Heu deuˬ˗ahˇ “gaˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ nawˇ ngaˬ˗ahˇ gaˬ ma loˇ?”

1, 2. Beˬtuˆluˆ uˬ ciꞈ miˇ lah˗ehˇ ngaˬ shaˬ nyehꞈ gaˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ nya˗eu nga?

Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ 7 gʼaˬ uˬ ciꞈ miˇ lah˗ehˇ Gaˬliˬlehˇ lah˗ahˇ ngaˬ shaˬ nyehꞈ kʼawꞈ maˬ nyehꞈ mi˗aˬ. Yeˬsuˇ lah lah dzeˇ yawꞈ˗awˇ haw luꞈ meh. “Lawˬ˗euˬ aˇ maˇ paw dzeh ahˇ gʼeh˗awˬ. Ngaˬ shaˬ mi laˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ ngeh “aˬ yawꞈ maꞈ za dzehˬ˗ahˇ gʼeh˗awˇ ngaˬ shaˬ paꞈ dui dui leˇ˗euˬ miˇ neh za maꞈ gʼeu doˆ coeˇ˗a.”—Yoˇhaˬ 21:1-6.

² Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ uˬ shawˬ haw gʼaˇ duˬ ngaˬ shaˬ hawˇ˗eu kaˬ muˇ biꞈ nehˬ gʼaˬ ngeh Siˇmoˬ Beˬtuˆluˆ jawˇ paw ciˬ pyawˇ leꞈ˗awˇ “Yoˇhaˬ˗euˬ aˬ li Siˇmoˬ˗oˇ ngaˬ shaˬ heu deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ nawˇ ngaˬ˗ahˇ gaˬ ma loˇ?” lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ ngaˬ shaˬ nyehꞈ˗eu nui ma ahˇ dui dui meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ neh mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ ngaˬ shaˬ nyehꞈ ahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ meh loˇ? Beˬtuˆluˆ ehˇ˗eu: “Ngaˇ nawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nawˇ siˬ nya meh.” (Yoˇhaˬ 12:15 MS) Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ neh kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Ka li˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ bi mawˇ˗eu gʼaˬ duˬ gʼaˬ kʼehˇ bi byeuꞈ laˇ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ Ka li zaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yehˇ huiˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.

3. Ka li zaˬ deuˬaˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu nga?

³ Yeˬsuˇ neh Beˬtuˆluˆ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Aˬ dui Ka li˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ maˬ bi coꞈ iˇ ni ya yahˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu deuˬ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaˬ tahˬ puˬ meh lehˇ aˬ yawꞈ siˬ nya˗eu meh. Yeˬsuˇ neh siˬ yoeˬ sehˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ sheu cehˆ˗euˬ yawˬ jeˬ ma jeˬ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ na “Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ” mehˬ gaˇ ha geuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ“shiˬ shaˬ jiˇ gaˇ kawˆ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui ma neh bi uˆ tehˬ”˗euˬ miˇ neh Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ maˬ paˇ cehˇ ni pyeuꞈ iˇ tehꞈ˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 13:19-22; Maˬkuˆ 4:19) Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ tiˬ nah tiˬ nah kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ heu aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ mˇ gaˇ laˆ bahˬ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ “dzaˬ boˆdawˇ boˆ boˆ˗eu jeˬ dzaˬ yehꞈ dawˇ yehꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yaw dehꞈ dehꞈ˗eu gaˇ kawˆ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ” heu deuˬ˗ahˇ yahˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Luˇkaꞈ 21:34.

4. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ jah˗eu gʼaˬ kʼaˆ˗eu hawˇ˗eu maˬ kʼaˆ˗eu si nya ni aˬ jeˬ caw ba˗eu nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

⁴ Beˬtuˆluˆ loꞈ˗ehˇ duˇ ni Ka li˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui kʼawꞈ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ jeˬ hu ya taˬ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ mˇ daˆ leꞈ ma lehˇ aˬ je miˇ ehˇ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nya meh. ‘Ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ngaˇ aˬ jeˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ nya? Ngaˬ˗euˬ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ gaˇ nehˬ oe˗euˬ nga laˬ maˬ ngeuˇ naˇ nui gaˇ neh oe˗euˬ nga laˬ?’ Aˬ dui dawˬ kʼoꞈ ya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ bi coꞈ iˇ nya˗eu gaˇ kawˆ 3 kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma. Teu˗aˬ mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu jeˬ byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ heu deuˬ meh.

Mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu jeˬ tsaˬ ni gʼeh˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ bi jaˆ

5. Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

⁵ Ngaˬ shaˬ nyehꞈ˗eu heu naˇ Beˬtuˆluˆ gʼaˇ duˬ byawˬ gʼa˗eu jeˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ bo saˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nymˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ bi ngehˬ gʼeh˗euˬ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 5:8) Aˬ yawꞈ maꞈ nymˇ jiˇ˗ahˇ bo saˆ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka heu laꞈ kʼoeˇ mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu jeˬ baˬ da neh noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nya meh.

6. Mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh uˬ duˬ bi kawꞈ nya˗eu nga?

⁶ Nymˇ iˬ nah gaˇ mˇ˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ tsawˇ haˬ myaˬ dzehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh tsawˇ haˬ deuˬ gaˇ lu ceh ceh˗eu meh. Tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ pyuˇ ui cuiˆ tehꞈ˗ehˇ za˗eu kʼawꞈ gaˇ gʼawˬ mya ni ya mˇ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Gaˇ mˇ duˬ gʼawˬ mya gaˇ gaˇ mˇ zaˬ ui cuiˆ tehꞈ˗ehˇ zmˬ˗awˇ mˇ myawˬ˗aˬ gaˇ hu naˆ maˬ tseˇ jahˇ doˆ laꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh gaˇ mˇ zaˬ deuˬ uˬ duˬ kawꞈ gʼaˬ doeˇ doeˇ jawˇ saˇ maˬ doˆ ni pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Yaw myaˬ gʼaˬ baw leˬ kʼaˇ ehˇ˗eu jeˬ maˬ mˇ naˇ gaˇ ya doˆ iˇ gaˇ guˆ˗eu meh.

7, 8. (a) Aˬ dui aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ yaˬ ziꞈ dzehˬ˗eu nga? (b) Taiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ heu gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁷ Aˬ dui Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh baw leˬ hawˇ˗eu yawˬ gʼaˬ yawˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ya ziꞈ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 10:27) Gaˇ naˇ aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui maˬ yahˇ naˇ aˬ dui gaˇ heu Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Taiˬ miˇ kʼah˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ neh puˬ haw mawˇ haw˗euˬ jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya meh. “Ngaˇ kahˬ pyuˇ teuˬ laˆ saˆ˗eu paw nui ma ahˇ dui dui kʼawꞈ aˇ yamˬ gʼawˬ gʼawˬ mya jiˇ leˇ˗eu miˇ neh nui jah paw leh jeh˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ nya. Teu miˇ neh ngaˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ jeˬ hu taˬ˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ yawˬ jeˬ yawˬ mˇ paˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ heu gʼaˬ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga?

⁸ “Kʼoꞈ lah ni lehˬ hmˬ gʼaˬ naˇ gaˇ jawˬ doe ni aiˇ˗saˬka˗liˬ ahˬ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma. Aˇ dahˬ beh ngeh yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ahˬ muiˬ˗eu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ nymˇ gawˬ gawˬ laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ˗euˬ gaˇ mˇ cawˬ deuˬ˗ahˇ mawˇ ngeh shiˬ keuˇ ni gʼeh˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ maˬ mˇ ni aˬ jeˬ miˇ neh aiˇ˗saˬka˗liˬ ahˬ ahˬ˗ehˇ shaˬ le lehˇ naˬ gʼa laˇ˗eu meh. Ngaˬ gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ oˇ dzeuˇ nya˗awˇ nui jah paw˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ˗eu aˇ yamˬ doˆ laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˬbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Shaˬ dui dui˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ maˬ iˇ keuˆ mi na˗ehˇ ui cuiˆ maˬ gaˇ laˇ˗eu meh. Ngaˇ aiˇ˗saˬka˗liˬ jahˇ kuiˇ nya laˇ˗euˬ miˇ neh zeuˇ dzaˬ˗eu tsawˇ haˬ kʼawꞈ myaˬ laˇ˗awˇ yawˬ nah na luꞈ ya ahˬ jiˇ˗eu meh. Nymˇ naˇ ngaˇ kahˬ pyuˇ teuˬ toeˬ gaˇ mˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ pyuˇ za dzehˬ˗eu ma. Nymˇ naˇ yaw beh gaˇ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ uˬ duˬ maˬ ya kawꞈ˗eu miˇ neh kʼoeˇ ngeh naˆ maˬ tseˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ nui saˇ za˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ peh peh dzehˬ laˇ miˇ˗a.”—Maꞈtehˬ 5:3 6-ahˇ gui.

9. Aˬ dui mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu gaˇ˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni haw˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi jaˆ daˆ leꞈ nya˗eu nga?

⁹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui gaˇ mˇ˗eu leh jeh gaˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗awˇ leh jeh gaˇ geuˇ ni laꞈ sawˬ biꞈ laꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 12:14) Aˬ dui˗euˬ gaˇ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ aˇ yehˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ maˬ ya bi pyeuꞈ˗a. Yeˬsuˇ maˇ diˇ loꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh “Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jeˬ huˬ poˆ˗awˬ. Nui jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ aˬ yawꞈ naw maꞈ˗ahˇ biꞈ lahˬ laꞈ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:33) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui gaˇ˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni haw luꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga? Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ heu loˬ˗ehˇ naˇ haˬ nya meh. ‘Yawˬ ha˗euˬ gaˇ˗ahˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ gaˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ naˇ nymˇ gawˬ gawˬ nya laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ nya meh. Heu loꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu nga lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

10. Yeˬsuˇ aˬ jeˬ aˇ poeˬ baw˗eu dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ mehˬ taꞈ yaꞈ˗euˬ nga?

¹⁰ Yeˬsuˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ jeˬ hu taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ mehˬ˗eu meh. Tiˬ nah keuˆ laˇ ngeh Yeˬsuˇ Maˬliˇ hawˇ˗eu Maˬta pehˬ nymˇ˗ahˇ gʼa iˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Maˬta gʼaˬ Yeˬsuˇ gʼaˇ duˬ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ laˆ saˆ luꞈ˗awˇ Maˬliˇ gʼaˬ naˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ peh jawˇ˗awˇ aˬ yawꞈ mehˬ gaˇ naˇ haˬ luꞈ˗eu meh. Maˬta naˇ Maˬliˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ caw ba le nga lehˇ toˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ Maˬta˗ahˇ “Maˬliˇ neh tseˇ geuꞈ˗euˬ jeˬ tsaˬ dui dui meh. Kʼoeˇ jeˬ˗ahˇ aˬ cawˬ maˬ lu doˆ geuꞈ nya˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 10:38-42) Yeˬsuˇ aˇ poeˬ baw˗eu dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ mehˬ taꞈ yaꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui yawˬ haˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ kaꞈ gʼa ni Ka li˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ “tsaˬ dui dui”˗eu jeˬ˗ahˇ ya tseˇ˗eu meh. Ehˇ mawꞈ˗eu naˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ naˬ ba tiꞈ taˬ gaˇ ehˇ˗eu meh.

Gʼaˬ naˬ naˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ haw jeˬ haw kawˆ

11. Gʼaˬ naˬ naˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ aˬ jeˬ ehˇ˗eu nga?

¹¹ Dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ suˬ saˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh tiˬ poˆ na gʼaˬ naˬ naˬ˗awˇ yaw saˇ saˇ˗ehˇ jawˇ mawꞈ˗eu meh. Jaˇliꞈ ehˇ˗eu “Tsawˇ haˬ zaˬ gʼaˇ duˬ maˬ kʼaˇ gaˇ dzehˬ˗eu jeˬ˗aˬ yawˬ ha neh kʼaˇ poˆ uiˬ taˬ˗euˬ jeˬ dzaˬ byawˬ dawˇ byawˬ byawˬ˗eu kʼoeˇ meh.” (Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 2:24) Gʼaˬ kehˇ deuˬ gaˬ naˬ naˬ˗eu aˬ yehˇ huiˬ˗eu jeꞈ pyeuˬ meh lehˇ Yeˬsuˇ siˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ aˬ yawꞈ maꞈ leh jeh leh jeh˗ehˇ tsaꞈ gaˬ gʼaˬ ngeh Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗eu “Aˬ dui maꞈ tehꞈ˗ehˇ ciˬ cuˇ ni gʼeh˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ gʼaˬ naˬ naˬ˗iˇ kaˇ˗euˇ.”—Maˬkuˆ 6:31, 32.

12. Aˬ dui byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya yahˇ˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw sheˇ.

¹² Byaw gʼaˬ mo gʼa˗eu jeˬ kʼawꞈ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ bi saˇ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ byaw gʼaˬ mo gʼa˗eu jeˬ aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ ba tiꞈ maˬ bi pyeuꞈ ni ya yahˇ˗eu meh. Kuiˇ laꞈ deuˬ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ “Ni shawˬ ya shiˇ˗eu baˬ da neh dzaˬ byawˬ dawˇ byawˬ byawˬ kaˇ˗euˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:32) Nymˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ kʼawꞈ yaw myaˬ gʼaˬ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu meh. Yuˇloˬ paw pyawˬ˗ahˇ jawˇ˗eu aˬ li zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ bawˬ dzaˬ gaˇ oe dahˬ beh˗euˬ kʼawꞈ byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ cawˬ ni pyeuꞈ iˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ doˆ laˇ nya lehˇ siˬ nya leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ paˇ dzaw kʼoꞈ le˗euˬ meh. Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗euˬ meh. “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ naˆ maˬ tseˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ nya lehˇ siˬ laˇ ngeh gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ gaˇ aˇ yamˬ bi jiˇ˗euˬ gʼawˬ cawˆ cawˆ˗ehˇ miˇ˗a” lehˇ aˬ yawꞈ ehˇ˗eu meh.

13. (a) Byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ aˇ dzehˬ dzeuˇ naˇ maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw sheˇ. (b) Byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni haw nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹³ Byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ heu naˇ nui ma bi saˇ laˇ˗awˇ gʼaˬ za kʼoꞈ laˇ˗eu jeˬ ya bi pyeuꞈ meh. Toˆ˗ehˇ maˇ˗iˬ byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ yamˬ aˇ mya ni ya zmˬ˗eu nga? Dawˬ kʼoꞈ za˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ jeˬ ma jeˬ heu hmˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Tsawˇ haˬ myaˬ ni kaˬ muˇ hawˇ˗eu yaw coeˇ jeˬ˗ahˇ ya leˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ myah luꞈ teu tehꞈ˗ehˇ dzaˬ naˇ mawˇ do˗ahˇ coeˬ˗eu meh. Aˬ dui jawˇ saˇ doˆ doˆ˗ehˇ dehꞈ mawꞈ naˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu dzaˇ ya dzaˬ meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ aˇ yamˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ zmˬ naˇ aˬ dui hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ cawˆ iˇ nya˗eu meh. Aˬ dui byawˬ gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni bi jaˆ˗eu lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ dui jahˇ nya tiˬ jeˬ naˇ tiˬ jaw laꞈ kʼoeˇ bawˬ dzaˬ gaˇ tsaꞈ gaˬ gaˇ Jaˇliꞈ dzaw gaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ heu deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ aˇ myaˆ ni zmˬ nga lehˇ boꞈ taˬ˗awˇ nyiˇ gʼa gaˇ tiˬ biˬ haw gaˇ biˬ diˬ oˬ keˆ mui gaˇ heu deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ aˇ myaˆ ni zmˬ nga lehˇ boꞈ taˬ˗awˇ sheu cehˆ haw˗awˬ. Aˇ dui aˬ jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu nga? Aˬ dui laˆ paˇ˗eu loˬ ngaˇ laˬ?—Eˇpeˇsu 5:15 16-ahˇ gui.

14. Aˬ dui byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ tseˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ yawˬ ha naꞈ˗i bi tseˇ˗awˇ nymˇ sahˇ aˬ da gʼaˬ kʼawꞈ tseˇ nehˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu lehˇ bi siˬ gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ zahˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ zahˇ heu deuˬ naˇ aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Muiˬ˗eu byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ heu naˇ “Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ” laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh. (Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 3:12, 13) Byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ya leˇ˗eu maˬ duˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:4, 5) Teu miˇ neh aˬ dui byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ tseˇ ngeh ya yahˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ “naw maꞈ neh pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ kʼaˇ poˆ uiˬ taˬ˗euˬ tsahˇ˗ahˇ naw maꞈ˗euˬ nui ma jaˆ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:21) Aˬ dui˗euˬ Sahˬ paˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ dui noeˬ˗eu jeˬ ngehˬ˗eu jeˬ mˇ˗eu jeˬ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ yawˬ jeˬ yawˬ naˆ maˬ tseˇ jeˬ hu taˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh.—Piˇliˇpiˆ 1:9, 10.

Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ taˬ huiˬ˗eu

15, 16. (a) Pyuˇ shuiˇ mawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ lahˇ ju aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu nga? (b) Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬsuˇ aˬ jeˬ ehˇ˗eu nga?

¹⁵ Nymˇ˗euˬ tsawˇ haˬ myaˬ ni doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ moeˬ tsoeˬ naˬ gaˬ kahˬpyuˇteuˬ hawˇ˗eu yaw shuiꞈ nui jeˬ loˬ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ taˬ huiˬ˗eu nui noeˬ ahˇ˗eu meh. Heu naˇ myawˬ gahˬ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yehˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yehˇ huiˬ dzehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? ‘Ngaˇ mehˬ bawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ˗eu shaˇ noeˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ dm gʼaˬ dm lmˇ gaˇ kawˆ maˬ ngeuˇ naˇ lawˬ liˬ zeuˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ luꞈ nya laˬ? Ngaˇ yawˬ nah na luꞈ shiˬ shaˬ jiˇ paw dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ kaꞈ gʼa˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ Jaˇliꞈ gui˗eu aˇ yamˬ maˬ doˆ laˇ˗eu nya laˬ?’ lehˇ aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha ya naˇ haˬ˗eu meh. Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ nya˗eu meh. Aˬ dui “Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ mehˇ juiˇ maˬ ya juiˇ ni yahˇ˗awˬ” lehˇ Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya noeˬ mawˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 12:15) Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu nga?

¹⁶ Yeˬsuˇ “sahˬ paˬ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ maˬ geuꞈ nya˗a” lehˇ ehˇ˗awˇ “Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ kʼaˆ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ nyiˬ jeˬ luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ maˬ geuꞈ nya˗a” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ poˆ˗eu jawˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a. Yeˬsuˇ “tiˬ gʼaˬ˗ahˇ bye naˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ gaˬ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗awˇ “tiˬ gʼaˬ˗ahˇ yaw zeu baw naˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗aˇ” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:24) Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh “shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ nui kʼahˇ” hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui kʼahˇ heu deuˬ˗ahˇ ya deuˆ ceh ceh˗eu meh.—Eˇpeˇsu 2:3.

17. (a) Tiˬ gʼaˬ na pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni haw˗eu aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ˗eu nga? (b) Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁷ Tsawˇ haˬ myaˬ ni yawˬ haˬ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗eu miˇ neh myawˬ gahˬ˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni maˬ haw nya˗a. (1 Gawˇliˬtuˆ 2:14-ahˇ gui.) Aˬ yawꞈ maꞈ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu miˇ neh tsaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ tseˇ paˆ nya˗a. (Heˬbyehˇ 5:11-14) Aˬ yawꞈ maꞈ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ geuꞈ mawꞈ˗eu nui ma huiˬ laˇ˗eu meh. (Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 5:10) Ehˇ kʼawꞈ nui noeˬ heu deuˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu jeˬ jaˆ meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ yaw jawˇ na luꞈ gui naˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya meh. (1 Beˬtuˆluˆ 2:2) Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu miˇ neh Saˬdaˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 4:8-10) Teu gaˇ duˇ ni nymˇ aˬ dui pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ mawꞈ naˇ aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ ya zmˬ meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu meh.

18. Nawˇ aˬ jeˬ jahˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ leˬ?

¹⁸ Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ nawˇ “ngaˬ shaˬ heu deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ nawˇ ngaˬ˗ahˇ gaˬ ma loˇ?” lehˇ naˇ haˬ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ naˬ ba tiꞈ ya taˬ˗eu gaˇ kawˆ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ mehˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Beˬtuˆluˆ˗euˬ tsawˇ myahˇ dawˬ tsuiꞈ naˇ “kʼaˬ lo” lehˇ meh. Beˬtuˆluˆ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ naˇ kʼaˬ lo nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ nya˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 4:5-20) Nymˇ iˬ nah aˬ dui kʼawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni bi gʼeh mawꞈ˗eu ma. Teu miˇ neh aˬ dui myawˬ gahˬ hawˇ˗eu mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu jeˬ byawˬ gʼa mo gʼa˗eu jeˬ heu deuˬ aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ tsaˬ tsaˬ ni ya bi jaˆ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ aˬ dui kʼawꞈ “Gaˬ ma Sahˬ paˬ˗oˇ. Ngaˇ nawˬ˗ahˇ gaˬ˗eu nawˇ siˬ nya meh” lehˇ Beˬtuˆluˆ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu meh.