Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ jahˇ nya

1. Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh kuˇ doˆ laꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ taˬ˗euˬ nga?

Heˬbyehˇ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu nui jah nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼawˬ mya gʼaˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ gʼaˬ naˇ, Moˇseˬ pyeuꞈ meh. (Heˬbyehˇ 3:2-5; 11:23-25) Moˇseˬ Paˬlawˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ guiˇ maꞈ˗ahˇ maˬ guˆ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma tiˬ byah tiˬ loꞈ gʼoe˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh kuˇ doˆ laꞈ˗euˬ meh. Teu gaˇ neh naˇ, Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ Iˬ ma laˆ shaˆ Yaw neˇ˗ahˇ iˇ tsehˆ gʼeh˗awˇ, aˇ nah naˇ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ laˇ keuˆ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 11:27-29) Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ maˬ jah coeˇ ni oˇ lo maˇ la˗ehˇ gʼeh laˇ˗euˬ kʼawꞈ, Moˇseˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah ziꞈ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Moˇseˬ neh jah ziꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ jawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ meh.a—Doˆ˗iˇ˗eu 15:22-25; Ja ceuˬ 78:23-25.

2. Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ “ngaˬ˗euˬ baoˬ neh maˬ mˇ pyeuꞈ nya˗eu jeˬ jaˆ ta loˇ” lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh naˇ haˬ˗eu nga? (Bawˇtsahˬ 11:21-23)

² Yeˬhawˇbaˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh kuˇ doˆ laꞈ˗euˬ tiˬ kʼoꞈ byah laˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ shaˬ jiˇ dzaˬ mawꞈ nya lehˇ mahˇ˗eu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi dzaˬ ma lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Moˇseˬ nui jah ziꞈ dah ni jaˆ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ aˇ lam gʼaˬ˗ahˇ loꞈ leˇ ni bi dzaˬ nya meh laˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ “Ngaˬ˗euˬ baoˬ neh maˬ mˇ pyeuꞈ nya˗eu jeˬ jaˆ ta loˇ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 11:21-23-ahˇ gui.) “Maˬ mˇ pyeuꞈ nya” lehˇ ehˇ˗eu heu tsahˇ˗ahˇ Heˬbyehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˬ laꞈ” lehˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Heu naˇ Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ byah˗eu gʼaˇ duˬ zmˬ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗ahˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ ngehˬ nehˬ˗eu teu naˇ, ‘Ngaˇ ngaˬ neh ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu baoˬ maˬ ahˇ nga lehˇ nawˇ noeˬ te loˇ?’ lehˇ ehˇ gaˇ duˇ˗eu meh.

3. Moˇseˬ hawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ neh ya puˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nui ma ya ahˇ˗eu nga?

³ Yeˬhawˇbaˬ nawˇ hawˇ˗eu nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu maˬ siˬ lehˇ noeˬ haw maˬ loˇ? Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ nya˗eu jeˬ˗ahˇ Moˇseˬ hawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ jah coeˇ˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ jahˇ nya meh lehˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ tiˬ deuˆ na˗ahˇ jiˇ ja sawˇ ma.

Moˇseˬ hawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ

4. Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ nya˗eu jeˬ˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ jah coeˇ ni gʼeh˗eu nga?

⁴ Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ nya˗eu jeˬ˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ jah coeˇ ni gʼeh˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ le luꞈ ngeh, bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ ya cah tsehˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ “nui deuˬ tsawˇ jeuˬ gʼawˬ mya ni” ahˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 12:38; Dawˬmehˬmehˬ˗eu 8:15) Aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ maˬnaˆ kaˬ muˇ tehꞈ˗ehˇ ya dzaˬ˗eu miˇ neh mahˇ mahˇ˗ehˇ toˇ˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ mahˇ caw laˇ˗awˇ, Moˇseˬ˗ahˇ iˬ baˇ taˬ˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 11:4-6) Aˬ yawꞈ maꞈ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ ngeh ya dzaˬ˗euˬ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ˗ahˇ shaˇ poˆ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ teu loꞈ˗ehˇ mahˇ˗eu miˇ neh, Moˇseˬ˗ahˇ ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ poˆ˗awˇ ya bi dzaˬ nga lehˇ noeˬ leˇ˗euˬ meh.—Bawˇtsahˬ 11:13, 14.

5-6. Aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗euˬ nui noeˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ nyawˬ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

⁵ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu maˬ siˬ nya˗eu nui ma nyawˬ laˇ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui˗ahˇ jiˇ aˬ cawˬ˗ahˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu maˬ siˬ nya˗eu nui ma nyawˬ laˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ ni pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui neh jaˆ haw˗euˬ myawˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ˗awˇ, aˬ cawˬ˗euˬ myawˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ mehˇ juiˇ juiˇ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui yawˬ ha neh jaˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ naˇ, aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ˗eu meh.

⁶ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ le keuˆ naˇ, muiˬ˗eu guiˬ lahˬ deuˬ tiˬ byah ni za˗awˇ laˬ kʼaˬ ya cehˇ meh lehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh kamˬ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Saˇ jaˇ dawˬ teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ cah ngeh maˬ ngeuˇ˗eu Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ le keuˆ ngeh byah laˇ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ maˬ za nya˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ maˬ jawˇ ni miˇ shuiꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ biꞈ ma lehˇ dzaˬ taˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

7. Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ jahˇ nya meh lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ nya˗eu nga?

⁷ Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ “Ngaˬ˗euˬ baoˬ neh maˬ mˇ pyeuꞈ nya˗eu jeˬ jaˆ ta loˇ” lehˇ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh naˇ haˬ˗euˬ nga lehˇ noeˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ˗aˬ, dui dui˗eu maˬ baw˗eu uˬ taꞈ, baoˬ teu˗ahˇ aˬ geu gaˇ jawˇ kʼawꞈ zmˬ nya meh lehˇ noeˬ mawˇ ni caw ba nehˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ kaˬ dui dui˗eu bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ jawˇ luꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ dzaˬ loꞈ˗eu shaˬ jiˇ poˆ nehˬ nya˗eu meh. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ‘huiˬ˗eu baoˬ’ aˬ geu gaˇ jawˇ kʼawꞈ zmˬ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 136:11, 12) Teu miˇ neh aˬ dui aˬ geu gaˇ jawˇ˗awˇ aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.—Ja ceuˬ 138:6, 7.

8. Aˬ dui bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ bahˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ yahˇ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁸ Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ shaˬ jiˇ biꞈ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ sehˬ gʼawˆ˗ahˇ myaˬ dui dui˗eu hahˬ zaˬ laˬ ma aˇ jiˇ bi zaw laꞈ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ neh zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗euˬ jeˬ heu˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu maˬ siˬ nya˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ nui kʼahˇ huiˬ˗awˇ, uˬ ciꞈ nahˇ gʼahˇ maˬ ehˇ nah ga ni hahˬ zaˬ laˬ ma aˇ jiˇ nyehꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ “shaˬ jiˇ˗ahˇ mehˇ juiˇ juiˇ˗eu tsawˇ haˬ” heu deuˬ˗ahˇ nui ma pehˇ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ luˬ˗iˇ seˇ˗iˇ˗eu jeˬ bi keuˆ le˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 11:31-34) Aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh mehˇ juiˇ juiˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui kʼahˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya yahˇ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Aˬ dui smˇ muiˬ iˇ shaˬ maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ˗eu heu neh ‘mˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ’ jeˬ hu poˆ uiˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:19, 20; Luˇkaꞈ 16:9) Toˆ˗ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ myah luꞈ ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.

9. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ lehˇ jah ziꞈ nya˗eu nga?

⁹ Nymˬ˗mˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ ngehˬ gʼeh dahˬ teˬ luꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ heu naˇ, aˬ dui pyuˇ shuiˇ gaˇ kawˆ dzaˬ˗eu dawˇ˗eu gaˇ kawˆ maˬ ya kʼahˬ lahˇ gaˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ?b Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh˗a. Aˬ dui shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh meh lehˇ jah ziꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? Aˬ dui (1) pyuˇ gaˇ kawˆ shaˬ laˇ ngeh, (2) mawˬ laˇ ngeh˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ ngeh, gaˇ kawˆ heu nyiˬ kawˆ˗ahˇ haw ma.

Pyuˇ gaˇ kawˆ shaˬ laˇ ngeh

10. Aˬ jeˬ baˬ da neh pyuˇ gaˇ kawˆ shaˬ laˇ nya˗eu nga?

¹⁰ Miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ˗eu ngehˬ˗ehˇ peh laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, ahˬ dzaˬ ka dzaˬ˗eu mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu shaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Meuˬ suˬ saˬ˗eu, guiˇ deuˆ˗eu, uˬ jeˬ jaˬ lehˇ˗euˬ shaˬ zahˬ hawˇ˗eu yaw jaw naˇ gawˇ baˬ da neh aˬ dui gaˇ˗ahˇ neh ya doˆ˗iˇ˗awˇ pyuˇ gaˇ kawˆ shaˬ laˇ nya˗eu meh. Iˇ kahˇ lawˬ muˇ, myawˬ gahˬ lawˬ muˇ ya smˇ˗iˇ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ ngeh, aˬ dui gaˇ yaw shuiꞈ ya poˆ mˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ gaˇ yawˬ ya jawˇ paˇ˗iˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗eu nga?

11. Pyuˇ shuiˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ kʼahˬ lahˇ ni aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗eu nga? (Luˇkaꞈ 12:29-31)

¹¹ Aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya dui dui˗eu tiˬ jeˬ naˇ, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗eu heu meh. (Dawˬdaˬ 16:3) Nawˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ “shaˬ zahˬ”˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ kʼahˬ lahˇ ni nui ma saˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ zaˬ siˬ nui gahˇ shaˇ. (Luˇkaꞈ 12:29-31-ahˇ gui.) Kʼoeˇ naˇ yawˬ ha jaˆ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ. (1 Tiˆmoˇseˬ 6:7, 8) Pyuˇ shuiˇ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh yuˇ doˆ taˬ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ poˆ tseˇ. Mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jw.org gʼoeˇ saiˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ deuˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗euˬ meh.

12. Nymˇ jiˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya noeˬ keuˆ˗eu nga?

¹² Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ byehˇ˗awˇ, gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ gaˇ mˇ˗iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ noeˬ tsehˆ lehˬ nyaˬ lehˇ aˇ nahˇ hawˇ˗eu gʼoˆ shaw laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh gaˇ tiˬ hmˬ mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh pyuˇ za laˇ gaˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 14:28) Yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Ngaˇ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗iˇ naˇ, ngaˬ˗euˬ nymˇ dahˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Ngaˇ gaˇ heu˗ahˇ mˇ naˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ nya ngaˇ laˬ? Tsaꞈ gaˬ˗iˇ nya ngaˇ laˬ? Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ biꞈ nya ngaˇ laˬ?’ Nawˇ zaˬ jawˇ naˇ, ‘Zaˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ maˬ jawˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ’ nya nmˇ?’ lehˇ jiˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 6:4) Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ maˬ dehꞈ caw˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ deuˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ maˬ noeˬ tsehˆ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ.c Eˇshaˬ nahˇ ma ga kʼehˬ paw jawˇ˗eu Toˬniˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ mˇ nya˗eu muiˬ˗eu gaˇ gʼawˬ mya hmˬ jaˆ meh lehˇ ehˇ nehˬ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ miˬ zaˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ja cawˬ gʼaˬ ngeh, aˬ cawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gaˇ maˬ mˇ iˇ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ jawˇ daˆ leꞈ˗awˇ, pyuˇ yaw tsiˬ tsiˬ lehˇ zmˬ ma lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ Toˬniˬ “Ngaˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ baˬ da neh gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni ya caw ba nehˬ˗awˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ ni ya caw ba nehˬ˗euˬ ma. Aˬ dui Maꞈtehˬ 6:33 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ kʼaˇ mˇ caw˗eu kʼoeˇ keuˆ ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ ngehˬ gʼeh nehˬ ngaˇ lehˇ nga pehˬ ya siˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

Mawˬ laˇ ngeh˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ ngeh

13. Mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˇ noeˬ˗awˇ nymˬ˗mˇ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu nga?

¹³ Mawˬ laˇ ngeh˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ ngeh jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˇ noeˬ˗awˇ gaˇ mˇ˗eu leh jeh lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬdaˬ 6:6-11) Pyuˇ˗aˬ, aˇ tiˆ tiˬ tiˆ˗ahˇ keuˆ ni aˬ dui˗ahˇ caw ba nya˗eu miˇ neh, mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ pyuˇ yuˇ uiˬ taˬ˗euˬ heu naˇ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Dawˬtsoˆ 7:12) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui pyuˇ poˆ gaˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ maˬ ya bi pyeuꞈ˗a.

14. Aˬ dui mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ ngeh Heˬbyehˇ 13:5-ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya noeˬ keuˆ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬsuˇ ‘Miˬyehˇ mehˬ shi smˇ muiˬ muiˬ˗eu’ jeˬ˗ahˇ maˬ leh jeh ni pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ poˆ uiˬ gaˇ tehꞈ˗ehˇ leh jeh˗eu heu naˇ, nui gahˇ maˬ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ ja˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 12:16-21) Ni shawˬ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ siˬ nya˗a. (Dawˬdaˬ 23:4, 5; Yaˬkoˆ 4:13-15) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ ngaˬ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu deuˬ˗aˬ, yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya “byehˇ dzeh coeˇ” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 14:33) Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ myawˬ gahˬ ya smˇ˗iˇ jiˇ˗euˬ kʼawꞈ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nui ma neh oˇ daˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 10:34) Nymˬ˗mˇ iˬ nah miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ keuˬ leˇ˗eu miˇ neh, gaˇ˗ahˇ neh ya doˆ˗iˇ˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ myawˬ gahˬ ya smˇ˗iˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼawˬ mya gʼaˬ jawˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 13:16, 17) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh kamˬ daˬ coeˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh “Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ taˬ yaꞈ. Tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu miˇ neh meh. (Heˬbyehˇ 13:5-ahˇ gui.) Teu miˇ neh aˬ dui mehˬ hu paw˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ maˬ noeˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ pyeuꞈ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.

15. Ka li zaˬ aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ cu˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ ya ahˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁵ Jawˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ miˬ sawˇ yo zaˬ deuˬ zaˬ yuˇ˗awˇ tsawˇ mawˬ mawˬ le ngeh zaˬ neh ya bi cu nga lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ deuˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 12:14) Aˬ da aˬ ma deuˬ tsawˇ mawˬ mawˬ le ngeh caw ba nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Zaˬ deuˬ yaw myaˬ gʼaˬ jiˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ da aˬ ma˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:4) Ehˇ kʼawꞈ Ka li zaˬ aˬ da aˬ ma deuˬ naˇ, zaˬ˗ahˇ cu˗eu heu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ mawˬ leˬ ngeh bi haw saˆ˗eu lehˇ cu˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ngeuˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ laˇ ni ya cu gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ˗eu meh.—3 Yoˇhaˬ 4.

16. Zaˬ deuˬ yawˬ haˇ yawˬ ha mˇ cu nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? (Eˇpeˇsu 4:28)

¹⁶ Zaˬ deuˬ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha mˇ cu nya ni mehˬ nehˬ ngeh aˬ da aˬ ma deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ. Zaˬ deuˬ˗ahˇ nyiˇ ngeh neh gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ nya laˇ ni mehˬ nehˬ. (Dawˬdaˬ 29:21; Eˇpeˇsu 4:28-ahˇ gui.) Sahˬ boꞈ dzaw gaˇ leh jeh lehˇ gʼaˬ biꞈ. Aˬ da aˬ ma deuˬ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ poˆ tseˇ˗awˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ nya˗awˇ yawˬ ha˗ahˇ mˇ cu nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ dzaw paˬ nga lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu meh.

17. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jah ziꞈ nya˗eu nga?

¹⁷ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ loˬ˗eu jeˬ jaˆ ni ngehˬ gʼeh nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah ngehˬ˗ehˇ peh laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma ya taˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ loˬ˗eu jeˬ jaˆ ni aˬ myah luꞈ caw ba nehˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ jahˇ nya˗awˇ, aˬ dui aˬ geu gaˇ jawˇ kʼawꞈ caw ba nehˬ nya meh lehˇ jah ziꞈ nya meh.