Yoˇsehˆ Yeˬhawˇbaˬ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ yaw kawˇ ma˗ehˇ mˇ caw˗euˬ meh. Teu miˇ neh muiˬ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu meh. Yoˇsehˆ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw teˬ 3 poˆ Yeˬhawˇbaˬ neh sheuˬ hehˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za˗euˬ meh. Yawˬ poˆ na luꞈ laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu jeˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ ya mˇ kʼawꞈ ni, taˆ lehˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ mˇ caw˗euˬ meh. (Tehˬ. 1:20; 2:13-15, 19-21) Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ Yoˇsehˆ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗euˬ miˇ neh Maˬliˇ˗ahˇ haw piˇ nehˬ nya˗eu meh. Maˬliˇ Yoˇsehˆ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ naˆ ni yaw zeu taˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw paˬ nga? Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ haw saˆ˗eu gʼaˇ duˬ, Jaˇliꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ poˆ˗eu heu neh Yoˇsehˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu jeˬ ya mˇ˗eu kʼawꞈ ni Jaˇliꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu naˇ miˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Kʼoeˇ naˇ nymˇ dahˬ ziꞈ dah ni bi gʼeh˗eu meh. Sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ 20 kʼoꞈ dzehˬ ni byah laˇ˗euˬ Baˬnmˇgʼaoˬtuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ “Ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ poˆ˗awˇ mˇ caw˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw dzehˬ laˇ nyaˬ. Aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ jiˇ nui ma taˬ coeˇ dzehˬ laˇ nyaˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. w23.05 21 ¶5

Baˬbuˇloˬ˗ahˇ neh gʼoꞈ leˇ˗euˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ ‘muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ’ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. (Mehˬ. 7:6) Ehˇ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ nga lehˇ˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ jeˬ˗iˬ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu maˬ loˬ˗a lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ dehꞈ le˗euˬ miˇ neh, Baˬbuˇloˬ˗euˬ noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ hawˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ deuˬ˗ahˇ daˬ laˇ taˬ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ dahˬ beh˗eu muˇ gʼoꞈ keuˆ laˇ˗awˇ, Neˬhaˬmiˇ Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ ngeh, Iˬsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ dehꞈ le˗euˬ zaˬ deuˬ kʼawꞈ Heˬbyehˇ dawˬ maˬ ngehˬ nya gaˇ ya mawˇ ngeh zahˬ dui dui leˇ˗euˬ meh. (Mehˬ. 6:6, 7; Neˬ. 13:23, 24) Maˇ diˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ myaˬ tiˬ paˆ Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ neh boꞈ taˬ˗euˬ meh. Zaˬ teu deuˬ Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ maˬ gʼoꞈ shaw nya naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ˗awˇ uˬ duˬ tahˬ nya˗eu? (Eˇ. 10:3, 44) Teu miˇ neh Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ laˆ poˆ laˆ paˇ ya mˇ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ laˆ muiˬ kʼoꞈ luꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu miˇ neh laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu yaw awˬ meh.—Neˬ. 8:8, 9. w23.05 15-16 ¶6-7

Aˬ dui nui ma aˇ naˆ ni keuˆ˗awˇ leh jeh kʼawꞈ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ aˇ naˆ ni gʼaˬ leˇ kʼawꞈ, shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ jeˬ jaˆ meh siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, “maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ maˬ noeˬ˗eu jeˬ keuˆ le nya”˗eu miˇ neh, daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ ni bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. (Tsoˆ. 9:11, MS) Maˬ ngeuˇ naˇ shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ na baˬ da neh aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬ. 24:10) Maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ bi kaˬ˗iˇ nya˗eu yaw bahˬ jeˬ mˇ laˇ nya˗eu meh. (Maˆ. 7:23) Maˬ ngeuˇ naˇ gʼaˬ doeˇ doeˇ laˇ nya˗eu meh. (Tehˬ. 26:43) Coˬ˗iˇ ngeh tsawˬ tuˇ kʼoꞈ laˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Coˬ˗iˇ˗euˬ heu naˇ maˬ paˇ pyeuꞈ leˇ nya˗euˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ taˬ. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ dui shaˬ zahˬ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ya puˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui coˬ˗iˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˬ baˬ da neh tsawˬ tuˇ kʼoꞈ laˇ nya meh lehˇ jiˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Ga coˬ˗euˬ kʼawꞈ ni daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ˗ahˇ le keuˆ nya ni leh jeh˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dehꞈ mawꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ gaˇ le keuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni shaˬ kʼawꞈ, nawˇ leh jeh luꞈ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ ya mawˇ ngeh aˬ yawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu yaw duˬ baw meh. w23.05 30-31 ¶14-15