‘Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, guiˇ˗ahˇ g’aˬ leˇ˗eu g’aˬ pyeuꞈ’

1990 k’oꞈ˗ahˇ Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ 1993 k’oꞈ˗ahˇ neh 1996 k’oꞈ˗ahˇ keuˆ ni Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ Beˬdeˬlaˇ neh za˗euˬ pyuˇ g’aˇ duˬ kawˬ bi doˆ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ yaˇ k’aˬ ja˗iˇ˗euˬ ma. Ehˇ k’awꞈ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ daˇ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Paˇ daˬ poˆ˗iˇ˗euˬ k’awꞈ teu loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ daˇ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. K’oeˇ naˇ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ Beˬdeˬlaˇ˗euˬ pyuˇ, Yuˇloˬ pyuˇ oeˬ lam ngaˬ seh (Taiˬ pyuˇ 160 lam) dzehˬ ni yuˇ geuꞈ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ nga maꞈ Tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ aˬ kawˬ˗aˬ paw haw saˆ˗eu Yuˇloˬ˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ iˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ paˇ jahˇ nya mehˬ. Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ maꞈ nga maꞈ˗ahˇ yaˇ k’aˬ maˬ ja mi naˆ˗ehˇ Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ zahˇ sahˇ k’oꞈ paw mˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ jeˬ hu bi ja tsaˬ laꞈ˗euˬ meh. Nga maꞈ Yuˇloˬ saˇ naˇ˗euˬ dah zaˇ tiˬ g’aˬ˗euˬ mehˬ shi ya ja sawˇ˗euˬ ma.

Aˬ yawꞈ nga maꞈ˗ahˇ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ shaˇ˗eu pyuˇ ui cuiˆ na biꞈ nehˬ˗awˬ lehˇ ehˇ laˇ meh lehˇ noeˬ taˬ dzeuˇ˗euˬ ma. Ehˇ k’awꞈ nga maꞈ Yuˇloˬ pyuˇ tiˬ baꞈ tehꞈ˗ehˇ biꞈ˗euˬ k’awꞈ, teu naˇ Jaˇliꞈ zahˇ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu ma. Mehˇ nmˇ deuˬ pyuˇ damˬ dawˆ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ Miˇk’ahˬ˗ahˇ caw ba˗eu g’aˇ duˬ meh. Teu miˇ neh pyuˇ daˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ taꞈ˗a. (Maꞈtehˬ 22:21) Ehˇ k’awꞈ nga maꞈ Tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ aˬ kawˬ˗aˬ paw haw saˆ˗eu Yuˇloˬ˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ kuˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗euˬ ma.

Nga maꞈ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ saˇ naˇ˗euˬ bawˬ dzaˬ duˬ kuˆ lawˆ tiˬ lawˆ˗ahˇ mawˇ dzoeˇ˗euˬ ma. Mehˬ bawˬ dahˬ beh laˇ˗euˬ nehˬ˗ahˇ Yuˇloˬ saˇ naˇ˗euˬ dah zaˇ g’aˬ nga maꞈ˗ahˇ Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ shaˇ˗eu loꞈ˗ehˇ kawˬ ui cuiˆ na biꞈ nehˬ˗awˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu ngeh muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ g’eh˗eu laꞈ k’oeˇ nga maꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ “Sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ nga maꞈ˗euˬ pyuˇ Yuˇloˬ oeˬ lam ngaˬ seh dzehˬ ni yuˇ geuꞈ taˬ dzeuˇ˗euˬ lehˇ siˬ nya ma laˬ?” lehˇ naˇ haˬ˗euˬ ma.

Toˆ˗ehˇ ehˇ gaˇ ya gaˬ ngeh, dah zaˇ teu g’aˬ Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ neh jahˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh zahˬ leˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ maˇ diˇ jahˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ ngeh dah zaˇ teu g’aˬ˗euˬ nui noeˬ paˇ˗iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗euˬ yaˇ k’aˬ ja dah nehˬ˗eu g’aˬ˗ahˇ dehˬ nehˬ˗awˇ, mehˬ bawˬ aˇ saˬ kawˇ ma˗ehˇ laˆ saˬ˗euˬ meh. Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ nga maꞈ neh maˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Teu ngeh yaˇ k’aˬ ja behˬ nya˗eu gaˇ ma dahˇ laˇ˗euˬ meh. Heu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ jah˗eu jiˇ maˬ jah coeˇ nya. Heu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗eu paˬ lehˇ maˬ shaˇ noeˬ haw˗aˬ. Nga maꞈ kuˆ lawˆ laꞈ k’oeˇ neh laˬ k’aˬ tiˬ cehˇ doˆ le˗euˬ ma.

2011 k’oꞈ, Koꞈ siˬ ba la 30 nah˗ahˇ, Tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ aˬ kawˬ˗aˬ paw haw saˆ˗eu Yuˇloˬ˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ kiˇ deuˬ yaˇ k’aˬ ja behˬ˗euˬ meh. Heu loꞈ˗ehˇ kawˬ bi doˆ˗eu jeˬ heu naˇ zahˇ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ daˇ˗awˇ, Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ neh yuˇ geuꞈ˗euˬ pyuˇ bi biꞈ k’oꞈ˗awˇ, aˇ doˬ jiˇ bi biꞈ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ daˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh, nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni Paˇlaˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ maˇ maˇ ni g’eh˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ luꞈ˗a siˬ. Dah zaˇ k’oeˇ g’aˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗euˬ jeˬ heu naˇ, Gawˇliˇyaˆ˗euˬ naˇ k’awˇ˗ahˇ k’aˬ lo neh beuˆ taˆ˗euˬ gaˇ duˇ leˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ˗euˬ jeˬ baˬ da neh gaˇ kawˆ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ meh. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ ni yaˇ k’aˬ ja behˬ nya˗euˬ nga? Daˬbiˇ neh Gawˇliˇyaˆ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ‘Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, guiˇ˗ahˇ g’aˬ leˇ˗eu g’aˬ pyeuꞈ˗eu’ miˇ neh meh.—1 Saˬmeuˬlaˆ 17:45-47.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ yaˇ k’aˬ ja behˬ nya˗euˬ heu poˆ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Baoˬ jaˆ˗eu miˇ k’ahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ hawˇ˗eu zahˇ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ k’awꞈ, aˬ dui 1,225 poˆ ja behˬ˗euˬ ma. Miˇ k’ahˬ 70 k’ahˬ˗euˬ k’aˇ huiˬ˗eu saˇ naˇ hawˇ˗eu miˇ k’ahˬ doe ni˗euˬ saˇ naˇ˗ahˇ ja˗iˇ˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ ja behˬ˗euˬ miˇ neh aˬ dui˗euˬ uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ miˇ k’ahˬ˗euˬ zahˇ sahˇ k’oꞈ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ ni maˬ ehˇ, iˇ kahˇ doe ni tsaꞈ gaˬ nya ni maˬ ehˇ, miˇ k’ahˬ˗euˬ bawˬ˗iˬ˗ahˇ maˬ taꞈ maˬ gm leˇ ni maˬ ehˇ, shiˬ maˬ dawˆ˗eu heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ neh maˬ ehˇ, haw piˇ nehˬ nya laˇ˗euˬ meh.

Ngaˇ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ k’ahˬ Niˬ˗yuˬ Yawˇ gahˬ kaˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ˗ahˇ mˇ luꞈ gaˇ neh Yuˇloˬ miˇ k’ahˬ˗euˬ yaˇ k’aˬ ja˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗eh caw ba laˇ nya˗euˬ nga lehˇ ja nehˬ nyaˇ.

Leh jeh dui dui˗eu Miˇshaˬnaˬliˬ aˬ da aˬ ma nehˬ˗ehˇ huiˬ laˇ

Ngaˬ da naˇ Jo˗cuiˬ lehˇ kuˇ˗awˇ, ngaˬ ma naˇ Luˇsiˬ lehˇ kuˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ Giˇlaˆ dzaw nymˇ 12 poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ daˆ˗awˇ, 1956-ahˇ ngaˇ dehꞈ le ngeh Iˬdiˬyoˇbyaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ ngaˬ˗ahˇ dahˬ beh˗eu Ka li zaˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ guiˬ lahˬ dawˬ mehˬ˗eu g’aˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ duˇ ni Piˇliˇ lehˇ myahˇ nehˬ˗euˬ meh. (G’aˬk’ehˇ 21:8) Teu gaˇ neh tiˬ k’oꞈ naˇ, miˇ k’ahˬ˗euˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˆ naˬ˗euˬ meh. Teu ngeh ngaˇ aˇ k’oꞈ nyiˇ dui dui k’awꞈ, nga pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ bi siˬ ni uˬ duˬ tahˬ˗euˬ gaˇ noeˬ luꞈ nya siˬ. Teu ngeh ngaˇ zaˬ tehꞈ miˇ neh nui ma cehˇ tahˬ tahˬ˗awˇ laˬ k’aˬ jiˇ paˇ cehˇ nyaˬ siˬ. Ehˇ k’awꞈ nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ g’eh˗eu jeˬ naˇ nga pehˬ˗ahˇ 1960 k’oꞈ˗ahˇ miˇ k’ahˬ˗ahˇ neh teh doˆ nehˬ laꞈ˗euˬ meh.

Nga pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ k’ahˬ, Kehˬsaˆ gahˬ kaˬ, G’oiˇciˬtaˬ meuˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ ma. Ngaˬ da ngaˬ ma Miˇshaˬnaˬliˬ maˬ paˇ ya geuꞈ˗euˬ k’awꞈ, Miˇshaˬnaˬliˬ geuꞈ ngeh loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui luꞈ˗a siˬ. Ngaˬ˗euˬ aˇ yuiꞈ Juˇdiˬ hawˇ˗eu ngaˬ nyiˇ Leˇsaꞈliˬ jiˇ Iˬdiˬyoˇbyaˇ˗ahˇ dehꞈ le˗euˬ meh. Ngaˬ da ngaˬ ma ngaˬ ha smˬ mehˇ nmˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ laˇ ni, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ nui ma g’awˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ mˇ mawꞈ laˇ ni mehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ngaˇ 13 k’oꞈ k’awˆ ngeh iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ neh smˇ k’oꞈ naˇ, nga pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ loˬ dzehˬ˗eu Peˆlu miˇ k’ahˬ, Aˬleˬkiˬpaꞈ meuˬ˗ahˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ ma.

1974 k’oꞈ˗ahˇ ngaˇ 18 k’oꞈ k’awˆ ngeh Peˆlu˗euˬ Beˬdeˬlaˇ ngaˇ hawˇ˗eu dzaˇ˗i mehˇ nmˇ smˇ g’aˬ˗ahˇ dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu g’aˬ bi geuꞈ laꞈ˗euˬ meh. Nga maꞈ tiˬ g’aˬ˗iˬ maˬ tsaꞈ gaˬ˗iˇ haw˗euˬ Ehˇdiꞈ˗suiꞈ gawˬ jawˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ˗euˬ Kehˇcuˬg’awˬ˗aˬ hawˇ˗eu Aiˬmaˬlaˬ dawˬ ngehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ ya tsaꞈ gaˬ˗euˬ ma. Nga maꞈ˗euˬ lawˬ liˬ naˇ bahˬ keuˆ loꞈ˗ehˇ oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ehˇ g’eh˗eu miˇ neh Noˇaˬ˗euˬ saˇ baoˬ lehˇ tsawˇ myahˇ myahˇ taˬ˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ teu gaˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ zmˬ˗awˇ g’awˬ myahˇ maˬ g’eh˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ iˇ shaˬ shaˬ˗eu jeˬ, naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ bi jaˆ meh lehˇ ya ja nehˬ˗euˬ gaˇ noeˬ luꞈ nya siˬ. (Pah mehˬ˗eu 21:3, 4) Teu gaˇ˗euˬ tsawˇ haˬ g’awˬ mya ni laˬ k’aˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗eu meh.

Saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ˗ahˇ gaˇ mˇ dahˬ beh

1977 k’oꞈ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ k’oeˇ˗euˬ tiˬ g’aˬ pyeuꞈ˗eu Ehˇbeuˬ Sa˗loˇdeuˬ Peˆlu miˇ k’ahˬ˗ahˇ g’a laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗ahˇ saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ˗ahˇ gaˇ mˇ˗iˇ˗eu g’aˇ duˬ jaˇ laˇ dawˆ lehˇ g’aˬ biꞈ˗eu meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ ngaˇ jiˇ jaˇ laˇ dawˆ˗euˬ ma. Teu gaˇ neh tiˬ k’ehˬ naˇ ngaˇ 1977 k’oꞈ, Koꞈ siˬ ba la 17 nah˗ahˇ Buˇkiˬ˗liˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ya mˇ dahˬ beh iˇ˗euˬ ma. Ngaˇ laˆ luiˆ laˆ buˇ˗eu gaˇ hawˇ˗eu laˆ muiˬ laˆ saˆ˗eu gaˇ˗ahˇ oeˬ k’oꞈ dzehˬ ni mˇ˗euˬ ma.

1978 k’oꞈ, Koꞈ siˬ ba la˗ahˇ Loiˇsiˆ˗aˇnaˬ gahˬ kaˬ, Ni˗yuˇg’awˆle˗suiꞈ meuˬ˗ahˇ miˇ k’ahˬ˗euˬ mehˬ bawˬ jahˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ ngaˇ Eˇliˇsaˬbehˆ Aˬbaˬloˬ nehˬ˗ehˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Aˬ yawꞈ jiˇ ngaˇ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu aˬ da aˬ ma nehˬ˗ehˇ huiˬ laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Eˇliˇsaˬbehˆ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu g’aˬ geuꞈ luꞈ˗eu oeˬ k’oꞈ byah laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ tiˬ ziˇ ziˇ lah ni Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ g’eh mawꞈ˗eu meh. Teu gaˇ neh naˇ nga nyaꞈ tiˬ g’aˬ tiˇ g’aˬ ngehˬ cawˬ˗awˇ, aˇ nah naˇ mawꞈ leˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ 1979 k’oꞈ, Tseˇ siˬ ba la 20-ahˇ jiˇ cehˇ baˇ˗awˇ, Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ ma.

Nga nyaꞈ neh mˇ˗iˇ beh beh˗euˬ aˇ muˇ naˇ Saˆpeˆ dawˬ ngehˬ˗eu Buˇkiˬ˗liˬ aˇ muˇ pyeuꞈ meh. Mehˇ nmˇ deuˬ gaˬ laˇ paˬ˗ehˇ g’eh˗eu lehˇ meh. K’oeˇ naˇ ngaˇ dzaˇ˗iˇ aˇ muˇ smˬ muˇ˗ahˇ paˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ ma. Mehˇ nmˇ deuˬ gaˬ laˇ paˬ˗ehˇ g’eh˗awˇ nga nyaꞈ˗ahˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni g’aˬ biꞈ˗awˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ nga nyaꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Aˇ k’oꞈ k’awˆ laˇ˗euˬ nga nyaꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ haw saˆ nehˬ laꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a.

Zahˇ sahˇ k’oꞈ paw˗euˬ gaˇ ya mˇ

1982 k’oꞈ, Tiˬ siˬ ba la˗ahˇ ngaˬ˗ahˇ Beˬdeˬlaˇ˗euˬ zahˇ sahˇ k’oꞈ paw bi mˇ˗iˇ laꞈ˗euˬ miˇ neh zahˬ leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Teu gaˇ neh smˇ k’oꞈ naˇ, Beˬdaˬlaˇ ngaˬ˗ahˇ li ma za taˬ˗euˬ yaˇ k’aˬ ja dah nehˬ˗eu g’aˬ geuꞈ nya˗eu g’aˇ duˬ, zahˇ sahˇ k’oꞈ paw bi dzaw goˇ˗iˇ laꞈ˗euˬ meh. Sahˬ boꞈ dzaw ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ yaˇ k’aˬ ja behˬ nya˗euˬ miˇ neh Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ k’ahˬ hawˇ˗eu miˇ k’ahˬ nui deuˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha za geuˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ deuˬ za˗euˬ meh lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ jiˇ mehˬ˗eu meh. Teu ngeh ngaˬ˗ahˇ zahˬ leˇ˗awˇ laˬ k’aˬ jiˇ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Gaˇ kawˆ teu g’awˬ mya ni ya ja sawˇ˗euˬ ma.

1986 k’oꞈ˗ahˇ ngaˇ 30 k’oꞈ k’awˆ ngeh zahˇ sahˇ k’oꞈ paw mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ bi haw saˆ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ngaˇ aˇ k’oꞈ yaw nyiˇ k’awꞈ ngaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗awˇ bi mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh laˬ k’aˬ cehˇ dui dui miˇ˗a. Ehˇ k’awꞈ gaˇ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ yaw k’aˆ˗ehˇ maˬ jaˆ˗eu miˇ neh k’ahˬ lahˇ dui dui nya.

1988 k’oꞈ˗ahˇ ngaˇ li ma jaˆ˗eu yaˇ k’aˬ ja dah nehˬ˗eu g’aˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ ma. Ehˇ k’awꞈ ngaˇ sahˬ boꞈ dzaw goˇ˗eu jeˬ heu naˇ, ngaˇ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ yaw kaˬ jaˆ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ laˇ˗eu paˬ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ shaˇ noeˬ haw˗aˬ. Sahˬ boꞈ dzaw goˇ˗eu jeˬ heu naˇ, nui k’ahˇ bi huiˬ laˇ nya˗awˇ, aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ dzehˬ nya lehˇ bi noeˬ laˇ nya˗eu meh. Eˇliˇsaˬbehˆ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ paˇ g’oeˇ k’oꞈ laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Aˇ yamˬ tiˬ k’ehˬ ga leˇ˗euˬ k’awꞈ, ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ paˇ g’oeˇ k’oꞈ laˇ nya˗euˬ ma. Ngaˇ dehꞈ ziˇ laꞈ k’oeˇ aˇ yeˇ k’aˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ g’awˬ mya ni ahˇ˗eu heu maˬ ngeuˇ ni Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ g’oeˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ heu pyeuꞈ ngaˇ lehˇ ngaˬ˗euˬ myaˆ neh ya mawˇ˗euˬ ma.

Laˬ k’aˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ haw piˇ˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ zahˇ sahˇ k’oꞈ nehˬ˗ehˇ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ

Ngaˇ sahˬ boꞈ dzaw g’aˬ naˇ Beˬdeˬlaˇ˗euˬ zahˇ sahˇ k’oꞈ paw maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ haw piˇ˗eu paw maˬ ehˇ, caw ba nya dzehˬ laˇ˗euˬ ma. Ngaˬ˗euˬ gaˇ heu naˇ, nui ma cehˇ tahˬ tahˬ laˇ paˬ˗ehˇ g’eh k’awꞈ, shaˬ˗eu jeˬ jiˇ jaˆ miˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ luꞈ˗awˇ, kawˇ maˇ˗ehˇ poˆ laˇ paˇ laˇ luꞈ˗eu miˇ neh. Yaw jeˬ ma jeˬ, gaˇ hu ba aˬ dui˗euˬ paˇ dmˬ˗ahˇ yuˇ˗eu deuˬ pyuˇ daˬ ya biꞈ˗eu meh. Ehˇ k’awꞈ 1990 k’oꞈ˗ahˇ neh naˇ, zahˇ sahˇ k’oꞈ paw mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ paˇ dmˬ aˇ poeˬ pyuˇ daˬ maˬ yuˇ˗eu g’aˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ nga lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Teu gaˇ neh taꞈ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ paˇ dmˬ yuˇ ngeh pyuˇ maˬ paˇ ya biꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Beˬdeˬlaˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ awˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, kawˬ doˆ˗eu paw jiˇ gaˇ kawˆ maˬ paˇ ja˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ tiˬ g’aˬ na toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ paˇ dmˬ yaˬ doˆ˗eu paw shaˬ laˇ nya˗awˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ jiˇ shaˬ laˇ nya nga lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ k’awꞈ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ peyuꞈ laˇ˗aˬ. 1990 k’oꞈ˗ahˇ neh taꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ yaw beh naˆ maˬ tseˇ nyiˬ myaˆ myaˬ laˇ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni tsawˇ haˬ deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ pyuˇ biꞈ˗eu maˬ loˬ ni za nya˗eu meh. Aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ k’oeˇ g’awˬ mya jeˬ laˆ poˆ laˆ paˇ nya˗euˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗awˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ k’aˆ sheuˬ hehˇ nehˬ˗eu miˇ neh ngaˇ lehˇ ngaˇ yawˬ ha˗euˬ myaˆ neh ya siˬ ya mawˇ˗euˬ ma.—Doˆ˗iˇ˗eu 15:2; Maꞈtehˬ 24:45.

Aˬ dui yaˇ k’aˬ ja behˬ nya˗euˬ heu naˇ, yaˇ k’aˬ ja dah nehˬ˗eu g’aˬ nya˗eu miˇ neh tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ muiˬ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ yaˇ k’aˬ daˇ˗eu g’aˬ hawˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma˗euˬ gaˇ mˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗euˬ miˇ neh meh. Ngaˬ˗ahˇ 1998 k’oꞈ˗ahˇ Ki˗uˇbaˬ miˇ k’ahˬ˗ahˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ ngeh uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ smˇ g’aˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ miˬ zaˬ oe ngeh yamˬ˗ahˇ noeˬ luꞈ nya siˬ. Mehˇ nmˇ heu deuˬ aˬ cawˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗awˇ nahˬ yu ni mˇ nehˬ˗euˬ meh. Heu naˇ miˇ kahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma˗euˬ gaˇ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ dui uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ g’aˬ baꞈ maˬ baꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ leˇ˗euˬ meh.

Ehˇ k’awꞈ tiˬ poˆ na˗aˬ, aˬ dui ‘laˬ k’aˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ heu ziꞈ dah ni bi pyeuꞈ laˇ˗eu g’aˇ duˬ yaˇ k’aˬ daˇ˗eu deuˬ mehˬ shi ya ja leˇ˗eu’ meh. (Piˇliˇpiˆ 1:7) Yaw jeˬ ma jeˬ, yaw myaˬ tseˇ k’oꞈ byah ni Yuˇloˬ hawˇ˗eu Koˬliˇ˗yaˬ laꞈ oˆ paw˗euˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ aˬ dui yehˇ maˬ geuꞈ gaˇ maˬ ha geuꞈ˗a. Teu miˇ neh Yuˇloˬ miˇ k’ahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ li 18,000 g’aˬ ehˇ g’aˬ ni hawˇ˗eu Koˬliˇ˗yaˬ laꞈ oˆ paw˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ li 19,000 dzehˬ ni yehˇ maˬ geuꞈ˗eu miˇ neh tawˬ˗ahˇ ya uˇ˗euˬ meh.

2011 k’oꞈ, Shiꞈ siˬ ba la 7 nah˗ahˇ, Tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ aˬ kawˬ˗aˬ paw haw saˆ˗eu Yuˇloˬ˗euˬ saˇ naˇ mehˇ nmˇ Baˬyaˇyaˬ hawˇ˗eu Aˬmiˇniˬ˗yaˬ miˇ k’ahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ˗euˬ yaw kaˬ jaˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yaˇ k’aˬ daˇ˗awˇ, mehˇ nmˇ Baˬyaˇyaˬ yaˇ k’aˬ ja behˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yuˇloˬ paw˗euˬ miˇ k’ahˬ dawˬ tawˆ luꞈ zahˇ baˬ da neh yehˇ maˬ geuꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ yawˬ jeˬ yawˬ mˇ dah nya˗eu aˬ kawˬ˗aˬ ya biꞈ˗euˬ meh. K’oeˇ naˇ 2018 k’oꞈ, Koꞈ siˬ ba la 28 nah˗ahˇ Koˬliˇ˗yaˬ laꞈ oˆ paw˗euˬ saˇ naˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ daˇ˗euˬ meh. Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ g’aˬ g’aˬ yehˇ geuꞈ˗iˇ˗euˬ law nmˇ k’awꞈ, toˆ˗ehˇ maˬ ja behˬ nya˗a.

Tiˬ jeˬ˗iˬ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ nya˗awˇ tsaꞈ gaˬ nya˗eu g’aˇ duˬ, saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ hawˇ˗eu miˇ k’ahˬ doe ni˗euˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ zahˇ sahˇ k’oꞈ paw mˇ˗eu deuˬ leh jeh dui dui˗eu meh. Uˆ lahˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya puˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ g’aˇ duˬ nga maꞈ ya mˇ dah nehˬ˗eu miˇ neh laˬ k’aˬ cehˇ dui dui miˇ˗a. Nga maꞈ yaˇ k’aˬ ja behˬ maˬ ja behˬ nya k’awꞈ, sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ mehˬ shi ya tsaꞈ gaˬ˗euˬ ma. (Maꞈtehˬ 10:18) K’oeˇ naˇ, yaˇ k’aˬ daˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, uˆ lahˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma˗euˬ gaˇ mˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, dawˬ gaˬ k’awˬ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, zaˬ lahˇ deuˬ maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ deuˬ neh ngehˬ keuˆ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ya gaˬ˗awˇ, seuˬ g’aˬ aˇ taꞈ laꞈ k’oeˇ ahˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ ya gui˗awˇ, shaˇ noeˬ leˇ˗euˬ k’awꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh nui ma yaw sui yaw dawˇ deuˬ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ naˇ aˬ suˇ g’aˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ nui jah naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ nga lehˇ siˬ leˇ˗euˬ meh. K’oeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ k’oeˇ˗euˬ tiˬ deuˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.

Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ

Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ 40 k’oꞈ aˇ yamˬ heu laꞈ k’oeˇ ngaˇ miˇ k’ahˬ doe ni˗euˬ Beˬdeˬlaˇ˗euˬ zahˇ sahˇ k’oꞈ paw mˇ˗eu deuˬ nehˬ˗eh tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ gaˇ ya mˇ taꞈ˗euˬ ma. Saˇ naˇ˗ahˇ g’awˬ mya poˆ ya daˆ leˇ˗awˇ, sahˬ paˬ sahˬ ma g’awˬ mya g’aˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Ngaˬ˗ahˇ saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ hawˇ˗eu miˇ k’ahˬ doe ni˗euˬ zahˇ sahˇ k’oꞈ paw mˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ ja ceuˬ nehˬ mawꞈ dui dui miˇ˗a. Ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ guiˬ lahˬ g’awˬ mya ni za˗awˇ, nui k’ahˇ shiˇ laˇ paˬ˗ehˇ miˇ˗a.

Ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Eˇliˇsaˬbehˆ 45 k’oꞈ byah ni, shaˬ k’awꞈ saˇ k’awꞈ ngaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Eˇliˇsaˬbehˆ g’aˬ teˬ le˗eu naˇ gawˇ naˇ luꞈ k’awꞈ, ngaˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.

Nga maꞈ heu loꞈ˗ehˇ mˇ pyeuꞈ nya˗eu heu naˇ, yawˬ ha˗euˬ g’aˬ baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu baˬ da neh pyeuꞈ˗eu lehˇ yawˬ ha˗euˬ myaˆ neh ya mawˇ˗euˬ ma. Daˬbiˇ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, yawˬ tsawˇ g’aˇ duˬ g’aˬ pyeuꞈ˗eu meh.” (Ja ceuˬ 28:8) ‘Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, guiˇ˗ahˇ g’aˬ leˇ˗eu g’aˬ pyeuꞈ’ ngaˇ.