“Mɛ Ciwo Shi Eji Nywi Le” Avaxɔ Eŋɛnywi lɔ

1. Lé amɛwo atɛnŋ awa nu do nɔ mìdra eŋɛnywi lɔ nɔ woɔ? (Edɔwawawo 13:​47, 48; 16:​14, 15)

LE EXWE sanŋdi ŋkɔtɔ mɛɔ, amɛ sugbɔtɔ xɔ nyɔnɔnwi ŋɛdu ci yí Kristotɔwo do nɔ wo zeɖeka le afɔdumɛ. (Hlɛn Edɔwawawo 13:​47, 48; 16:​14, 15.) Ahanke le egbɛ mɛɔ, mɛɖewo kpɔnɔ jijɔ hwenu yí wose eŋɛnywi lɔ ŋkɔtɔ nɛ. Mɛ ciwo yí desɔ ɖe le Fyɔɖuxu ŋɛdu lɔ ji kaaka can valɔn do ji le yiyimɛ yí ji mɔ yewoakpla nu so Mawu nu yí asiin. Lé mìɖo awa nu do nɔ mìkpɔ mɛ ciwo shi “eji nywi le” le mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ mɛɔ?

2. Lé mìwo nukplaviwoɖoɖodɔ lɔ le shigbe mɛ ci yí wakɔ edɔ le Ʒardɛn mɛ nɛ doɔ?

² Mìasɔ kpɔwɛ cɛ. Mìatɛnŋ asɔ nukplaviwoɖoɖodɔ lɔ sɔ sɔ koɖo mɛɖeka ci yí wakɔ edɔ le ʒardɛn mɛ. Nɔ acikusɛnsɛn ɖe shin ɔ, ʒardɛndɔwatɔ lɔ gbinni. Vɔ ékpɔtɔ gbewunɔ eshi nɔ ciwo yí dekpɔ shin le ʒardɛn lɔ mɛ yí lenɔ bu nɔ wo. Ahanke nɔ mìkpɔ mɛɖe yí ele gbesɔsɔ yí se mìwo ŋɛdu lɔɔ, mìjinɔ mɔ mìakpedo nu nɔ atrɔ Yesu nukplavi le afɔdumɛ zeɖeka nɔ anya wawa nɛ. Le gaxoxo ɖekɛ lɔ mɛɔ, mìakpɔtɔ akpla lé mìasɔkɔ eɖe le ji nɔ mɛbuwo do. Mɛ cɛwo ʒan gamɛ sugbɔ gbɔxwe yí akpɔ mɔ enu ciwo yewokplakɔ le Bibla mɛ nyi enunɔnui. (Ʒan 4:​35, 36) Enugɔnmɛsese akpedo mì nu yí mìanya enu ci yí akpedo mìwo nyɔsetɔwo nu sɔwu. Ecɛyɛɔ, mìakpla lé mìawa enu do le seŋkankan ŋkɔtɔ hwenu yí asɔ kpedo mɛ ciwo yí le gbesɔsɔ yí ase eŋɛnywi lɔ nu. Mìagbekpɔ lé mìakpedo mɛ cɛwo nu do nɔ woakpɔtɔ awakɔ ŋkɔyiyi.

LÉ MÌAKPEDO MƐ CIWO YÍ SƆ ÐE LE EŊƐNYWI LƆ JI NU DO

3. Nyiwo mìatɛnŋ awa nɔ mìkpɔ ejinywitɔ ɖe le mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ mɛɔ? (1 Korɛntitɔwo 9:26)

³ Nɔ mìkpɔ ejinywitɔwo le mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ mɛɔ, mìkpenɔdo wo nu nɔ woatɔ agbemɔ lɔ zɔnzɔn zeɖeka. Le nɔnɔmɛ ŋtɔ́wo mɛɔ, mìɖo asɔ Bibla nukplakpla ɖo ŋmɛ nɔ wo zeɖeka yí ayɔ wo nɔ mìwo bɔbɔwo le seŋkankan ŋkɔtɔ hwenu.—Hlɛn 1 Korɛntitɔwo 9:26.

4. Xo nuxu so mɛɖeka ci yí le gbesɔsɔ yí tɔ Bibla nukplakpla ji kaaka nu.

⁴ Sɔ Bibla nukplakpla ɖo ŋmɛ nɔ amɛwo. Nɔ mìkan seŋ koɖo mɛɖewoɔ, wonɔnɔ gbesɔsɔ yí atɔ Bibla nukplakpla lɔ ji zeɖeka. Le kpɔwɛ mɛ, le Labishigbe ɖekaɔ, nyɔnu ɖeka ci yí le Canada gbosɔ jugbaja kekevi ɖeka yí sɔ Se Vivi nɔ Agbe lɔ Sɔyi Mavɔ! wemagbaja lɔ ɖeka. Nɔvinyɔnu ci yí le kekevi lɔ gbɔ nu ni mɔ wowanɔ Bibla nukplakpla ehomana koɖo wemagbaja lɔ. Nyɔnu lɔ sɔ eɖe le ji yí na adrɛsi yitɔ nɔvinyɔnu lɔ. Le ŋkeke lɔ mɛɔ, nyɔnu lɔ ŋwlɛ nu ɖaɖa mìwo nɔvinyɔnu lɔ so nukplakpla lɔ nu. Ci nɔvinyɔnu nu ni mɔ yewoatɔɛ ji le kwɛshila lɔ vɔvɔnuɔ, nyɔnu lɔ biɛse mɔ: “Vɔ Esɔ yɛ ɖe? Ŋvo nɛ!” Wotɔ enukplakpla lɔ ji le Xɔsuzangbe. Nyɔnu lɔ va bɔbɔ ŋkɔtɔ le kwɛshila ŋtɔ́ lɔ vɔvɔnu yí kpɔtɔ wakɔ ŋkɔyiyi haan.

5. Lé enugɔnmɛsese akpedo mì nu hwenu yí mìsɔsɔ Bibla nukplakpla ɖo ŋmɛ nɔ mɛɖe doɔ? (Kpɔ foto lɔ hɛnnɛ.)

⁵ Le nyɔnɔnwi mɛɔ, mìdakpɔkɔ emɔ mɔ amɛwo pleŋ aɖo eto mìwo ŋɛdu lɔ yí ale gbesɔsɔ awa nu shigbe nyɔnu lɔ nɛ o. Mɛɖewo ʒan gamɛ sugbɔ gbɔxwe yí ale gbesɔsɔ. Le seŋkankan ŋkɔtɔ mɛɔ, étɛnŋ ʒan mɔ mìaxo nuxu so nyɔta ɖe ci yí ajɔ eji nɔ mɛ lɔ nu. Ele ahan gan, nɔ mìkpɔtɔ ɖo susu nywi yí sɔsɔ ɖe le ji nɔ amɛ lɔɔ, mìatɛnŋ asun ji atɔ enukplakpla lɔ ji koɖi le hwenu kleŋ ɖe godu. Enyɔ ci mìatɛnŋ anu yí asɔ Bibla nukplakpla ɖo ŋmɛ nɔ amɛwoɔ? Wobiɔ enyɔ cɛ nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnu sugbɔ ciwo yí wa ɖaŋ tɔnɔ Bibla nukplakpla ji nywiɖe se.

6. Lé mìatɛnŋ akpɔtɔ akankan seŋ koɖo mɛɖe ci yí sɔ ɖe le enyɔ lɔ ji doɔ?

⁶ Eŋɛnywidratɔ koɖo emɔɖetɔ ciwo wobiɔ enyɔ se so lé woatɔ Bibla nukplakplawawa ji do ɖe mɛ mɔ le eju ɖewo mɛɔ, anyɔ mɔ mìaze nɔ enyɔgbe ɖewo. Nɔ mìjikɔ asɔ Bibla nukplakpla ɖo ŋmɛ nɔ amɛwoɔ, mìdeɖo anu nɔ wo mɔ mìjikɔ awa “enukplakpla,” “Bibla nukplakpla,” alo “akpla nu eo” o. Wodo jeshi mɔ enyɔgbe ɖekawo zanzan wanɔ dɔ nywiɖe. Wowo yí nyi “seŋkankan,” “mìaxo nuxu doju” koɖo “kpɔ enyɔ ci Bibla nu.” Àtɛnŋ atɔ seŋkankan lɔ ji yí anu mɔ: “Enukpacamɛ enyi ci ŋkpɔ ɖoŋci nɔ agbe mɛ nyɔbiɔse veviwo le Bibla mɛ,” alo “Bibla denyi sɛnsɛn wema ɖe kpoŋ o; ékpenɔdo mì nu le emɔ ŋtɔŋtɔ ɖewo nu.” Àtɛnŋ anu kpi mɔ: “Minici 10 yi 15 sun yí àkpla enu ci teŋ yí akpedo eo nu le agbe mɛ.” Ecɛ dasɛ mɔ mìagbeze nɔ enyɔgbe ɖewo zanzan shigbe mɔ “hwenu ci mìɖo ɖɛ” alo “kwɛshila ɖekaɖeka mɛ duu,” ɖo woatɛnŋ adɔ yí mɛ lɔ akpɔɛ mɔ woʒinʒin ɛ ye ji.

7. Hwenu yí mɛɖewo vamɔnɔŋje Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔ mɛ ŋkɔtɔɔ? (1 Korɛntitɔwo 14:​23-25)

⁷ Yɔ wo va bɔbɔ. Éwa shigbe mɔ le apotru Pɔlu hwenuɔ, ŋkɔtɔ ci mɛɖewo kpla yí mɔŋje Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔ mɛ yí nyi hwenu wova Kristotɔwo bɔbɔ ɖe nɛ. (Hlɛn 1 Korɛntitɔwo 14:​23-25.) Le egbɛ mɛɔ, éjɔnɔ ahan hɛnnɛ. Ejinywitɔ sugbɔtɔ ɖeblɛ wanɔ ŋkɔyiyi blaŋblaŋ nɔ wotɔ mìwo bɔbɔwo vava. Hwenu yí mìɖo ayɔ woɔ? Le Se Vivi nɔ Agbe lɔ Sɔyi Mavɔ! wema lɔ mɛɔ, woyɔ amɛ lɔwo nɔ bɔbɔ le enukplakpla 10 tɔ lɔ mɛ. Vɔ mìdeɖo anɔ te yí aje keke enɔ gbɔxwe yí ayɔ mɛ lɔwo nɔ bɔbɔwo vava o. Le seŋkankan ŋkɔtɔ hwenuɔ, mìatɛnŋ ayɔ mɛ lɔ va kwɛshila vɔvɔnu bɔbɔ. Taŋfuin, mìtɛnŋ nu jugbaja nuxu lɔ nyɔta ni alo agbexo nuxu ni so enyɔ vevi ɖe ci yí le Jutakpɔxɔ Nukplakpla lɔ mɛ nu ni.

8. Nɔ mìyɔyɔ mɛɖe mɔ yɛ le va mìwo bɔbɔwo ɖe, nyiwo ji mìatɛ gbe do niɔ? (Ezai 54:13)

⁸ Nɔ mìyɔ mɛ ci yí sɔ eɖe le enyɔ lɔ ji va bɔbɔɔ, mìadre lé mìwo bɔbɔwo to akpo nɔ cɔci ci taŋfuin eyinɔ do ni. Hwenu yí Bibla nukplavi lɔ va Jutakpɔxɔ Nukplakpla bɔbɔ ŋkɔtɔɔ, ébiɔ yi nukplamɛtɔ lɔ se mɔ: “Mɛ ci yí kpɔkɔ bɔbɔ lɔ ji jeshi mɛshiamɛ ŋkɔa?” Nɔvinyɔnu lɔ dri mɛ ni mɔ mìjenɔ agbla yí jenɔ shi mìwo nɔviwo ŋkɔwo ɖɛ le hamɛ lɔ mɛ shigbe lé hanci yí mìjenɔ shi mìwo xomumɛtɔwo ŋkɔwo ɖɛ hannɛ. Ecɛ dɔ yí enukplavi lɔ vajeshi evototo ci yí le mìwo bɔbɔwo koɖo cɔci ci eyinɔ mɛ. Ahanke yí lé mìwanɔ mìwo bɔbɔwo do nyi ŋci yí kpanɔ ca amɛ sugbɔ nɛ. (Hlɛn Ezai 54:13.) Mìyinɔ bɔbɔwo yí asɛn Yehowa, akpla nu so nu yí agbedo ŋsɛn mìwonɔnɔwo. (Ebre. 2:12; 10:​24, 25) Eyi taɖo, mìwo bɔbɔwo nɔnɔ toto nu, ékpenɔdo mì nu yí mìkplanɔ ŋɖe koŋ yí denyinɔ kɔnu ɖe yí enyi mìwanɔ o. (1 Kor. 14:40) Wocunɔ mìwo Fyɔɖuxuxɔwo yí wonɔnɔ kleŋ yí enyi texwe ci yí amɛwo avoŋ akpla nu le. Eyi kpɔ mìdenɔ nɔ politiki kpa ɖe ji alo ado nu eɖe mɛ gbeɖe o; ɖoɔ mìdedonɔ nu politikinyɔ mɛ o. Ahanke yí mìdenɔ nɔ egbɛbɔbɔ ciwo yí fɔnnɔ egu alo anunuɔ evunyɔwo mɛ nɛ. Nɔ mìdasɛ video ci yí nyi Nyiwo yí jɔnɔ le Fyɔɖuxuxɔwo mɛɔ? nɔ mìwo Bibla nukplavi lɔ doŋkɔɔ, étɛnŋ gbekpedo nu sugbɔ. Ecɛ adɔ yí anya ŋci yí le te kpɔɛ.

9-10. Nɔ mìyɔ mɛɖe va bɔbɔ ɖe, nyi mìatɛnŋ awa yí adasɛ ni mɔ mìdeʒinʒin ɛ ji mɔ yi le va nɔ eju koɖo mìɔ? (Kpɔ foto lɔ hɛnnɛ.)

⁹ Mɛɖewo wanɔ klɛklɛklɛ nɔ mìwo bɔbɔwo yiyi ɖo wovɔnnɔ mɔ ci yewotɔ bɔbɔ lɔwo vava yɛɔ, Yehowa Kunuɖetɔ yí yewoatrɔ dandandan. Na kankandoji mɛ lɔwo mɔ wowoŋtɔwo yí ava bɔbɔ lɔwo, mìdaʒin wo ji o yí kpɔ wodeʒan anu nyɔ ɖekpokpui hwenu wova hɛnnɛ o. Xomuwo hɛn ava fɛɛ keke je wowo viwo can ji. Le mìwo bɔbɔwo hwenuɔ, ɖevihwɛwo dexɔnɔ kpla bu do akpo o. Ewaɖeɔ, ɖeviwo koɖo wowo jilawo nɔnɔ anyi doju yí kplanɔ nu. Ci ele ahan ɔ, jilawo nyanɔ fini wowo viwo le koɖo enu ciwo wokplakpla wo. (2 Ese. 31:12) Mìdejɔnɔ eho le amɛ shi o yí mìdemanɔ anvelɔpu nɔ amɛwo nɔ woajɔ eho do mɛ hɛnnɛ o. Ewaɖeɔ, mìwanɔ do ese ci Yesu do nɔ mì ji ci yí nyi mɔ: “Gbali míxɔɛ, gbali míani.” (Mt. 10:8, nwt) Àtɛnŋ agbenu nɔ mɛ lɔ mɔ deʒan mɔ yɛado enu vehowo gbɔxwe yí ava bɔbɔ lɔwo o. Eji mɛ yí Mawu kpɔnɔ yí denyi lé hanci mìle do le gbaza mɛ yɔ o.—1 Sam. 16:7.

¹⁰ Nɔ amɛ lɔ va bɔbɔɔ, wa ci ji èkpe yí ado ozɔn ni. Dasɛ yi nɔ hamɛmɛshinshinwo koɖo eŋɛnywidratɔ buwo. Wɛ nɔ avoŋ le yiɖeki mɛ yí akpɔɛ mɔ axomɛ han yí yele. Ecɛ adɔ yí aji mɔ yeagbeva gabumɛ. Le bɔbɔ lɔ hwenuɔ, nɔ amɛ lɔ dewa Bibla ɖɛɔ, le hlɛn ao Bibla koɖo eo yí nagbedasɛ lé hanci mìkplɔnɔ nuxuxotɔ lɔ do alo enu ci mìkplakɔ lɔ do ni.

ENU CI ÀWA HWENU ÈTƆ BIBLA NUKPLAKPLA KOÐO MƐÐE

11. Lé àtɛnŋ adasɛ nɔ ao toɖotɔ mɔ yedonɔ bubu gamɛ ci yɛɖo nɔ ye jiɔ?

¹¹ Enuvevi ciwo yí ɖo akpɔtɔ anɔ susu mɛ nɔ mì nɔ mìwakɔ Bibla nukplakpla koɖo mɛɖeɔ? Wa do axomɛnɔtɔ lɔ totowo ji yí anɔnɔ gamɛ ji. Le kpɔwɛ mɛ, nɔ míɖo gamɛ ɖe ɖɛ koŋ ɔ, vado gamɛ lɔ ji nɔ amɛwo denɔnɔ gamɛ ji le míwo tɔxu can. Gbesɔ kpe niɔ, míatɛnŋ awa enukplakpla ŋkɔtɔ yí ale kpoli. Eŋɛnywidratɔ ciwo yí kplanɔ Bibla koɖo amɛ sugbɔ nu mɔ yɛanyɔ mɔ woaɖegbɔ Bibla nukplakpla ŋkɔtɔ koɖo amɛ lɔ blaŋ. Woawɛ ahan nɔ amɛ lɔ gbejijiɛ mɔ yeamɔŋje enubuwo mɛ doji can. Ŋgbejaja nuxu shin o. Tashi axomɛnɔtɔ lɔ nɔ axo nuxu so yi ji mɛ.—Elo. 10:19.

12. Nyi yí ɖo anyi mìwo tajinu nɔ mìtɔ Bibla nukplakpla koɖo mɛɖeɔ?

¹² Le tɔtɔmɛ kakaɔ, ao tajinu ɖo anyi mɔ àkpedo ao toɖotɔ lɔ nu nɔ ajeshi Yehowa koɖo Yesu ɖɛ yí alɔn wo. Nɔ akpa eoɔ, dɔn amɛ lɔ susu va Mawu Nyɔ lɔ ji yí ŋgbedɔn susu va eoɖeki ji alo enu ci èjeshi ɖɛ le Bibla mɛ ji o. (Edɔ. 10:​25, 26) Blaŋblaŋ le enukplakpla apotru Pɔlu tɔwo mɛɔ, édɔnnɔ amɛwo susu va Yesu Kristo ji. Ðo eyi nyi mɛ ci Yehowa dɔ ɖaɖa nɔ akpedo mì nu nɔ mìajeshi ɖɛ yí Aluinni. (1 Kor. 2:​1, 2) Pɔlu gbedasɛ lé ele veviɖe do mɔ woakpedo nukplavi yoyu nu do nɔ woaɖoɖoɔ nɔnɔmɛ nywiwo. Woatɛnŋ asɔ nɔnɔmɛ nywi cɛwo sɔ koɖo shika, egacuho koɖo ekpe xɔafiwo. (1 Kor. 3:​11-15) Xɔse, nunya, enugɔnmɛsese koɖo vɔnvɔn nɔ Yehowa le nɔnɔmɛ vevi cɛwo mɛ. (Eha. 19:​9, 10; Elo. 3:​13-15; 1 Piɛ 1:7) Wa apotru Pɔlu tɔ han le lé ekplanɔ nu amɛwo do mɛ. Kpedo ao nukplaviwo nu nɔ woakpɔtɔ aɖoɖoɔ xɔse sɛnŋ yí ale ekacaca nywi mɛ koɖo wowo Da amɛlɔntɔ ci yí le jeŋkwi mɛ.—2 Kor. 1:24.

13. Lé mìatɛnŋ agbɔnji ɖɛ yí amɔŋje nu mɛ nɔ mɛ ciwo yí sɔ eɖe le ji hwenu yí mìkpekpeɛdo wo nu doɔ? (2 Korɛntitɔwo 10:​4, 5) (Kpɔ foto lɔ hɛnnɛ.)

¹³ Wa Yesu tɔ han le lé ekplanɔ nu amɛwo do mɛ keŋ agbɔn ji ɖɛ nɔ wo yí amɔnɔŋje nu mɛ nɔ wo. Ŋgbebiɔnɔ enyɔ amɛ lɔ se keke yí avoŋ le yiɖeki mɛ aglo o. Nɔ anya wawaɔ, tashi akpaxwe ɖewo ciwo mɛ yí demɔŋje o keŋ avayi wo ji gabumɛ. Ŋgbeje agbla mɔ yeaʒin ji nɔ yɛaxɔ Bibla mɛ nukplakpla ci ji dexɔ gbe do kaka o. Ewaɖeɔ, na gamɛ yi nɔ nyɔnɔnwi lɔ ado ke do yi ji mɛ. (Ʒan 16:12; Kol. 2:​6, 7) Bibla nu mɔ ŋsukankan nukplakplawo le shigbe jugan ciwo woɖo gbogbu ganganwo trɔdo nɛ yí eʒan mɔ mìɖo akaka wo. Le egbe ŋkɔtɔwo mɛɔ, Bibla sugbɔ zan enyɔgbe bexu le elɛ yí sɔ dre nyɔ cɛ mɛ. (Hlɛn 2 Korɛntitɔwo 10:4, 5) Dafa do ao nukplavi lɔ mɔ atashi enu ciwo ji exɔ se yí wole shigbe bexu hannɛ ni ɖeeɖe o. Vɔ kpedo nu nɔ asɔ Yehowa sɔ wa yi bexu.—Eha. 91:9.

NƆ AMƐ YOYUWO VA MÌWO BƆBƆWO

14. Lé mìɖo awanɔ nu do amɛyoyu ciwo yí vanɔ mìwo bɔbɔwo nu doɔ?

¹⁴ Yehowa kpɔkpɔ emɔ mɔ mìwoŋgbetranɔ amɛwo mɛ o. Éji mɔ mìwo le wanɔ nu do amɛ yoyuwo nu nywiɖe nɔ wole texwe ɖe, so akɔta ɖe mɛ, nɔ wonyi amɛkpɛnkpin alo wodenyi can. (Ʒaki 2:1-4, 9) Nɔ ele ahan ɖe, lé mìatɛnŋ adasɛ lɔnlɔn nɔ mɛ ciwo yí va mìwo bɔbɔwo doɔ?

15-16. Lé mìatɛnŋ akpedo amɛyoyuwo nu nɔ woavoŋ le wowoɖekiwo mɛ le mìwo bɔbɔwo hwenu doɔ?

¹⁵ Mɛɖewo vanɔ mìwo bɔbɔwo yí avakpɔ ŋci yí jɔjɔɔ le enɔ kpoŋ alo mɛɖe yí yɔ wo mɔ wo le va. Eyi taɖo ele mɔ nɔ mìva bɔbɔɔ, mìagbosɔ amɛyoyu ŋtɔ́wo. Do ozɔn nɔ wo nɔ woŋgbexa le wowoɖekiwo mɛ o. Yɔ wo mɔ wo le va nɔ axa nɔ ye. Nà nɔ woazan ao Bibla koɖo wema ci mìkplakɔ lɔ koɖo eo, alo xɔ Bibla alo wema ci mìkplakɔ lɔ nɔ wo. Gbesɔ kpe niɔ, wɛ nɔ woavoŋ le wowoɖekiwo mɛ. Ŋsu ɖeka ci yí va mìwo bɔbɔwo le Fyɔɖuxuxɔ ɖeka mɛ nu nɔ nɔviŋsu ci yí do ozɔn ni mɔ enu ciwo yí yedo dɔ yedevoŋ ɖeeɖe o. Nɔvi lɔ wɛ yí evoŋ le yiɖeki mɛ yí dre mɛ ni mɔ Yehowa Kunuɖetɔwo le shigbe mɛshiamɛ nɛ. Le yiyimɛɔ, ŋsu lɔ vawa ʒinʒindoshimɛ yí deŋlɔbe enyɔ ci nɔviŋsu lɔ nu ni kpɔ gbeɖe o. Nɔ zanŋte do enyɔ cɛ nu: Nɔ èkankɔ seŋ koɖo mɛ ciwo yí va bɔbɔ lɔ le tɔtɔmɛ alo vɔvɔnu nɔ bɔbɔ lɔwoɔ, sɔ eɖe le ji nɔ wo. Vɔ ŋgbetekpɔ mɔ yeabiɔ enyɔ ciwo yí ana yí wodavoŋ le wowoɖekiwo mɛ se o.—1 Piɛ 4:15.

¹⁶ Mìatɛnŋ ana yí mɛ ciwo yí va bɔbɔwo avoŋ le wowoɖekiwo mɛ, nɔ mìdonɔ bubu wo nu le mìwo seŋkankanwo koɖo mìwo ɖoŋciwo mɛ. Mìagbedonɔ bubu wo nu le bɔbɔ lɔ kpaxwe ɖe ci yí xo nuxu so mɛ ciwo denyi Kunuɖetɔwo alo wowo jixɔsewo nu mɛ. Mìaze nɔ nyɔgbe ciwo atɛnŋ anyi afɔklɛnnu nɔ wo alo ciwo yí adɔ yí woakpɔɛ mɔ wozu yewo. (Titu 2:8; 3:2) Le kpɔwɛ mɛ, mìdagbali mɛ ciwo yí deɖo jixɔse ŋmɛ ɖekɛ lɔ koɖo mì o. (2 Kor. 6:3) Le akpa ŋnɔ xweɔ, nɔvi ciwo yí xonɔ jugbaja nuxu ɖo ale ŋkuvi do nyɔ cɛ nu koŋ. Woɖo adasɛ mɔ yewo susu le mɛ ciwo yí denyi Kunuɖetɔwo can ji, ɖo wowo can le etoɖotɔ lɔwo mɛ. Woɖo agbedrenɔ enyɔgbe ciwo yí amɛwo datɛnŋ amɔŋje mɛ nywiɖe mɛ.

17. Nyi yí anyi mìwo tajinu hwenu mìajijiɛ mɛ ciwo “shi eji nywi le” le mìwo kunuɖeɖedɔ lɔ mɛɔ?

¹⁷ Ci ŋkeke lɔwo vayikɔɔ, mìwo nukplaviwoɖoɖodɔ lɔ gbevale veviɖe doji sɔwu sa. Eyi taɖo, mìakpɔtɔ ajinɔ mɛ ciwo “pleŋ shi eji nywi le nɔ agbe mavɔ kpɔkpɔ.” (Edɔ. 13:​48, nwt) Ci enyi ahan ɔ, ele mɔ mìasɔnɔ Bibla nukplakpla ɖonɔ ŋmɛ nɔ amɛwo alo mìayɔnɔ wo va mìwo bɔbɔwo. Nɔ mìwɛkɔ ahan ɔ, mìakpedo wo nu yí woaɖe afɔ ŋkɔtɔ ciwo yí akplɔ wo yi “emɔ ci yí kplɔ amɛ yi agbe mɛ” ji.—Mt. 7:​14, nwt.