“Saˇ jaˇ kʼaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗awˬ”

1. (a) Yeˬpaˬtaˆ hawˇ˗eu Haˬnahˬ aˬ jeˬ duˇ leˇ˗eu nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.) (b) Heu kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

Yeˬpaˬtaˆ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ guiˇ deuˆ ngeh tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ guˆ˗a. Haˬnahˬ naˇ nymˇ jiˇ hawˇ˗eu kʼaˬ dzeˬ zaˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗eu nahˬ yu ni gʼeh˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˇ duˇ leˇ˗eu tiˬ jeˬ na jaˆ meh. Yeˬpaˬtaˆ hawˇ˗eu Haˬnahˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗awˇ kʼaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ nymˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu deuˬ˗euˬ dzaw geuꞈ duˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui saˇ jaˇ dzaˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ nga? Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yehˇ huiˬ˗eu nga? Aˬ dui Yeˬpaˬtaˆ hawˇ˗eu Haˬnahˬ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? heu smˬ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.

2, 3. (a) Saˇ jaˇ dzaˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu aˬ jeˬ nga? (b) Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ gaˇ ehˇ keuˆ˗eu Jaˇliꞈ aˬ geu deuˆ nga?

² Jaˇliꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ Miˬyehˇ˗ahˇ ehˇ tsehˆ nehˬ˗eu dawˬ pyeuꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ na mˇ nehˬ˗eu tiˬ jeˬ na lawˇ nehˬ˗eu gaˇ tiˬ jeˬ na mˇ˗eu hawˇ˗eu maˬ mˇ˗eu lehˇ ehˇ tsehˆ nehˬ nya meh. Saˇ jaˇ dzaˬ˗eu heu naˇ yawˬ ha naꞈ˗iˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh. Tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ ka tiˇ laˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ na saˇ jaˇ dzaˬ˗eu lehˇ tseˇ naˇ aˬ yawꞈ neh dzaˬ taˬ˗euˬ dawˬ aˇ yehˇ huiˬ˗awˇ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ cawˬ˗eu loˬ nga lehˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu meh. Saˇ jaˇ dzaˬ˗eu jeˬ kamˬ˗eu jeˬ naˆ ni aˇ yehˇ huiˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh. Kamˬ˗eu jeˬ˗aˬ tiˬ jeˬ na mˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ maˬ mˇ lehˇ ehˇ tsehˆ˗eu dawˬ pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 14:22, 23; Heˬbyehˇ 6:16, 17) Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ aˇ naˆ ni aˇ yehˇ huiˬ˗eu nga?

³ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “saˇ jaˇ dzaˬ naˇ saˇ jaˇ maˬ peuˬ ni yawˬ ha neh kʼaˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya mˇ byah meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:2) Kʼoeˇ naˇ Sawˇlaˬmoˬ “Miˬyehˇ˗ahˇ nawˇ saˇ jaˇ dzaˬ gʼaˬ naˇ yaw kawˇ˗ehˇ mˇ byah˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ aˬ dzawˬ aˇ gah˗ahˇ aˬ yawꞈ nui ma maˬ tsaˬ˗a. Nawˬ neh saˇ jaˇ kʼaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 5:4) Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˆ dzaˬ˗eu jeˬ heu naˇ aˇ yehˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh lehˇ Yeˬsuˇ mehˬ˗eu meh. “Nawˇ maˬ mˇ nya˗eu jeˬ taˬ kamˬ. Nawˬ neh mˇ ma lehˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ kamˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ kamˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ byah˗awˬ lehˇ aˇ hu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ dawˬ” jaˆ meh lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 5:33.

4. (a) Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu jeˬ aˇ yehˇ aˬ joˆ˗ehˇ huiˬ˗eu nga? (b) Yeˬpaˬtaˆ hawˇ˗eu Haˬnahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw˗eu lehˇ gʼeh nga?

⁴ Aˬ dui neh Miˬyehˇ˗ahˇ ehˇ tsehˆ nehˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ aˇ yehˇ huiˬ˗eu ngaˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ˗eu heu naˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ taꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ bi siˬ duˬ˗eu gʼaˇ duˬ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ “gawˬ jawˬ˗ahˇ ya daˆ leˇ˗eu aˬ suˇ jawˇ˗awˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu jawˇ duˬ laꞈ kʼoeˇ ya yawꞈ leˇ˗eu aˬ suˇ jawˇ ta?” lehˇ naˇ haˬ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ˗eu tsawˇ haˇ “maˬ tsaˬ˗eu saˇ kiˇ maˬ kamˬ”˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 24:3, 4) Yeˬpaˬtaˆ hawˇ˗eu Haˬnahˬ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ neh dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu yaw awˬ ngaˇ laˬ?

Aˬ yawˬ maꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw

5. Yeˬpaˬtaˆ aˬ jeˬ lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ nga? Aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

⁵ Yeˬpaˬtaˆ Aˬmoˬ tsawˇ haˬ nehˬ˗ehˇ guiˇ deuˆ iˇ ngeh Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ meh. Aˬmoˬ tsawˇ jeu naˇ Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 10:7-9) Yeˬpaˬtaˆ bi gʼaˬ leˇ nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “nawˇ ngaˬ˗ahˇ Aˬmoˬ tsawˇ haˬ deuˬ kʼoeˇ taˆ bi gʼaˬ leˇ nehˬ laꞈ naˇ guiˇ deuˆ gʼaˬ˗awˇ gʼoꞈ laˇ ngeh ngaˬ˗euˬ nymˇ laꞈ kʼoeˇ neh aˬ cawˬ jeˬ hu doˆ le˗awˇ ngaˬ˗ahˇ ha le˗euˬ tsawˇ ha . . . nawˬ˗ahˇ lawˇ nehˬ ma” lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ guiˇ bi deuˆ gʼaˬ˗euˬ meh. Yeˬpaˬtaˆ iˇ kʼahˇ gʼoꞈ leˇ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ ha le˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗aˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya “lawˇ nehˬ”˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 11:30-34) Heu aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

6. (a) Yeˬpaˬtaꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu yaw awˬ ngaˬ loˇ? (b) Dawˬmehˬmehˬ˗eu 23:21, 23 hawˇ˗eu Ja ceuˬ 15:4-ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗awˇ aˬ dui aˬ jeˬ ya dzaw˗eu nga?

⁶ Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da neh saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬpaˬtaˆ˗euˬ aˬ buˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ sehˬ gʼawˆ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ya mˇ iˇ˗eu meh. Yeˬpaˬtaˆ maˬ shaˇ noeˬ ni saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ nga laˬ? Maˬ ngeuˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ Yeˬpaˬtaˆ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ aˬ cawˬ˗euˬ jeˬ hu doˆ le meh lehˇ siˬ nya paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ siˬ nya maˬ siˬ nya maˬ kaˬ aˬ yawꞈ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬpaˬtaˆ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ˗ahˇ ya mawˇ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma tsawˬ paˆ iˇmi˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬpaˬtaˆ˗euˬ aˬ buˇ “smˇ miˇ maˬ” ya iˇ˗eu miˇ neh ngoeˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Yeˬpaˬtaˆ zaˬ aˬ li maˬ jawˇ˗eu uˬ taꞈ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ paˇ jawˇ˗eu kʼawꞈ smˇ miˇ maˬ iˇ˗ehˇ zaˬ maˬ jawˇ le˗eu miˇ neh meh. Aˬ yawꞈ pehˬ zaˬ˗euˬ aˇ jeuˬ tsehˆ iˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬpaˬtaˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ yawˬ ha geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ aˇ yehˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu meh. Yeˬpaˬtaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “ngaˇ saˇ jaˇ ziꞈ dah ni dzaˬ gʼaˬ taˬ˗euˬ miˇ neh maˬ paˇ noeˬ paˇ nya meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ naˇ “nawˬ neh dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ngaˬ˗euˬ kʼoeˇ taˆ bi keuˆ le˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 11:35-39) Yeˬpaˬtaˆ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ shaˬ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ caw lehˇ maˬ noeˬ haw˗a.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 23:21, 23; Ja ceuˬ 15:4-ahˇ gui.

7. (a) Haˬnahˬ saˇ jaˇ aˬ jeˬ lehˇ dzaˬ˗euˬ nga aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? (b) Haˬnahˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ Saˬmeuˬlaˆ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.)

⁷ Haˬnahˬ shaˬ˗eu zahˬ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ zaˬ maˬ jawˇ le nya˗eu miˇ neh noeˬ shaˬ˗eu uˬ taꞈ aˬ cawˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ja bu ja doeˇ˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 1:4-7 10, 16) Aˬ yawꞈ kʼaˇ noeˬ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗awˇ ‘Baoˬ huiˬ dui dui˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗oˇ nawˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ pyeuꞈ˗eu ngaˬ˗ahˇ haw sheˇ. Ngaˇ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui luꞈ gaˇ haw mawˇ˗awˇ ngaˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ ni noeˬ keuˆ nehˬ laꞈ˗awˬ. Nawˇ ngaˬ˗ahˇ aˬ li tiˬ li bi jawˇ le nehˬ laꞈ naˇ aˬ li kʼoeˇ li˗euˬ uˬ duˬ tsehˇ kahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ tehˬ ni bi jaˆ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼawˇ mawˇ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ nawˬ˗ahˇ a nehˬ ma lehˇ nawˬ nehˬ˗ehˇ ngaˇ saˇ jaˇ dzaˬ ma’ lehˇ ehˇ tsehˆ nehˬ˗euˬ meh.a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) (1 Saˬmeuˬlaˆ 1:11) Yeˬhawˇbaˬ shaˇ dawˬ heu˗ahˇ naˇ haˬ nehˬ˗awˇ tiˬ kʼoꞈ byah laˇ ngeh aˬ li Saˬmeuˬlaˆ bi jawˇ le˗euˬ meh. Haˬnahˬ laꞈ kʼaˬ cehˇ dui dui kʼawꞈ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ˗a. Aˬ yawꞈ aˬ li dehꞈ le ngeh “aˬ li heu gʼaˬ ngaˬ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ shaˇ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.—1 Saˬmeuˬlaˆ 1:20 MS.

8. (a) Haˬnahˬ aˬ yawꞈ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu yaw awˬ ngaˇ loˇ? (b) Ja ceuˬ 61 Haˬnahˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ mawˇ˗eu nga?

⁸ Saˬmeuˬlaˆ smˬ kʼoꞈ byah laˇ ngeh Haˬnahˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ehˇ tsehˆ nehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Saˬmeuˬlaˆ˗ahˇ Shiˇloˬ meuˬ˗euˬ sehˬ gʼawˆ˗ahˇ jawˇ˗eu Piˇma Eˇliˆ˗ahˇ sheuˬ nehˬ˗awˇ ‘aˬ li heu li za ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ngaˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ ngaˬ neh kʼaˇ shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Kʼoeˇ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ li heu li a nehˬ˗eu ma’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 1:24-28) Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ Saˬmeuˬlaˆ sehˬ gʼawˆ˗ahˇ jawˇ˗euˬ meh. “Aˬ li Saˬmeuˬlaˆ gʼaˬ˗aˬ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ mˇ˗ehˇ huiˬ laˇ luꞈ˗eu meh” lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 2:21) Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu Haˬnahˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗eu aˬ li nehˬ˗ehˇ maˬ ya jawˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li huiˬ laˇ gaˇ maˬ ya mawˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Haˬnahˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ taˬ huiˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ neh ehˇ tsehˆ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ laꞈ taꞈ aˇ yehˇ huiˬ kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ a nehˬ˗eu meh.—1 Saˬmeuˬlaˆ 2:1, 2; Ja ceuˬ 61:1, 5 8-ahˇ gui.

9. Aˬ dui aˬ jeˬ dzaw˗eu lehˇ gʼeh nga?

⁹ Nymˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu aˇ naˆ ni aˇ yehˇ huiˬ nga lehˇ ya siˬ dzeuˇ˗euˬ ma. Aˬ dui mˇ nya˗eu saˇ jaˇ dawˬ aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga? Aˇ dui saˇ jaˇ dawˬ heu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga? lehˇ dzaw ma.

Yawˬ ha˗euˬ gʼawˇ mawˇ a nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu

10. Ka li zaˬ saˇ jaˇ dzaˬ nya˗eu aˇ yehˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Heu aˬ jeˬ˗ahˇ taꞈ˗eu nga?

¹⁰ Ka li zaˬ saˇ jaˇ dzaˬ nya˗eu aˇ yehˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ yawˬ ha˗euˬ dehꞈ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗eu heu meh. Yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh ngaˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ kʼawꞈ ngaˬ˗euˬ tiˬ ziˇ Miˬyehˇ gaˇ maˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. Yawˬ ha˗euˬ nui kʼahˇ ya “byehˇ dzeh” meh lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. Heu˗aˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ naˬ ba tiꞈ taˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 16:24) Kʼoeˇ nah neh taꞈ naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ “pyeuꞈ˗eu” meh. (Loˇmaˆ 14:8) Aˬ dui gʼawˇ mawˇ a nehˬ˗eu heu mˇ niˇ gʼa˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui Ja ceuˬ˗eu dawˬ caˇ boꞈ˗eu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ ya noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ ‘Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ uiˬ leˇ taˬ˗euˬ mehˬ shi ngaˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ngaˇ damˬ ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 116:12, 14.

11. Nawˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh nah aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗eu nga?

¹¹ Nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ˗euˬ lehˇ aˬ cawˬ˗ahˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ maˬ loˇ? Shawˇ dzeuˇ naˇ muiˬ tehꞈ˗a. Nawˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh nah dawˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ nawˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ dzeuˇ maˬ loˇ lehˇ naˇ haˬ˗awˇ “a nehˬ dzeuˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ dzeuˇ˗euˬ lehˇ gʼoꞈ shaw maˬ loˇ?” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Nawˇ euˬ lehˇ ehˇ nehˬ ngeh teu gaˇ jawˇ˗eu deuˬ nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ a nehˬ dzeuˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ pyeuꞈ nya˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ nya laˇ nga lehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ siˬ leˇ˗eu meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ mˇ˗euˬ meh.

12. (a) Aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha aˬ jeˬ ya naˇ haˬ nga? (b) Beˬtuˆluˆ aˬ dui˗ahˇ aˬ geu paw bi huiˬ laˇ lehˇ ehˇ˗eu nga?

¹² Nawˇ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗awˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ keuˆ ni aˬ yawꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ caw teh ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu heu naˇ dahˬ beh eu tehꞈ˗a siˬ. Kʼoeˇ gaˇ neh taꞈ naˇ aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha ya goˬ haw daˆ leꞈ˗eu meh. ‘Ngaˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ taꞈ naˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ aˇ naˆ ni huiˬ laˇ nya? Ngaˬ˗euˬ nui maˬ gʼawˇ mawˇ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ luꞈ miˇ˗a siˬ laˬ? lehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:23) Ngaˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kʼaˬ guiˬ lahˬ shaˇ miˇ˗a laˬ? Ngaˇ yawˬ nah na Jaˇliꞈ gui miˇ˗a laˬ? Ngaˇ yaw] jawˇ na bawˬ dzaˬ iˇ miˇ˗a laˬ? Ngaˇ kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ gaˇ iˇ miˇ˗a laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ gaˇ heu deuˬ˗ahˇ mˇ˗eu gʼaˬ byehˆ byehˆ luꞈ nya laˬ? Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu paw gʼaˬ byehˆ byehˆ iˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ coeˬ laˇ nya meh lehˇ Beˬtuˆluˆ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui nui jah paw hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ paw maˬ ehˇ oˇ oꞈ˗eu paw hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu paw maˬ ehˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ naˇ gʼaˬ byehˆ byehˆ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya meh.—2 Beˬtuˆluˆ 1:5-8-ahˇ gui.

13. Yawˬ ha gʼawˇ mawˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ noeˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹³ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ dzeuˇ naˇ maˬ paˇ yuˇ kʼoꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗awˇ gʼaˬ byehˆ byehˆ iˇ˗euˬ deuˬ aˇ nah hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ neh Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ teu maˇ diˇ maˬ ngeuˇ lehˇ maˬ ehˇ nya˗a.b (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗euˬ deuˬ huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ mˇ naˇ iˬ baˇ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ ya ja doˆ nehˬ meh. (Loˇma 14:12) Aˬ dui “yaw beh nawˇ ngaˬ˗ahˇ gaˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ nymˬ˗mˇ maˬ gaˬ˗a” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu kʼoeˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ maˬ pyeuꞈ mawꞈ˗a. Ehˇ kʼawꞈ “nawˇ mˇ luꞈ˗eu jeˬ ngaˇ siˬ nya ma. Nawˬ˗euˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ nawˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ nawˬ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu nawˬ neh oˇ dzeuˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ngaˇ siˬ nya ma. Yaw beh naˆ maˬ tseˇ nymˬ˗mˇ nawˇ mˇ luꞈ shaˇ luꞈ˗eu gaˇ kawˆ ngaˇ siˬ nya ma” lehˇ Yeˬsuˇ neh bi ngehˬ keuˆ mawꞈ˗eu ma. (Pah mehˬ˗eu 2:4, 19) Aˬ dui gʼawˇ mawˇ a nehˬ dzeuˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ laꞈ kʼaˬ cehˇ paˬ˗ehˇ ya dehꞈ˗eu meh.

Oeˇ mˇ baˇ dzaˬ ngeh saˇ jaˇ dzaˬ˗eu

14. Aˇ yehˇ huiˬ˗eu saˇ jaˇ dzaˬ˗eu nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ aˬ jeˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh nga?

¹⁴ Aˇ yehˇ huiˬ˗eu saˇ jaˇ dzaˬ˗eu nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ oeˇ mˇ baˇ ngeh saˇ jaˇ dzaˬ˗eu heu meh. Oeˇ mˇ maˇ dzaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya taˬ huiˬ meh. Oeˇ mˇ baˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ aˇ yehˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu meh. Miˬ shuiꞈ yo shuiꞈ oeˇ mˇ baˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu teu gaˇ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ mehˬ shi saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ ma miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ dehꞈ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni Miˬyehˇ neh lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. Tiˬ gu na heu gaˇ duˇ ni maˬ ngehˬ kʼawꞈ Miˬyehˇ mehˬ shi saˇ jaˇ dzaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ kʼaˬ dzeˇ zaˬ hawˇ˗eu zaˬ miˬ zaˬ pyeuꞈ iˇ˗euˬ meh. Oeˇ mˇ baˇ dzaˬ˗eu jeˬ˗aˬ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ gahˇ dzahˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:24; 1 Gawˇliˬtu 7:39) “Miˬyehˇ neh yuˇ dzoeˇ taˬ˗euˬ gaˇ tsawˇ haˬ zaˬ maˬ ya laˆ gʼawˬ˗a” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. Miˬ zaˬ yo zaˬ maˬ dehꞈ tsaˬ nya naˇ aˬ myah luꞈ gʼawˬ nya ma lehˇ maˬ ya noeˬ˗a.—Maˬkuˆ 10:9.

15. Ka li zaˬ deuˬ oeˇ mˇ baˇ dzaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ miˇ tsaˬ zaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh maˬ ya haw˗eu nga?

¹⁵ Byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗eu miˇ neh byah kuꞈ˗eu aˇ gu lehˇ maˬ jawˇ˗a. Teu miˇ neh oeˇ mˇ baˇ dzaˬ dzeuˇ˗euˬ deuˬ tiˬ poˆ na “shaˬ zahˬ”˗ahˇ ya tahˬ puˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliꞈtu 7:28) Tsawˇ haˬ myaˬ ni oeˇ mˇ baˇ dzaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ taˬ huiˬ˗eu nui noeˬ ahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ doˆ laˇ naˇ maˬ paˇ jawˇ taꞈ maˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Ka li zaˬ deuˬ heu loꞈ˗ehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ oeˇ mˇ baˇ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi saˇ jaˇ dzaˬ˗eu ma lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yawˬ ha neh saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ mˇ caw naˇ Miˬyehˬ˗ahˇ jaˬ myawꞈ myawꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ Miˬyehˇ bye˗eu meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 19:12; Dawˬdaˬ 6:16-19) Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˬ zaˬ yo zaˬ deuˬ “miˬ zaˬ sheuˬ˗euˬ ngeuˇ naˇ byehˇ˗eu taˬ paˇ leh jeh” lehˇ Pawˇluˆ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ noeˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 7:27) Maˬ tsaˬ maˬ dawˇ gaˇ gʼawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ bye˗eu meh lehˇ Pawˇluˆ siˬ nya˗eu miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh.—Maˬlaˬkiˇ 2:13-16.

16. Jaˇliꞈ gʼawˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu jawˇ paˆ iˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ nga?

¹⁶ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ gʼawˬ nya˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ jaˆ˗eu tehꞈ meh lehˇ Yeˬsuˇ mehˬ˗eu meh. Teu˗aˬ tiˬ gʼaˬ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ dehꞈ bahˬ˗awˇ maˬ bahˬ˗eu gʼaˬ iˬ baˇ maˬ pyehˬ˗eu heu meh. (Maꞈtehˬ 19:9; Heˬbyehˇ 13:4) Yawˬ ha aˇ gu˗ahˇ jawˇ paˆ iˇ˗eu jeˬ lawˇ neh? Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ yaw duˬ duˬ lehˇ maˬ ehˇ taˬ˗a. (1 Gawˇliˬtu 7:10, 11-ahˇ gui.) Jaˇliꞈ jawˇ gʼawˬ iˇ nya˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ keuˆ taˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na Ka li zaˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ aˇ gu yaw kʼaˬ jawˇ paˆ˗eu loˬ nga lehˇ noeˬ leˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ gʼaˬ na haiˬ˗eu aˇ gu nehˬ˗ehˇ jawˇ daˆ leꞈ naˇ yawˬ ha˗euˬ dehꞈ ziˇ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ˗eu duˬ nga lehˇ jah˗eu meh.c (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.)

17. Ka li zaˬ aˇ gu deuˬ oeˇ mˇ baˇ dzaˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni bi gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jahˇ nya˗eu nga?

¹⁷ Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ oeˇ mˇ baˇ dzaˬ˗eu jeˬ muiˬ daˆ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗a lehˇ mehˇ nmˇ deuˬ ja uˇ laˇ naˇ Maˇ maˇ ni gaˬ˗eu aˬ jeˬ nga? lehˇ kuˇ˗eu biˬ diˬ oˬ hawˇ˗eu Nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ kʼawꞈ laꞈ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ kuˇ˗eu boˬloˬshaˬ˗ahˇ guiˬ dzeuˇ maˬ loˇ? lehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Heu nyiˬ jeˬ naˇ nymˇ dahˬ dahˬ dzaˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah pyeuꞈ laˇ ni caw ba nya˗eu Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ meh. “Boˬloˬshaˬ heu dmˬ dzaw˗euˬ taꞈ naˇ nga pehˬ zaˬ gaˇ hu ba naˆ maˬ tseˇ muiˬ daˆ laˇ˗eu meh” lehˇ tiˬ gu ehˇ˗eu meh. Oeˇ mˇ baˇ dzeuˇ˗euˬ 22 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ aˬ nyaꞈ dzeˇ zaˬ yaw kaˬ maˬ paˇ dahˬ dzaˬ nya nga lehˇ noeˬ haw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ biˬ diˬ oˬ heu˗ahˇ haw˗euˬ taꞈ naˇ “nga nyaꞈ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ noeˬ˗eu jeˬ beu gaˇ˗eu meh. Biˬ diˬ oˬ heu yamˬ tsaˬ ngeh laˇ keuˆ˗euˬ meh. Nymˇ nga nyaꞈ kʼoeˇ ngeh naˆ maˬ tseˇ muiˬ daˇ laˇ˗euˬ ma” lehˇ aˬ yawꞈ ehˇ˗eu meh. Nyiˬ dzeˇ zaˬ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ caw naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ laˇ˗awˇ ziꞈ dah ni pyeuꞈ laˇ nga lehˇ siˬ laˇ˗euˬ meh.

Miˬyehˇ gaˇ tiˬ byah ni mˇ˗eu lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu

18, 19. (a) Ka li zaˬ aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga? (b) Miˬyehˇ gaˇ tiˬ byah ni mˇ˗eu deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁸ Dahˬ beh gaˇ Yeˬpaˬtaˆ hawˇ˗eu Haˬnahˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ gaˇ ja sawˇ˗euˬ ma. Saˇ jaˇ dawˬ heu baˬ da neh Yeˬpaˬtaˆ˗euˬ aˬ buˇ hawˇ˗eu Haˬnahˬ˗euˬ aˬ li Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ ya mˇ dzehˬ˗eu meh. Nymˇ˗euˬ Ka li zaˬ aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ tiˬ byah mˇ ni maˬ ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ paw haw tsoˆ taˬ nya ni maˬ ehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ dui kʼawꞈ zaˬ guˬ zaˬ heu deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni gʼaˬ biꞈ nya meh.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 11:40 MS; Ja ceuˬ 110:3.

¹⁹ Nymˇ iˬ nah miˇ kʼahˬ doe ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ Miˬyehˇ gaˇ tiˬ byah ni mˇ˗eu 67000 gʼaˬ dawˬ peh jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ deuˬ na Beˬdeˬlaˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ tsoˆ˗eu paw maˬ ehˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ maˬ ehˇ dzaw nymˇ˗ahˇ mehˬ gaˇ maˬ ehˇ dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ maˬ ehˇ miˇcaˬnaˬliˬ geuꞈ gaˇ maꞈ ehˇ Huiˬ˗eu mehˬ bawˬ nymˇ˗ahˇ haw teˬ gaˇ maˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ haw teˬ gaˇ maˬ ehˇ mˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na “ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ nah doˆ hawˬ byawˇ deˬ gaˇ nui kʼahˇ shiˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ”˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ aˬ geu jeˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ kaˬ leh jeh˗awˇ yaw awˬ awˬ˗lehˇ dehꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ kawˬ˗aˬ maˬ za gaˇ laꞈ nyiˇ paw˗euˬ gaˇ maˬ mˇ lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗eu meh. Dzehˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ tsawˇ haˬ˗ahˇ ehˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a gaˇ˗ahˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ heu deuˬ˗ahˇ kʼaˇ mˇ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni ehˇ taˬ dawˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ ma lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ meh.

20. Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

²⁰ Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ saˇ jaˇ dzaˬ˗euˬ smˬ kawˆ˗ahˇ ya ja sawˇ˗euˬ ma. Heu smˬ kawˆ laꞈ kʼoeˇ nawˇ tiˬ kawˆ na saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ paˬ. Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ heu naˇ niˇ gʼa˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw nya ni ya leh jeh˗eu meh. (Dawˬdaˬ 20:25) Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ mˇ caw naˇ aˬ dui˗ahˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 5:6) Teu miˇ neh aˬ dui ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “ngaˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ lawˇ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ nah yawꞈ ngaˇ lawˇ ngeh nawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ caˇ˗awˇ ja ceuˬ ma” lehˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya gʼeh˗eu meh.—Ja ceuˬ 61:8.