Gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya deuˆ ceh ceh luꞈ˗a siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ haw ma. Yeˬsuˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ shaˬ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ ya shiˇ meh lehˇ ehˇ nehˬ ngeh, Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ toˆ˗ehˇ taˬ ehˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Kuˆ. 8:31-33) Kʼoeˇ naˇ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ nawˇ huiˬ ngaˇ huiˬ˗eu lehˇ pyehˇ dzaˬ˗eu meh. (Kuˆ. 9:33, 34) Yeˬsuˇ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ jiˇ Beˬtuˆluˆ suˬ suˬ saˬ saˬ˗ehˇ gʼeh˗eu miˇ neh tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ naˬ baꞈ coeˇ tsehˆ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 18:10) Uˬ ciꞈ teu miˇ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ Beˬtuˆluˆ tsawˇ haˬ tsawˇ guˆ pyeuꞈ˗iˇ˗awˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya nya lehˇ smˬ poˆ byah ni pyehˇ˗euˬ meh. (Kuˆ. 14:66-72) Teu miˇ neh Beˬtuˆluˆ cehˆ zaꞈ˗iˇ˗awˇ ngoeˇ dui dui˗euˬ mehYeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ˗aˬ siˬ. Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ yawˇ deuˬ˗ahˇ bo saˆ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇ. 21:15-17) Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ neh kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ meh. Beˬdeˬgoˇdeˬ aˇ nah˗ahˇ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ beh beh˗eu deuˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ Beˬtuˆluˆ jiˇ ahˇ˗eu meh. w23.09 22 ¶6-7

Beˬtuˆluˆ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ cawˬ cawˬ˗ahˇ “Miˬyehˇ neh naw maꞈ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ yawˇ yawˇ maꞈ˗ahˇ bo saˆ˗awˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ˗euˬ meh. (1 Beˬ. 5:1-4) Aˬ dui sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ ngehˬ gʼeh nehˬ mawꞈ˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na˗aˬ, gaˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ myaˬ˗eu miˇ neh, gʼaˬ doeˇ doeˇ˗eu miˇ neh, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ gʼeh nya nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ. Beˬtuˆluˆ “aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu tsawˇ haˬ deuˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ caw ba˗awˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Beˬ. 4:11) Mehˇ nmˇ deuˬ nymˬ˗mˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ laˆ byoˆ nehˬ jiˇ nya˗eu shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ puˬ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ ‘yawˇ bo˗eu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ Huiˬ˗eu Yawˇ bo˗eu gʼaˬ’ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ nawˇ naˆ maˬ tseˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Aˬ yawꞈ naˇ nymˬ˗mˇ maˬ ehˇ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ, caw ba nehˬ nya meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, ngehˬ gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu ‘yawˇ yawˇ maꞈ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ mˇ mehˬ shaˇ mehˬ mehˬ’˗eu gʼaˇ duˬ, shaˇ taˬ˗euˬ tehꞈ meh. w23.09 29-30 ¶13-14

Aˬ dui miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu nui noeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ˗euˬ nui noeˬ ahˇ laˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ nui ma maˬ ahˇ ni pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. (1 Gawˇ. 3:19) Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ‘miˇ tsaˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ’ neh uˆ tehˬ taˬ˗euˬ meh. Beˬlaˬgaˬ hawˇ˗eu Saˬdiˬlehˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, meuˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw laˇ taˬ˗euˬ meh. Dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ ni bi jaˆ taˬ˗euˬ aˇ muˇ teu nyiˬ muˇ˗ahˇ Yeˬsuˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ dehˬ nehˬ˗euˬ meh. (Pah. 2:14, 20) Nymˬ˗mˇ iˬ nah jiˇ aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ deuˬ˗ahˇ ha geuꞈ laˇ ni nyehꞈ suꞈ laˇ nya˗eu meh. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ aˬ dui˗ahˇ naw maꞈ jah˗eu jeˬ aˇ dzehˬ dzeuˇ nga lehˇ ehˇ laˇ nya˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ bi naˇ haˬ, maˬ bi caw teh˗eu gʼaˇ duˬ nyehꞈ suꞈ laˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ teu naˆ naˆ˗ehˇ dehꞈ shawˇ maˬ dehꞈ shawˇ kʼawꞈ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ doˆ laˇ˗a lehˇ ehˇ laˇ nya˗awˇ, Jaˇliꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ teu jiˇ saˇ ka˗ahˇ maˬ paˇ miˇ mehˬ lehˇ ehˇ laˇ nya˗eu meh. Tiˬ poˆ na˗aˬ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ nehˬ˗euˬ jeˬ maˬ shaw laˇ nya lehˇ noeˬ laˇ nya˗awˇ, “Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ” maˬ ngeuˇ ni mˇ mawꞈ laˇ nya˗eu meh.”—1 Gawˇ. 4:6. w23.07 16 ¶10-11