Туштажатан ӧй: нени билер керек

1, 2. Кезик эш-нӧкӧрлӧр јолыгышкан ӧйи керегинде нени айдыжат?

ТУШТАЖЫП турган ӧй кӧп сабада јӱрексиреер, сӱӱнчилӱ ӧй болот. Туштажып турган улустар мыныла јӧпсинип јат. Слер кемле-кемле туштажып турган болзоор, бу ӧйди јӱрегерге узакка кичееп аларга турган болороор. Эфиопияда јадып турган Ци́онa деп эје куучындайт: «Ӧбӧӧнимле туштажып турган ӧй сӱреен јакшы ӧй болгон. Бис јаан учурлу темалар да шӱӱшкен болзоос, кӧп каткырып туратаныс. Бой-бойысты тыҥ сӱӱп турганыска сӱӱнип туратам».

² Нидерландыда јадып турган Але́ссио ака мынайда куучындайт: «Бис экӱниҥ туштажып турган ӧйис коркышту јакшы болгон. Је ол ӧйдӧ ӱзе неме јеҥил болгон деп айдып болбозыҥ». Бу јӧрмӧлдӧ јолыгыжып турган ӧйдӧ кандый кӱчтер болуп турганын ла ол кӱчтерди ӧдӧргӧ кандый принциптер болужып турганын кӧрӧрис. Анайда ок туштажып турган улуска јуунныҥ улузы канайып болужарын кӧрӧрис.

АМАДУЗЫН УНДЫБАГАР

3. Туштажатан ӧйдиҥ амадузы кандый? (Укаа сӧстӧр 20:25).

³ Кӧп сабада туштажып турган ӧй сӱӱшке алдырткан ӧй деп бодолот. Је бу ӧйдӧ, туштажып тургандар тереҥжиде шӱӱп сананып, јаан учурлу тӱп-шӱӱлтеге келер учурлу. Олор алыжарыс деп шӱӱлтеге келзе, той болгон кӱнде, «бу јерде тирӱ јӱреристе, бой-бойысты сӱӱп ле тооп јӱрерис» деп, Иегованыҥ алдына чертенип јат. А бис дезе кемге де, неге де бодоп јерге сӧзис бербей јадыс. (Укаа сӧстӧр 20:25 кычырыгар.) Анайып ла эш-нӧкӧрлӧр дӧ бой-бойына калас чертенбес учурлу. Оныҥ учун туштажып турган ӧйдӧ акага ла эјеге бой-бойына келижип турган ба, јок по деп билип аларга, јууктада таныжып алар керек. Је олор оноҥ ары тушташпазыс деп шӱӱлтеге келген болзо, биске олорды та нени де јастыра эткен деп сананбас керек. Карын, мынайып олор туштажып турган ӧйдиҥ амадузына јеткенин — јаан учурлу тӱп-шӱӱлтеге келгенин кӧргӱзип јат.

4. Туштажатан ӧйгӧ биске ончобыска нениҥ учун чын кӧрӱмдӱ болор керек?

⁴ Сен туштажатан ӧйдиҥ амадузын ундыбай турган болзоҥ эш-нӧкӧриҥ болор деп кӧрбӧй турган кижиле тушташпазыҥ. Бу амадуны јаҥыс ла бойдоҥ улус эмес, бис ончобыс ундыбас учурлу. Темдектезе, јуунныҥ улузы эки кижиниҥ туштажып турганын кӧрӧлӧ, удабас олор алыжатан эмтир деп сананат. Мынаҥ улам туштажып тургандарга кандый сезимдер келердеҥ айабас? США-да јадып турган кижиге барбаган Мели́сса деп сыйын мынайда айдат: «Кезикте јуунныҥ улузы ака ла эјениҥ туштажып турганын билип ийзе, эмеш јастыра куучындар башталат. Мынаҥ улам туштажып тургандар улустыҥ кӱӱнине болуп, алыжар керек деп санаага келет». Оныҥ учун олор бой-бойына келишпей турганын билип те турза, оноҥ ло ары туштажадылар. Мыны кӧрӱп турган бойдоҥ улус туштажып баштаарга коркый бередилер.

БОЙ-БОЙЫГАРДЫ ЈАКШЫ БИЛИП АЛЫГАР

5, 6. Јолыгыжып турган улуска бой-бойы керегинде нени билип алар керек? (1 Пётр 3:4).

⁵ Сен јолыгыжып турган болзоҥ, биле тӧзӧӧр бӧ, јок по деп шӱӱлтеге келерге не болужар? Озо баштап јолыгыжып турган кижиҥди јакшы билип аларга албадан. Эм тура сен ол керегинде тӱҥей ле та нени де билер болорыҥ. Је андый да болзо, бу ӧйдӧ ол кижиниҥ «ич бойында, јӱрегинде» не барын билип алар керек. (1 Пётр 3:4, ЈТ кычырыгар.) Темдектезе, оныҥ Иеговала колбулары бек пе деп билип алар керек. Анайда ок оныҥ кылык-јаҥын ла кӧрӱм-санаазын билип алар керек. Анайып, бир эмеш ӧйдӧҥ сен мындый сурактардыҥ карууларын оҥдоп аларыҥ: «Ол меге јакшы эш-нӧкӧр болор бо? (Укаа 31:26, 27, 30; Эф. 5:33; 1 Тим. 5:8). Бис бой-бойыска эмоциональный јанынаҥ јӧмӧлтӧ болорыс па? Бой-бойыстыҥ јаманысты ӧткӱрижип болорыс па? (Рим. 3:23)»b. Мындый немени ундыба: слердиҥ бой-бойоорго тӱҥей болгоноор эмес, је эптежерге белен болгоноор јаан учурлу болот.

⁶ Јолыгыжып турган кижи керегинде база нени билип алар керек? Кижиге тыҥ ӱренижердеҥ озо слерге јаан учурлу сурактарды шӱӱжип ийер керек болор. Темдектезе, слердиҥ амадулараар тӱҥей бе? Су-кадык ла акча-манат јанынаҥ слерде буудактар бар ба? Эмезе јӱрӱмеерде слерге каршузын јетирген кандый бир јаман неме болгон бо? Је туштажып баштаганаардаҥ ла ала бастыра сурактарды шӱӱжер керек эмес. (Иоанн 16:12 тӱҥдештиригер.) Сен кандый бир суракты шӱӱжерге белен эмес болзоҥ, анай ла айдып ий. Је бир эмеш ӧйдӧҥ сеге кезик немелерди тӱҥей ле ачыгынча айдарга белен болор керек. Нениҥ учун дезе чын тӱп-шӱӱлте эдерге, слерге бой-бойоорды јакшы билер керек.

7. Јолыгыжып турган ака ла эје бой-бойын канайып јакшы билип алар аргалу? («Слер бой-бойоордоҥ ыраак јадып турган болзоор» деген рамканы база кӧрӱгер.) (Јуруктарды база кӧрӱгер.)

⁷ Кижиниҥ ич јанын билерге база не болужар? Таныжатан эҥ јакшы аргалардыҥ бирӱзи — куучындажып турары: кижиге сурактар берип, оны лаптап угар керек (Укаа 20:5; Иак. 1:19). Бого не болужар? Темдектезе, кожо ажанган тушта, амырап эмезе јарлап јӱрген тушта куучындажарга эптӱ болот. Эмезе тӧрӧӧндӧрлӧ, најыларла куучындашкан тушта бой-бойын јакшы билип аларга јараар. Анайда ок башка-башка айалгаларда болзо, башка-башка улусла куучындажып турза, ол бойын канайып тудунып турганына ајару эдер керек. Нидерландыда јадып турган А́свин мынайда куучындаган: «Мен ӱйимле, Али́сияла, јолыгыжып турарымда куучындажарга болушкадый тегин ле немелер эткенис. Темдектезе, кожо курсак асканыс, ӧскӧ дӧ керектер эткенис. А бу дезе бой-бойыстыҥ уйан да, јакшы да јанысты билип аларга болушкан».

8. Агару Бичикти кожо ӱрензе кандый туза болот?

⁸ Агару Бичикти кожо ӱренгени — јууктада таныжып алатан база бир арга. Слер алыжып алзаар, Иегова слердиҥ билегерде баштапкы јерде болзын деп, билелик бажырыш ӧткӱрип турар керек болор (Эккл. 4:12). Оныҥ учун билелик бажырышты алыжардаҥ озо бойоордыҥ графигерге не кийдирип албас? Је эм тургуза слер эш-нӧкӧрлӧр болбой јадаар, ака дезе эјеге баш болбой јат. Андый да болзо, кӧгӱс сурактарды шӱӱжип тура, кажыгардыҥ ла Иеговала колбулараар кандый болгонын кӧрӱп ийереер. США-да јадып турган Макс ла Ла́йза билелик бажырышты ӧткӱрериниҥ база бир тузазын айдат. Макс куучындайт: «Бис туштажып баштаарыста алыжары, туштажары, биле јанынаҥ сурактарды шӱӱжер болгоныс. Анайып бис шӱӱжерге кӱч болотон сурактарды ачыгынча куучындажып туратаныс».

БАЗА НЕНИ АЈАРУГА АЛАР КЕРЕК?

9. Туштажып турган ака ла эјеге, бу керегинде кемге куучындаарын сананып тура, нени ајаруга алар керек?

⁹ Јолыгып турганаар керегинде кемге куучындап салар керек? Бу суракты слер бойоор кӧрӧдӧӧр. Баштап тарый бу керегинде тоолу ла улуска куучындап салар болороор (Укаа 17:27). Оноҥ башка улус слерге ӧйинеҥ ӧткӱре јаан ајару эдип, кереги јок сурактар берер болор. А чек куучындабазаар, слер бойоорды јеткерлӱ айалгага тургузып јадаар. Нениҥ учун дезе кӧп лӧ сабада ӧйди экӱдеҥ экӱ ӧткӱрерге келижер. Карын слердиҥ јолыгып турганаарды кем-кем билип турза, слерге јакшы јӧп береер, ол эмезе неле-неле болужып ийер болор (Укаа 15:22). Темдектезе, јолыгып турганаарды кезик тӧрӧӧндӧрӧӧргӧ, кӧгӱзи тереҥ најыларыгарга ол эмезе аксагалдарга куучындап саларга јараар.

10. Јолыгыжып турган ака-эјеге нравственный јанынаҥ ару артарга не болужар? (Укаа сӧстӧр 22:3).

¹⁰ Нравственный јанынаҥ ару артарга нени эдер керек? Слер канча ла кире кожо кӧп болуп турзаар, бойоорго ончо ло кире тыҥ тартылараар. Слерге нравственный јанынаҥ ару артарга не болужар? (1 Кор. 6:18). Јастыра кӱӱнге экелгедий немелер куучындашпагар, экӱдеҥ экӱ артпагар ла аракы јанынаҥ ајарыҥкай болугар (Эф. 5:3). Нениҥ учун дезе бу немелер чын јӱрерге бек шӱӱп алган санаагарды уйададып, кинчекке экелердеҥ айабас. Оныҥ учун Иегованы ачындырбаска ла бой-бойыгарга каршу јетирбеске нени эдер керек деп јаантайын шӱӱжип туругар. (Укаа сӧстӧр 22:3 кычырыгар.) Эфиопияда јадып турган Дави́т ле А́лмазка не болушканын кӧрӱп ийектер. Олор куучындайт: «Бис качан да экӱдеҥ экӱ машинада да, тураныҥ ичинде де артпайтаныс. Карын улусту јерде ол эмезе најыларыстыҥ ортозында болотоныс. Бу биске ченелтелерге кирбеске болушкан».

11. Јолыгыжып турган ака-эјеге бой-бойына сезимдерин канайып кӧргӱзерин шӱӱжип тура, нени ајаруга алар керек?

¹¹ Јолыгыжып турган ака-эјеге бой-бойына сезимдерин кӧргӱзерге јараар ба? Слердиҥ сезимдереер тыҥый берзе, слер «эйе» деп санаага келер болороор. Је мында ајарыҥкай болор керек. Оноҥ ӧскӧ слерге ӱзе неме јакшы ла јараш деп билдирер болор. Анайда ок слерге ойгор шӱӱлте эдерге кӱч болордоҥ айабас (Кожоҥ 1:2; 2:6). А база бир неме, сезимдереерге алдыртып ийзеер, Иегованы ачындыргадый неме эдип ийердеҥ айабазаар (Укаа 6:27). Оныҥ учун јолыгып баштаган ла кийнинде сезимдереерди кӧргӱзип тура нени эдереерди, нени этпезеерди библиялык принциптердиҥ болужыла шӱӱжип алыгар (1 Фес. 4:3—7)c. Бойыгардаҥ мынайып сураарга јараар: «Јолыгыжып турган ӧйдӧ бойысты канайып тудунып турганысты кӧрӱп, улуста јастыра санаалар болбос по? Бой-бойыска сезимдеристи кӧргӱзип тура, јастыра кӱӱнисти кӱйбӱредип ийбезис пе?»

12. Оҥдошпостор болуп турза нени ундыбас керек?

¹² Оҥдошпостордыҥ аайына канайып чыгадаар? Слердиҥ кӧрӱм-санаагар эки башка болуп турза, слерге тушташпай токтоп калар керек деп сананар керек пе? Кезикте — јок. Не дезе андый неме кӧп эш-нӧкӧрлӧрдӧ болот. Бек биледе эш-нӧкӧрлӧр бой-бойыныҥ кӧрӱм-санаазын тооп јат. Оныҥ учун слер алыжардаҥ озо оҥдошпостордыҥ аайына канайып чыгып турганаардаҥ, алыжып алзаар канайып чыгараар кӧрӱнет. Бойоордоҥ мындый сурактар сурагар: «Бис кандый бир суракты бой-бойысты ачындырбай, тоомјылу эдип шӱӱжедис пе? Бис тӱрген јастырабысты алынып, тӱзединерге албаданадыс па? Биске кижиниҥ кӧрӱми јарабай да турган болзо, оныҥ санаазыла тӱрген јӧпсинедис пе? Јаманымды ташта деп сурайдыс па? Эмезе кижиниҥ јаманын таштайдыс па?» (Эф. 4:31, 32). Је слер кажы ла суракта кериже берип турган болзоор, алыжып та алзаар, айалга јаан ла солынбас болор. Кижи сеге келишпей турган деп оҥдоп турзаҥ, тушташпай токтоп калзаар, экӱлегерге торт болорd.

13. Канча кире јолыгарын билип аларга не болужар?

¹³ Канча кире туштажар керек? Меҥдей-шиҥдей алышканы кӧп кӱчтерге экелердеҥ айабас (Укаа 21:5). Оныҥ учун бой-бойыгарды јакшы билип аларга ӧй јеткилинче болор керек. Је бу ӧйди, јаан шылтак јок болзо, чӧйбӧзӧ торт. Агару Бичикте айдылганыла: «Узак ӧйгӧ бӱтпей турган ижемји јӱректи сыстадат» (Укаа 13:12). Анайда ок канча ла кире узак тушташсаар, ончо ло кире сексуальный кӱӱнеерди тударга кӱч болордоҥ айабас (1 Кор. 7:9). База канча кире јолыгар керек деп сананардыҥ ордына, ойгор шӱӱлте эдерге, «меге бу кижи керегинде база нени билип алар керек» деп сананыгар.

ТУШТАЖЫП ТУРГАНДАРГА КАНАЙЫП БОЛУЖАР?

14. Туштажып тургандарга кажыбыс ла канайып болужар аргалу? (Јурукты база кӧрӱгер.)

¹⁴ Бистиҥ таныштарыстаҥ кем-кем туштажып турган болзо, бис олорго канайып болужар аргалу? Бис олорды кожо ажанып аларга, билелик бажырышка ол эмезе кожо амырап барып келерге кычырар аргалу (Рим. 12:13). Мынайып, олор экӱ бой-бойыла јууктада таныжып алар. Анайда ок олорго олорло кожо кайдӧӧн-кайдӧӧн барып келетен улус керек болот эмезе амыр отурып, куучындажып ийетен јер керек болот (Гал. 6:10). Алисия ла Асвинге ака-эјелер бу јанынаҥ болушкан. Алисия айдат: «Кезик ака-эјелер бисти айылындӧӧн кычыратан. Анайып, бис экӱдеҥ экӱ отурып, је бу ла ок ӧйдӧ јаҥыскан артпай јадып, куучындажып алар аргалу болгоныс. Бу сӱреен јакшы болуш болгон». Айдарда, туштажып турган ака ла эје слерди кожо кайдӧӧн-кайдӧӧн айдып алган болзо, мындый арганы баалагар. Олорды экӱдеҥ экӱни артыргыспагар, је анайда ок олордоҥ бир де ырабай, кетежип турбагар. Олор бойыныҥ кандый бир сурактарын куучындажып ийерге турган болор (Флп. 2:4).

15. Туштажып тургандарга база канайып болужарга јараар? (Укаа сӧстӧр 12:18).

¹⁵ Бис нени айдарын, нени айтпазын оҥдоп турзаас, туштажып тургандарга болужар аргалу. Је кезикте мынайда эдерге јеҥил эмес болот. (Укаа сӧстӧр 12:18 кычырыгар.) Темдектезе, эки кижиниҥ туштажып турганын кемге-кемге тӱрген ле айдар кӱӱнис келер. Је бу керегинде олор бойлоры улуска куучындаарга турган болор. Олор керегинде бир де шымыранышпагар, эткен тӱп-шӱӱлтелерин де јамандабагар (Укаа 20:19; Рим. 14:10; 1 Фес. 4:11). Той до јанынаҥ бир де сурактар сурабагар. Калак, олорды алыштырарга турган болдыс. Эли́з эје ӧбӧӧниле мынайда куучындагандар: «Бис экӱнеҥ улус той керегинде сурактар сурап турарда, биске коркышту эби јок болгон. Нениҥ учун дезе бис бу керегинде бойыс та куучындашкалак болгоныс».

16. Ака ла эје јолыгышпай токтоп калган болзо, биске нени этпес керек?

¹⁶ Ака ла эје јолыгышпай токтоп калар деп шӱӱлтеге келген болзо, канайдарыс? Олордыҥ јӱрӱмине киришпезис те, олордыҥ кажы бирӱзин актабазыс та, бурулабазыс та (1 Пётр 4:15). Лия эје мынайда куучындаган: «Бис јолыгышпай барарыста башка-башка куучындар болгон. Меге коркышту ачу болотон». Јолыгыжып турган улус оноҥ ары тушташпазыс деп шӱӱлтеге келзе, капшай ла олор та нени де јастыра эдип ийген деп сананбас керек. Карын олордыҥ мындый шӱӱлтеге келгени, олордыҥ јолыкканы амадузына јеткен деп кӧргӱзип јат. Је ака да, эје де мыныҥ кийнинде кунугар болор эмезе јаҥысканзыраар болор. Оныҥ учун биске олордыҥ кажызына ла канай болужарын сананып ийер керек (Укаа 17:17).

17. Туштажып турган ака-эјеге нени эдерге албаданар керек?

¹⁷ Бу јӧрмӧлдӧҥ кӧргӧнисле туштажып турган ӧйдӧ сӱӱнчи де, кӱчтер де болот. Дже́ссика куучындайт: «Бой-бойысты јакшы билип аларга, биске кӧп ӧй лӧ ийде-кӱч керек болгон. Је бу бир де калас болбоды!» Слер тургуза ӧйдӧ кемле-кемле туштажып турган болзоор, бой-бойыгарды јакшы билип аларга албаданыгар. Ол тушта амадугарга јединереер.