Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 52
Zaˬ miˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ni leh jeh˗awˬ
“Zaˬ miˬ zaˬ deuˬ kʼawꞈ, . . . noeˬ dahˇ doe˗awˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ laꞈ kʼoeˇ saˇ jaˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ ya bi pyeuꞈ meh.”—1 Tiˆmoˇseˬ 3:11.
Dawˬ caˇ 133 Zaˬ guˬ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ
Kawˆ shawˆa
1. Noeˬ dahˇ doe˗eu Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?
Zaˬ tiˬ gʼaˬ kawˇ ma˗ehˇ huiˬ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh zahˬ leˇ nya˗eu meh. Heu naˇ aˬ yawˇ yawꞈ huiˬ laˇ gaˇ duˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ noeˬ dahˇ doe laˇ˗eu Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu heu naˇ, saˇ suˬ ni aˬ yawˇ yawꞈ pyeuꞈ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a.b (1 Gawˇliˬtu 13:11; Heˬbyehˇ 6:1) Noeˬ dahˇ doe laˇ˗eu gʼaˇ duˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ ya gʼoeˇ˗awˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ya jaˆ˗eu meh. Aˬ dui muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ ahˇ laˇ ni leh jeh gaˇ, maˇ diˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu nui gahˇ deuˬ dzaw geuꞈ gaˇ, mehˬ hu paw˗euˬ gaˇ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ gaˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi caw ba˗eu loˬ meh.—Dawˬdaˬ 1:5.
2. Aˇdahˬbeh˗eu 1:27-ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?
2 Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ zaˬ yo aˬ li hawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ lehˇ beh˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:27-ahˇ gui.) Zaˬ yo aˬ li hawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ mawˇ do maˬ duˇ leˇ˗eu tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Maˬ duˇ leˇ˗eu nui jeˬ gʼawˬ mya jiˇ paˇ jaˆ˗a siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ zaˬ yo aˬ li hawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗euˬ gaˇ lehˇ laˆ baw taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ hawˇ˗eu bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ ya ahˇ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:18) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ˗awˇ, nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ naˇ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li zaˬ guˬ deuˬ jiˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.
Muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ ahˇ laˇ ni leh jeh˗awˬ
Gaˇ hu˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu Leˬbehˇkaꞈ, Iˇsaˬtaˆ, Aˬbiˇgeˬlaˆ, heu deuˬ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu naˇ, nawˬ˗ahˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ pyeuꞈ ni caw ba nehˬ (Aˇ deuˆ 3-4-ahˇ haw)
3-4. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ aˬ gaˇ mawˇ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
3 Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ yaw myaˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (“Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ haw.) Aˬ yawꞈ maꞈ heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ daˬ ma hmˬ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ “noeˬ dahˇ doe˗awˇ” “yawˬ jeˬ na luꞈ laꞈ kʼoeˇ saˇ jaˇ jawˇ˗eu” meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jiˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ ya mawˇ˗eu meh.
4 Mehˇ nmˇ aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ nawˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ jawˇ ma laˬ? Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ muiˬ˗eu aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ ahˇ˗eu nga? Nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Nymˬ˗mˇ aˬ dui noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ ya ahˇ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ 3 jeˬ˗ahˇ ja sawˇ ma.
5. Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ taˬ aw˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?
5 Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ meh. Taˬ aw˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu nui deuˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 4:6) Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, zaˬ yo aˬ li deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ bi pyeuꞈ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh.c—1 Gawˇliˬtu 11:3.
6. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ Leˬbehˇkaꞈ˗euˬ taˬ aw˗eu jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?
6 Leˬbehˇkaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ naˇ nui gahˇ ahˇ˗awˇ yaw tsehˆ tsehˆ lehˇ gʼeh˗eu uˬ taꞈ, aˬ geu ngeh yamˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ya mˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 24:58; 27:5-17) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ cawˬ˗euˬ laꞈ oˆ jawˇ˗awˇ yaw zeu baw˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 24:17, 18, 65) Nawˇ jiˇ Leˬbehˇkaꞈ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗eu meh.
7. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ Iˇsaˬtaˆ˗euˬ nui ma nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?
7 Nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ heu naˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ ahˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu dzaˇ˗iˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “nui ma nahˬ yu ni gʼeh˗eu mehˬ nah, zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ caw˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 11:2) Iˇsaˬtaˆ nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ sahˬ paˬ ma keuˆ leˇ˗euˬ kʼawꞈ yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ noeˬ huiˬ˗a. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ yuiꞈ nyiˇ pyeuꞈ˗eu Mawˬdaˬkehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ jiˇ mˇ caw˗euˬ meh. (Iˇsaˬtaˆ 2:10, 20, 22) Nawˇ jiˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗awˇ mˇ caw˗eu heu neh nui nahˬ nui yu mˇ mawˇ nya˗eu meh.—Tiˇtuˆ 2:3-5.
8. 1 Tiˆmoˇseˬ 2:9, 10-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ nui ma nahˬ yu ni taˬ˗eu jeˬ heu naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ dm gʼaˬ dm lmˇ gaˇ kawˆ noeˬ tsehˆ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?
8 Iˇsaˬtaˆ nui ma nahˬ yu ni gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ dzaˇ˗i tiˬ jeˬ lehˇ paˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗aˬ, “seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ muiˬ dui dui˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Iˇsaˬtaˆ 2:7, 15) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ cawˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya leˇ ni maˬ leh jeh˗a. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ Iˇsaˬtaˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Dzaw geuꞈ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, 1 Tiˆmoˇseˬ 2:9, 10 laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu meh. (Gui.) Teu deuˆ laꞈ kʼoeˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ nui ma nahˬ yu ni taˬ˗awˇ, aˬ cawˬ haw muiˬ ni bi dm bi gʼaˬ mawꞈ˗eu ma lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Heu deuˆ laꞈ kʼoeˇ zmˬ taˬ˗euˬ Gaˬliˇ dawˬ paw mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ aˬ cawˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗awˇ, yaw zeu baw laˇ paˬ˗ehˇ ya dm ya gʼaˬ˗eu meh lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ cawˬ haw muiˬ paˬ˗ehˇ dm gʼaˬ dm lmˇ dm˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ ja ceuꞈ mawꞈ˗eu ma.
9. Aˬbiˇgeˬlaˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?
9 Tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu jeˬ heu naˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ laꞈ kʼoeˇ ya ahˇ˗eu dzaˇ˗i seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ meh. Tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗eu jeˬ heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu lehˇ tseˇ paˆ nya˗awˇ, tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ mˇ nya˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh. Aˬbiˇgeˬlaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ neh noeˬ tsehˆ lehˬ˗euˬ jeˬ baˬ da neh aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ jiˇ lah ni˗ahˇ shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ keuˆ le˗eu keuˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Aˬbiˇgeˬlaˆ tseˇ mˇ biˇ paˆ nya˗awˇ yaw kawˇ kawˇ ma˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗awˇ mˇ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ maˬ shiˇ ni ya buˬ˗iˇ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 25:14-23, 32-35) Tseˇ mˇ biˇ paˆ nya naˇ, aˬ geu ngeh dawˬ ya ngehˬ˗awˇ, aˬ geu ngeh ciˬ cuˇ ni ya jawˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma ahˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ ngeh jiˇ yaw tsaˬ tsaˬ˗ehˇ jaˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.—1 Teˇsaˬloˇni 4:11.
Maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ dzaw taˬ
Yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya ni dzaw˗eu heu naˇ, nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga? (Aˇ deuˆ 11-ahˇ haw)
10-11. Yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya˗eu heu naˇ, yawˬ ha˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
10 Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ ya dzaw taˬ˗eu meh. Nyiˇ ngeh neh dzaw nya taˬ˗eu heu naˇ huiˬ laˇ ngeh keuˆ ni gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Dzaw nya taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ haw ma.
11 Yaw muiˬ˗ehˇ boꞈ nya gui nya ni dzaw taˬ. Tiˬ gaˇ na˗aˬ, zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ boꞈ nya gui nya˗eu maˬ loˬ˗a lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ boꞈ nya gui nya˗eu heu naˇ, mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.d (1 Tiˆmoˇseˬ 4:13) Shaˬ zahˬ jaˆ kʼawꞈ leh jeh˗awˇ neh dzaw nya taˬ. Toˆ˗ehˇ dzaw nya taˬ naˇ, gaˇ dahˇ aˬ joˆ˗ehˇ tsoeˬ˗eu nga? Gaˇ yaw awˬ˗ehˇ poˆ mawˇ nya˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗eu uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ yaw muiˬ˗ehˇ pyehˆ tseˇ nya˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ mehˬ nehˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ nya˗eu miˇ neh Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh.—Yawˇshuˆ 1:8; 1 Tiˆmoˇseˬ 4:15.
12. Dawˬdaˬ 31:26 nawˬ˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?
12 Aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya ni dzaw taˬ. Heu naˇ Ka li zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ meh. Yaˬkoˆ “tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ cawˬ ehˇ gaˇ yaw kawˇ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˬ. Ehˇ kʼawꞈ, dawˬ ngehˬ˗eu taˬ tehˬ” lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 1:19) Nawˇ aˬ cawˬ ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ “gʼawˬ shaˬ gaˬ”˗eu lehˇ mˇ mawˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:8) Aˬ cawˬ ngehˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw laˇ naˇ, yaw zeu baw˗eu jeˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˬ, maˬ ngehˬ mi naˆ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˬ. (Dawˬdaˬ 15:28) Nawˇ yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nya˗eu meh. ‘Ngaˇ ngehˬ˗eu dawˬ heu naˇ tsaˬ ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ˗eu dawˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ nga laˬ?’ Kʼoeˇ naˇ noeˬ dahˇ doe˗eu aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ. (Dawˬdaˬ 31:26-ahˇ gui.) Aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ gaˇ tmˇ gaˇ haw taˬ˗awˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu awˬ˗awˇ, muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh.
Iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ˗eu siˬ nya˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, guiˬ lahˬ pyeuꞈ (Aˇ deuˆ 13-ahˇ haw)
13. Iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ luiˆ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ dzaw nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
13 Iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ deuˬ mˇ nya ni dzaw. Yaw myaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ myaˬ myaˬ ni naˇ iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ deuˬ mˇ˗eu deuˬ naˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ pyeuꞈ meh. Iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nya ni, aˬ ma maˬ ngeuˇ naˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya meh. Siˇdiˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ ma ngaˬ˗ahˇ gaˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ nya ni aˇ poeˬ baw dui dui˗eu jeˬ heu˗ahˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ngaˬ ma ngaˬ˗ahˇ gʼawˬ nyoeˇ jahˇ˗eu maˬ ehˇ, iˇ kahˇ laˆ luiˆ laˆ buˇ˗eu gaˇ maˬ ehˇ, mehˬ tsoeˬ guꞈ˗eu maˬ ehˇ, mˇ myawˬ zeuˇ˗eu lawˬ muˇ maˬ ehˇ, mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu naˇ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ awˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ nya dzehˬ laˇ ni jiˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ ngaˬ ma ngaˬ˗ahˇ yaw bya yaw lawˬ lawˬ lehˇ gʼeh˗awˇ daˬ yahˬ ha nya ni mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh ngaˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ gaˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ya mawˇ˗euˬ ma.” (Dawˬdaˬ 31:15, 21, 22) Bym˗awˇ byehˆ˗awˇ, daˬ yah ha nya˗eu uˬ taꞈ, iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nya˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh.—Dawˬdaˬ 31:13, 17, 27; Gʼaˬkʼehˇ 16:15.
14. Aˬ dui mehˇ nmˇ Kaˬ˗liˇsaꞈ˗tawꞈ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
14 Yawˬ haˇ yawˬ ha dehꞈ nya ni leh jeh. Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ yawˬ haˇ yawˬ ha dehꞈ nya ni ya leh jeh˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 4:11) Kaˬ˗liˇsaꞈ˗tawꞈ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ mˇ cu nya˗eu gʼaˇ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ dzaw˗eu lehˇ tseˇ ngeh, ngaˬ da ngaˬ ma caw ba nehˬ˗eu meh. Ngaˬ da ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ jaˇ laˇ sawˇ˗eu paw dzaw˗euˬ miˇ neh tsaˬ dui dui leˇ˗euˬ meh.” Yawˬ ha˗ahˇ mˇ cu˗eu gaˇ deuˬ dzaw˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, pyuˇ aˇ dzehˬ maˬ zmˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗eu gaˇ kawˆ jiˇ dzaw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Dawˬdaˬ 31:16, 18) Yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ, maˬ loˬ gaˇ jiˇ dzoˆ maˬ yuˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ haw tsoˆ taˬ nya˗eu meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 6:8.
Mehˬ hu paw gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ taˬ
15-16. Maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ poeˬ baw˗eu nga? (Maˬkuˆ 10:29, 30)
15 Nawˇ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ ahˇ ni maˬ ehˇ, maˇ diˇ zmˬ nya˗eu gaˇ deuˬ maˬ ehˇ, dzaw taˬ naˇ mehˬ hu paw˗euˬ gaˇ deuˬ gʼaˇ duˬ dah laˇ taˬ˗eu meh. Nawˇ mˇ nya˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.
16 Maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ ni aˇ tiˆ tiˬ tiˆ˗ahˇ keuˆ ni jawˇ nya. Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ na maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ ni jawˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ kʼawꞈ maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ ni jawˇ˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 19:10-12) Nui deuˬ gaˇ kawˆ baˬ da neh kʼawꞈ, maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ ni jawˇ˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu maˬ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ muiˬ˗eu dzaw geuꞈ duˬ pyeuꞈ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ gʼeh nya˗eu miˇ neh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw myaˬ gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ ma maˬ ngeuˇ naˇ aˇ yuiꞈ aˬ nyiˇ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu meh.—Maˬkuˆ 10:29, 30-ahˇ gui; 1 Tiˆmoˇseˬ 5:2.
17. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ mi na˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya˗eu nga?
17 Aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ nya. Miˇ kʼahˬ doe ni tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu myaˬ tiˬ paˆ naˇ mehˇ nmˇ zaˬ mi aˬ buˇ deuˬ pyeuꞈ meh. (Ja ceuˬ 68:11) Nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ neh lehˬ hmˬ taˬ ma laˬ? Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ maˬ ehˇ, tsoˆ˗eu gaˇ paw maˬ ehˇ, Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˇ mˇ˗iˇ nya˗eu meh. Nawˬ neh daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ Miˬyehˇ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗awˬ. Kʼoeˇ naˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ byah nya˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗awˇ, nawˬ neh aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ byah nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ loˬ nga siˬ lehˇ haw˗awˬ. Jiˇ naˇ, maˇ diˇ mˇ keuˆ nya˗eu aˇ pyaˇ daˬ. Aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ keuˆ nya naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ mˇ nya˗eu gaˇ ma dahˇ laˇ˗eu meh.
Nawˇ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ tseˇ (Aˇ deuˆ 18-ahˇ haw)
18. Nymˇ dahˬ aˬ jeˬ miˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ tseˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)
18 Nawˇ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗eu lehˇ tseˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya. Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu maˇ diˇ zmˬ nya˗eu dzaw taˬ˗eu jeˬ heu naˇ, nawˬ˗ahˇ muiˬ˗eu miˬ zaˬ pyeuꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nawˇ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ luꞈ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ yaw muiˬ muiˬ lehˇ haw˗awˇ neh tseˇ. Heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu noeˬ tsehˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Dahˬ dzaˬ˗iˇ shaw naˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ ya jawˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 7:2; Eˇpeˇsu 5:23, 33) Teu miˇ neh yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Aˬ yawꞈ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ ngaˇ laˬ? Yaw muiˬ muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ngaˇ laˬ? Yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ ha geuꞈ ngaˇ laˬ? Zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw zeu taˬ ngaˇ laˬ? Ngaˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ziꞈ ni caw ba nehˬ nya ngaˇ laˬ? Ngaˬ˗ahˇ mˇ cu nya ngaˇ laˬ? Ngaˬ˗euˬ dehꞈ cawˬ shiˇ cawˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ za taˬ˗euˬ nga? Doˇ˗eu gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ paˬ˗ehˇ mˇ nya ngaˇ laˬ?’ (Luˇkaꞈ 16:10; 1 Tiˆmoˇseˬ 5:8) Nawˇ muiˬ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ za mawꞈ naˇ, yawˬ ha jiˇ muiˬ˗eu miˬ zaˬ pyeuꞈ nya ni ya leh jeh˗eu meh.
19. Kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ “caw ba”˗eu gʼaˬ ya pyeuꞈ˗eu heu naˇ, miˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh kʼahˬ sehˇ jaˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga?
19 Jaˇliꞈ˗ahˇ muiˬ˗eu miˬ zaˬ deuˬ˗aˬ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ “caw ba”˗awˇ, “aˬ yawꞈ˗ahˇ geuˇ˗eu cawˬ” pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:18) Dawˬ heu naˇ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Taˬ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “ngehˬ gʼeh˗eu gʼaˬ” lehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 54:4; Heˬbyehˇ 13:6) Caw ba nya˗eu muiˬ˗eu miˬ zaˬ deuˬ naˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ uˇ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗awˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh kʼaˬ dzeˇ zaˬ myaˆ pyawˬ naˇ mehˇ jaˆ ni dehꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 31:11, 12; 1 Tiˆmoˇseˬ 3:11) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ huiˬ laˇ ni leh jeh˗eu heu neh maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu heu neh maˬ ehˇ, mehˬ hu paw˗euˬ miˬ zaˬ˗euˬ gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ taˬ nya˗eu meh.
20. Aˬ ma tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ heu naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?
20 Nawˇ aˬ ma ya pyeuꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˇ dahˬ dzaˬ˗iˇ dzeuˇ gʼaˬ ngeh zaˬ jawˇ le nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 127:3) Teu miˇ neh jeˬ hu neh yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ taˬ˗eu heu naˇ yaw muiˬ meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ ja sawˇ laꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ deuˬ nawˬ˗ahˇ muiˬ˗eu miˬ zaˬ hawˇ˗eu muiˬ˗eu aˬ ma pyeuꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nawˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ nui gaˬ hawˇ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ uˬ taꞈ, nui ma mahˇ˗eu jeˬ ahˇ naˇ, nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ lmˇ boˬ ni gʼeh˗awˇ nui gaˬ tiˬ byah ni jaˆ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 24:3.
Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ deuˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ (Aˇ deuˆ 21-ahˇ haw)
21. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)
21 Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗oˇ naw maꞈ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗eu miˇ neh nga maꞈ naw maꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui miˇ˗a. (Heˬbyehˇ 6:10) Nawˇ Miˬyehˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ ahˇ laˇ ni leh jeh luꞈ˗awˇ, nawˇ yawˬ ha˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ deuˬ dzaw luꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ mehˬ hu paw doˇ laˇ˗eu gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ lehˬ hmˬ luꞈ˗eu meh. Nawˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ poeˬ dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh.
Dawˬ caˇ 137 Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ
a Aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ˗oˇ naw maꞈ naˇ aˇ muˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ poeˬ baw dui dui˗eu meh. Nawˇ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ ahˇ laˇ ni leh jeh˗awˇ, maˇ diˇ zmˬ nya˗eu nui gahˇ deuˬ dzaw˗eu uˬ taꞈ, mehˬ hu paw doˇ˗eu gaˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ taˬ naˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Ngehˬ˗ehˇ noeˬ dahˇ doe laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ guiˬ lahˬ maˬ ehˇ jiˇ coeˇ ni za˗eu meh.
b Dzawˇ lahˬ: Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ naˇ, miˇ tsaˬ heu siˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ neh maˬ ngeuˇ ni, Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh bi sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ naˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ leˇ ni leh jeh˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu meh.
d Gui˗eu jeˬ aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ “Zaˬ deuˬ sahˬ boꞈ gui˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?—Aˇ tsehˆ 1: Gui˗eu laˬ, haw˗eu laˬ?” lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ haw.