Saˇ tiˇ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ

1. Yeˬsuˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga?

Aˬ dui huiˬ dui dui˗eu poˆ laˇ paˇ laˇ˗eu aˇ yamˬ saˇ ka laꞈ kʼoeˇ yaw dehꞈ dehꞈ luꞈ˗eu ma. Yeˬsuˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu meh. Yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu teu maˬ keuˆ le mi naˆ˗ehˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, bi siˬ bi mawˇ˗eu jeˬ Yeˬsuˇ biꞈ taˬ yaꞈ˗euˬ meh. Bi siˬ bi mawˇ˗eu jeˬ teu naˇ, Yeˬsuˇ zaꞈ le taˬ˗euˬ lehˇ ‘aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ siˬ laˇ˗eu’, “miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu dawˬ peh peh laˇ”˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh siˬ laˇ˗eu, gaˇ kawˆ heu deuˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 24:3) Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ Maꞈtehˬ yaw huiˬ 24 hawˇ˗eu 25, Maˬkuˆ yaw huiˬ 13, Luˇkaꞈ yaw huiˬ 21 heu deuˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh.

2. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ heu deuˬ naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ bi gʼoˆ shaw laˇ˗eu nga?

² Yeˬsuˇ yaw jeˬ ma jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ 3 kawˆ˗ahˇ zmˬ˗awˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. Teu naˇ yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ, aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ, shuiˇ maˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ yaˇ kʼaˬ daˇ ngeh tsawˇ haˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ daˇ˗eu lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ heu deuˬ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ yaw jeˬ ma jeˬ heu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu ya siˬ˗euˬ jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma. Nymˬ˗mˇ aˬ dui yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jeˬ hu ja sawˇ ma.

Yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ

3. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh yamˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu nga?

³ Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ ya gaˬ˗euˬ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ deuˬ, aˬ yawꞈ maꞈ caw ba ngaˇ laˬ, maˬ caw ba nga laˬ lehˇ hawˇ˗awˇ ya kʼaˬ daˇ ma lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 25:31-46) ‘Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ’ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ Aˬmaˬgeˬdoˬ maˬ oe keuˆ mi naˆ˗ehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 24:21) Yawˇ bo˗eu yaw sahˇ, yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ˗ahˇ tseˇ paˆ˗eu loꞈ˗ehˇ Yeˬsuˇ jiˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba gaˇ hawˇ˗eu maˬ caw ba gaˇ haw˗awˇ tseˇ paˆ˗eu meh.

4. Iˇsaˬyaˇ 11:3, 4-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ meh lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁴ Yeˬhawˇbaˬ neh tseˇ taˬ˗euˬ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 11:3, 4-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ, nui noeˬ nui ma˗ahˇ, ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ˗ahˇ, haw luꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu nga lehˇ jiˇ haw luꞈ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 12:36, 37; 25:40) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ geu deuˬ caw ba luꞈ˗eu lehˇ siˬ nya luꞈ meh.a Tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu heu naˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ naˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ” lehˇ yaˇ kʼaˬ bi daˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ” ya dehꞈ gʼeh˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:46; Pah mehˬ˗eu 7:16, 17) Heu naˇ maˬ ehˇ jiˇ coeˇ ni muiˬ˗eu guiˬ lahˬ pyeuꞈ ngaˇ. Huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, teu˗euˬ naˇ kʼah maˬ ehˇ, saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ naˇ “dehꞈ˗eu saꞈ laˇ sahˬ boꞈ” laꞈ kʼoeˇ tsawˇ myahˇ ahˇ daˆ leꞈ˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 20:15.

5. Yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ geu deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu nga?

⁵ Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ. Yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, myaˬ tiˬ paˆ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Nui jah ahˇ˗eu lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? Tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ laꞈ kʼoeˇ Ka li˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu heu neh maˬ ehˇ, Yeˬsuˇ neh tseˇ taˬ˗euˬ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ aˇ muˇ muˇ zaˬ˗euˬ sheuˬ hehˇ˗eu mehˬ nah saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw teh˗eu heu neh maˬ ehˇ, mˇ mawˇ nya˗eu meh. (Maꞈtehˬ 24:45) Mˬ taˆ le˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ jiˇ, yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗eu loˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ, nui noeˬ nui ma˗ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ ngehˬ˗eu tmˇ˗eu jeˬ˗ahˇ, haw luꞈ˗eu miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ maꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu lehˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh. Maꞈtehˬ yaw huiˬ 25 laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ dzaˇ˗i yaw jeˬ ma jeˬ nyiˬ kawˆ˗ahˇ Yeˬsuˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ teu laꞈ kʼoeˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ dawˬ ahˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ ja sawˇ kaˇ˗euˇ.

Noeˬ dahˇ doe˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ hawˇ˗eu laiꞈ˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ

6. Aˬ buˇ zaˬ guˬ ngaˬ gʼaˬ naˇ noeˬ dahˇ doe˗eu lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? (Maꞈtehˬ 25:6-10)

⁶ Aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ, Yeˬsuˇ miˬ zaˬ sheuˬ le˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ ha laˬ leˇ˗euˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ 10 gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 25:1-4) Aˬ yawꞈ maꞈ miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ cehˇ baˇ gaˇ le ahˇ˗eu gʼaˇ duˬ noeˬ tmˬ˗awˇ loꞈ luꞈ˗eu meh. Aˬ buˇ zaˬ guˬ ngaˬ gʼaˬ naˇ “noeˬ dahˇ doe˗eu” meh. Dzaˇ˗i ngaˬ gʼaˬ naˇ “yaw laiꞈ” meh. Noeˬ dahˇ doe˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ ngaˬ gʼaˬ naˇ lehˬ hmˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ˗awˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗eu meh. Miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ sehˇ gʼahˇ ceh laˇ ngeh oe kʼawꞈ loꞈ˗eu lehˇ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh yaw zahˇ ngeh doꞈ˗eu lehˇ tsiˇ kʼmˬ jiˇ yuˇ gʼeh˗euˬ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu gʼaˬ jeˬ nah oe ga naˇ lehˇ noeˬ˗awˇ tsiˇ aˇ dzehˬ jiˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ miˬ dzaˬ maˬ bi miˆ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ leh hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 25:6-10-ahˇ gui.) Miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ oe keuˆ ngeh noeˬ dahˇ doe˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ nhaˬ gʼaˬ naˇ, miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ cehˇ baˇ gaˇ le ahˇ leꞈ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ jiˇ Yeˬsuˇ oe ngeh yaw beuˇ beuˇ lehˇ jawˇ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ naˇ, miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ mˬ taˆ Miˇkʼahˬ˗ahˇ le ahˇ mahˇ tsahˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ daˇ nehˬ˗eu meh.b (Pah mehˬ˗eu 7:1-3) Yaw laiꞈ laiꞈ˗eu dzaˇ˗i aˬ buˇ ngaˬ gʼaˬ tawˇ neh?

7. Yaw laiꞈ laiꞈ˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ 5 gʼaˬ aˬ jeˬ pyeuꞈ˗iˇ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

⁷ Noeˬ dahˇ doe˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ duˇ˗eu yaw laiꞈ laiꞈ˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ ngaˬ gʼaˬ naˇ, miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ oe ngeh yamˬ˗ahˇ maˬ lehˬ hmˬ dah taˬ ni jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tsiˇ kʼmˬ miˬ dzaˬ miˆ iˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ tsiˇ aˇ dzehˬ maˬ lehˬ hmˬ leꞈ˗aˬ. Miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ oe˗eu lehˇ ya siˬ ngeh tsiˇ poˆ zeuˇ˗iˇ˗euˬ meh. Miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ oe keuˆ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ gʼoˆ keuˆ laˇ˗aˬ siˬ. Teu ngeh yamˬ˗ahˇ “lehˬ hmˬ dah taˬ˗euˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ kʼoeˇ ngaˬ gʼaˬ˗aˬ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ oeˇ mˇ baˇ˗eu bawˬ˗iˬ gʼeh gaˇ uˇ leˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, laˇ gʼoˆ piˬ tehˬ˗euˬ meh.” (Maꞈtehˬ 25:10) Yaw laiꞈ laiꞈ˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ deuˬ gʼoˆ keuˆ laˇ˗awˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ leˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh Miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ “Ngaˇ maˇ jawˆ ni ehˇ˗eu ma. Naw maꞈ˗ahˇ ngaˇ maˬ siˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:11, 12) Teu naˇ Miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ aˇ myah keuˆ ya dawˬ kʼawꞈ, dawˬ˗eu lehˇ maˬ lehˬ hmˬ dah leꞈ˗euˬ miˇ neh meh. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

8-9. Aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁸ Lehˬ hmˬ dah taˬ˗awˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗eu lehˇ bi mawˇ. Yeˬsuˇ haiˬ˗eu miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni lehˬ hmˬ dah taˬ˗awˇ dawˬ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu maˬ lehˬ hmˬ dah taˬ ni dawˬ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ lehˇ nyiˬ muˇ lehˇ jawˇ meh lehˇ ehˇ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Heu naˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ maˬ kamˬ daˬ naˇ, lehˬ hmˬ dah taˬ˗awˇ maˬ jawˇ naˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ lehˬ hmˬ dah taˬ˗awˇ maˬ jawˇ naˇ guiˬ lahˬ deuˬ maˬ paˇ za meh. (Yoˇhaˬ 14:3, 4) Heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, mˬ taˆ le˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu saˇ tiˇ biꞈ˗eu dawˬ˗ahˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ haw tsoˆ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni yaw beuˇ beuˇ lehˇ ya jawˇ˗eu meh. Ya lehˬ hmˬ dah taˬ˗euˬ meh. Ya kamˬ daˬ coeˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 24:13.

⁹ Lehˬ hmˬ dah taˬ˗awˇ jawˇ˗eu, yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗eu, aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ ehˇ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ, shuiˇ maˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ paˇ ngehˬ tawꞈ˗euˬ meh. Shuiˇ maˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ heu naˇ, gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Shuiˇ maˇ byaˆ

10. Zaˬ kʼaˆ teu nyiˬ gʼaˬ naˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? (Maꞈtehˬ 25:19-23)

¹⁰ Shuiˇ maˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ, baw leˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu zaˬ kʼaˆ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu baw leˬ˗ahˇ saˇ jaˇ maˬ ziꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ Yeˬsuˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 25:14-18) Baw leˬ gʼaˬ gaˇ ma maˬ doˆ˗iˇ mi naˆ˗ehˇ zaˬ kʼaˆ deuˬ˗ahˇ pyuˇ gʼawˬ mya ni a nehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Zaˬ kʼaˆ nyiˬ gʼaˬ naˇ baw leˬ˗euˬ gaˇ bi huiˬ bi mahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗awˇ a nehˬ yaꞈ˗euˬ pyuˇ deuˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni zmˬ˗eu heu neh saˇ jaˇ ziꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh baw leˬ gʼoꞈ laˇ ngeh pyuˇ kʼoeˇ myaˆ nyiˬ myaˆ˗i laˆ jeuˬ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh baw leˬ neh bi ja ceuˬ˗euˬ meh. “Baw leˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu” meh. (Maꞈtehˬ 25:19-23-ahˇ gui.) Zaˬ kʼaˆ smˇ gʼaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ naˇ, baw leˬ neh a nehˬ yaꞈ˗euˬ pyuˇ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga?

11. “Yaw doeˇ doeˇ dui dui˗eu” zaˬ kʼaˆ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹¹ Shuiˇ maˇ byaˆ tiˬ heˇ byaˆ za˗euˬ zaˬ kʼaˆ smˇ gʼaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ naˇ, “yaw doeˇ doeˇ dui dui˗eu” zaˬ kʼaˆ pyeuꞈ meh. Baw leˬ naˇ, aˬ yawꞈ neh a nehˬ˗euˬ pyuˇ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi zmˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ zaˬ kʼaˇ teu gʼaˬ naˇ pyuˇ˗ahˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ duˬ pahˬ taˬ˗awˇ bi jaˆ˗euˬ meh. Teu miˇ neh baw leˬ gʼoꞈ laˇ ngeh shuiˇ maˇ byaˆ tiˬ heˇ byaˆ tehꞈ˗ehˇ a kʼoꞈ nehˬ nya˗euˬ meh. Zaˬ kʼaˆ heu gʼaˬ naˇ nui ma jiˇ yaw jawꞈ meh. Baw leˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni maˬ mˇ˗euˬ miˇ neh lehˬ˗iˇ miˬ˗a lehˇ maˬ tahˬ shaˇ˗eu uˬ taꞈ, baw leˬ˗ahˇ “yaw yaꞈ tiˬ gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh baw leˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗a. Aˬ yawꞈ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ shuiˇ maˇ byaˆ tiˬ heˇ byaˆ jiˇ yuˇ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ meh.—Maꞈtehˬ 25:24, 26-30.

12. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu zaˬ kʼaˆ heu nyiˬ gʼaˬ naˇ, aˬ geu deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

¹² Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu zaˬ kʼaˆ heu nyiˬ gʼaˬ naˇ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ “laˬ kʼaˬ cehˇ laˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ dahˬ beh poˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu mˬ taˆ guiˬ lahˬ za˗eu meh. (Maꞈtehˬ 25:21, 23; Pah mehˬ˗eu 20:5) Yaw doeˇ doeˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu zaˬ kʼaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ heu jiˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ saˇ tiˇ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ geu jeˬ lehˇ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga?

13-14. Shuiˇ maˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹³ Gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui˗awˇ mˇ˗eu lehˇ bi mawˇ. Aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ heu naˇ, tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ yaw doeˇ doeˇ˗iˇ meh lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, shuiˇ maˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ heu jiˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗iˇ meh lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Gʼaˬ byehˆ byehˆ naˇ, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ Yeˬsuˇ dzawˇ nehˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ gʼaˬ byehˆ byehˆ naˇ, “kuˇ˗awˇ tseˇ doˆ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ” aˬ myah luꞈ ziꞈ dah ni maˬ paˇ tuˆ tehˬ nya meh. Mˬ taˆ Miˇkʼahˬ˗ahˇ jiˇ maˬ paˇ ya le˗eu meh.—2 Beˬtuˆluˆ 1:10.

¹⁴ Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ ya lehˬ hmˬ dah taˬ˗eu meh. Yaw beuˇ beuˇ lehˇ ya jawˇ˗eu meh. Gaˇ mˇ˗eu ya leh jeh˗eu meh. Nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ leh jeh˗awˇ ya mˇ˗eu lehˇ aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ hawˇ˗eu shuiˇ maˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ maˇ jawˆ ni bi siˬ laꞈ˗eu meh. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu jeˬ jaˆ ngaˇ siˬ laˬ? Jaˆ meh. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ aˇ saˬ saˬ˗eu poˆ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Maꞈtehˬ 24:40, 41-ahˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh.

Aˬ geu deuˬ “bi sheuˬ gʼeh˗eu” nga?

15-16. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ yaw beuˇ beuˇ lehˇ dawˬ˗eu loˬ˗eu lehˇ Maꞈtehˬ 24:40, 41 aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ duˬ laꞈ˗eu nga?

¹⁵ Yeˬsuˇ yaw jeˬ ma jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ smˇ hmˬ˗ahˇ maˬ ja mi naˆ˗ehˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ saˬ saˬ˗eu poˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ehˇ˗eu meh. Teu naˇ yaˇ ngeh yaˇ mˇ luꞈ˗eu tsawˇ haˬ nyiˬ gʼaˬ hawˇ˗eu cehˇ tahˬ tahˬ luꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ meh. Gaˇ aˬ yawꞈ tiˬ jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ nyiˬ gʼaˬ luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ luꞈ gaˇ duˇ kʼawꞈ ‘tiˬ gʼaˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗awˇ, tiˬ gʼaˬ˗ahˇ byehˇ yaꞈ tehꞈ˗a’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:40, 41-ahˇ gui.) Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ “Sahˬ paˬ aˬ geu neh oe˗eu naw maꞈ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗awˬ” lehˇ jiˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:42) Aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ ja gʼaˬ ngeh jiˇ teu gaˇ duˇ leˇ˗eu dawˬ deuˬ neh gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 25:13) Yeˬsuˇ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ heu tiˬ dawˬ tiˇ dawˬ tsoꞈ tsaꞈ luꞈ ngaˇ laˬ? Tsoꞈ tsaꞈ luꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Maˇ diˇ bi tseˇ doˆ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ “bi sheuˬ gʼeh˗eu” meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˬ taˆ Miˇkʼahˬ˗ahˇ ya uˇ leˇ˗eu meh.—Yoˇhaˬ 14:3.

¹⁶ Yaw beuˇ beuˇ lehˇ dawˬ dawˬ˗ehˇ jawˇ˗eu lehˇ bi mawˇ. Yaw beuˇ beuˇ lehˇ maˬ dawˬ ni jawˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ naˇ, “tseˇ doˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ” nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ maˬ ya uiˬ leˇ˗a. (Maꞈtehˬ 24:31) Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu maˬ kaˬ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ yaw beuˇ beuˇ lehˇ dawˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Saˇ jaˇ ziꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

17. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tiˬ deuˬ na˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ geu ngeh yamˬ˗ahˇ tseˇ doˆ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh kʼahˬ lahˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu nga?

¹⁷ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ dui nui jah taˬ˗eu ma. Aˬ yawꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tiˬ deuˬ na˗ahˇ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ myaˆ kʼoꞈ˗ahˇ tseˇ doˆ˗euˬ naˇ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ maˬ siˬ ngaˇ lehˇ noeˬ˗awˇ maˬ kʼahˬ lahˇ.c Aˬ dui aˬ gaꞈ˗euˬ yaˇ kmˇ˗ahˇ gaˇ mˇ˗eu gaˇ kawˆ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ, gʼoꞈ˗iˇ yamˬ tsaˬ laˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu gaˇ mˇ laˇ˗euˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ nya meh. (Maꞈtehˬ 20:1-16) Aˇ nah hawˇ˗eu gaˇ mˇ laˇ˗euˬ gʼaˬ maˬ ehˇ, yaw naꞈ˗ehˇ mˇ laˇ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, gʼaˬ gaˇ aˇ poeˬ tiˬ kawˆ myaˆ ni za˗euˬ meh. Teu gaˇ duˇ ni tiˬ gʼaˬ na aˬ geu ngeh yamˬ˗ahˇ tseˇ doˆ˗euˬ maˬ kaˬ, saˇ jaˇ ziꞈ naˇ mˬ taˆ laꞈ sawˬ za˗eu meh.

Saˇ tiˇ biꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ

18-19. Yaw jeˬ ma jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ jeˇ saˇ tiˬ biꞈ˗eu jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹⁸ Aˬ jeˬ jeˇ ya siˬ˗euˬ nga? Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ mˬ maˬ maˬ byaˆ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ naˇ, nymˬ˗mˇ maˬ ehˇ, mehˬ hu paw keuˆ le˗eu huiˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu loˬ˗eu lehˇ yawˇ hawˇ˗eu ciꞈ myehꞈ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ teu ngeh yamˬ keuˆ laˇ ngeh “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ” za geuˇ deuˬ lehˇ sawˇ˗awˇ daˇ nehˬ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 25:46.

¹⁹ Aˬ dui tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ saˇ tiˇ biꞈ˗eu dawˬ ahˇ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ nyiˬ hmˬ ja sawˇ laꞈ˗euˬ ma. Aˬ buˇ zaˬ guˬ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ, aˬ buˇ zaˬ guˬ ngaˬ gʼaˬ naˇ noeˬ dahˇ doe˗eu meh. Miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗eu lehˇ oe˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ aˇ myah keuˆ ni ya dawˬ kʼawꞈ dawˬ˗eu lehˇ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗awˇ yaw beuˇ beuˇ lehˇ jawˇ˗eu meh. Loˬ˗eu jeˬ jiˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ meh. Yaw laiꞈ laiꞈ˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ ngaˬ gʼaˬ naˇ, maˬ lehˬ hmˬ dah taˬ ni jawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ miˬ zaˬ sheuˬ laˬ le˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ cehˇ baˇ gaˇ maˬ ya le uˇ˗aˬ. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ haiˬ˗eu miˇ tsaˬ heu aˇ saˇ saˬ gaˇ aˇ myah keuˆ ni ya dawˬ kʼawꞈ, dawˬ˗eu lehˇ ya lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗eu meh. Aˬ dui shuiˇ maˇ byaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ, gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu zaˬ kʼaˆ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ nyaꞈ baw leˬ˗euˬ gaˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh˗awˇ mˇ˗eu meh. Teu miˇ neh baw leˬ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh. Yaw doeˇ doeˇ˗eu zaˬ kʼaˆ gʼaˬ naˇ, baw leˬ˗euˬ iˇ kahˇ˗ahˇ neh bi teh dzeh˗euˬ meh. Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ saˇ saˬ leˇ ngeh keuˆ ni gaˇ myaˬ myaˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu meh. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ mˬ kʼoeˇ taˆ laꞈ sawˬ za mawꞈ naˇ, Yeˬsuˇ neh bi “sheuˬ gʼeh” mawꞈ naˇ, yaw beuˇ beuˇ lehˇ dawˬ dawˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu lehˇ ja sawˇ˗euˬ ma. Tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ “mˬ kʼoeˇ taˆ Sahˬpaˬ jawˇ gaˇ ya uiˬ leˇ gaˇ” noeˬ tmˬ˗awˇ loꞈ luꞈ˗eu meh. Aˬmaˬgeˬdoˬ guiˇ jiˇ ngeh Yawˇzaˬ˗euˬ oeˇ mˇ baˇ gaˇ Yawˇzaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ miˬ shuiꞈ ya pyeuꞈ˗eu meh.—2 Teˇsaˬloˇni 2:1; Pah mehˬ˗eu 19:9.

20. Saˇ tiˇ biꞈ˗eu dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ jahˇ nehˬ˗eu nga?

²⁰ Yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu aˇ yamˬ peh laˇ tehˇ tehˬ luꞈ kʼawꞈ, aˬ dui guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ luꞈ naˇ “tsawˇ haˬ˗euˬ zaˬ maˇ mehˬ shi” ya yawꞈ gaˇ dehꞈ keuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ, nui gaˬ˗euˬ Aˬda yaw sahˇ “huiˬ dui dui˗eu baoˬ” biꞈ nehˬ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 4:7; Luˇkaꞈ 21:36) Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ gʼeh˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu saˇ tiˇ biꞈ˗eu dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ naˇ, Aˬda Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ huiˬ dui dui˗eu nui gaˬ baˬ da neh ‘saꞈ laˇ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗eu’ meh.—Daˬyeˬlaˇ 12:1; Pah mehˬ˗eu 3:5.