Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ

1. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ aˇ maꞈ aˬ muˇ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ˗euˬ sahˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ leh jeh˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ˗eu miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ jahˇ gaˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ laˆ saˆ gaˇ caw ba˗eu uˬ taꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ ngehˬ gʼeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˬ ma aˬ da˗ahˇ ya haw saˆ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya daˬ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ na zaˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ cu luꞈ˗eu aˬ ma pyeuꞈ˗eu miˇ neh, gaˇ ya mˇ dui dui˗eu meh.

2. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya ngehˬ gʼeh˗eu nga?

² Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya ngehˬ gʼeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ zaˬ miˬ aˬ buˇ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ jiˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Loˇmaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ Piˇbeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ “aˬ yawꞈ kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ tiˬ poˆ caw ba nehˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 16:1, 2) Pawˇluˆ Paˬliˬsehˇ pyeuꞈ ngeh zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗awˇ haw teˬ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ kʼawꞈ, Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu uˬ taꞈ, nahˬ yu ni mˇ nehˬ˗eu meh.—1 Gawˇliˬtu 11:1.

3. Yeˬsuˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga?

³ Yeˬsuˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. (Yoˇhaˬ 4:27) Aˬ yawꞈ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Yuˇdaˆ zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ haw˗a. Jaˇliꞈ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ “Yeˬsuˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ haw teˬ˗awˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗eu lehˇ ngehˬ˗eu tiˬ dawˬ˗iˬ maˬ ahˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ taˬ baw˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗ahˇ duˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, zaˬ yo aˬ li hawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ lehˇ kuˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 12:50.

4. Aˬ dui heu kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗eu nga?

⁴ Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ kʼaˇ loˬ ngeh caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ zaˬ miˬ aˬ buˇ teu deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ, ngehˬ piˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya nga lehˇ haw ma.

Aˇ poeˬ baw˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ

5. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˇ buˇ tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ miˇ neh aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu nga?

⁵ Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ zaˬ yo aˬ li maˬ ehˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ yaw muiˬ˗ehˇ cawˬ taꞈ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ na teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ dui tiˬ gʼaˬ na aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nga lehˇ haw ma. Yawˇdaˬb lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, “Ngaˇ smˇ miˇ maˬ˗iˇ˗euˬ miˇ neh aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ nya, teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ maˬ pyeuꞈ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ loˬ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗awˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Kiˇsaꞈ˗tiˬ “Aˇ muˇ yaw shuiꞈ˗ahˇ pawˇ˗iˇ ngeh, aˬ dui nymˇ gawˬ gawˬ laˇ nya meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ na jiˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ nya˗eu meh. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ maˬ gʼoeˇ nya lehˇ noeˬ˗awˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ gʼoeˇ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na jawˇ saˇ maˬ doˆ˗awˇ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ iˇ doˆ nya˗eu miˇ neh, nymˇ gawˬ gawˬ˗awˇ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ ya haw saˆ˗eu meh. “Ngaˇ ngaˬ ma˗ahˇ ya haw saˆ˗eu miˇ neh, mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ tiˬ gaˇ na iˇ ma lehˇ cawˬ laˇ kʼawꞈ, ngaˇ maˬ iˇ nya˗a” lehˇ mehˇ nmˇ Aˬnehˇ ehˇ˗eu meh.

6. Luˇkaꞈ 10:38-42-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ Maˬta hawˇ˗eu Maˬliˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗euˬ nga?

⁶ Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ maˇ diˇ cawˬ pyeuꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ teu ngeh maˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu Maˬliˇ hawˇ˗eu Maˬta nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 10:38-42-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ neh Maˬliˇ hawˇ˗eu Maˬta˗ahˇ ngehˬ˗awˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ nui ma bi shaˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Maˬliˇ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ nah, Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ kuiˇ dawˬ peh ya nuiˇ gaˇ nui ma saˇ˗eu meh. c Kʼoeˇ naˇ Maˬta jiˇ Maˬliˇ gʼawˬ nyoeˇ maˬ jahˇ caw˗eu miˇ neh nui ma pehˇ ngeh, aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ ehˇ nehˬ peuˬ˗eu meh. Teu ngeh Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ Maˬta Maˬliˇ hawˇ˗eu Laˬzaˬluˇ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ jawˇ gaˇ gʼawˬ mya poˆ˗iˇ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 12:1-3) Teu miˇ neh aˬ dui Maˬta hawˇ˗eu Maˬliˇ, Laˬzaˬluˇ naˇ dui dui ngeh Yeˬsuˇ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ leˇ gaˇ maˬ zahˬ leˇ.—Yoˇhaˬ 11:3, 5.

7. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

⁷ Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˇ buˇ tiˬ gʼaˬ na mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh maˬ ngeuˇ naˇ mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ ya mawˇ dzoeˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ˗a. Teu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe ngeh, lmˇ boˬ ni ha nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ jiˇ bi siˬ˗eu ma. Uˬ soe ngehˬ keuˆ˗euˬ mehˇ nmˇ Yawˇdaˬ “Ngaˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗awˇ mehˇ nmˇ deuˬ ciˬ poeˬ laˇ ngeh maˬ ehˇ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ma lehˇ cawˬ laˇ ngeh maˬ ehˇ, ngaˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ tiˬ jeˬ na jahˇ nehˬ laꞈ ngeh maˬ ehˇ, ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ poeˬ baw dui dui miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ noeˬ leˇ ni ya jahˇ nehˬ˗eu meh. Kiˬ˗yaˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ dziˇ˗i tiˬ gʼaˬ, “Ngaˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ ya iˇ ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ ngaˇ aˬ joˆ˗ehˇ nya lehˇ sahˬ boꞈ boꞈ laꞈ˗awˇ naˇ haˬ laꞈ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ siˬ nya˗eu ma. Heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ maˇ diˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.

8. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ jeˬ paˇ dzaw geuꞈ nya nga siˬ?

⁸ Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗eu ma. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˇ kahˇ˗ahˇ hawˬ kuˇ dzaˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tiˬ jeˬ na mˇ taꞈ nya meh. Teu ngeh aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ˗eu jeˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ mawꞈ˗eu ma. (Loˇmaˆ 1:11, 12) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬsuˇ maˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ ni jawˇ˗eu heu naˇ, tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ heu naˇ, sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ zaˬ jawˇ le˗eu heu nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ ni, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ ba tiꞈ taˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh lehˇ maˇ jawˆ ni mˇ mawˇ˗euˬ meh.—Luˇkaꞈ 11:27, 28; Maꞈtehˬ 19:12.

9. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?

⁹ Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ aˬ ma maˬ ngeuˇ naˇ mehˇ nmˇ loꞈ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:1, 2) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˬ bawˬ˗euˬ jeˬ hu maˬ ngeuˇ naˇ mehˬ bawˬ jiˇ ngeh, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ ngehˬ cawˬ nya˗eu meh. Uˬ soe ngehˬ keuˆ˗euˬ mehˇ nmˇ Kiˇsaꞈ˗tiˬ “Sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ suˬ saˬ dui dui gaˇ haw mawˇ˗awˇ, ngaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ nya lehˇ naˇ haˬ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ ya mawˇ˗euˬ miˇ neh, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ, tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ngehˬ cawˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.d Uˬ soe ngehˬ keuˆ˗euˬ mehˇ nmˇ Aˬnehˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ngehˬ cawˬ˗eu heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ ngaˬ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗euˬ miˇ neh, ngaˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ peuˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw

10. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu aˬ geu jeˬ nga?

¹⁰ Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ zaˬ yo aˬ li maˬ ehˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ deuˬ aˬ dui bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu aˬ dui neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ maˬ taˬ baw nehˬ laꞈ naˇ jiˇ gʼaˬ baˬ nya˗eu meh. Tiˬ poˆ na tsawˇ haˬ deuˬ ngaˬ˗ahˇ maˬ mawˇ leˇ nga lehˇ noeˬ laˇ nya, lehˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ maˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Aˬbiˇgeˬlaˆ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ maˇ diˇ maˬ siˬ nya gaˇ duˇ nya. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˇ mehˇ nmˇ heu gʼaˬ˗euˬ zaˬ pyeuꞈ˗awˇ, kʼoeˇ gʼaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ maˬ ngeuˇ naˇ aˬ nyiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, tiˬ poˆ na ngaˬ˗ahˇ maˬ haw cawˬ gaˇ duˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Smˇ miˇ maˬ iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Pehˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nga lehˇ haw ma. Aˬ yawꞈ miˇshaˬnaˬliˬ yaw myaˬ kʼoꞈ geuꞈ˗euˬ kʼawꞈ, aˇ nah naˇ iˇ kahˇ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ˗awˇ aˬ ma aˬ da˗ahˇ ya haw saˆ˗iˇ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ aˇ kʼoꞈ 70 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ luꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ kʼaˇ caw ba nya˗eu jeˬ naˇ, aˬ cawˬ ngaˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu heu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.

11. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ Miˬyehˇ gaˇ mˇ gaˇ gʼaˬ biꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taˬ baw˗eu nga?

¹¹ Yeˬsuˇ “yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ yuˇ doˆ˗awˇ” aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. (Luˇkaꞈ 8:1-3) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ bi mˇ˗euˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ ni, aˇ yeˇ huiˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jiˇ pah mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ ya shiˇ˗awˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 24:5-8) Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗euˬ loꞈ˗ehˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ teu deuˬ˗ahˇ mehˬ hu paw ya tahˬ puˬ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni jiˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 9:30-32; 10:32-34) Shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬsuˇ bi nyehꞈ ngeh gʼaˬ kʼehˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh jiˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ bi taꞈ tehˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ na aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ luꞈ˗a siˬ.—Maꞈtehˬ 26:56; Maˬkuˆ 15:40, 41.

12. Yeˬsuˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ bi mˇ˗euˬ nga?

¹² Yeˬsuˇ nui ma taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ bi mˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gaˇ ya mawˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu deuˬ naˇ, zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ bi ehˇ nehˬ˗iˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:5, 9, 10) A.D. 33 Beˬdeˬgoˇdeˬ aˇ nah˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗euˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ gaˇ duˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ dawˬ ngehˬ nya laˇ˗awˇ, “Miˬyehˇ neh mˇ˗euˬ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ” nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ ya ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 1:14; 2:2-4, 11.

13. Nymˬ˗mˇ iˬ nah mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ mˇ luꞈ˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ maˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taˬ baw nya˗eu nga?

¹³ Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu miˇ neh, aˬ dui neh ciˬ poeˬ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za geuˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ tsoˆ gaˇ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ neh tsoˆ taˬ˗euˬ nymˇ deuˬ˗ahˇ laˆ saˆ gaˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ dawˬ ngehˬ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ caw ba gaˇ maˬ ehˇ, Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ caw ba gaˇ maˬ ehˇ, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ caw pi gaˇ maˬ ehˇ, paˇ dmˬ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ deuˬ jahˇ gaˇ maˬ ehˇ, caw ba˗awˇ tiˬ gʼaˬ na naˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ, miˇshaˬnaˬliˬ lawˬ muˇ geuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ loꞈ˗ehˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh jahˇ doˆ˗euˬ dzaw nymˇ deuˬ˗ahˇ˗iˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu dzaw nymˇ, Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu Dzaw nymˇ, Giˇlaˆ dzaw nymˇ, heu deuˬ pyehꞈ meh. Kʼoeˇ naˇ, dahˬ dzaˬ˗iˇ˗euˬ deuˬ, yawˬ ha˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ nya ni gʼawˬ mya jeˬ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu “laꞈ sawˬ” heu deuˬ, miˬ zaˬ gʼaˬ neh gʼaˬ maˬ biꞈ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ mˇ nya˗eu yaw duˬ baw meh. (Eˇpeˇsu 4:8) Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taˬ baw nya˗eu nga?

14. Ja ceuˬ 68:11-ahˇ haw ngeh, zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˬ jeˬ noeˬ taˬ˗eu nga?

¹⁴ Zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ naˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ˗eu guiˇ maꞈ maꞈ ma pyeuꞈ˗awˇ, myaˬ tiˬ paˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu bym dui dui meh lehˇ aˬ myah luꞈ noeˬ taˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 68:11-ahˇ gui.) Teu miˇ neh sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ˗eu meh. Uˬ soe ngehˬ keuˆ˗euˬ Aˬbiˇgeˬlaˆ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li aˬ yawꞈ˗ahˇ nymˇ sahˇ deuˬ naˇ haˬ mawꞈ ni aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ dahˬ beh˗eu gaˇ kawˆ naˇ haˬ laˇ ngeh gʼaˬ za˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Heu naˇ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ luꞈ nya siˬ lehˇ bi noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ, aˬ yawꞈ maꞈ taꞈ˗ehˇ nyiˇ dzehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Tiˇtuˆ 2:3-5) Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ heu deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu ma. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ za geuˇ˗eu meh.

Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ piˇ nehˬ

15. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ geu ngeh bi ngehˬ piˇ mawꞈ˗eu nga?

¹⁵ Tiˬ poˆ naˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ na neh bi ngehˬ piˇ nehˬ mawꞈ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 1:17) Yaw jeˬ ma jeˬ, miˬ coeˬ miˬ ma deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ loˬ˗awˇ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ jiˇ bi caw ba mawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ jiˇ saˬ laˬ gʼoˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh tiˬ gʼaˬ na neh bi caw ba mawꞈ˗eu meh. Huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗awˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ jiˇ, huˬ mehˬ mehˬ˗eu nui deuˬ loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ maˬ ya mawˇ nya lehˇ ehˇ laˇ ngeh, tiˬ gʼaˬ na neh bi ngehˬ piˇ nehˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ caw ba nya nga siˬ? Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

16. Maˬkuˆ 14:3-9-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ Maˬliˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗euˬ nga?

¹⁶ Tsawˇ haˬ deuˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw bahˬ ngeh, Yeˬsuˇ taˆ lehˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Maˬta Maˬliˇ˗ahˇ ehˇ ngeh Yeˬsuˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 10:38-42) Aˬ cawˬ deuˬ Maˬliˇ˗ahˇ ngehˬ doeˇ laˇ ngeh jiˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ ngehˬ piˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 14:3-9-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ Maˬliˇ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ‘Aˬ yawꞈ˗aˬ, ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ dui dui˗eu jeˬ mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh’ lehˇ ciˬ poeˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ “miˇ tsaˬ tahˬ kʼawˇ heu doe ni, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ heu kʼaˇ mehˬ keuˆ gaˇ, zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ neh mˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu ja˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ keuˆ tehꞈ˗a” lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui dzaw luꞈ˗eu heu kawˆ jiˇ Maˬliˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ luꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ kʼahˬ doe ni laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ hawˇ˗eu Maˬliˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ keuˆ˗eu heu naˇ, nui ma ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh meh. Aˬ cawˬ deuˬ Maˬliˇ˗ahˇ gʼoˆ shaw bahˬ ngeh, Yeˬsuˇ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

17. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh ya ngehˬ piˇ˗eu nga?

¹⁷ Aˬ dui jiˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ loˬ ngeh, ngehˬ piˇ nehˬ ma loˇ? Yaw jeˬ ma jeˬ, gaˇ kawˆ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ kaˇ˗euˇ. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, mehˇ nmˇ nui deuˬ aˬ yawꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ jeˬ nahˬ oe ga˗awˇ, kawˇ ma˗ehˇ gʼoꞈ iˇ˗eu uˬ taꞈ, zaˬ jiˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ sheuˬ leꞈ nga lehˇ haw˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ zaˬ˗ahˇ maˬ bi oe kʼawꞈ, heu naˆ maˬ tseˇ leh jeh paˬ nga lehˇ maˬ siˬ˗ehˇ ja˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ heu gʼaˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Saˇ kiˇ maˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ neh kʼaˇ noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ caw jiˇ nya˗a. Kʼoeˇ naˇ, zaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ˗eu aˬ kʼaw˗aˬ jaˆ˗eu gʼaˬ naˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ cawˬ mehˇ nmˇ heu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ maˬ bi ja ni, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ neh mˇ muiˬ˗euˬ jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ ja nehˬ˗awˇ, aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi aˬ yawꞈ˗ahˇ ciˬ poeˬ nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ngehˬ piˇ nehˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

18. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ lehˇ paˇ caw ba nya nga siˬ?

¹⁸ Aˬ dui laꞈ mˇ keuˆ˗awˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ caw ba naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Yoˇhaˬ 3:18) Jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu aˬ ma˗ahˇ ya haw saˆ˗eu mehˇ nmˇ Aˬnehˇ “Tiˬ poˆ na mehˇ nmˇ deuˬ ngaˇ yawˬ jeˬ yawˬ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ ngaˬ ma˗ahˇ haw caw nehˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, tiˬ gʼaˬ na naˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ jiˇ sha ha nehˬ laˇ˗eu meh. Heu naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, ngaˇ jiˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ miˇ˗a lehˇ bi noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ mehˇ nmˇ Yawˇdaˬ˗ahˇ jiˇ caw ba˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ lawˬ liˬ˗ahˇ haw saˆ˗eu gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ, “Mehˇ nmˇ deuˬ ngaˇ laˆ tahˬ laˆ naˇ gaˇ kʼahˬ lahˇ˗eu miˇ neh, laˬ kʼaˬ cehˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

19. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ caw ba nya nga siˬ?

¹⁹ Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ jiˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ yeˇ huiˬ meh lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ siˬ nya˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:27) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ lehˇ bi jaˆ˗eu meh. Gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ dzeuˇ naˇ taˬ nehˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 15:22-28) Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ leh jeh˗awˇ caw ba ngeh, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ maꞈ aˇ muˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ meh lehˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ bi siˬ leˇ˗eu meh. Kiˬ˗yaˬ iˇ kahˇ pawˇ˗iˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ gaˬ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ taˆ lehˇ shaˇ noeˬ˗euˬ meh. Kiˬ˗yaˬ “Sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, gʼawˬ mya jeˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh, ngaˬ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ kʼahˬ lahˇ nya. Heu naˇ ngaˬ˗ahˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, shaˬ zahˬ jaˆ ngeh ngaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ nya” lehˇ bi noeˬ laˇ miˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh.

Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, aˬ dui neh haw teˬ haw piˇ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ

20-21. Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ, aˇ poeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taˬ baw nya˗eu nga?

²⁰ Aˬ dui aˬ dui˗euˬ tiˬ jawˬ haw gʼeh ngeh, aˬ dui neh haw teˬ haw piˇ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za geuˇ˗eu bym dui dui˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu ma. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ˗awˇ siˬ nya dzehˬ laˇ ni leh jeh˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ neh Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ, loˬ ngeh ngehˬ piˇ nehˬ˗eu ma.

²¹ Pawˇluˆ Loˇmaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ gʼoeˬ gʼaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) Pawˇluˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ dawˬ cawˬ puˬ˗awˇ, ciˬ poeˬ nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ dui jiˇ aˬ dui˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh kaˇ˗euˇ. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Ka li zaˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.