Baˬbuˇloˬ˗ahˇ neh gʼoꞈ leˇ˗euˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ ‘muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ’ pyeuꞈ laˇ˗eu meh. (Mehˬ. 7:6) Ehˇ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ nga lehˇ˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ jeˬ˗iˬ laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu maˬ loˬ˗a lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ Baˬbuˇloˬ˗ahˇ dehꞈ le˗euˬ miˇ neh, Baˬbuˇloˬ˗euˬ noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ hawˇ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ deuˬ˗ahˇ daˬ laˇ taˬ˗euˬ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ dahˬ beh˗eu muˇ gʼoꞈ keuˆ laˇ˗awˇ, Neˬhaˬmiˇ Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ ngeh, Iˬsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ dehꞈ le˗euˬ zaˬ deuˬ kʼawꞈ Heˬbyehˇ dawˬ maˬ ngehˬ nya gaˇ ya mawˇ ngeh zahˬ dui dui leˇ˗euˬ meh. (Mehˬ. 6:6, 7; Neˬ. 13:23, 24) Maˇ diˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ myaˬ tiˬ paˆ Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ neh boꞈ taˬ˗euˬ meh. Zaˬ teu deuˬ Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ maˬ gʼoꞈ shaw nya naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ˗awˇ uˬ duˬ tahˬ nya˗eu? (Eˇ. 10:3, 44) Teu miˇ neh Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ laˆ poˆ laˆ paˇ ya mˇ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ laˆ muiˬ kʼoꞈ luꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu miˇ neh laˆ poˆ laˆ paˇ mˇ˗eu yaw awˬ meh.—Neˬ. 8:8, 9. w23.05 15-16 ¶6-7

Aˬ dui nui ma aˇ naˆ ni keuˆ˗awˇ leh jeh kʼawꞈ, yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ aˇ naˆ ni gʼaˬ leˇ kʼawꞈ, shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ jeˬ jaˆ meh siˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, “maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ maˬ noeˬ˗eu jeˬ keuˆ le nya”˗eu miˇ neh, daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu aˇ yamˬ maˬ jaˆ ni bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. (Tsoˆ. 9:11, MS) Maˬ ngeuˇ naˇ shaˬ zahˬ tiˬ jeˬ na baˬ da neh aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu meh. (Dawˬ. 24:10) Maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ bi kaˬ˗iˇ nya˗eu yaw bahˬ jeˬ mˇ laˇ nya˗eu meh. (Maˆ. 7:23) Maˬ ngeuˇ naˇ gʼaˬ doeˇ doeˇ laˇ nya˗eu meh. (Tehˬ. 26:43) Coˬ˗iˇ ngeh tsawˬ tuˇ kʼoꞈ laˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Coˬ˗iˇ˗euˬ heu naˇ maˬ paˇ pyeuꞈ leˇ nya˗euˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ taˬ. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ dui shaˬ zahˬ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ya puˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui coˬ˗iˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˬ baˬ da neh tsawˬ tuˇ kʼoꞈ laˇ nya meh lehˇ jiˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Ga coˬ˗euˬ kʼawꞈ ni daˬ taˬ˗euˬ aˇ pyaˇ˗ahˇ le keuˆ nya ni leh jeh˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ dehꞈ mawꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ gaˇ le keuˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˇ naˆ ni shaˬ kʼawꞈ, nawˇ leh jeh luꞈ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ ya mawˇ ngeh aˬ yawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu yaw duˬ baw meh. w23.05 30-31 ¶14-15

Huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu heu naˇ, tsawˇ haˬ gʼawˬ mya jeˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ nya laˇ ni maˬ ehˇ, pyuˇ yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ nya laˇ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu meh. (Piˆ. 4:11-13) Tiˬ poˆ na huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ˗eu dahˬ beh˗eu kuiˇ toꞈ pyeuꞈ meh. Teu naˇ aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ dah laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ myah luꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ laˇ shaw˗euˬ naˇ, tsoˆ˗eu paw maˬ ehˇ, Beˬdeˬlaˇ gaˇ mˇ˗eu maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni gʼawˬ mya jeˬ lehˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ ma dahˇ laˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li deuˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ pyaˇ daˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh luꞈ˗eu deuˬ naˇ, “muiˬ dui dui˗eu gaˇ˗ahˇ poˆ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Tiˆ. 3:1) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ maˬ geuꞈ mi na˗ehˇ aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ geuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ caw ba˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu caw ba˗eu deuˬ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗awˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ leh jeh˗eu meh. w23.12 27-28 ¶14-16