“Nui k’ahˇ shiˇ˗awˇ dehꞈ nya ni” aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

1. Yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ˗awˇ aˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ˗eu nga?

Nawˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu tiˬ g’aˬ pyeuꞈ ma laˬ? Yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu deuˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ laꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu miˇ neh, laˬ k’aˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu meh. Yawˬ ha laꞈ k’oeˇ maˬ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ jaˆ jaˆ˗ehˇ maˬ shaˬ˗a. Ehˇ k’awꞈ, yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, maˬ leh jeh gaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ ni saˇ suˬ ni jawˇ gaˇ ehˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, Ka li zaˬ tiˬ g’aˬ pyeuꞈ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni leh jeh paˬ˗ehˇ g’eh˗eu meh. (Loˇmaˆ 12:1; 1 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Ehˇ k’awꞈ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu tiˬ g’aˬ pyeuꞈ naˇ, yawˬ ha neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ kawˇ ma˗ehˇ maˬ ya mˇ k’awꞈ nui ma maˬ cawˆ ni laˬ k’aˬ cehˇ nya˗eu meh.

2. Yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ maˬ shiˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu nga?

² Yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ maˬ shiˇ˗eu deuˬ naˇ lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu meh. Yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ maˬ shiˇ˗eu deuˬ naˇ, maˬ loˬ˗eu myawˬ deuˬ˗ahˇ za˗eu g’aˇ duˬ gaˇ mˇ˗eu aˇ dzehˬ dzeuˇ ni leh jeh laˇ nya˗eu meh. Nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ g’eh˗eu jeˬ naˇ, Ka li zaˬ tiˬ g’aˬ na pyuˇ hawˇ˗eu myawˬ lawˬ muˇ k’oeˬ˗euˬ aˇ tiˆ˗ahˇ iˇ keuˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ ‘Ngaˇ heu˗ahˇ za geuˇ ma.’ ‘Ngaˇ dawˬ luꞈ˗eu myahˇ laˇ maˬ.’ Maˬ ngeuˇ naˇ, ‘Ngaˇ pyuˇ heu˗ahˇ tiˬ nah biꞈ k’oꞈ ma’ lehˇ noeˬ˗eu k’awꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ geu jeˬ lehˇ noeˬ˗euˬ maˬ kaˬ teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya leˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ laˆ cawˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Dawˬdaˬ 30:9) Tiˬ g’aˬ na naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ k’oeˇ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ maˬ za˗euˬ miˇ neh nui ma cawˆ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ paˇ tahˬ gaˇ keuˆ ni pyeuꞈ˗iˇ˗euˬ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:9) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ gaˇ neh teu loꞈ˗ehˇ g’eh˗eu nui noeˬ aˬ jeˬ miˇ neh ahˇ laˇ˗euˬ nga? Teu naˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ maˬ shiˇ˗eu miˇ neh k’awꞈ pyeuꞈ nya meh.

3. Piˇliˇpiˆ 4:11, 12-ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ ya˗eu nga?

³ Aˬ dui yawˬ g’aˬ na luꞈ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ nya meh. G’aˬ k’ehˇ Pawˇluˆ “Ngaˇ˗aˬ, yawˬ ha k’aˇ jaˆ˗eu myaˆ ni tehꞈ˗ehˇ k’awꞈ dehꞈ nya jawˇ nya laˇ˗euˬ tsawˇ haˬ ma” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Piˇliˇpiˆ 4:11, 12-ahˇ gui.) Pawˇluˆ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu˗ahˇ boꞈ ngeh, aˬ yawꞈ tawˬ˗ahˇ uˇ luꞈ˗eu meh. Ehˇ k’awꞈ, aˬ yawꞈ “nui k’ahˇ shiˇ˗awˇ dehꞈ nya ni” aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ ya dzaw˗eu miˇ neh laˬ k’aˬ cehˇ nya˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ naˇ Pawˇluˆ dawˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu g’aˇ duˬ yaw awˬ nmˇ maˬ ngeuˇ k’awꞈ, nui k’ahˇ shiˇ nya ni dzaw nya meh. Teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya nga? Yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu sheu dzeuꞈ aˇ g’ehˇ deuˬ˗ahˇ haw ma.

Guiˬ lahˬ huiˬ˗eu siˬ nya

4. Guiˬ lahˬ huiˬ˗eu siˬ nya˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (1 Teˇsaˬloˇni 5:18)

⁴ Guiˬ lahˬ huiˬ˗eu siˬ nya˗eu heu naˇ, yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:18-ahˇ gui.) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ naˇ, yawˬ ha geuꞈ mawꞈ˗eu myawˬ deuˬ˗ahˇ za˗eu g’aˇ duˬ maˬ kaꞈ g’a˗a. K’oeˇ naˇ aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ k’oeˇ nymˬ˗mˇ za taˬ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ naˇ, yaw muiˬ˗ehˇ mˇ doˆ laꞈ nya˗eu g’aˇ duˬ leh jeh˗eu meh. Yawˬ ha za mawꞈ˗eu huiˬ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ maˬ jawˇ˗a. Teu miˇ neh Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ lehˇ g’aˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Guiˬ lahˬ huiˬ˗eu siˬ nya˗eu heu naˇ, aˬ duiˬ˗ahˇ “tsawˇ haˬ zaˬ maˬ noeˬ doˆ coeˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ” za ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Piˇliˇpiˆ 4:6, 7.

5. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ g’eh nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁵ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ k’ehˬ maˬ taˬ, Iˇjiˇtuˆ miˇ k’ahˬ˗ahˇ jawˇ ngeh ya dzaˬ˗euˬ dzaˇ deuˬ maˬ ya dzaˬ nya lehˇ toˇ˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 11:4-6) Bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ dehꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ yaw awˬ nmˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ g’aˇ duˬ mˇ nehˬ dzeuˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ g’eh˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ Iˇjiˇtuˆ miˇ k’ahˬ˗ahˇ zaˬ k’aˆ geuꞈ ngeh bi k’ehˬ bi k’aˆ dui dui˗euˬ meh. Ehˇ k’awꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ka k’oꞈ˗eu g’aˇ duˬ, Iˇjiˇtuˆ miˇ k’ahˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ guˆ gaˆ tseˇ jeˬ bi keuˆ le˗euˬ meh. K’oeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Iˇjiˇtuˆ miˇ k’ahˬ˗ahˇ neh doˆ laˇ ngeh, ‘Iˇjiˇtuˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ, yuˇ geuꞈ laꞈ˗euˬ meh.’ (Doˆ˗iˇ˗eu 12:35, 36) Iˇjiˇtuˆ tsawˇ haˬ deuˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ iˬ ma laˆ shaˆ Yaw neˇ˗ahˇ teh keuˆ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ g’eh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ iˬ ma laˆ shaˆ nyiˬ paˆ bi paˆ˗iˇ˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi cah tsehˆ g’eh˗euˬ meh. K’oeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ cah ngeh jiˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ maˬnaˆ kaˬ muˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ haw saˆ nehˬ˗euˬ k’awꞈ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh nui k’ahˇ maˬ shiˇ ni g’eh˗eu nga? Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ dzaˬ˗eu maˬ jaˆ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh meh.

6. Guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nui ma ahˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁶ Guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nui ma aˬ joˆ˗ehˇ ahˇ laˇ nya˗eu nga? Dahˬ beh˗eu jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ nah yawꞈ za˗euˬ muiˬ˗eu guiˬ lahˬ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw. Nawˇ guiˬ lahˬ huiˬ mawꞈ˗eu nyiˬ jeˬ smˇ jeˬ lehˇ boꞈ doˆ taˬ nya meh. (Yeˬlaˬmiˇ ngoeˇdawˬ 3:22, 23) Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, guiˬ lahˬ huiˬ. Aˬ cawˬ neh mˇ muiˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ yawˬ ha jawˇ paw neh dahˬ beh˗awˇ guiˬ lahˬ huiˬ. Aˇ yeˇ k’aˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, nawˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ laꞈ k’oeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ huiˬ. (Ja ceuˬ 75:1) Smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, guiˬ lahˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ. Aˬ dui teu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ naˇ, aˬ dui jiˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu siˬ nya laˇ˗eu meh. Ehˇ k’awꞈ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ maˬ shiˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ naˇ, aˬ dui jiˇ teu loꞈ˗ehˇ g’eh˗eu nui ma ahˇ laˇ nya meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 1:26-28; 2 Tiˆmoˇseˬ 3:1, 2, 5) Aˬ dui aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu leh jeh naˇ, yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ laˇ˗eu meh.

7. Mehˇ nmˇ Aˇciˬ aˬ jeˬ miˇ neh nui k’ahˇ shiˇ nya laˇ˗euˬ nga?

⁷ Eˬdoˬniˇshaˬ miˇ k’ahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Aˇciˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ “Koˇbiˬ yaw jaw naˇ gawˇ aˇ yamˬ˗ahˇ ngaˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ laˇ˗euˬ miˇ neh, ngaˬ˗ahˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ maˬ shiˇ ni pyeuꞈ laˇ nyaˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:4) Aˇciˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ paˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ “Ngaˇ aˬ yawꞈ nah yawꞈ za˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ k’oeˇ neh za˗euˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ shaˇ noeˬ laˇ˗euˬ ma. K’oeˇ naˇ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Heu naˇ ngaˬ˗ahˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nawˇ jiˇ yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nui k’ahˇ maˬ shiˇ ni pyeuꞈ luꞈ naˇ, mehˇ nmˇ Aˇciˬ neh mˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw haw˗awˬ.

Taˬ aw˗eu

8. Baˬluˆ˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

⁸ Bawˇlawˇpeh Yeˬlaˬmiˇ˗euˬ dawˬ boꞈ doˆ˗eu g’aˬ pyeuꞈ˗eu Baˬluˆ, yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ maˬ shiˇ ni pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Baˬluˆ shaˬ dui dui˗eu gaˇ za˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬlaˬmiˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu maˬ siˬ nya˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ yaˇ k’aˬ daˇ˗eu gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ ngeh ya caw ba˗euˬ meh. Baˬluˆ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ haw tsoˆ taˬ ni aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu yawˬ ha geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ laˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ Baˬluˆ˗ahˇ “Nawˬ˗ahˇ muiˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ nawˇ poˆ te loˇ. K’oeˇ loꞈ˗ehˇ taˬ g’eh” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 45:3-5) Nui jeˬ˗ehˇ ya ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ Baˬluˆ˗ahˇ “Nawˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ paˬ˗ehˇ g’eh˗eu meh” lehˇ ehˇ luꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ Baˬluˆ ha geuꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ g’oeˇ daˆ leꞈ˗euˬ meh.

9. 1 Gawˇliˬtu 4:6, 7-ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁹ Tiˬ poˆ na Ka li zaˬ tiˬ g’aˬ na bym˗eu byehˆ˗eu miˇ neh, puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ myahˇ laꞈ˗euˬ miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ k’oeˇ huiˬ˗eu gaˇ tiˬ jeˬ na za geuˇ ma lehˇ noeˬ˗eu k’awꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ k’awꞈ aˬ yawꞈ za mawꞈ˗eu gaˇ˗ahˇ mehˇ nmˇ nui deuˬ ya mˇ˗euˬ k’awꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya nga? 1 Gawˇliˬtu 4:6, 7 (Gui.) laꞈ k’oeˇ ahˇ˗eu Pawˇluˆ˗euˬ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ nya meh. Aˬ dui neh za taˬ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh biˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Teu naˇ aˬ dui za geuˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ huiˬ dui dui˗eu g’awˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ baˬ da neh biꞈ taˬ˗euˬ meh.—Loˇmaˆ 12:3, 6; Eˇpeˇsu 2:8, 9.

10. Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh taˬ aw nya laˇ˗eu nga?

¹⁰ Yeˬsuˇ neh mˇ yaꞈ shaˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ dzaw geuꞈ naˇ, aˬ dui jiˇ taˬ aw nya laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ g’aˬ k’ehˇ deuˬ˗euˬ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ ngeh miˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. G’aˬ k’ehˇ Yoˇhaˬ ‘[1] Aˬda neh Yeˬsuˇ˗ahˇ baoˬ tiˬ byah ni biꞈ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ [2] aˬ yawꞈ Aˬda jawˇ gaˇ neh oe˗eu gaˇ kawˆ, [3] Aˬda jawˇ gaˇ ya g’oꞈ leˇ˗eu gaˇ kawˆ, Yeˬsuˇ siˬ nya˗eu meh’ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ k’awꞈ Yeˬsuˇ “zaˬ lahˇ deuˬ˗euˬ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ˗euˬ” meh. (Yoˇhaˬ 13:3-5) Maˇ diˇ naˇ, Yeˬsuˇ g’aˬ k’ehˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ kuiˇ dzuiꞈ nehˬ naˇ tsaꞈ meh lehˇ noeˬ mawꞈ naˇ noeˬ nya meh. Ehˇ k’awꞈ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ k’oeˇ taˆ jawˇ ngeh aˬ yawꞈ yaw saˇ saˇ lehˇ ya dehꞈ gaˇ maˬ noeˬ tmˬ˗a. (Luˇkaꞈ 9:58) Yeˬsuˇ taˬ aw˗awˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ naˇ aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ g’eh˗eu tiˬ g’aˬ pyeuꞈ meh.—Yoˇhaˬ 13:15.

11. Taˬ aw˗eu jeˬ heu naˇ, mehˇ nmˇ Dehˇniˬ˗suiꞈ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ nya laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

¹¹ Neˇteuˇlehˬ miˇ k’ahˬ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Dehˇniˬ˗suiꞈ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ taˬ aw nya ni leh jeh˗euˬ k’awꞈ, yaw awˬ nmˇ maˬ ngeuˇ nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Mehˇ nmˇ tiˬ g’aˬ na Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ k’oeˇ huiˬ˗eu gaˇ tiˬ jeˬ na za ngeh, ngaˬ˗ahˇ myaˆ naˆ laˇ nya. Toˆ˗ehˇ g’eh laˇ ngeh ngaˇ taˬ aw˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu ma. Ngaˇ taˬ aw˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ yaw awˬ˗ehˇ gui nya˗eu g’aˇ duˬ JW Laiˇbaˬliˬ ehˆ laꞈ k’oeˇ tiˬ gaˇ laˆ uiˬ taˬ˗eu ma. K’oeˇ naˇ ngaˬ˗eu naˬ gaˬ laꞈ k’oeˇ taˬ aw˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu dawˬ mehˬ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ daoˇloˆ taˬ˗awˇ, tiˬ k’ehˬ maˬ taˬ naˇ haˬ˗eu ma.a Ngaˇ aˬ dui k’aˇ mˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ, yawˬ ha˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ ya bi pyeuꞈ meh lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ neh bi mˇ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ gaˇ mˇ luiˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu g’aˬ˗aˬ Yeˬhawˇbaˬ pyeuꞈ meh.” Nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ k’oeˇ huiˬ˗eu gaˇ tiˬ jeˬ na maˬ za˗euˬ miˇ neh, nui k’ahˇ maˬ shiˇ ni g’eh laˇ naˇ, taˬ aw nya dzehˬ laˇ ni leh jeh˗awˬ. Toˆ˗ehˇ naˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ g’oeˇ dzehˬ laˇ˗awˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ nya laˇ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 4:6, 8.

Mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ

12. Mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (Iˇsaˬyaˇ 65:21-25)

¹² Aˬ dui mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ nya laˇ˗eu meh. Iˇsaˬyaˇ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ k’oeˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ ya puˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ laˆ byoˆ nehˬ jiˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 65:21-25-ahˇ gui.) Aˬ dui miˇ shuiꞈ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ guˆ k’aˇ maˬ za ni saˇ lehˆ ni g’eh˗eu iˇ kahˇ˗ahˇ ya jawˇ˗eu meh. Aˬ dui laˬ k’aˬ cehˇ˗awˇ nui k’ahˇ shiˇ laˇ paˬ˗ehˇ g’eh˗eu gaˇ ya mˇ˗awˇ, shiˬ shaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu kuiˇ dui dui˗eu dzaˇ deuˬ ya dzaˬ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ g’aˇ duˬ maˬ ehˇ, zaˬ deuˬ˗euˬ g’aˇ duˬ maˬ ehˇ, noeˬ shaˬ k’ahˬ lahˇ˗eu maˬ paˇ loˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 32:17, 18; Yeˬsaˬgeˬlaˇ 34:25) Muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu deuˬ, mehˬ hu paw maˇ diˇ byah laˇ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya meh.

13. Aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu k’awꞈ pyeuꞈ nya nga?

¹³ Nymˬ˗mˇ naˇ aˬ dui aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ mehˬ hu paw noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya haw tsoˆ taˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui “shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ” pyeuꞈ˗eu “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ dehꞈ luꞈ˗eu miˇ neh meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ sheuˬ hehˇ nehˬ˗awˇ, g’aˬ biꞈ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, loˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ˗eu heu neh kamˬ daˬ coeˇ ni yawˬ nah na luꞈ caw ba nehˬ luꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 145:14) K’oeˇ naˇ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ nawˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu˗eu g’aˇ duˬ ya leh jeh luꞈ˗eu k’awꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ k’awꞈ aˬ myah luꞈ toˆ˗ehˇ ya shaˬ daˆ leꞈ ngaˇ laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui loˬ˗eu jeˬ biꞈ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Miˇ shuiꞈ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ heu myaˆ maˬ tseˇ paˇ biꞈ nehˬ meh. (Ja ceuˬ 9:18; 72:12-14) Maˬ ngeuˇ naˇ, nawˇ yawˬ nah na luꞈ naˇ˗eu gawˇ˗eu, nui ma ga ka˗euˬ naˇ gawˇ naˇ˗eu, k’aˆ˗eu naˇ gawˇ naˇ˗eu heu deuˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ˗eu k’awꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ k’awꞈ tiˬ jeˬ˗iˬ noeˬ tmˬ k’aˇ maˬ za ni aˬ myah luꞈ toˆ˗ehˇ ya puˬ ngaˇ laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Miˇ shuiꞈ˗ahˇ naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ, shiˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˇ meh. (Pah mehˬ˗eu 21:3, 4) Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, nui ma cawˆ cawˆ˗ehˇ maˬ jawˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ, yawˬ ha gaˬ˗eu g’aˬ shiˇ˗euˬ, k’aˆ˗eu naˇ gawˇ naˇ˗eu, heu deuˬ˗ahˇ ya puˬ k’awꞈ, laˬ k’aˬ cehˇ˗awˇ nui saˇ oꞈ nya meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˇ naˆ ni k’aˆ˗eu shaˬ zahˬ pyeuꞈ k’awꞈ, ‘tiˬ k’ehˬ tiˬ yamˬ laꞈ k’oeˇ ya daˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ’ pyeuꞈ˗awˇ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ maˬ paˇ jaˆ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu miˇ neh ma.—2 Gawˇliˬtu 4:17, 18.

14. Aˬ dui noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shawˇ jehˆ ni aˬ joˆ˗ehˇ bi jaˆ nya nga?

¹⁴ Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi ziꞈ dzehˬ laˇ nya nga? Tiˬ g’aˬ na gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ shawˇ jehˆ ni haw mawˇ nya˗eu g’aˇ duˬ pyawˬ kaˬ ya kaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shawˇ jehˆ ni bi jaˆ˗eu g’aˇ duˬ miˇ shuiꞈ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ k’ehˬ maˬ taˬ ya noeˬ mawˇ˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ pyuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ k’ahˬ lahˇ laˇ ngeh, miˇ shuiꞈ˗ahˇ aˬ dui pyuˇ gaˇ kawˆ, jiˇ dzoˆ gaˇ kawˆ, smˇ muiˬ iˇ shaˬ gaˇ kawˆ maˬ paˇ ya k’ahˬ lahˇ meh lehˇ noeˬ mawˇ nya meh. K’oeˇ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laꞈ k’oeˇ yawˬ ha mˇ mawꞈ˗eu huiˬ˗eu gaˇ deuˬ maˬ za˗euˬ miˇ neh nui ma cawˆ ngeh, miˇ shuiꞈ˗ahˇ aˬ dui byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya mˇ gaˇ noeˬ mawˇ haw nya meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 6:19) Tiˬ poˆ na aˬ dui nymˬ˗mˇ ya puˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni k’ahˬ lahˇ˗eu miˇ neh, miˇ shuiꞈ aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu yaw shaˬ k’awꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ k’awꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ tiˬ k’ehˬ maˬ kaˬ noeˬ keuˆ naˇ, teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu awˬ laˇ˗eu meh.

15. Ka˗liˇsaꞈtaꞈ neh ngehˬ˗eu dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁵ Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, uˬ coe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Dehˇniˬ˗suiꞈ˗euˬ miˬ zaˬ Ka˗liˇsaꞈtaꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw ma. Ka˗liˇsaꞈtaꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ naˇ luꞈ˗eu naˇ gawˇ heu naˇ ngaˬ˗ahˇ g’aˬ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ ahˇ ni bi g’eh laˇ˗eu meh. Gaˇ ma jiˇ maˬ cah nya˗eu miˇ neh laˆ lawˬ ya zmˬ˗awˇ, jaˆ ciˬ k’oeˇ taˆ tehꞈ˗ehˇ ya ga˗eu meh. Yawˬ nah naˬ luꞈ naˇ naˇ˗ehˇ teuꞈ dzaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Saˬ laˬ g’oˬ ngaˬ˗ahˇ maˬ paˇ muiˬ daˆ laˇ nya ngaˇ lehˇ ehˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ ya gaˬ ngeh ngaˬ˗ahˇ ‘Maˬ, toˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Ngaˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ ma’ lehˇ taˆ lehˇ bi noeˬ doˆ laˇ˗euˬ meh. Heu naˇ ngaˬ˗ahˇ nui ma saˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ ngaˇ naˇ naˇ gawˇ gawˇ˗ehˇ ya shaˬ k’awꞈ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ laˬ k’aˬ tiˬ cehˇ ya dehꞈ g’eh meh.”

“Sahˬ paˬ Miˬyehˇ˗ahˇ poˆ˗eu deuˬ yaw muiˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ju˗a”

16. Sahˬ paˬ Daˬbiˇ Miˬyehˇ˗ahˇ guˆ˗eu deuˬ “yaw muiˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ju˗a” lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗awˇ dehꞈ luꞈ k’awꞈ, shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ luꞈ meh siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, sahˬ paˬ Daˬbiˇ yaw teˬ zaˬ 3 g’aˬ bi shiˇ˗awˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ k’oeˇ puiˬ ngaˬ lehˇ bi ja bu˗euˬ uˬ taꞈ, g’awˬ mya k’oꞈ cehˆ cehˆ˗ehˇ ya shaˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ g’awˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ k’awꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ poˆ˗eu deuˬ yaw muiˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ju˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 34:9, 10) Daˬbiˇ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ ya puˬ ni maˬ laˆ piˇ nehˬ˗euˬ k’awꞈ, loˬ˗eu jeˬ jaˆ ni ngehˬ g’eh nehˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Ja ceuˬ 145:16) Daˬbiˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, kamˬ daˬ coeˇ ni Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ g’eh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ˗eu maˬ kaˬ nui k’ahˇ shiˇ˗awˇ dehꞈ nya˗eu meh.

17. Nui k’ahˇ shiˇ˗awˇ dehꞈ nya ni aˬ jeˬ miˇ neh leh jeh paˬ˗ehˇ g’eh nga?

¹⁷ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ bi shiˇ mawꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 131:1, 2) Teu miˇ neh nui k’ahˇ shiˇ˗awˇ dehꞈ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga lehˇ dzaw geuꞈ kaˇ˗euˇ. Aˬ dui guiˬ lahˬ huiˬ˗eu siˬ nya naˇ, taˬ aw naˇ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shawˇ jehˆ ni bi jaˆ naˇ, ngaˇ˗aˬ “yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui k’ahˇ shiˇ˗eu” tiˬ g’aˬ ma lehˇ ehˇ nya meh.—Ja ceuˬ 16:5, 6