“Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗aˬ . . . baoˬ tiˬ byah ni ahˇ”

1. Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗aˬ baoˬ ahˇ meh lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

Yeˬhawˇbaˬ neh tsawˇ haˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ “yaw dehꞈ dehꞈ luꞈ˗awˇ baoˬ tiˬ byah ni ahˇ” meh lehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ jah ziꞈ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 4:12) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ aˬ dui hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ maˬ pyeuꞈ laˇ mi na˗ehˇ tiˬ deuˬ na smˇ kʼoeꞈ kʼoeꞈ˗eu dehꞈ bahˬ dehꞈ mu˗eu maˬ ngeuˇ naˇ dzaˬ yehꞈ dawˇ muˆ˗eu jeˬ dzaˬ dzoˆ taˬ˗awˇ tiˬ deuˬ na˗aˬ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ pyuˇ shuiˇ jaˆ˗eu kʼawꞈ tiˬ jeˬ paˬ loˬ gaˇ duˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ haw˗euˬ deuˬ meh. (Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 2:3-11) Yaw beh aˬ dui noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗eu deuˬ pyeuꞈ kʼawꞈ nymˇ naˇ aˬ dui laꞈ kʼaˬ cehˇ laˇ paˬ˗ehˇ sheuˬ gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ za˗euˬ ma. “Jaˇliꞈ dehꞈ ziˇ bi paˇ laˇ” lehˇ ehˇ˗eu puˬ haw laꞈ˗euˬ jeˬ boꞈ taˬ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ˗ahˇ ya gui ngeh ya leˇ dui dui miˇ˗a. Aˬ dui Ka li za pyeuꞈ laˇ dzeˇ˗euˬ kʼawꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ ni leh jeh˗eu gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ neh ya bi caw ba leꞈ meh.

2. Miˬyehˇ dawˬ˗euˬ baoˬ gaˇ huˇ˗euˬ Ka li za deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ nga?

² Tsawˇ haˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ya siˬ ngeh yaw kʼaˆ˗ehˇ dehꞈ paˇ˗eu heu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Gaˇ hu A.D. tiˬ yaˬ kʼoꞈ teu kaˬ ahˇ jawˇ˗eu mˬ taˆ le˗eu mehˇ nmˇ deuˬ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ dehꞈ paˇ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 6:9-11-ahˇ gui.) Miˬyehˇ uˆ lahˇ uˬ moˆ maˬ ya jawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ Pawˇluˆ ngehˬ keuˆ ngeh ehˇ˗eu “Naw maꞈ laꞈ kʼoeˇ tiˬ paˆ na deuˬ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ dehꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ meh.” Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ hawˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh teu deuˬ˗ahˇ dehꞈ paˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ iˬ gʼaˬ na Ka li za pyeuꞈ laˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ gaˇ keuˆ ni mˇ lehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ bi teh doˆ˗awˇ myahˇ laˇ ngeh jawˇ dehꞈ poˆ˗awˇ neh gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 5:1-5; 2 Gawˇliˬtu 2:5-8) Heu naˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui mehˇ nmˇ Miˬyehˇ dawˬ˗euˬ baoˬ neh gʼawˬ mya jeˬ ya laˆ paˇ˗euˬ meh.

3. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

³ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ baoˬ ahˇ dui dui˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ aˬ dui˗ahˇ biꞈ nehˬ˗euˬ miˇ neh aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ mawꞈ˗eu ma. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:15) Heu kawˆ naˇ Jaˇliꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ zmˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui jahˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (1) aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ (2) Miˬyehˇ gaˇ mˇ ngeh (3) sehˆ geu kʼoeˇ taˆ mehˬ ngeh meh. Aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ jeˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ mehˬ˗eu mˬ taˆ jawˇ˗eu Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu guiˬ lahˬ huiˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 48:17.

Aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ

4. (a) Aˬ dui Miˬyehˇ dawˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za ni aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? (b) Nawˇ Jaˇliꞈ gui˗eu aˇ yamˬ aˬ joˆ˗ehˇ biˇ doˆ taˬ leˬ?

⁴ Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ laꞈ kʼoeˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui aˬ myah luꞈ yawˬ nah na luꞈ leh jeh˗awˇ ya gui˗eu meh. (Yawˇshuˆ 1:8) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ yamˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jaˆ. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ gui gaˇ aˬ jeˬ neh maˬ kaˬ yawˬ ha˗ahˇ doˇ˗eu gaˇ deuˬ neh maˬ kaˬ taˬ bi laˆ tsoeˬ laˇ. (Eˇpeˇsu 5:15, 16-ahˇ gui.) Aˬ dui uˬ shawˬ paw maˬ ehˇ nah gʼahˇ paw maˬ ehˇ uˬ cuiꞈ paw maˬ ehˇ aˇ yamˬ jaˆ nya˗awˇ Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ gʼaˬ neh “nah ga˗ehˇ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ luꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 119:97.

5, 6. (a) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ ya shaˇ sawˇ nga? (b) Shaˇ sawˇ˗euˬ jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ laˇ nya˗eu nga? (c) Gui˗awˇ shaˇ sawˇ˗eu heu nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

⁵ Jaˇliꞈ gui˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ jiˇ˗a siˬ. Aˬ dui neh gui˗euˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ ya shaˇ sawˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 1:1-3) Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ˗euˬ nui gahˇ deuˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ zmˬ iˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ paˇ dmˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ naˬ gaˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ aˬ gaˇ neh gui kʼawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ neh aˬ dui˗ahˇ bi laˆ noeˬ bi laˆ paˇ mawꞈ˗eu ma.

⁶ Aˬ dui neh shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗euˬ jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ laˇ nya˗eu nga? Aˬ dui Jaˇliꞈ gui ngeh naˬ leˇ naˬ le˗ehˇ gui paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ ‘Gaˇ kawˆ heu ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Ngaˇ yawˬ ha neh gui˗euˬ jeˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ zmˬ luꞈ ma la? Ngaˇ aˬ jeˬ jeˇ ya laˆ paˇ nga siˬ?’ lehˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗awˇ aˬ dui neh gui˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ ngeh mˇ caw mawꞈ laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ˗euˬ baoˬza˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 10:4, 5.

Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ

7. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga?

⁷ Aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ˗awˇ mehˬ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ zmˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Mehˇ nmˇ aˬ li tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu “Nawˇ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya tsaꞈ gaˬ iˇ naˇ nawˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ ngehˬ de laˬ maˬ ngeuˇ naˇ Miˬyehˇ bi ngehˬ de la?” Aˬ dui nymˇ sahˇ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ gui nehˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ kʼawꞈ bi ngehˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Tseˇ taˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu naˇ aˬ dui neh ngehˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ baoˬ ahˇ dzehˬ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 2:13) Nawˇ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh Jaˇliꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh gui ma la?

8. Tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ gui˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ aˬ jeˬ miˇ maˬ jiˇ nga?

⁸ Ehˇ kʼawꞈ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ gui nehˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ jiˇ˗a siˬ. Tsawˇ haˬ myaˬ ni Jaˇliꞈ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗a. Gaˇ hu˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ maˬ gʼoˆ shaw nya˗eu loꞈ˗ehˇ nymˇ iˬ nah kʼawꞈ toˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu meh. (Loˇmaˆ 10:2) Aˬ dui neh gui nehˬ˗euˬ aˇ deuˆ˗ahˇ nymˇ sahˬ deuˬ gʼoˆ shaw˗euˬ jeˬ ngaˇ lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ teu deuˆ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tsahˇ˗ahˇ paˇ gui poˆ nehˬ˗awˇ dawˬ tsuiꞈ ya puiˇ kʼawˬ nehˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 24:32-ahˇ gui.

9. Aˬ dui aˬ cawˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw zeu taˬ ni Jaˇliꞈ maˬ gui mi na˗ehˇ dawˬ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ nya˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw sheˇ.

⁹ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ maˬ gui mi na˗ehˇ aˬ dui ngehˬ˗eu dawˬ deuˬ kʼawꞈ nymˇ sahˇ deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw zeu ta ni caw nehˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ aˬ dui “gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ beh˗euˬ yawˬ sahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ nga lehˇ haw iˇ ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ ka li zaˬ maˬ ngeuˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ mawˇ naˇ “muiˬ˗eu shawˇ˗eu paˇ dmˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ nga lehˇ haw iˇ ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗eu paˬ. Kʼoeˇ naˇ zahˇ˗ahˇ nui ma maˬ ahˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ naˇ “paˇ dmˬ paˇ oeˇ heu dmˬ˗euˬ dawˬ gaˬ haw ma loˇ” lehˇ naˇ haˬ˗eu paˬ. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ hawˇ˗eu jah˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗a lehˇ noeˬ taˬ naˇ aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ngehˬ lehˇ gʼeh˗eu jeˬ nui ma ahˇ zaw leˇ paˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ˗eu meh.—1 Gawˇliˬtu 9:22, 23.

10. (a) Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ nga? (b) Nawˇ tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗euˬ baoˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya mawˇ haw leˬ?

¹⁰ Aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh Jaˇliꞈ zmˬ˗eu heu naˇ nymˇ sahˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ gaˇ gʼawˬ mya gʼaˬ haw mawˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ li tiˬ gʼaˬ aˬ duiˬ˗euˬ maˬgaˬziˇ paˇ dmˬ gui luꞈ˗eu gʼawˬ mya kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˬ bawˇ tiˬ gʼaˬ jawˇ gaˇ iˇ˗euˬ meh. Tiˬ nah keuˆ laˇ ngeh doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ maˬgaˬziˇ paˇ dmˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ biꞈ ni 2 Gawˇliˬtu 1:3, 4 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu “aˬ yawꞈ˗aˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu Aˬda pyeuꞈ˗awˇ . . . aˬ dui ya tahˬ puˬ˗eu shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ laꞈ˗euˬ meh.” Lehˇ ehˇ˗eu heu deuˆ˗ahˇ gui nehˬ˗eu meh. Teu ngeh aˬ bawˇ teu gʼaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ˗awˇ gui poˆ nehˬ laꞈ siˬ lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ dzeˇ zaˬ˗ahˇ gʼaˬ loˬ dui dui nya lehˇ ehˇ doˆ leꞈ˗eu meh. Jaˇliꞈ heu deuˆ naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ mawꞈ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh tsaꞈ gaˇ iˇ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ zmˬ˗eu heu naˇ baoˬ ahˇ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 19:20.

Sehˆ geu kʼoeˇ taˆ mehˬ ngeh

11. Sehˆ geu kʼoeˇ taˆ daˆ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ aˬ jeˬ gaˇ jaˆ nga?

¹¹ Aˬ dui aˇ muˇ mehˬ bawˬ hawˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ deuˬ jahˇ gaˇ iˇ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui iˇ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu gʼaˇ duˬ iˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ ma. Aˬ dui teu gaˇ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ lahˬ laˇ˗awˇ ya siˬ nya˗euˬ ma. Teu miˇ neh sehˆ geu kʼoeˇ taˆ daˆ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ naˇ mui dui dui˗eu jeˬ za˗awˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Yaˬkoˆ 3:1) Aˬ yawꞈ maꞈ neh mehˬ˗eu jeˬ maˇ diˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ ya bi pyeuꞈ meh. Nawˇ gaˇ teu ya mˇ naˇ naˇ haˬ luꞈ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni Jaˇliꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ le?

12. Dawˬ mehˬ˗eu deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ mehˬ˗eu ma lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jah ziꞈ nya˗eu nga?

¹² Dawˬ mehˬ kʼaˇ mehˬ˗eu yawˬ kawˆ na luꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ aˇ yeˇ ya bi huiˬ dzehˬ meh. (Yoˇhaˬ 7:16) Teu miˇ neh nawˇ dawˬ meh mehˬ ngeh Jaˇliꞈ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ yaw jeˬ ma jeˬ hawˇ˗eu puˬ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma ahˇ ni maˬ ya jahˇ˗a. Kʼoeˇ uˬ taꞈ Jaˇliꞈ gui˗eu heu naˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ mehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ gui gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Nawˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ gui myaˬ dzeuˇ naˇ tsawˇ haˬ mya ni maˬ noeˬ taˬ nya˗a. Nawˇ yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ mawꞈ˗eu aˇ deuˆ˗ahˇ tseˇ˗awˇ gui ngeh aˇ yamˬ biꞈ yaw jeˬ ma jeˬ sheu cehˆ nehˬ kʼoeˇ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ iˇ˗eu lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ. (Neˬhaˬmiˇ 8:8) Nawˇ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh gaˇ kawˆ˗euˬ mawˇ kawˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ mehˬ naˇ gaˇ kawˆ kawˆ taˬ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya pyehˆ tseˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ nga lehˇ ya haw taˬ˗eu uˬ taꞈ mawˇ kawˇ kawˇ taˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ teu deuˬ˗ahˇ ya zmˬ˗eu meh. (Nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu dzaw nymˇ paˇ dmˬ gaˇ kawˆ 21-23 keuˆ ni˗ahˇ ya mawˇ tehꞈ˗a.) Aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ nawˇ mehˬ nya ni caw ba nehˬ luꞈ˗uˇ.—Eˇzaˬlaˬ 7:10; Dawˬdaˬ 3:13, 14-ahˇ gui.

13. (a) Mehˬ bawˬ˗ahˇ ya gaˬ˗euˬ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗euˬ nga? (b) Mehˬ bawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ zmˬ˗eu heu nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nya?

¹³ Awˇsa te li˗ya miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ yaw nyiˇ ngeh nui ma naˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ gʼawˬ mya jeˬ pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ meh lehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jah˗a. Mehˬ bawˬ tiˬ hmˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ heu gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw laˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ya gaˬ ngeh aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ teu deuˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ haw˗awˇ poˆ tseˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ neh naˇ Jaˇliꞈ gʼawˬ mya deuˆ˗ahˇ paˇ ya gui tawꞈ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ ngaˇ lehˇ siˬ duˬ˗euˬ meh.a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Nawˇ aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ hawˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ deuˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ nawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw laˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ haw maˬ lo?—Neˬhaˬmiˇ 8:12.

14. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ le?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh aˬ dui yawꞈ˗ahˇ gui lahˬ huiˬ˗eu maˬ ngeuˇ nya loˇ? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗aˬ aˬ myah luꞈ ziꞈ˗awˇ saˇ jaˇ kʼaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 1:24, 25) Teu miˇ neh aˬ dui yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ gui miˇ˗a laˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba gaˇ zmˬ miˇ˗a laˬ lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ myawˬ gahˬ heu hmˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ Jaˇliꞈ˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ kʼawꞈ gaˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw dui dui˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh.