Nui ma yaw shuiꞈ˗ahˇ dmˬ˗awˇ laˆ saˆ taˬ˗eu jeˬ
“Nui ma yaw shuiꞈ˗ahˇ naw maꞈ dm paˇ gʼaˬ˗euˬ meh.”—Gawˇlawˇsehˇ 3:10.
1, 2. (a) Aˬ dui nui ma yaw shuiꞈ dmˬ nya meh lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (b) Gawˇlawˇsehˇ 3:10-14-ahˇ nui ma yaw shuiꞈ˗eu aˇ gʼehˇ aˬ jeˬ jeˇ ya dzaw˗euˬ nga?
Muiˬ˗eu shawˇ˗eu miˇ shuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “nui ma yaw shuiꞈ” lehˇ aˬ dui nyiˬ poˆ ya mawˇ˗euˬ ma. (Eˇpeˇsu 4:24 MS; Gawˇlawˇsehˇ 3:10) Heu naˇ “Miˬyehˇ˗euˬ aˇ gʼehˇ˗ahˇ duˇ leˇ ni beh taˬ˗euˬ” jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui aˇ gʼehˇ yaw shuiꞈ heu dm˗eu pyeuꞈ leˇ nya ngaˇ laˬ? Pyeuꞈ leˇ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ gʼehˇ duˇ ni beh taˬ˗eu miˇ neh aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu aˇ gʼehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 1:26, 27; Eˇpeˇsu 5:1.
2 Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh tiˬ poˆ na maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ mawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ gaˇ dahˬ gaˇ dzeˇ jaˆ˗eu jeˬ kʼawꞈ aˬ dui˗ahˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ yawꞈ bi pyeuꞈ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui pyeuꞈ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ nui ma yaw shuiꞈ˗euˬ aˇ gʼehˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ja sawˇ ma. (Gawˇlawˇsehˇ 3:10-14-ahˇ gui.) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ mˇ ngeh aˇ gʼehˇ heu aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya˗eu nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.
“Naw maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ tiˬ kawˆ meh”
3. Nui ma yaw shuiꞈ˗euˬ aˇ gʼehˇ tiˬ jeˬ aˬ jeˬ nga?
3 Myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗eu jeˬ nui ma yaw shuiꞈ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yehˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ Pawˇluˆ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ yaw kaˬ maˬ ehˇ baˆ kʼoˆ mehˬ dzaˬ yehˬ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu maˬ yehˬ˗euˬ deuˬ yaw kaˬ maˬ ehˇ yawˬ kʼahˬ yaw miˇ yawˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ maˬ ehˇ zahˇ sahˇ kʼoꞈ maˬ baw˗eu tsawˇ haˬ deuˬ maˬ ehˇ zaˬ kʼaˆ maˬ ehˇ zaˬ kʼaˆ maˬ ngeuˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ” lehˇ ehˇ dahˬ beh˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu deuˬ aˇ yaˬ hawˇ˗eu tsawˇ jeuˬ baˬ da neh aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ nya lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ caw teh˗eu miˇ neh “dawˬ tawˆ luꞈ tiˬ kawˆ meh.”—Gawˇlawˇsehˇ 3:11; Gaˬlaˬtiˆ 3:28.
4. (a) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˬ ya mˇ nehˬ˗eu nga? (b) Ka li zaˬ˗euˬ tsaˬ leˇ tsoeˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ eu jeˬ aˬ jeˬ jaˆ˗eu nga?
4 Aˬ dui nui ma yaw shuiꞈ dm paˇ ngeh aˬ cawˬ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ hawˇ˗eu tsawˇ jeuˬ cawˇ ca˗ahˇ maˬ haw ni yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ yaw zeu taˬ˗eu meh. (Loˇmaˆ 2:11) Tiˬ gaˇ na teuˬ loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu yaw shaˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Ehˇpa˗li kaˆ laꞈ oˆ paw tiˬ gaˇ na uˆ lahˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ tsawˇ jeuˬ beu gaˇ˗eu deuˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˬ gaˇ bi jawˇ˗eu meh. Tsawˇ haˬ myaˬ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ jiˇ teu gaˇ jawˇ luꞈ˗a siˬ. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ “nui ma jeˇ lo ni” bi pah mawꞈ meh. Teu miˇ neh tseˇ siˬ ba la 2013 kʼoꞈ˗ahˇ tsawˇ jeuˬ beu gaˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ bi siˬ nya dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ tiˬ jeˬ bi mˇ˗euˬ meh.—2 Gawˇliˬtu 6:13.
5, 6. (a) Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ mehˬ bawˬ bi gm dzehˬ laˇ ni miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.) (b) Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ baˬ da neh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?
5 Tsawˇ jeuˬ beu gaˇ˗awˇ dawˬ ngehˬ˗eu maˬ duˇ leˇ˗eu aˇ muˇ nyiˬ muˇ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ bi mˇ taꞈ˗eu lehˇ Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ neh lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ teu deuˬ tsaꞈ gaˬ iˇ gaˇ hawˇ˗eu bawˬ dzaˬ gaˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ iˇ˗awˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ˗euˬ nymˇ˗ahˇ gʼa iˇ˗euˬ meh. Aˇ muˇ yaw myaˬ yaˇ muˇ jiˇ gaˇ teu loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh beˬdeˬlaˇ saˇ naˇ˗ahˇ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ ya gaˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ zahˇ paw mehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu: “Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ ngaˇ ehˇ nehˬ mawꞈ˗eu naˇ naw maꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ yaw luiˆ luiˆ lehˇ mˇ nya˗awˇ tsawˇ jeuˬ tsawˬ ca biˇ paˆ˗eu kʼawꞈ maˬ baw nga lehˇ ehˇ˗eu meh.” Heu loꞈ˗ehˇ lehˬ hmˬ nehˬ laˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya?
6 Dahˬ beh ngeh Koˇshaˬ dawˬ ngehˬ˗eu mehˇ nmˇ Noˇmaˬ gaˬ laˬ pyuˇ dawˬ ngehˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ yaw awˬ awˬ lehˇ tsoˆ taˬ˗euˬ aˬ yawꞈ pehˬ nymˇ˗ahˇ laˇ ngeh shaˬ zahˬ naꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ gaˬ laˬ pyuˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ iˇ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nymˇ˗ahˇ ya gʼa iˇ ngeh nui ma shaˇ laˇ˗euˬ meh. “Aˬ yawꞈ maꞈ kʼawꞈ aˬ dui˗ahˇ duˇ˗eu tehꞈ ngaˇ˗a” lehˇ aˬ yawꞈ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Noˇmaˬ gaˬ laˬ pyuˇ dawˬ zmˬ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ Koˇshaˬ dawˬ ngehˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ laˇ ngeh aˬ yawꞈ pehˬ nymˇ˗ahˇ hawˬ tiˬ gʼaˬ na bi dzaˬ laˇ˗euˬ meh. Noˇmaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ daˬ yah pyeuꞈ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ laꞈ kʼaˬ tiˬ cehˇ ya yui bawˬ keuˆ˗ahˇ nuiˇ gaˇ ya mawˇ ngeh aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ yaw leˇ˗euˬ meh. Gaˇ heu hmˬ baˬ da neh mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ cawˬ yaw shuiꞈ za laˇ˗awˇ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ maˬ duˇ leˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ya siˬ nya laˇ˗euˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.
Gʼoˆ shaw nehˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ dm
7. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh gʼoˆ shaw nehˬ˗eu tsawˇ haˬ ya pyeuꞈ nga?
7 Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ aˇ saˬ maˬ saˬ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ meh. Gaˇ maˬ jaˆ˗eu kʼaˆ˗eu naˇ gawˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ uˬ jeˬ ja lehˇ neh laˆ cawˆ˗eu jeˬ shaˬ zahˬ nui deuˬ heu deuˬ ba daˬ neh aˬ dui˗ahˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. Shaˬ zahˬ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui maˇ diˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗eu jeˬ ya ahˇ˗eu meh. Gʼoˆ shaw nehˬ˗eu jeˬ heu naˇ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:32) Aˇ gʼehˇ heu hmˬ naˇ nui ma yaw shuiꞈ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ gʼehˇ tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Aˇ gʼeh heu aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 1:3, 4.
8. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼoˆ shaw˗eu jeˬ mˇ mawˇ ngeh aˬ jeˬ yaw muiˬ˗eu pyeuꞈ laˇ˗eu nga? Yaw jeˬ maˬ jeˬ ehˇ haw.
8 Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ hawˇ˗eu yawˬ kʼahˬ yawˬ˗ahˇ neh oe˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ nehˬ nya˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu uˬ taꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ loˬ meh lehˇ siˬ leˇ ni jahˇ nehˬ mawꞈ˗eu ma. (1 Gawˇliˬtu 12:22, 25) Yaw jeˬ ma jeˬ Dehˇniˇko˗loˬ Piˇliˇpaiˬ˗ahˇ neh Jaˬpaˬ˗ahˇ jawˇ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ yawˬ kʼahˬ yawˬ˗ahˇ neh oe˗euˬ miˇ neh gaˇ mˇ cawˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yehˬ bawˬ˗ehˇ jahˇ nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ bawˬ dzaˬ iˇ ngeh aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Bawˬ dzaˬ laˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Jaˬpaˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗euˬ cawˬ yaw oeˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ lmˇ boˬ ni ha geuꞈ nehˬ laꞈ meh.” Mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗awˇ nymˇ naˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ Je niˇpeuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ miˇ neh laꞈ kʼaˬ cehˇ˗awˇ “aˬ yawꞈ nyaꞈ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗awˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw awˬ awˬ lehˇ dehꞈ˗eu aˬ cawˬ dzaw geuꞈ duˬ pyeuꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 12:31.
9, 10. Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗eu jeˬ ahˇ ngeh muiˬ˗eu aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nga lehˇ yaw jeˬ maˬ jeˬ ehˇ haw sheˇ.
9 Aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh “yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ nehˬ” nya˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 6:10) Saˇ kiˇ yaw myaˬ gʼaˬ miˇ kʼahˬ suˬ saˬ miˇ cehˆ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dawˬ dzaw˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 9:23) Aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗euˬ heu naˇ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ za˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Awˇ sa te li˗ya miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Tiˇpaˬniˬ Biˇbehˬ meuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Saˬgʼoeˬhiˇliˬ aˇ muˇ˗ahˇ caw ba iˇ˗eu gʼaˇ duˬ Saˬgʼoeˬhiˇliˬ˗euˬ dawˬ dzaw˗euˬ meh. Dawˬ teu dzaw˗eu yaw awˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ laꞈ kʼaˬ biꞈ˗cehˇ leˇ˗euˬ meh. “Nawˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ mawꞈ naˇ yawˬ kʼahˬ yawˬ˗ahˇ˗euˬ dawˬ ngehˬ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ jawˇ iˇ haw˗awˬ lawˇ. Heu naˇ yawˬ kʼahˬ yawˬ˗ahˇ maˬ iˇ kʼawꞈ gaˇ ma ya doˆ iˇ gaˇ duˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ˗awˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ tehꞈ˗a” lehˇ Tiˇpaˬniˬ ehˇ˗eu meh.
Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh miˇ kʼahˬ suˬ saˬ miˇ cehˆ˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu nga? (Aˇ deuˆ 10-ahˇ haw)
10 Jaˬpaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tiˬ pehˬ kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ meh. “Nga maꞈ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh Baˬ˗la zi˗u miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh cehˆ laꞈ˗euˬ deuˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ya mawˇ˗eu ma. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Pawˇtuˇgiˬ˗euˬ dawˬ neh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ Pah mehˬ˗eu 21:3, 4 maˬ ngeuˇ naˇ Ja ceuˬ 37:10, 11, 29-ahˇ gui nehˬ ngeh tiˬ gʼaˬ na Jaˇliꞈ dzaw mawꞈ˗eu nui ma ahˇ laˇ˗awˇ tiˬ gʼaˬ na ngoeˇ˗eu meh” lehˇ aˬ buˇ Saˬkiˬkoꞈ ehˇ˗eu meh. Heu pehˬ naˇ cehꞈ laꞈ deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗awˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ bi siˬ nya mawꞈ˗eu miˇ neh pehˬ zaˬ maˬ zaˬ luꞈ Pawˇtuˇgiˬ˗euˬ dawˬ dzaw˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Pawˇtuˇgiˬ˗euˬ aˇ muˇ beh gaˇ ya caw ba˗eu meh. Yaw myaˬ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ cehˆ laꞈ˗euˬ yaw myaˬ gʼaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. “Pawˇtuˇgiˬ˗euˬ dawˬ dzaw˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh dui dui kʼawꞈ leh jeh poeˬ kʼoꞈ meh. Nga pehˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ Saˬkiˬkoꞈ ehˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 10:34, 35-ahˇ gui.
Taˬ aw˗eu jeˬ dm
11, 12. (a) Aˬ dui aˇ gʼehˇ yaw shuiꞈ dm ngeh tsaˬ˗eu nui noeˬ ahˇ˗eu a jeˬ miˇ neh aˇ yehˇ huiˬ˗eu nga? (b) Aˬ dui˗ahˇ taˬ aw daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?
11 Aˬ dui aˇ gʼehˇ yaw shuiꞈ dm˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw zeu taˬ mawꞈ miˇ neh ya pyeuꞈ meh. Aˬ cawˬ neh bi ja ceuˬ laˇ mawꞈ miˇ neh maˬ ya bi pyeuꞈ˗a. Byah kuꞈ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ kʼawꞈ jahˇ gʼeh˗awˇ iˬ baˇ mˇ˗euˬ meh lehˇ aˇ dui maˬ ya ngehˇ˗a. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 28:17-ahˇ sheu cehˆ.) Aˬ dui ngehˇ dzehˬ maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh jahˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ yahˇ˗eu shaˬ dui dui meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui taˬ aw˗eu jeˬ dm nya meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya ni aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?
12 Aˬ dui˗ahˇ caw ba nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 17:18-20) Aˬ dui Yeˬsuˇ neh mehˬ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu taˬ aw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ yawꞈ neh mˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya shaˇ noeˬ ya shaˇ sawˇ meh. (Maꞈtehˬ 20:28) Yeˬsuˇ taˬ aw dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗euˬ aˬ kuiˇ˗ahˇ dzuiꞈ nehˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 13:12-17) Aˬ dui taˬ aw nya ni caw ba nehˬ˗eu nyaˆ taˆ tiˬ jeˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baoˬ shaˇ˗eu heu meh. Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ heu naˇ aˬ dui aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ ma lehˇ noeˬ˗eu nui noeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Gaˬlaˬtiˆ 6:3, 4; Piˇliˇpiˆ 2:3.
13. Taˬ aw˗eu jeˬ ahˇ naˇ aˬ jeˬ laꞈ sawˬ za˗eu nga?
13 Dawˬdaˬ 22:4-ahˇ gui. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ bi taˬ aw mawꞈ meh. Taˬ aw˗eu jeˬ laꞈ sawˬ gʼawˬ mya ni biꞈ˗awˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ nui saˇ bi oꞈ˗eu uˬ taꞈ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ bi myaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ meh. Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ “Naw maꞈ dawˬ tawˆ luꞈ nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ caw ba˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ nui ma huiˬ˗eu mahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ muiˇ˗awˇ nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.—1 Beˬtuˆluˆ 5:5.
Nui nahˬ nui yu hawˇ˗eu oˇ oˬ˗eu jeˬ dm
14. Aˬ dui nui nahˬ nui yu hawˇ˗eu oˇ oˬ˗eu jeˬ aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?
14 Nymˇ iˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ oˇ oˬ naˇ gʼaˬ ba˗eu tsawˇ haˬ nga lehˇ noeˬ˗eu meh. Teu naˇ maˬ tsaˬ˗a. Zaw˗ehˇ muiˬ˗eu seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu naˇ yawˬ jeˬ na luꞈ kʼoeˇ taˆ baoˬ huiˬ dzehˬ˗eu Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nui nahˬ nui yu hawˇ˗eu oˇ oˬ˗eu jeˬ ahˇ dui dui˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. (2 Beˬtuˆluˆ 3:9) Yaw jeˬ ma jeˬ Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ hawˇ˗eu Lawˇtaˬ neh naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ paw neh dawˬ kʼoꞈ bi biꞈ ngeh aˇ naˆ ni oˇ oˬ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Aˇdahˬbeh˗eu 18:22-33; 19:18-21) Kʼoeˇ naˇ Iˇsaˬleꞈlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ ni 1500 kʼoꞈ dzehˬ ni jawˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˇ naˆ ni oˇ nga lehˇ jiˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ.—Yeˬsaˬgeˬlaˇ 33:11.
15. Yeˬsuˇ nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu oˇ oˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mehˬ nehˬ yaꞈ˗euˬ nga?
15 Yeˬsuˇ “nui nahˬ nui yu ahˇ”˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 11:29) Aˬ yawꞈ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗euˬ gʼaˬ ba˗eu tsahˇ˗ahˇ oˇ nehˬ dui dui˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu ja bu ja doeˇ˗eu jeˬ ya daˬ˗euˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ shiˇ ngeh keuˆ ni nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ oˇ oˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ zeuˇ liꞈ kʼoeˇ taˆ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ sehꞈ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ lehˇ Miˬyehˇ˗ahˇ shaˇ˗euˬ meh. “Aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ siˬ nya˗a” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 23:34) Yeˬsuˇ shaˬ zahˬ naꞈ˗awˇ naˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ kʼawꞈ nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ oˇ oˬ˗euˬ meh.—1 Beˬtuˆluˆ 2:21-23-ahˇ gui.
16. Aˬ dui nui nahˬ nui yu hawˇ˗eu oˇ oˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?
16 Pawˇluˆ aˬ dui nui nahˬ nui yu hawˇ˗eu oˇ oˬ˗eu jeˬ ahˇ nya˗eu tiˬ kawˆ ehˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. “Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ˗awˬ. Iˬ baˇ taˬ kʼaˇ za laˇ ngeh tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗awˬ. Yeˬhawˇbaˬ naw maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ˗awˬ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:13 MS) Aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˇ aˬ dui nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ ya oˇ oˬ meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh.
17. Nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu oˇ oˬ˗eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yehˇ huiˬ˗eu nga?
17 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nahˬ yu ni bi gʼeh mawꞈ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ bi oˇ oˬnehˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui miˇ yaw shuiꞈ˗ahˇ jawˇ mawꞈ naˇ aˇ gʼehˇ heu ya ahˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:5; Yaˬkoˆ 1:21) Aˬ dui nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ oˇ oˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw zeu taˬ˗awˇ aˬ cawˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ ni gʼaˬ biꞈ˗eu meh.—Gaˬlaˬtiˆ 6:1; 2 Tiˆmoˇseˬ 2:24, 25.
Gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ dm
18. Gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga?
18 Aˬ dui neh ja sawˇ laꞈ˗euˬ seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ dawˬ tawˆ luꞈ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ maˬ jeˬ iˇ shaˬ deuˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ smˇ muiˬ deuˬ˗ahˇ laˆ tsaˬ nehˬ heu naˇ maˬ muiˬ nga lehˇ kuiˇ laꞈ Yaˬkoˆ ehˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ “yawˬ haˇ yawˬ ha gaˬ˗eu loꞈ˗ehˇ yawˬ ha dawˬ peh jawˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ gaˬ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ bahˬ nga lehˇ ehˇ˗awˇ “myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ tseˇ naˇ iˬ baˇ mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ” meh lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 2:8, 9) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ naˇ dzaw goˇ taˬ˗euˬ aˇ tiꞈ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca hawˇ˗eu gaˇ heu deuˬ baˬ da neh myaˆ pyaw huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗a. Aˬ dui myaˆ pyaw huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗eu loꞈ˗ehˇ jahˇ geuꞈ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗eu jeˬ maˇ diˇ ya ahˇ˗eu meh.
19. Aˬ dui gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ dm˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yehˇ huiˬ˗eu nga?
19 Gʼoeˬ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ “nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ”˗eu uˬ taꞈ “huiˬ mawꞈ mahˇ mawꞈ˗eu nui ma maˬ ahˇ˗a.” (1 Gawˇliˬtu 13:4) Aˬ dui tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ oˇ oˬ˗eu jeˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu taˬ aw˗eu jeˬ ya ahˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 28:19) Aˇ gʼehˇ heu deuˬ naˇ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ nehˬ˗ehˇ yaw awˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui gaˬ mˇ mawˇ ngeh aˬ dui˗euˬ aˇ muˇ mehˬ bawˬ gm˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ mehˬ bawˬ gm˗eu jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu deuˬ kʼawꞈ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ laˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ yaw shuiꞈ “heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ mˇ˗euˬ kʼoeˇ taˆ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ bi jaˆ˗awˬ. Gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ dawˬ tawˆ luꞈ tiˬ gaˇ taꞈ leˇ jiˇ ni gahˇ dzahˬ˗eu meh” lehˇ kawˆ shaw˗ehˇ ehˇ taˬ˗euˬ tsaˬ meh.—Gawˇlawˇsehˇ 3:14.
“Nui ma yaw shuiꞈ bi paˇ” daˆ leꞈ
20. (a) Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh? (b) Aˬ dui yaw˗ehˇ muiˬ˗eu noeˬ tmˬ jeˬ aˬ jeˬ˗ahˇ dawˬ luꞈ˗eu nga?
20 Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. ‘Ngaˇ seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ yaw oeˇ lehˆ dzeh˗awˇ bi dzehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ jeˬ jeˇ paˇ ya laˆ paˇ nga siˬ?’ Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ ya tahˬ shaˇ˗eu meh. Aˬ dui “Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ” za˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ noeˬ bahˬ mˇ bahˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya laˆ paˇ˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:19-21) Kʼoeˇ naˇ “Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ ngaˇ aˬ myah luꞈ ngaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ laˇ paˇ maˬ loˇ?” lehˇ jiˇ yawˬ ha˗ahˇ ya naˇ haˬ meh. (Eˇpeˇsu 4:23, 24) Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh aˇ gʼehˇ yaw shuiꞈ˗ahˇ dm˗awˇ bo saˆ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh dui dui˗awˇ ya mˇ daˆ leꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu aˇ gʼehˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ nya˗awˇ aˇ gʼehˇ yaw shuiꞈ dmˬ ngeh dehꞈ ziˇ aˇ naˆ ni muiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga!