuiˇ shaw nyaˬ.
Kahˇgoˬ miˇ kʼahˬ nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw jaˆ˗eu pu deuˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ tahˇ joe deh laˇ˗eu meh. Zaˬ miˬ aˬ buˇ hawˇ˗eu zaˬ deuˬ˗ahˇ yehˬ bawˬ˗ehˇ jahˇ˗eu meh. Teu gaˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nga maꞈ gʼaˬ biꞈ˗iˇ jawˬ˗ehˇ loˬ˗eu jeˬ biꞈ ha˗iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ yaw shaˬ shaˬ neh maˬ ngeuˇ nmˇ˗aˬ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jah˗eu jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ, heu deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ naˇ gʼaˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ za laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ haw˗awˇ neh ngaˬ˗ahˇ jiˇ yawˬ ha˗euˬ nui jah˗ahˇ pyehˆ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh nya. Teu gaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ deuˬ na˗aˬ, dzaˬ la gʼo cehˇ maˬ ehˇ, iˇ kahˇ maˬ ehˇ, bi laˆ cawˆ˗euˬ meh. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ heu naˇ maˬ ziꞈ nga. Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ taꞈ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ ngaˇ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ nehˬ laꞈ nya. Teu gaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ shaˬ zahˬ gʼawˬ naˆ ni ya puˬ kʼawꞈ maˬ toˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma teu naˇ, nga nyaꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, kʼaˬ duˬ ni ciˬ daˬ peuˬ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.
Aˇ caˇ paw: Miˇ kʼahˬ suˬ saˬ miˇ cehˆ˗euˬ taˆ˗ahˇ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh
Aˇ maˇ paw: Kahˇgoˬ miˇ kʼahˬ Duˬguˬ meuˬ˗ahˇ myawˬ deuˬ hawˇ˗eu jaˆ gʼaˬ jaˆ lmˇ deuˬ caw ba nehˬ luꞈ
Eˇshaˬ paw gaˇ yaw shuiꞈ za
Nui ma cehˇ tahˬ tahˬ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu dzaˇ˗i gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ˗ahˇ paˇ ya puˬ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ˗ahˇ Hahˬkahˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ya mˇ˗iˇ nga lehˇ ehˇ laꞈ˗euˬ meh. Nga nyaꞈ Eˇshaˬ paw ya mˇ laˇ˗eu paˬ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ shaˇ noeˬ haw˗aˬ. Dzeuˇ laꞈ ngeh Yeˬhawˇbaˬ nga nyaꞈ neh za˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ miˇ neh, nga nyaꞈ gaˇ teu˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ ma. 2013 kʼoꞈ˗ahˇ muiˬ dui dui˗eu Ehˇpa˗li kaˆ jawˇ kʼahˬ hawˇ˗eu gʼoeˇ dui dui˗eu cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya gʼawˬ˗iˇ˗eu miˇ neh ngoeˇ yoeˇ laˇ miˇ˗a. Mehˬ shi paw aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu jiˇ nga nyaꞈ maˬ siˬ nya nya.
Hahˬkahˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya jeˬ jawˇ˗awˇ, aˇ dzehˬ˗ehˇ luiˬ gʼa˗eu miˇ neh nga nya˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw shuiꞈ shuiꞈ lehˇ miˇ˗a. Laꞈbuiˬ Kawˆtuˆ dawˬ dzaw˗eu jiˇ shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ teu gaˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ lmˇ boˬ ni gʼeh˗awˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ jiˇ kuiˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Saˇ naˇ teu gaˇ˗euˬ gaˇ deuˬ kawˇ ma˗ehˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ luꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ miˇ tsaˬ iˇ kahˇ aˇ poeˬ gʼawˬ naˆ ni poeˬ laˇ luꞈ˗eu miˇ neh, uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ miˇ tsaˬ hawˇ˗eu iˇ kahˇ tiˬ deuˬ na˗ahˇ ahˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Teu gaˇ neh tiˬ kʼehˬ naˇ nga nyaꞈ 2015 kʼoꞈ˗ahˇ Koˬliˇ˗yaˬ Laꞈ oˆ paw˗ahˇ ya pawˇ˗iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ jiˇ dawˬ yaw shuiꞈ ya dzaw meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni nga nyaꞈ˗ahˇ Koˬliˇ˗yaˬ dawˬ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ nya laˇ nya siˬ. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ tiˬ seuˇ ngehˬ nya laˇ ngaˬ˗aˇ lehˇ ehˇ˗eu miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ miˇ˗a.
Aˇ caˇ paw: Hahˬkahˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ dahˬ beh paˇ
Aˇ maˇ paw: Koˬliˇ˗yaˬ Beˬdaˬlaˇ
Ya dzaw geuꞈ˗euˬ jeˬ
Cawˬ yaw shuiꞈ poˆ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ myah luꞈ yaw awˬ lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui yawˬ ha jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ ha naˇ, gʼoeˇ leˇ˗eu yaw awˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ leˇ˗eu jeˬ jaˆ kʼawꞈ, myaˬ myaˬ ni naˇ duˇ leˇ˗eu jeˬ jaˆ gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ gʼoˆ pah˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ gʼoeˇ nya gaˬ nya ni beh taˬ˗euˬ lehˇ jiˇ ya siˬ˗euˬ ma.—2 Gawˇliˬtu 6:11.
Nga nyaꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ ha geuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu uˬ taꞈ, sheuˬ hehˇ luꞈ˗eu lehˇ haw doˆ nya˗eu loˬ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Nui ma kʼaˇ nyiˇ laˇ ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ nga nyaꞈ˗ahˇ ya leˇ meh laˬ leˇ heu lehˇ kʼaˇ noeˬ laˇ ngeh, cawˬ deuˬ neh biꞈ˗euˬ gʼaˬ biꞈ˗eu sahˬ boꞈ deuˬ˗ahˇ gui kʼoꞈ˗eu ma. Yeˬhawˇbaˬ nga nyaꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗awˇ, nga nyaꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, cah daˆ leꞈ nya ni gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh.
Leˇsaꞈ˗liˬ nga nyaꞈ gaˇ aˇ naˆ ni myaˬ kʼawꞈ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˇ yamˬ biꞈ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Mˇ lehˬ ngeh jiˇ nga nyaꞈ ngehˬ uiˇ˗eu ma. Dawˬ yaw shuiꞈ dzaw ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nga nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ yawˬ miˇ na luꞈ shaˇ noeˬ˗eu ma.
Dawˬ coe ni ya ehˇ naˇ ngaˇ aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ dehꞈ nya jawˇ nya tehꞈ˗aˬ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ nya tehꞈ˗a lehˇ tiˬ jawˇ˗i maˬ shaˇ noeˬ haw˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ naˇ maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ bawˇlawˇpeh Yeˬlaˬmiˇ neh “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗oˇ, nawˇ ngaˬ˗ahˇ mehˇ shuiˇ shuiˇ˗awˇ, ngaˇ nawˬ˗euˬ mehˇ shuiˇ shuiˇ duˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ nya. (Yeˬlaˬmiˇ 20:7) Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu maˬ noeˬ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ gʼawˬ mya ni biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Ngaˬ neh nyiˇ ngeh saˇ pawˇ dziˬ˗awˇ neh miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ doe ni cah mawꞈ nya lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ kʼoeˇ jiˇ bi pyeuꞈ leˇ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Nyiˇ ngeh noeˬ taˬ˗euˬ naˆ maˬ tseˬ kʼawꞈ ya cah doe˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ ngaˇ saˇ naˇ˗euˬ gawˬmiˬtiꞈ geuꞈ ngeh, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ miˇ coeˇ ngaˬ coeˇ keuˆ ni˗ahˇ ya gʼa˗iˇ˗euˬ ma. Aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ ya mˇ˗eu kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Leˇsaꞈ˗liˬ˗ahˇ jiˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a.
Nga nyaꞈ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, gaˇ heu mˇ luꞈ˗eu lehˇ aˬ myah luꞈ yawˬ ha˗ahˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu ma. Nymˬ˗mˇ za luꞈ˗eu guiˬ lahˬ heu deuˬ naˇ, mehˬ hu paw Yeˬhawˇbaˬ “bi dzaˬ bi dawˇ dehˆ˗awˇ, dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ˗eu” aˇ yamˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ naˇ, ya myeuꞈ haw gaˇ duˇ˗eu tehꞈ˗a siˬ.—Ja ceuˬ 145:16.