Nui ma laꞈ kʼoeˇ neh guiˬ lahˬ shaˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ

1-2. (a) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ ehˇ doˆ nehˬ nya˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

Nawˇ tiˬ poˆ na nawˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ aˬ yawꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ duiˬ duiˬ daˬ daˬ˗ehˇ aˬ tehˬ tehˬ˗ehˇ shaˇ˗eu guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ pyeuꞈ nya lehˇ noeˬ haw maˬ loˇ? Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ haw˗euˬ naˇ, nawˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ gaˇ myaˬ˗eu miˇ neh tiˬ poˆ na yaw nymˇ nymˇ lehˇ aˬ tehˬ tehˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ laˇ nya meh. Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu maˬ geuˇ nya lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

² Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, dawˬ gʼawˬ naˆ ni ngehˬ muiˬ nya˗eu maˬ ngeuˇ˗eu, nui ma laꞈ kʼoeˇ neh doˆ le˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ pyeuꞈ meh lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ “nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu deuˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈ nehˬ” meh. (Ja ceuˬ 10:17) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma ahˇ dui dui˗eu miˇ neh aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ yawˬ dawˬ na luꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗eu meh.—Ja ceuˬ 139:1-3.

3. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

³ Aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nehˬ nya nga? Aˬ dui guiˬ lahˬ naꞈ suiˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ shaˇ nya nga? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh guiˬ lahˬ shaˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga? Yawˬ ha nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˬ doˆ nya gaˇ keuˆ ni nui ma shaˬ zahˬ mˇ luꞈ naˇ, aˬ jeˬ jahˇ nya nga? lehˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ ja sawˇ ma.

Nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ

4. Nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ nya ni aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (Ja ceuˬ 119:145)

⁴ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ dui˗ahˇ kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ bi za mawꞈ˗eu muiˬ˗eu cawˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu meh. Ja ceuˬ 119 boꞈ˗euˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ haw nya ni leh jeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ shaˬ zahˬ maˬ jaˆ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ ja bu ja doeˇ gaˇ ya daˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 119:23, 69, 78) Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu meh. (Ja ceuˬ 119:5) Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ doˆ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh guˆ guˆ tsi tsi˗ehˇ maˬ gʼeh˗aˬ.—Ja ceuˬ 119:145-ahˇ gui.

5. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh maˬ muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ˗eu nui noeˬ heu neh maˬ ehˇ, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh maˬ kaˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ maˬ shaˇ peuˬ ni maˬ ya gʼeh˗eu nga?

⁵ Huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ bi shaˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 55:6, 7) Aˬ dui maˬ muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ˗eu nui noeˬ heu neh maˬ ehˇ, aˬ geu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ neh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ maˬ shaˇ peuˬ ni maˬ ya bi gʼeh˗a. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu gʼaˇ duˬ yaw jeˬ ma jeˬ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Saˇ pawˇ yeuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ caw ba˗eu jeˬ kʼaˇ loˬ laˇ ngeh, saˇ pawˇ yeuꞈ gaˇ haw saˆ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ngehˬ cawˬ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ gaˇ ma cah bahˬ ngeh maˬ ehˇ, tiˬ jeˬ na mˇ lehˬ ngeh maˬ ehˇ, saˇ pawˇ yeuꞈ˗eu paw haw saˆ˗eu deuˬ˗ahˇ shaꞈ dawˇ˗eu miˇ neh maˬ ngehˬ cawˬ peuˬ ni gʼeh paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ laˬ? Maˬ. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui dehꞈ ziˇ gaˇ ma cah bahˬ˗awˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ ngeh kʼawꞈ, nui jah tiˬ byah ni taˬ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ shaˇ nya meh.—Ja ceuˬ 119:25, 176.

Guiˬ lahˬ naꞈ suiˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ shaˇ nya˗eu nga?

6-7. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ naꞈ suiˇ ni shaˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw. (Ehˇ lahˬ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁶ Aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ noeˬ kʼaˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ˗eu heu neh, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗awˇ, guiˬ lahˬ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ nya dzehˬ laˇ meh. Aˬ dui guiˬ lahˬ naꞈ suiˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ shaˇ nya˗eu nga lehˇ haw ma.

⁷ Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu Miˬyehˇ nga lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ.a Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ehˇ doˆ nehˬ˗eu awˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 145:8, 9, 18) Zawˇ˗ehˇ gʼeh˗eu aˬ da tiˬ gʼaˬ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ neh huiˬ laˇ˗euˬ Kaˇ˗liˆsaꞈ˗tiˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Aˬda tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ˗awˇ, ngaˇ tiˬ jeˬ paˬ mˇ lehˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ˗eu paˬ lehˇ noeˬ nya.” Aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗eu nui gaˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, ngaˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ lmˇ boˬ ni gʼeh laˇ nya. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗euˬ aˬ laꞈ˗ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ pyehˬ dzeh˗a. Paˇ coˬ˗iˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ nui gaˬ neh gʼeu tuˇ nehˬ laꞈ meh. Heu loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ, ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ ngeh maˬ ehˇ, nui ma cawˆ ngeh maˬ ehˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ peuˬ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.”

8-9. Guiˬ lahˬ maˬ shaˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ jeˬ jeˇ gaˇ kawˆ shaˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

⁸ Aˬ jeˬ shaˇ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ taˬ. ‘Nymˬ˗mˇ ngaˇ aˬ jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ nya? Tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ ngaˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu loˬ nga laˬ? Nymˬ˗mˇ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ caw ba naˇ maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗eu gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya puˬ luꞈ nya laˬ?’ lehˇ guiˬ lahˬ maˬ shaˇ mi naˆ˗ehˇ shaˇ noeˬ haw. (2 Sahˬpaˬ 19:15-19) Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ, Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ, Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ jeˇ shaˇ nya˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ haw.—Maꞈtehˬ 6:9, 10.

⁹ Mehˇ nmˇ Aˬliˇsaꞈ˗kaꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ iˇ nmꞈ˗ahˇ kiꞈsaˬ (ma le) naˇ gawˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ naˇ luꞈ nga lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ zawˇ˗ehˇ shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ nui ma shaˬ zahˬ mˇ dui dui˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ shaˇ ngeh aˬ jeˬ ya shaˇ˗eu lehˇ jiˇ maˬ paˇ siˬ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ guiˬ lahˬ maˬ shaˇ mi naˆ˗ehˇ aˇ yamˬ tiˬ kʼehˬ yuˇ˗awˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ shaˇ˗eu lehˇ jeˬ hu shaˇ noeˬ˗euˬ ma. Heu naˇ ngaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ˗eu jeˬ maˬ pyeuꞈ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ nui ma saˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, gaˇ kawˆ nui deuˬ˗ahˇ shaˇ keuˆ ni jiˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.”

10. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁰ Aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Naꞈ suiˇ ni yaw nymˇ nymˇ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ nya kʼawꞈ, aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ naˇ yawˬ ha nui ma laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya ni dzawˇ nehˬ nya meh.b Aˬliˇsaꞈ˗kaꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Aiˬlaˇjaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ tiˬ nah laꞈ kʼoeˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya poˆ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu ma. Kʼoeˇ naˇ ngaˇ aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ paˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ gaˇ duˇ nya. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ kawˇ ma˗ehˇ shaˇ gʼaˬ lehˇ maˬ ehˇ˗a. Teu miˇ neh ngaˇ guiˬ lahˬ aˇ myah keuˆ ni kʼawꞈ shaˇ nya meh.” Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ haw˗eu maˬ ngeuˇ maˇ˗iˬ. Laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ ni guiˬ lahˬ shaˇ˗eu teˇ saˇ shaˇ doˆ nya˗eu aˇ yamˬ hawˇ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ poˆ. Kʼoeˇ naˇ heu loꞈ˗ehˇ aˬ myah luꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh haw˗awˬ.

Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ

11. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga? (“Nawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ miˇ˗a loˇ?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ah jiˇ haw.)

¹¹ Nawˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ hawˇ˗eu ja ceuˬ˗eu caˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ dzawˇ doˆ leꞈ˗euˬ nga lehˇ haw naˇ, nawˬ˗ahˇ jiˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya ni caw ba nehˬ meh. Kʼoeˇ naˇ nawˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ nya ni dawˬ yaw shuiꞈ deuˬ siˬ nya laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, nawˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ na˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

12. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ gui ngeh yawˬ ha˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ naˇ haˬ nya˗eu nga?

¹² Nawˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ gui ngeh yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ. ‘Heu naˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ pyeuꞈ nga? Aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ ngaˇ shaˬ zahˬ mˇ luꞈ nya loˇ? Teu˗ahˇ neh ngaˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga?’ Naˇ haˬ˗eu jeˬ teu˗euˬ dawˬ kʼoꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ, paˇ poˆ tseˇ lahˬ nya meh. Poˆ tseˇ poeˬ kʼoꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ haw ma.

13. Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Haˬnahˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga? (1 Saˬmeuˬlaˆ 1:10, 11) (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹³ 1 Saˬmeuˬlaˆ 1:10, 11-ahˇ gui. Haˬnahˬ laꞈ kʼoeˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ jaˬ gaˇ kawˆ nyiˬ hmˬ jaˆ˗eu meh. Dahˬ beh˗eu hmˬ naˇ, aˬ yawꞈ maˬ baw˗eu aˬ ma pyeuꞈ˗awˇ, nyiˬ hmˬ aˬ yawꞈ hmˬ naˇ, ma nyiˇ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ nui ma shaˬ zahˬ mˇ ni jahˇ˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 1:4-7) Nawˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ laˆ tsaˬ nya˗eu gaˇ jaˬ gaˇ kawˆ tiˬ hmˬ na jaˆ luꞈ naˇ, Haˬnahˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga? Haˬnahˬ aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ gʼawˬ myahˇ ni shaˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗euˬ miˇ neh nui ma saˇ laˇ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 1:12, 18) Nawˇ jiˇ nawˇ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw nehˬ˗awˇ “nawˬ˗euˬ shaˬ zahˬ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ taˬ” naˇ, nui ma saˇ laˇ meh.—Ja ceuˬ 55:22.

14. (a) Haˬnahˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ paˇ dzaw geuꞈ nya nga siˬ? (b) Jaˇliꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ naꞈ suiˇ ni shaˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga? (Ehˇ lahˬ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁴ Aˬ li Saˬmeuˬlaˆ dehꞈ le˗euˬ myaˆ kʼoꞈ naˇ, Haˬnahˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ Piˇ ma Eˇliˆ jawˇ gaˇ sheuˬ gʼeh˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 1:24-28) Haˬnahˬ aˬ yawꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh haw piˇ nehˬ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ ja ceuˬ taˬ˗euˬ meh.c (1 Saˬmeuˬlaˆ 2:1, 8, 9) Haw ngeh Haˬnahˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗euˬ gaˇ jaˬ gaˇ kawˆ jiˇ˗euˬ gaˇ maˬ duˇ˗a siˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui teu˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga? Aˬ dui jiˇ shaˬ zahˬ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ naˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ meh.

15. Aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh bawˇlawˇpeh Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga? (Yeˬlaˬmiˇ 12:1)

¹⁵ Yeˬlaˬmiˇ 12:1-ahˇ gui. Bawˇlawˇpeh Yeˬlaˬmiˇ tsawˇ doeˇ deuˬ dehꞈ dzaˬ gaˇ ya mawˇ ngeh nui ma maˬ saˇ ni gʼeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ cawˬ cawˬ deuˬ neh ja bu ja doeˇ gaˇ ya daˬ˗euˬ meh. (Yeˬlaˬmiˇ 20:7, 8) Aˬ dui jiˇ tsawˇ doeˇ deuˬ dehꞈ dzaˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, ja bu ja doeˇ gaˇ ya daˬ ngeh, Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya meh. Yeˬlaˬmiˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh dawˬ gʼoꞈ doˆ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ nga lehˇ maˬ ehˇ˗aˬ. Kʼoeˇ naˇ puiˬ˗eu deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ nehˬ gaˇ ya mawˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ Yeˬhawˇbaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ nga lehˇ jah ziꞈ dzehˬ leˇ˗euˬ yaw duˬ baw meh. (Yeˬlaˬmiˇ 32:19) Aˬ dui jiˇ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ laˇ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dawˇ coe ni dzawˇ nehˬ nya meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ lehˇ daˇ nehˬ meh lehˇ nui ma ya taˬ˗eu meh.

16. Aˬ cawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ Leˬbiˇ tsawˇ haˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga? (Ja ceuˬ 42:1-4) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁶ Ja ceuˬ 42:1-4-ahˇ gui. Ja ceuˬ sahˬ boꞈ yaw huiˬ heu hmˬ˗ahˇ aˬ cawˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗awˇ, nui jah taꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ maˬ ya jawˇ˗eu Leˬbiˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ neh boꞈ˗euˬ meh. Teu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu lehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui˗ahˇ jiˇ iˇ kahˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ bi kaꞈ lahˇ taˬ ngeh, nui jah baˬ da neh tawˬ˗ahˇ ya uˇ ngeh, Leˬbiˇ tsawˇ haˬ heu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ laˇ nya meh. Teu loꞈ˗ehˇ ya puˬ ngeh, aˬ dui˗ahˇ tiˬ poˆ na gʼaˬ kʼaˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, tiˬ poˆ na gʼaˬ baˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ geu jeˬ lehˇ gʼeh laˇ kʼawꞈ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ dzawˇ nehˬ nya meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ni hawˇ˗eu, maˇ diˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ ni caw ba nehˬ meh. Leˬbiˇ tsawˇ haˬ heu gʼaˬ nymˬ˗mˇ ya puˬ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 42:5) Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh luꞈ nga lehˇ mawˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 42:8) Teu gaˇ duˇ ni, aˬ dui nui ma keuˆ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ naˇ, yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ gʼoˆ shaw laˇ ni, yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ noeˬ nya ni, kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ za ni, caw ba nehˬ meh.

17. (a) Bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga? (Yawˇnaˆ 2:1, 2) (b) Ja ceuˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ tiˬ deuˆ na˗ahˇ maˬ haw ni gui nya taˬ˗euˬ heu naˇ, aˬ dui shaˬ zahˬ ya puˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga? (Ehˇ lahˬ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁷ Yawˇnaˆ 2:1, 2-ahˇ gui. Bawˇlawˇpeh Yawˇnaˆ ngaˬ shaˬ shaˬ ma˗euˬ uˬ maˆ laꞈ kʼoeˇ uˇ luꞈ ngeh guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. Yawˇnaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ yaꞈ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ haˬ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. Yawˇnaˆ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ ja ceuˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ gʼawˬ mya dawˬ˗ahˇ zmˬ taˬ˗euˬ meh.d Heu naˇ aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya taˬ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yawˇnaˆ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ tiˬ deuˆ na˗ahˇ maˬ haw ni gui nya taˬ naˇ, shaˬ zahˬ ya puˬ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˬ˗ahˇ noeˬ doˆ laˇ˗awˇ gʼaˬ za nya meh.

Guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu neh Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ daˆ leꞈ

18-19. Yawˬ ha laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ dawˬ neh maˬ ngehˬ doˆ leꞈ nya gaˇ keuˆ ni shaˬ zahˬ mˇ luꞈ ngeh, Loˇmaˆ 8:26, 27 aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

¹⁸ Loˇmaˆ 8:26, 27-ahˇ gui. Aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ dawˬ neh maˬ ehˇ doˆ leꞈ nya gaˇ keuˆ ni tiˬ poˆ na nui ma shaˬ zahˬ mˇ dui dui nya meh. Ehˇ kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ “shaˇ” nehˬ˗eu meh. Heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ nga? Yeˬhawˇbaˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ zmˬ˗awˇ Jaˇliꞈ boꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ teu deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya dzawˇ doˆ leꞈ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya ni pyeuꞈ luꞈ ngeh, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ teu deuˬ loꞈ˗ehˇ shaˇ caw nya meh. Yeˬhawˇbaˬ shaˇ dawˬ teu deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

¹⁹ Laˇsiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Yeˬleˬnaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu miˇ neh, Jaˇliꞈ gui˗eu miˇ neh bi nyehꞈ˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ mˇ dui dui luꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ jiˇ maˬ shaˇ nya˗a. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ shaˬ zahˬ mˇ dui dui˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ ya ngehˬ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya ni pyeuꞈ laˇ taˬ ngeh, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ gui˗euˬ ma. . . . Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ teu deuˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ loꞈ˗ehˇ ha geuꞈ nehˬ laꞈ meh lehˇ siˬ nya ma. . . . Heu naˇ ngaˬ˗ahˇ shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ gʼaˬ bi za laꞈ˗euˬ meh.”

20. Shaˬ zahˬ mˇ dui dui ngeh guiˬ lahˬ shaˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya nga?

²⁰ Aˬ dui nui ma shaˬ zahˬ mˇ dui dui ngeh guiˬ lahˬ shaˇ gaˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ shaˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ lehˬ hmˬ˗eu gʼaˇ duˬ Ja ceuˬ˗eu sahˬ boꞈ gui ahˇ taˬ˗euˬ teˇ saˬ naˇ haˬ nya meh. Kʼoeˇ naˇ sahˬ paˬ Daˬbiˇ loꞈ˗ehˇ yawˬ ha nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ boꞈ doˆ laꞈ nya meh. (Ja ceuˬ 18; 34; 142) Guiˬ lahˬ maˬ shaˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ˗eu lehˇ ehˇ tsehˆ taˬ˗euˬ maˬ jaˆ˗a. (Ja ceuˬ 141:2) Teu miˇ neh yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ kʼaˇ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ.

21. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ lawˬ ka ni guiˬ lahˬ shaˇ nya˗eu nga?

²¹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui guiˬ lahˬ maˬ shaˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ dui˗euˬ nui noeˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗eu lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ, nui ma˗ahˇ lmˇ boˬ ni bi gʼeh laˇ miˇ˗a. (Ja ceuˬ 139:4) Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma taˬ˗awˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ gaˇ gaˬ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ guˆ guˆ ci ci˗ehˇ maˬ gʼeh ni kʼaˇ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ dzawˇ nehˬ˗awˬ. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˬ. Nui ma keuˆ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ lawˬ ka ni shaˇ˗awˬ. Laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, noeˬ shaˬ˗eu gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, dzawˇ nehˬ˗awˬ. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗euˬ maˇ diˇ cawˬ pyeuꞈ˗awˇ, nawˬ˗euˬ behˇ dzeˇ aˬ myah luꞈ jawˇ˗eu meh.