Miˬyehˇ aˬ jeˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ bi uiˬ laˇ˗eu nga?

1. Miˬyehˇ aˬ jeˬ miˇ neh, gaˇ hu˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ bi uiˬ laˇ˗euˬ nga?

Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma deuˬ˗ahˇ, tsawˇ jeuˬ tiˬ jeuˬ bi pyeuꞈ laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Tsawˇ jeuˬ heu jeuˬ˗ahˇ, “Iˇsaˬleˬlaˆ” tsawˇ jeuˬ lehˇ kuˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ, maˇ diˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ, haw teˬ haw piˇ yaꞈ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 147:19, 20) Teu miˇ neh tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ neh muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 22:18-ahˇ gui˗awˬ.

Miˬyehˇ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ tseˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ kiˇ bi geuꞈ˗euˬ meh. Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ caw teh ngeh jawˇ, aˇ naˆ ni muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu nga lehˇ, aˇ hu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ˗ahˇ haw˗awˇ neh ya siˬ nya˗euˬ ma. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 4:6) Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ baˬ da neh, maˇ maˇ ni gʼeh˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗euˬ meh.—Iˇsaˬyaˇ 43:10, 12-ahˇ gui˗awˬ.

2. Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ˗ahˇ, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ maꞈ bi pyeuꞈ laˇ˗eu nga?

Myahˇ laˇ ngeh jawˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ byehˇ dzeh˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dah zaˇ, Ka li zaˬ aˇ maꞈ˗ahˇ tseˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 21:43; 23:37, 38) Nymˇ Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ, gaˇ hu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗euˬ dah zaˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ kiˇ geuꞈ˗awˇ gaˇ mˇ luꞈ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 15:14, 17-ahˇ gui˗awˬ.

Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ, aˇ maꞈ bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ heu naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ bi mehˬ iˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ bi pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ meh. (Maꞈtehˬ 10:7, 11; 24:14; 28:19, 20) Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ keuˆ laˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, gaˇ heu hmˬ kʼawꞈ mˇ luiˆ jiˇ˗eu keuˆ laˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca laꞈ kʼoeˇ neh, yaw myaˬ lam gʼaˬ˗ahˇ tseˇ doˆ˗awˇ, maˇ diˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ heu laꞈ kʼoeˇ bi uiˬ laˇ˗eu heu naˇ, aˇ dahˬ beh˗eu poˆ meh. (Pah mehˬ˗eu 7:9, 10) Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ˗ahˇ aˇ maꞈ bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ heu naˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ bi caw ba˗awˇ, gʼaˬ bi biꞈ˗eu lehˇ meh. Miˇ kʼahˬ kʼoeˇ taˆ bawˬ dzaˬ duˬ yawˬ gaˇ na luꞈ, Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ tiˬ gaˇ duˇ jiˇ˗eu meh.—Heˬbyehˇ 10:24, 25-ahˇ gui˗awˬ.

3. Nymˇ jawˇ luꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ Saˇ kiˇ deuˬ, aˬ joˆ˗ehˇ dahˬ beh˗awˇ aˇ maꞈ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

1870 kʼoꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ aˇ muˇ muˇ zaˬ tiˬ muˇ uiˬ leˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ laˆ zaꞈ taˬ˗euˬ gʼawˬ mya kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ gaˇ, aˬ yawꞈ maꞈ poˆ mawˇ kʼoꞈ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ Ka li zaˬ aˇ muˇ bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ heu naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ bi mehˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ nga lehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ oˆ siˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ miˇ kʼahˬ doe ni, Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ gaˇ kawˆ mehˬ dahˬ beh˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, 1931 kʼoꞈ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ Saˇ kiˇ lehˇ kuˇ˗eu tsawˇ myahˇ heu myahˇ˗ahˇ ha geuꞈ˗euˬ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 1:8; 2:1, 4; 5:42-ahˇ gui˗awˬ.

4. Yeˬhawˇbaˬ Saˇ kiˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ aˬ joˆ˗ehˇ tsoˆ taˬ˗euˬ nga?

Aˇ hu ba yawˬ kʼahˬ na luꞈ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ haw lahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ tiˬ muˇ tseˇ doˆ˗euˬ meh. Aˇ muˇ˗euˬ uˬ dzah nga lehˇ ngeuˇ naˇ Yeˬsuˇ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 16:4, 5) Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni nymˇ aˇ yamˬ˗ahˇ kʼawꞈ, zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ neh, sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ Saˇ kiˇ deuˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za luꞈ ma. Jaˇliꞈ dzaw gaˇ caw ba nehˬ˗eu aˇ boꞈ deuˬ˗ahˇ, tsawˇ jeuˬ˗euˬ dawˬ 600 jeˬ dawˬ peh yuˇ doˆ˗awˇ biˇ kʼawˬ luꞈ˗eu saˇ naˇ deuˬ˗ahˇ, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ haw piˇ luꞈ meh. Teu miˇ neh, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu aˇ muˇ 100,000 tsahˇ dzehˬ ni˗ahˇ, Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗awˇ, sheuˬ gʼeh nehˬ nya˗eu meh. Aˇ muˇ yawˬ muˇ na luꞈ˗ahˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ, aˬ yuiꞈ aˬ tsu geuꞈ luꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ yawˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ, nui gaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ bo saˆ luꞈ meh.—1 Beˬtuˆluˆ 5:2, 3-ahˇ gui˗awˬ.

Yeˬhawˇbaˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗ahˇ, aˇ maꞈ bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ heu naˇ, dawˬ mehˬ bi mehˬ iˇ˗awˇ, gʼaˬ kʼehˇ bi pyeuꞈ laˇ˗eu gaˇ˗ahˇ, bi mˇ˗eu lehˇ meh. Nga maꞈ kʼawꞈ gaˇ hu˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, tiˬ nymˇ maˬ doe maˬ doe˗ehˇ iˇ˗awˇ neh tsaꞈ gaˬ luꞈ ma. (Gʼaˬkʼehˇ 20:20) Kʼoeˇ naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ kawꞈ, Jaˇliꞈ mehˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh luꞈ ma. Yeˬhawˇbaˬ Saˇ kiˇ deuˬ naˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Nga maꞈ naˇ, nui gaˬ tiˬ byah ni ahˇ˗eu Aˬda tiˬ gʼaˬ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ, jawˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ ma. Nga maꞈ mehˇ nmˇ pyeuꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba luꞈ ma. (2 Teˇsaˬloˇni 1:3) Nga maꞈ Yeˬhawˇbaˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗ahˇ, aˇ maꞈ bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ heu naˇ, Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ bi caw ba˗eu lehˇ meh. Teu miˇ neh nga maꞈ naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ byawˬ dui dui˗eu nymˇ jiˇ pyeuꞈ ma.—Ja ceuˬ 33:12; Gʼaˬkʼehˇ 20:35-ahˇ gui˗awˬ.