Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ

1-2. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya gaˬ˗eu nga? Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

“Nawˬ˗euˬ nui ma dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ saꞈ laˇ dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ gʼaˬ dawˬ tawˆ luꞈ, nawˬ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗awˬ.” (Luˇkaꞈ 10:27) Yeˬsuˇ heu naˇ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ koꞈ dawˬ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu hmˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu nui ma nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Nui ma heu laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ, nui noeˬ nui ma jiˇ ahˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗euˬ saˬ laˇ dawˬ tawˆ luꞈ, gʼaˬ dawˬ tawˆ luꞈ neh gaˬ gaˇ jiˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui˗euˬ noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ hawˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ haw jeˬ haw kawˆ nehˬ˗ehˇ jiˇ taꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ gʼoˆ shaw nya˗eu nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui ‘Ka li˗euˬ nui ma˗ahˇ’ siˬ nya laˇ ni leh jeh naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬsuˇ Ka li Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu miˇ neh meh.—1 Gawˇliˬtu 2:16.

² Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui noeˬ dawˬ tawˆ luꞈ neh gaˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ ma lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗euˬ miˇ neh teu˗ahˇ mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ jeˬ neh˗iˬ maˬ bi laˆ tsoeˬ laˇ˗a.

3. Beˬtuˆluˆ aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ nga? (1 Beˬtuˆluˆ 4:1)

³ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ gʼawˬ myahˇ ni ya jawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ haw˗awˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗euˬ meh. Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ neh boꞈ˗euˬ dahˬ beh˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “Ka li noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ nya ni lehˬ hmˬ taˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 4:1-ahˇ gui.) Beˬtuˆluˆ neh zmˬ˗euˬ lehˬ hmˬ taˬ˗awˬ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu naˇ, guiˇ deuˆ˗eu paw nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu dawˬ pyeuꞈ meh. Guiˇ deuˆ˗eu gʼaˇ duˬ guiˇ deuˆ˗eu keu ka lehˬ hmˬ dah taˬ˗euˬ yehˇ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ngehˬ ngeh dawˬ teu˗ahˇ zmˬ˗eu meh. Ka li zaˬ deuˬ jiˇ yaw lehˬ mˇ mawꞈ˗eu nui noeˬ hawˇ˗eu Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ heu siˬ nehˬ˗ehˇ deuˆ ceh ceh˗eu gʼaˇ duˬ ya lehˬ hmˬ dah taˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ nui noeˬ ahˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu heu neh lehˬ hmˬ dah taˬ nya meh.—2 Gawˇliˬtu 10:3-5; Eˇpeˇsu 6:12.

4. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

⁴ Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ ngeh tiˬ jawˇ (1) Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ nya laˇ˗eu meh. (2) Taˬ aw nya laˇ˗eu meh. (3) Nui ma noeˬ gahˇ nya laˇ˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ

5. Beˬtuˆluˆ aˬ geu ngeh Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ˗euˬ nga?

⁵ Beˬtuˆluˆ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ˗ahˇ haw ma. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ ya iˇ˗awˇ zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ baˬ da neh shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu uˬ taꞈ, zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ ya shiˇ˗eu gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 16:21) Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Meˬsiˇya pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ bi shiˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ coeˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Maꞈtehˬ 16:16) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ kuˇ doˆ˗awˇ “Sahˬ paˬ˗oˇ, Miˬyehˇ nawˬ˗euˬ kʼoeˇ taˆ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ bi keuˆ le kʼmˬ˗aˇ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 16:22) Beˬtuˆluˆ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ˗eu miˇ neh Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ nui ma tiˬ siˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ paˇ taꞈ˗euˬ meh.

6. Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

⁶ Yeˬsuˇ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ tiˬ byah ti loꞈ noeˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ “Saˬdaˬ˗oˇ, ngaˇ jawˇ gaˇ neh doˆ˗iˇ˗awˬ. Nawˇ˗aˬ, ngaˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu gʼaˬ meh. Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu teu, Miˬyehˇ neh bi noeˬ doˆ˗euˬ jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Tsawˇ haˬ neh bi noeˬ doˆ˗euˬ jeˬ meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 16:23) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ ya puˬ˗awˇ ya shiˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh Beˬtuˆluˆ yaw muiˬ noeˬ˗awˇ ehˇ˗euˬ pyeuꞈ nya kʼawꞈ, Yeˬsuˇ teu˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗a. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ neh Beˬtuˆluˆ Miˬyehˇ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ ya noeˬ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Heu naˇ aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ.

7. Aˇ nah naˇ Beˬtuˆluˆ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ laˇ˗euˬ nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

⁷ Aˇ nah naˇ Beˬtuˆluˆ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ laˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ bi pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ noeˬ tsehˆ˗eu aˇ yamˬ keuˆ laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Beˬtuˆluˆ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ˗eu Gawˬneˬliˇ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗euˬ meh. Gawˬneˬliˇ naˇ aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ laˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu muˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu meh. Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, aˬ cawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ cawˬ˗eu miˇ neh Beˬtuˆluˆ gaˇ teu mˇ˗eu gʼaˇ duˬ caw ba˗eu jeˬ loˬ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw laˇ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ laˆ paˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Gawˬneˬliˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ kuˇ ngeh “dawˬ maˬ tmˇ ni” le˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 10:28, 29) Aˬ yawꞈ Gawˬneˬliˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 10:21-23, 34, 35, 44-48.

8. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? (1 Beˬtuˆluˆ 3:8)

⁸ Yaw myaˬ kʼoꞈ byah laˇ ngeh Beˬtuˆluˆ Ka li zaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “nui noeˬ taꞈ˗awˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:8-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu neh Yeˬhawˇbaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ noeˬ nya laˇ˗awˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ nui noeˬ taꞈ nya laˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ lehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 6:33) Aˬ dui˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu ngeh aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ nawˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ leh jeh ni yawˬ ha˗ahˇ jiˇ gʼawˬ shaˬ˗awˬ lehˇ ehˇ ngeh to˗aˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗awˇ ya caw ba nehˬ˗eu meh.

Taˬ aw˗awˬ

9-10. Yeˬsuˇ taˬ aw dui dui˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

⁹ Yeˬsuˇ shiˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu jeˬ hu ngeh miˇ Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ taˬ aw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ciꞈ hawˬ dzaˬ˗eu gʼaˇ duˬ bi lehˬ hmˬ˗iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ lehˬ hmˬ ngeh ciꞈ hawˬ dzaˬ laˇ˗eu deuˬ aˬ kuiˇ dzuiꞈ˗eu gʼaˇ duˬ kʼmˬ maˬ shehˇ byehˇ hawˇ˗eu paˇ jeh jiˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ naˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ˗eu nga?

¹⁰ Yeˬsuˇ maˬ nyi naˬ ni taˬ aw dui dui˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Aˬ myah myah naˇ zaˬ kʼaˆ deuˬ mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ Yeˬsuˇ mˇ˗eu miˇ neh gʼaˬ kehˇ deuˬ zahˬ dui dui leˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ pehˇ kʼahˬ pehˇ mahˇ lehˆ˗awˇ joꞈ˗ahˇ paˇ jeh paꞈ tawꞈ˗awˇ, shehˇ byehˇ˗ahˇ iˇ cuꞈ shehˆ ahˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 13:4, 5) Aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ puiˬ˗euˬ Yuˇdaˆ Iˇsaˬgaˬliˬoˆ hawˇ˗eu gʼaˬ kehˇ nui deuˬ˗ahˇ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ga leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ gʼaˬ kehˇ 12 gʼaˬ˗ahˇ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Naw maꞈ˗ahˇ ngaˬ neh mˇ nehˬ˗euˬ heu naw maꞈ gʼoˆ shaw ma loˇ. Naw maꞈ ngaˬ˗ahˇ ‘Saˬ laˬ˗oˇ’, ‘Sahˬpaˬ˗oˇ’ lehˇ kuˇ˗eu meh. Naw maꞈ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ kuˇ˗eu tsaˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ngaˇ˗aˬ, naw maꞈ kuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ naw maꞈ˗euˬ saˬ laˬ hawˇ˗eu Sahˬpaˬ pyeuꞈ˗eu ma. Naw maꞈ˗euˬ Sahˬpaˬ hawˇ˗eu naw maꞈ˗euˬ saˬ laˬ pyeuꞈ˗eu ngaˇ˗aˬ, naw maꞈ˗euˬ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ gʼaˬ˗euˬ ma. Kʼoeˇ miˇ neh, naw maꞈ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ˗eu tsaˬ meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Yoˇhaˬ 13:12-14.

11. Beˬtuˆluˆ taˬ aw nya laˇ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga? (1 Beˬtuˆluˆ 5:5) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹¹ Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ˗euˬ taˬ aw˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ mˬ taˆ gʼoꞈ daˆ leˇ gʼaˬ ngeh, Beˬtuˆluˆ dehꞈ le ngeh neh aˬ kuiˇ maˬ muiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ehˇ laˆ saˆ nehˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 1:8, 9; 3:2, 6-8) Teu ngeh tsawˇ haˬ aˇ maꞈ zahˬ leˇ˗awˇ Beˬtuˆluˆ˗euˬ gaˇ dzeˇ uiˬ laˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 3:11) Beˬtuˆluˆ tsawˇ myahˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ˗eu jawˇ kʼahˬ˗ahˇ huiˬ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ gaˇ maˬ geuꞈ mawꞈ˗a. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ “kuiˇ cawˆ heu gʼaˬ [Yeˬsuˇ] tsawˇ myahˇ˗euˬ baoˬ baˬ da neh gʼaˬ paˇ ahˇ laˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ah ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 3:12-16) Aˇ nah naˇ Beˬtuˆluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ taˬ aw˗eu aˇ yeˇ huiˬ nga lehˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. Sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ taˬ aw lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ mehˬ tsoeˬ dmˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu dawˬ˗ahˇ zmˬ taˬ˗euˬ meh. Teu naˇ Yeˬsuˇ joꞈ˗ahˇ paˇ jeh paꞈ˗awˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 5:5-ahˇ gui.

12. Taˬ aw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui Beˬtuˆluˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹² Aˬ dui taˬ aw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. Maˇ diˇ taˬ aw˗eu lehˇ ehˇ ngeh tiˬ jawˇ ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ paw taˬ aw˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ya bi pyeuꞈ˗a. Beˬtuˆluˆ neh zmˬ˗euˬ taˬ aw lehˇ ehˇ˗eu dawˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui˗euˬ noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ paw taˬ aw˗eu jiˇ ahˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ ngeh bi ciˬ huiˬ mawꞈ˗eu miˇ maˬ ngeuˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh mˇ˗eu jeˬ ya bi pyeuꞈ meh. Aˬ dui neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ cawˬ maˬ mawˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya˗eu jeˬ mˇ˗eu heu naˇ taˬ aw˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Maꞈtehˬ 6:1-4.

‘Nui ma noeˬ gahˇ˗awˬ’

13. “Nui ma noeˬ gahˇ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga?

¹³ “Nui ma noeˬ gahˇ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗eu nga? (1 Beˬtuˆluˆ 4:7, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018) Nui ma noeˬ gahˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ noeˬ tsehˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ jeˬ taꞈ˗ehˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗a lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ noeˬ keuˆ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ siˬ nya jiˇ ma lehˇ maˬ noeˬ˗a. Tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗eu meh.

14. Tiˬ poˆ Beˬtuˆluˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ maˬ guˆ˗euˬ nga?

¹⁴ Yeˬsuˇ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ “Nymˇ ciꞈ naw maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ ngaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ cehˆ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Beˬtuˆluˆ yawˬ ha ziꞈ ma lehˇ noeˬ˗awˇ “Aˬ cawˬ nawˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ cehˆ jiˇ kʼawꞈ, ngaˇ nawˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu ngeh miˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ “Muˇ juˇ juˇ˗eu mehˬ nah naw maꞈ maˬ ya caw teh gʼeh ni, guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗awˬ” lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 26:31, 33, 41) Beˬtuˆluˆ nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ maˬ mˇ caw˗aˬ. Aˬ yawꞈ mˇ caw law nmˇ˗aˬ, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ ma lehˇ kʼaˬ duˬ ni ehˇ nehˬ peuˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ cehˆ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ nui ma cawˆ dui dui˗eu meh.—Maꞈtehˬ 26:69-75.

15. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ gʼoe˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

¹⁵ Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ gʼoe˗eu meh. Aˬ yawꞈ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya poˆ shaˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ bi mˇ mawꞈ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni mˇ yaꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 26:39, 42, 44; Yoˇhaˬ 18:4, 5) Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya poˆ shaˇ˗euˬ gaˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

16. Beˬtuˆluˆ nui ma noeˬ gahˇ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (1 Beˬtuˆluˆ 4:7)

¹⁶ Aˇ nah naˇ Beˬtuˆluˆ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe dzahˬ laˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh, Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ byah nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za meh lehˇ kamˬ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ maˬ za˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ dawˬ tawˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 24:49; Gʼaˬkʼehˇ 1:4, 5) Dawˬ˗eu aˇ yamˬ teu laꞈ kʼoeˇ Beˬtuˆluˆ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ nui deuˬ “tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ni uiˬ leˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh.” (Gʼaˬkʼehˇ 1:13, 14) Aˇ nah naˇ Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ neh boꞈ dahˬ beh˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Ka li zaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma noeˬ gahˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 4:7-ahˇ gui.) Beˬtuˆluˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe nya laˇ˗awˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ zawˇ˗ehˇ biꞈ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.—Gaˬlaˬtiˆ 2:9.

17. Aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ daˆ leꞈ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁷ Aˬ dui nui ma noeˬ gahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. Aˬ dui bym˗eu byehˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼawꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu ma. Teu miˇ neh aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya noeˬ tsehˆ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ hehˇ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya shaˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya meh lehˇ nui ma ya taˬ˗eu meh.

18. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ nya laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ-eu nga?

¹⁸ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya ni beh taˬ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:26) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nmˇ yaw duˬ baw meh. (Iˇsaˬyaˇ 55:9) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ Beˬtuˆluˆ loꞈ˗ehˇ taˬ aw˗awˇ, nui ma noeˬ gahˇ nya ni leh jeh kaˇ˗euˇ.