DANIEL
1 I oro mir adege mi camuker p’Ubimo Yehoiakim mi Yuda, Ubimo Nebukadnezar mi Babeli ubino i kum Yeruzalem man etieke. 2 I ng’ey nindo moko Yehova umiyo Ubimo Yehoiakim mi Yuda i cing’ Nebukadnezar, karacelo kud ajeni moko mi ot* pa Mungu mandha, man eterogi i ng’om mi Cinear,* i ot pa mungu pare. Eketho ajenine i kakanpiny mi ot pa mungu pare.
3 I ng’eye ubimo ung’olo ni Acpenaz ma jadit mi jutic pare ma dongo nia ekel Juisrael* moko, uketho i iye nyithi kal man nyikwayu mi weg yung. 4 Ukwayu gibed aradu* ma mulima mbe i kumgi, ma wang’gi leng’, ma gipong’ ku rieko, ku ng’eyong’ec, man ku ng’iyo i lembe man ma gitie ku copo mi timo i kal p’ubimo. Bikwayu eponjgi ku gor man ku dhok mi Jukaldayo. 5 M’umedo maeno, ubimo ung’olo igi kadhiri mi cam ma gibed gicam kubang’ ceng’ m’uai i kind cemo ma mit p’ubimo man kum pigulok m’ebed emadhu. Ukwayu juponjgi* pi oro adek, man i ajiki mi nindo maeno, gibimondo i tic p’ubimo.
6 Ju ma e mi suru pa* Yuda ubino i kindgi: Daniel,* Hanania,* Micael,* man Azaria.* 7 Jadit mi jutic ma dongo umiyo igi nying’;* ecaku nying’ Daniel nia Beltecazar, nying’ Hanania nia Cadrak, nying’ Micael nia Mecak, man nying’ Azaria nia Abednego.
8 Ento Daniel ukeco i adundene nia ebicidere ngo ku cemo ma mit p’ubimo, kadi ku pigulok m’emadhu. Pieno ekwayu rusa i bang’ jadit mi jutic ma dongo nia kud ecidere gire i ayi maeno. 9 Man Mungu mandha uketho jadit mi jutic ma dongo unyutho bero man kisa ni Daniel. 10 Ento jadit mi jutic ma dongo uwacu ni Daniel kumae: “Lworo ubenega i kum rwoth para ubimo m’ung’olo iwu gin m’ukwayu wucam man wumadhi. Lembe copo bedo nenedi kan eneno weng’wu rac ma sagu wang’ aradu* mange mi oro mwu? Wucopo ketho adoko* jakosa i wang’ ubimo.” 11 Ento Daniel uyero ni jakur ma jadit mi jutic ma dongo uketho iwi Daniel, Hanania, Micael, man Azaria kumae: 12 “Wakweyi, kepim jutic peri pi nindo apar, man wek jumii igi dek ma col re ma gicam man pii re ma gimadhi; 13 i ng’eye por wang’wa ku wang’ aradu* ma gibecamu cemo ma mit p’ubimo, man tim ni jutic peri nimakere ku gin m’ibineno.”
14 Pieno eyiyo paru migi man epimogi pi nindo apar. 15 I ajiki mi nindo apar, wang’gi ubino leng’ man gicwey nisagu aradu* mange ceke ma gibino camu cemo ma mit p’ubimo. 16 Pieno jakur ubed uting’o cam ma mit migi man pigulok migi cen man ebed emiyo igi dek ma col. 17 Man Mungu mandha umiyo ni aradu* ang’wen maeno ng’eyong’ec man ng’iyo i lembe i kit gor moko ci man rieko; man Daniel unwang’u nyang’ i lembe i kit gin ma wok i wang’ man lek moko ci.
18 I ajiki mi saa m’ubimo Nebukadnezar uketho nia jukelgi i iye, jadit mi jutic ma dongo ukelogi i wang’e. 19 Kinde m’ubimo uweco kugi, i ungu maeca zoo enwang’u ngo ng’atu ma calu Daniel, Hanania, Micael, man Azaria; man gimediri nitimo i wang’ ubimo. 20 I lembe moko ci m’ukwayu rieko man nyang’ i lembe m’ubimo ubed upenjogi i wiye, enwang’u nia gisagu ajoga man jutim thangu m’i the ker pare ceke wang’ apar. 21 E Daniel umedere nibedo keca nitundo i oro ma kwong’a p’Ubimo Kuro.*
2 I oro mir arionde mi camuker pa Nebukadnezar, Nebukadnezar uleko lek dupa, man kume* ubino miel m’ecopo nindo ngo. 2 Pieno ubimo ung’olo nia jucok dhu ajoga, ju ma timo thangu, ju ma weco ku tipo man Jukaldayo* pi nikoro ni ubimo lembe m’eleko. E gimondo man gicungo i wang’ ubimo. 3 I ng’eye ubimo uyero igi kumae: “Aleko lek moko man cwinya* ung’abere, pilembe amito ang’ey gin m’alekone.” 4 Jukaldayo gidwoko ni ubimo ku dhu Juaramea* kumae: “Ee ubimo, kwo nja. Kor lekne ni jutic peri, e wabikoro there.”
5 Ubimo udwoko ni Jukaldayo kumae: “Yub para ma tokcen ni e: tek wuketho ang’eyo ngo lekne ku korothere, jubithumo wathkumwu cen, man jubidwoko udi mwu ni kabini mi dhanu ceke.* 6 Ento tek wunyutho lekne man wukoro there, abimiyo iwu giramiya, sukulia, man yung ma dit. Dong’ wunyuth ira lekne man wukor there.”
7 Gidwoko wang’ mir arionde kumae: “Dong’ ubimo ukor lekne ni jutic pare, man wabikoro there.”
8 Ubimo udwoko kumae: “Ang’eyo cuu nia wubemito wunwang’ saa pilembe wunyang’ i yub para ma tokcen. 9 Tek wunyutho ngo ira lekne, matira tie acel kende ma wun ceke wubinwang’u. Ento wuripo dhogwu pi niyero ira vupo man ndra nitundo ma lembe ulokere. Pieno wunyuth ira lekne, e abing’eyo nia wucopo koro there.”
10 Jukaldayo gidwoko ni ubimo kumae: “Ng’atu moko mbe iwi ng’om ma copo timo lembe m’ubimo ubekwayu, pilembe ubimo moko ma dit umbe, kadi jabim mi theng ng’om m’ukwayu lembe ma kumeno i bang’ ajoga moko, kadi i bang’ jatim thangu, kadi i bang’ Jakaldayo. 11 Gin m’ubimo ubekwayu tie tek dit, man ng’atu moko mbe ma copo kore ni ubimo m’uweko mungu, ma gibedo ngo i kind dhanu ma tho e.”*
12 E kwinyo uopo i ubimo man eng’olo nia juneg jururieko ceke mi Babeli. 13 Kinde ma ng’olne uwok man jubecinego jururieko, gisayu bende kaka Daniel ku juwodhe kara juneggi.
14 I saa maeno Daniel uweco ku rieko man ku riekowang’e i bang’ Ariok ma jadit mi jukur kum ubimo, m’uwok pi ninego jururieko mi Babeli. 15 Epenjo Ariok ma jatic p’ubimo kumae: “Pirang’o ubimo uwodho ng’ol ma kwiny kumeni?” E Ariok ukoro lembene ni Daniel. 16 Pieno Daniel umondo man ekwayu ubimo nia umii ire saa kara ekor the lekne ni ubimo.
17 I ng’eye Daniel udok i ot pare man ekoro lembene ni juwodhe ma Hanania, Micael, man Azaria. 18 Daniel ukwayugi nia girwo i bang’ Mungu mi polo unyuth igi kisa pi lembamung’a maeni, kara kud junege karacelo ku juwodhe man dong jururieko mange mi Babeli.
19 E lembamung’ane unyuthere ni Daniel i gin ma wok i wang’ ku diewor. Pieno Daniel upaku Mungu mi polo. 20 Daniel uwacu kumae:
“Dong’ pak ubed ni nying’ Mungu pi rondo ku rondo,*
Pilembe rieko man tego tie pare kende.
21 Ewilo saa man nindo,
Ekabu jubim man eketho jubim,
Emiyo rieko ni ju ma riek man ng’eyong’ec ni ju ma gitie ku ng’iyo i lembe.
22 Enyutho lembe ma thuc man lembe m’upondo,
Eng’eyo gin ma n’i mudho,
Man der bedo karacelo kude.
23 Abedwoko iri foyofoc man abepeki, Ee Mungu pa kwaru para,
Pilembe imiyo ira rieko man tego.
Man kawoni iketho ang’eyo gin ma wakwayu i beng’i;
Iketho wang’eyo lembe m’ubepido cwiny ubimo.”
24 Daniel ugam umondo i bang’ Ariok m’ubimo uketho pi ninego jururieko mi Babeli, man ewacu ire kumae: “Kud ineg jararieko moko acel de mi Babeli. Tera i wang’ ubimo, man abikoro the lekne ni ubimo.”
25 Ariok ugam uroyo Daniel pio pio i wang’ ubimo man ewacu ire kumae: “Anwang’u ng’atu moko i kind ng’eca ma jukelo niai kud i Yuda ma copo koro the lek ni ubimo.” 26 Ubimo uwacu ni Daniel ma nyinge ubino Beltecazar kumae: “Nyo andha icopo ketho ang’ey lek m’aleko, man icopo koro there?” 27 Daniel udwoko ni ubimo kumae: “Ng’atu moko mbe m’i kind jururieko, m’i kind jutim thangu, m’i kind ajoga, kadi m’i kind ju ma ewo lembe nikum nyikaluku ma copo koro ni ubimo amung’ m’ebepenjo. 28 Ento Mungu moko nuti i polo ma tie Jatuc the lembamung’a, man eketho gin ma bitimere i dong nindo mir ajiki ung’eyere ni ubimo Nebukadnezar. Lek peri man gin ma wok i wang’ m’ineno kinde m’ivuto iwi kavuto peri ni e:
29 “Ee ubimo, iwi kavuto peri icaku paru pi lembe ma bitimere i nindo m’ubino, e Jatuc the lembamung’a uketho ing’eyo lembe ma bitimere. 30 Ento an, junyutho ngo ira thelembe mir amung’ maeni pilembe nia ariek ma sagu ng’atu moko ci ma kwo; ento kara thelembene ung’eyere ni ubimo, kara ing’ey paru mir adundeni.
31 “Ee ubimo, ibino neno, man ineno ayi gin m’acwiya moko ma dit. Ayi gin m’acwiyane m’ubino ma dit man m’uriang’ini akeca ucungo i weng’i, man ayi pare ubino ma ng’oyo ndiri. 32 Wi ayi gin m’acwiyane ubino mi mola ma kwar ma julilo, kore man bote gibino mi mola ma tar, iye man bambe gibino mi mola, 33 kor tiende ubino mi cuma man tiende thenge moko ubino cuma man thenge ma kucelo ubino ulobo.* 34 Ineno nitundo ma kidi moko tuk, ma jutugo ku cing’ ungo, man egoyo ayi gin m’acwiyane i tiende mi cuma man mir ulobo man erungogi. 35 I saa maeno, cuma, ulobo, mola, mola ma tar man mola ma kwar ceke jurungo igi karacelo man gidoko calu cung piny ma duny i lela mi fwodo cam i saa pa oro, man yamu ulekogi ceke nitundo ba bang’gi de copo nwang’ere ngo. Ento kidi m’ugoyo ayi gin m’acwiyane udoko ni got ma dit, man epong’o ng’om zoo.
36 “Eni tie lekne, man kawoni wabikoro there ni ubimo. 37 Ee ubimo, in m’itie ubimo mir ubimo ma Mungu mi polo umiyo ire ker, tego, kero, man dwong’, 38 man m’emiyo dhanu kaka moko ci ma gibebedo i iye i cinge, karacelo ku yedi mi lum man winyo mi kor polo, man m’eketho ubed ubimo i wigi ceke, in re m’itie wic mi mola ma kwar.
39 Ento i ng’eyi, ker mange ma nok nisegi biwok, man i ng’eye ker mange mir adege mi mola ma bibimo wi ng’om zoo biwok.
40 “Ento pi ker mir ang’wende, ebibedo tek calu cuma. Kum tap calu ma cuma rungo man eduro piny mange ceke, eyo, calu cuma ma ketho i piny, ebirungo man ebiketho igi ceke.
41 “Man tap calu m’ineno tiende man lwith tiende, thenggi moko ubino mir ulobo pa jacwii agulu, man thenggi moko mi cuma, kerne iye bipokere, ento tego moko mi cuma bibedo i iye, tap calu m’ineno cuma ujebere kud ulobo ma yom. 42 Man calu lwith tiende thenge moko ubino mi cuma man thenge moko ubino mir ulobo, kumeno bende kerne thenge moko bibedo tek, thenge ma kucelo ke bibedo ng’ic. 43 Tap calu m’ineno cuma m’ujebere kud ulobo ma yom, gibijebiri karacelo ku dhanu;* ento gibimoko ngo karacelo, acel i kum wagi, tap calu ma cuma twiyere ngo karacelo kud ulobo.
44 I nindo mi jubim maeno, Mungu mi polo biketho ker ma binyothere ki ngo. Man kerne bikadhu ngo i cing’ dhanu mange. Ebirungo man ebijigo ker maeni ceke, man en kende re m’ebicungo mi nja, 45 tap calu m’ineno kidi utuk kud iwi got ma jutuge ku cing’ ungo, man erungo i cuma, i mola, i ulobo, i mola ma tar, man i mola ma kwar. Mungu ma Dwong’ uketho ubimo ung’ey gin ma bitimere i nindo m’ubino. Lek maeni tie lemandha man korothere de tie gin ma jugeno.”
46 I ng’eye ubimo Nebukadnezar upodho arieba wang’e i ng’om i wang’ Daniel man ewore. Bende eng’olo nia jumii ire giramiya man juwang’ udok ma ng’wice ng’ar ire. 47 Ubimo uwacu ni Daniel kumae: “Andhandha Mungu mwu tie Mungu mi mungu man Rwoth mi jubim man Jatuc the lembamung’a, pilembe wubino ku copo mi tuco the lembamung’a maeni.” 48 I ng’eye ubimo umedo dito pa Daniel man emiyo ire giramiya dupa ma beco, man ekethe ni jabim iwi theng ng’om ceke mi Babeli man ekethe ni jadit mi judongo pa gavmenti ma neno wi jururieko ceke mi Babeli. 49 Man nikum kwac pa Daniel, ubimo uketho Cadrak, Mecak, man Abednego ginen wi theng ng’om mi Babeli, ento Daniel ubino timo i kal p’ubimo.
3 Ubimo Nebukadnezar uyiko ayi gin m’acwiya moko mi mola ma kwar, ma dongo pare ubino bot pier abusiel* man lac iye bot abusiel.* Eketho ecungo i pambu mi Dura i theng ng’om mi Babeli. 2 I ng’eye Ubimo Nebukadnezar uoro kwenda kara juwak judongo mi judongo, judongo pa gavmenti, jubim mi theng ng’om, jumii juk, jugwok lonyo, jupoklembe, bapolisi man judongo ceke mi theng ng’om nia gibin i thier mir ayi gin m’acwiya m’Ubimo Nebukadnezar uketho ucungo.
3 E judongo mi judongo, judongo pa gavmenti, jubim mi theng ng’om, jumii juk, jugwok lonyo, jupoklembe, bapolisi man judongo ceke mi theng ng’om gicokiri pi timo thier mir ayi gin m’acwiya m’Ubimo Nebukadnezar uketho ucungo. Man gicungo i wang’ ayi gin m’acwiya ma Nebukadnezar uketho ucungo. 4 Jatwong’lembe ukok ku dwande ma tek kumae: “Jung’olo iwu, Ee dhanu, thek man ungu mi dhok ma tung’ tung’, 5 nia kinde ma wubiwinjo dwand agwara, usegu, jamgoyo wer ma juthondhgi ma kwondgi tung’ tung’, adungu, usegu ma dit man jamgoyo wer mange ceke, wucikuru nipodho i ng’om man niworo* ayi gin m’acwiya mi mola ma kwar m’Ubimo Nebukadnezar uketho ucungo. 6 Ng’atu moko ci ma bipodho ngo i ng’om man ma biworo ngo, jubibole ndhu ndhu i majuka m’ubogere.” 7 Pieno kinde ma dhanu ceke giwinjo dwand agwara, usegu, jamgoyo wer ma juthondhgi ma kwondgi tung’ tung’, adungu man jamgoyo wer mange ceke, e dhanu ceke, thek man ungu mi dhok gipodho i ng’om man giworo ayi gin m’acwiya mi mola ma kwar m’Ubimo Nebukadnezar uketho ucungo.
8 I saa maeno jumoko m’i kind Jukaldayo gicoro man gikelo adote iwi* Juyahudi. 9 Giyero ni Ubimo Nebukadnezar kumae: “Ee ubimo, dong’ kwo nja. 10 Ee ubimo, ing’olo nia ng’atu moko ci m’uwinjo dwand agwara, usegu, jamgoyo wer ma juthondhgi ma kwondgi tung’ tung’, adungu, usegu ma dit man jamgoyo wer mange ceke, ucikere nipodho i ng’om man niworo ayi gin m’acwiya mi mola ma kwar; 11 man nia ng’atu moko ci m’upodho ngo i ng’om man m’uworo ngo, jucikiri nibole i majuka m’ubogere. 12 Ento Juyahudi moko nuti m’iketho ginen wi theng ng’om mi Babeli: Cadrak, Mecak man Abednego. Dhanu maeni gibewori ngo, Ee ubimo. Gibetimo ngo ni mungu peri, man gikwero niworo ayi gin m’acwiya mi mola ma kwar m’iketho ucungo.”
13 E kwinyo ma dit umaku Nebukadnezar man eng’olo nia jukel Cadrak, Mecak man Abednego. Pieno jugam juroyo dhanu maeno i wang’ ubimo. 14 Nebukadnezar upenjogi kumae: “Cadrak, Mecak man Abednego, nyo etie lemandha nia wubetimo ngo ni mungu para man wukwero niworo ayi gin m’acwiya mi mola ma kwar m’aketho ucungo? 15 Kawoni kinde ma wuwinjo dwand agwara, usegu, jamgoyo wer ma juthondhgi ma kwondgi tung’ tung’, adungu, usegu ma dit man jamgoyo wer mange ceke, tek wutie ayika nipodho i ng’om man niworo ayi gin m’acwiya m’ayiko, tie ber. Ento tek wukwero niwore, jubibolowu ndhu ndhu i majuka m’ubogere. Man mungu ma kani ma copo bodhowu kud i cinga?”
16 Cadrak, Mecak man Abednego gidwoko ni ubimo kumae: “Ee Nebukadnezar, wambe ku yeny mi dwoko iri wang’ lembe maeno. 17 Kadok jubolwa i majuka m’ubogere de, Mungu mwa ma wabetimo ire tie ku copo mi bodhowa kud i iye, Ee ubimo, man mi bodhowa kud i cingi. 18 Ento kadok ebodhowa ngo de, dong’ ing’ey, Ee ubimo, nia wabitimo ngo ni mungu peri, kadi wabiworo ngo ayi gin m’acwiya mi mola ma kwar m’iketho ucungo.”
19 E ng’eicwiny umaku Nebukadnezar lee i kum Cadrak, Mecak man Abednego, uketho wang’e ulokere udoko tung’ i kumgi, man eng’olo nia jupang majuka ubogere wang’ abiro nikadhu ma naka. 20 Eng’olo ni dhanu moko ma tek m’i kind juaskari pare nia gitwii Cadrak, Mecak man Abednego, man nia gibolgi i majuka m’ubogere.
21 Pieno jugam jutwiyo jumaco maeno saa ma nwang’u gikendo kanzu migi, bongu m’abola, sabu man kendi migi mange ceke, man jubologi i majuka m’ubogere. 22 Calu ma lembang’ola p’ubimo ubino tek akeca man juledho uka nikadhu mukero, lebmacne unego jumaco ma gibolo Cadrak, Mecak man Abednego i iye. 23 Ento jumaco adek maeni, niwacu Cadrak, Mecak man Abednego gipodho ma gitie atwiya i die majuka m’ubogere.
24 E lworo umaku Ubimo Nebukadnezar man eai pio pio malu man epenjo judongo pare ma dongo kumae: “Nyo watwiyo ngo dhanu adek re ma wabolo i maci?” Gidwoko ni ubimo kumae: “Eyo, Ee ubimo.” 25 Ewacu kumae: “Nen! abeneno dhanu ang’wen gibewotho ma gitie agonya i die mac, man gin moko mbe m’ubetimogi rac, man ng’atu mir ang’wende ubenen ve wod mungu.”
26 Nebukadnezar ugam ucoro i dhu od majuka m’ubogere man ewacu kumae: “Cadrak, Mecak man Abednego, wun ma wutie jutic pa Mungu ma Malu Ngbir, wuwok woko man wubin kae!” Cadrak, Mecak man Abednego gigam giwok kud i die mac. 27 Man judongo mi judongo, judongo pa gavmenti, jubim mi theng ng’om, man jutic ma dongo p’ubimo ma gicokiri keca gineno nia mac utimo ngo gin moko* i kum dhanu maeno; yuk wigi moko acel de mbe m’uwang’, ayi kanzu migi de ulokere ngo, man kadok ng’wic mac de ubino mbe i kumgi.
28 E Nebukadnezar uwacu kumae: “Pak ubed ni Mungu pa Cadrak, pa Mecak man p’Abednego, m’uoro malaika pare man ubodho jutic pare. Giketho genogen migi i iye man gitimo tung’ ku lembang’ola p’ubimo man gibino ayika nitho* kakare nitimo kunoke nirwo ni* mungu moko mange m’uweko Mungu migi kende. 29 Pieno abemiyo ng’ol ma nia dhanu moko ci, thek kunoke ungu mi dhok moko ma biyero gin moko i kum Mungu pa Cadrak, pa Mecak man p’Abednego, jucikiri nithumo wathkumgi man jucikiri nidwoko udi migi ni kabini mi dhanu ceke;* kum mungu moko mange mbe ma tie ku copo mi bodho ve Mungu maeni.”
30 I ng’eye ubimo udodo* Cadrak, Mecak man Abednego iwi theng ng’om mi Babeli.
4 “Niai kud i bang’ Ubimo Nebukadnezar ni dhanu ceke, thek man ungu mi dhok ma tung’ tung’ ma bedo i ng’om ceke: Dong’ kwiyocwiny mwu umedere lee! 2 Atie kud anyong’a nikoro iwu pi giranyutha man thangu ma Mungu ma Malu Ngbir utimo ira. 3 Giranyutha pare gi dongo mire maa man thangu m’etimo gi tek mire maa! Ker pare en e ker ma rondo ku rondo, man bimobim pare tie pi dhanu m’utuk cil i kum dhanu m’utuk.
4 “An a Nebukadnezar, abino kwo ma cwinya kwiyo i ot para man lembe ubino wotho ira miero i kal para. 5 Aleko lek moko m’unyayu lworo i iya. Kinde m’avuto iwi kavuto para, ayi gin m’acwiya man gin ma wok i wang’ m’aneno unyayu lworo i iya. 6 Pieno agam ang’olo nia juroy jururieko ceke mi Babeli i wang’a kara giketh ang’ey thelembe mi lekne.
7 “I saa nica ajoga, jutim thangu, Jukaldayo* man ju ma ewo lembe nikum nyikaluku gigam gimondo. Kinde m’akoro igi lekne, gibino mbe ku copo mi koro ira there. 8 Tokcenne Daniel umondo i wang’a, en ma nyinge Beltecazar calku nying’ mungu para, ma tipo mi mungu ma leng’ n’i iye; e akoro ire lekne:
9 “‘Ee Beltecazar jadit mir ajoga, ang’eyo ma ber nia tipo mi mungu ma leng’ n’i ii man nia lembamung’a moko mbe ma tek akeca iri. Dong’ kor ira gin ma wok i wang’ m’aneno i lek para man thelembene.
10 “‘I gin ma wok i wang’ m’aneno kinde m’abino iwi kavuto para, aneno yen moko ucungo i diere pa ng’om man edongo ma dit. 11 Yenne udongo man edoko tek, man lwithe utundo i polo, man ebino nen nitundo i ajiki mi ng’om ceke. 12 Ithe ubino leng’ man nyinge ubino lee, man ebed ecego cam ni dhanu ku ley ceke. Yedi mi lum gibed gisayu tipo i there, man winyo mi kor polo gibed gibedo i jange, man giracwiya ceke* ubed unwang’u cam i bang’e.
13 “‘Kinde m’abeneno gin ma wok i wang’ m’uwok i wang’a kud iwi kavuto para, aneno jakur ma en e ng’atu ma leng’ ubeloro kud i polo. 14 Ekok ma tek kumae: “Wung’ond yende, wutong’ jange, wuoy ithe man wulal nyinge! Dong’ yedi giring kud i there man winyo mi kor polo giring kud i jange. 15 Ento wuwek cudhone kud ulage i ng’om ma wutwiye ku jamtwic mi cuma man mi mola i kind lum mi ng’om. Dong’ thoi mi polo utobe man maka pare ubed karacelo ku yedi i kind lum mi ng’om. 16 Dong’ julok adundene kud ubed adunde dhanu, man jumii ire adunde yedi, man wek nindo abiro ukadh i wiye. 17 Maeni en e nikum cik mi jukur, man kwacne en e nikum wec mi jumaleng’ kara dhanu ma kwo ung’ey nia Ng’atu ma Malu Ngbir en e Ubimo i ker mi dhanu, man nia emiye ni ng’atu moko ci ma iye uyenyo, man eketho kadok ng’atu ma nok nisagu i kind dhanu i wiye.”
18 “‘Maeni tie lek ma an Ubimo Nebukadnezar aleko; dong’ kawoni in, Ee Beltecazar, kor there kum jururieko mange ceke mi ker para gimbe ku copo mi koro there ira. Ento in, itie ku copo mi koro there pilembe tipo mi mungu ma leng’ n’i ii.’
19 “I saa nino dhu Daniel ma nyinge Beltecazar uthwo kaw pi saa moko, man paru pare ucaku nyayu lworo i iye.
“Ubimo uyero kumae: ‘Ee Beltecazar, kud iwek lekne man korothere unyay lworo i ii.’
“Beltecazar udwoko kumae: ‘Ee rwoth para, timba lekne utimere i kum ju m’udegi, man korothere utimere i kum jukwor peri.
20 “‘Yen m’ineno m’udongo ma dit man m’udoko tek ma lwithe utundo i polo man m’ubino nen kud i ng’om zoo, 21 ma ithe ubino leng’, ma nyinge ubino bik man m’ubed umiyo cam ni dhanu ku ley ceke, ma yedi mi lum gibed gibedo i there man ma winyo mi kor polo gibed gibedo i jange, 22 en e in, Ee ubimo, pilembe idoko dwong’ man idoko tek, man dwong’ peri udongo man utundo i polo man bimobim peri utundo i ajiki mi ng’om.
23 “‘Man ubimo uneno jakur ma en e ng’atu ma leng’, ubeloro kud i polo m’ebeyero kumae: “Wung’ond yende man wunyothe, ento wuwek cudhone kud ulage i ng’om ma wutwiye ku jamtwic mi cuma man mi mola i kind lum mi ng’om. Dong’ thoi mi polo utobe man maka pare ubed karacelo ku yedi i kind lum mi ng’om nitundo ma nindo abiro ukadh i wiye.” 24 Maeni tie koro the lekne, Ee ubimo; etie cik pa Ng’atu ma Malu Ngbir m’ucikere nitimere i kum rwoth para ubimo. 25 Jubiriemi kud i kind dhanu, man kabedo peri bibedo karacelo ku yedi mi lum, man jubiketho icam lum calu thwoni dhieng’; thoi mi polo bitobi; bende nindo abiro bikadhu i wii, nitundo m’ibing’eyo nia Ng’atu ma Malu Ngbir tie Ubimo i ker mi dhanu man nia emiye ni ng’atu moko ci ma iye uyenyo.
26 “‘Re calu ma juyero nia juwek cudho yenne kud ulage, ker peri bidwogo i beng’i kendo i ng’ey m’ibing’eyo nia polo re m’ubebimo. 27 Pieno Ee ubimo, dong’ jol juk m’abemiyo iri. Lokiri cen kud i dubo peri m’itim ko lembe m’atira, man kud i kier peri m’inyuth ko kisa ni jucan. Saa moko nyo lonyo man kwiyocwiny peri bimedere asu.’”
28 Lembe maeni ceke utimere i kum Ubimo Nebukadnezar.
29 Dwi apar ario i ng’eye kinde m’ebino wotho iwi ot mi kal mi Babeli, 30 ubimo ubino yero kumae: “Nyo eni tie ngo Babeli ma dit ma an gira agiero ubed ni ot mi kal nikum kero para man tego para pi ninyutho dwong’ para ma dit?”
31 Kinde ma fodi ubimo ubeyero lembe maeno, dwal moko uloro kud i polo kumae: “Jubeyero iri, Ee Ubimo Nebukadnezar, ‘Ker uai cen kud i beng’i, 32 man juberiemi kud i kind dhanu. Kabedo peri bibedo karacelo ku yedi mi lum; jubiketho icam lum calu thwoni dhieng’, man nindo abiro bikadhu i wii nitundo m’ibing’eyo nia Ng’atu ma Malu Ngbir tie Ubimo i ker mi dhanu man nia emiye ni ng’atu moko ci ma iye uyenyo.’”
33 I saa maeno lembene ugam upong’o i kum Nebukadnezar. Jurieme kud i kind dhanu man ecaku camu lum tap calu thwoni dhieng’, man thoi mi polo utobo kume nitundo ma yuk wiye udongo ma boco calu yuk acur man lwete uwobo calu lwet winyo.
34 “I ajiki mi nindo maeno, an a Nebukadnezar ating’o wang’a malu i polo, man rieko para udwogo i bang’a; e apaku Ng’atu ma Malu Ngbir, man amiyo pak ku dwong’ ni Ng’atu ma kwo rondo ku rondo, pilembe bimobim pare en e bimobim ma bedo nja man ker pare en e pi dhanu m’utuk cil i kum dhanu m’utuk. 35 Dhanu ceke mi ng’om gitie gin moko ngo i wang’e, man etimo nimakere ku yeny pare gire i kind udul mony mi polo man i kind dhanu mi ng’om. Man ng’atu moko mbe ma copo cere* kadi ma copo yero ire kumae: ‘Itimo ang’o?’
36 “I nindo maeno rieko para udwogo i bang’a, man dwong’ mi ker para, yung para ku leng’o para udwogo i bang’a. Jutic para ma dongo man weg yung para giyenyo kakara kud ava, man judwoka kendo iwi ker para, man kadok dwong’ ma dit de umedere ira.
37 Kawoni an a Nebukadnezar abepaku, abedodo man abemiyo dwong’ ni Ubimo mi polo, pilembe tic pare ceke gin andha man yo pare gi pwe, man pilembe etie ku copo mi jwigo ju ma gibewotho ku ting’iri.”
5 Ubimo Belcazar uyiko foc ma dit ni dhanu elufu acel (1 000) m’i kind weg yung pare man ebino madhu pigulok i wang’gi. 2 Kinde ma pigulok uromo Belcazar, eng’olo nia jukel ajeni mi mola ma kwar man mi mola ma tar ma won ma Nebukadnezar ugam uyaku kud i hekalu i Yeruzalem, kara ubimo man weg yung pare ku mon pare m’araga man mon pare mange gimadh kud i igi. 3 E jukelo ajeni mi mola ma kwar ma juyaku kud i hekalu mi ot pa Mungu i Yeruzalem man ubimo ku weg yung pare, mon pare m’araga, ku mon pare mange gimadhu kud i igi. 4 Gimadhu pigulok man gipaku mungu mi mola ma kwar ku mi mola ma tar, mi mola, mi cuma, mi yen man mi kidi.
5 Ndhu ndhu nica nyig cing’ dhanu uwok man ucaku kiewo piny i kor ot mi kal p’ubimo, i wang’ tiend thala, man ubimo ubino neno dieng’ey cing’ne m’ubekiewo piny. 6 E ayi wang’ ubimo ulokere man paru pare unyayu lworo i iye, piere umiel man conge ucaku gudere i kindgi.
7 Ubimo ukok ma tek nia jucok dhu jutim thangu, Jukaldayo* man ju ma ewo lembe nikum nyikaluku. Ubimo uyero ni jururieko mi Babeli kumae: “Ng’atu ma tek usomo giragora maeni man ukoro ira thelembene jubironye ku bongu mi rangi m’uluga man jubiroyo tigo mi mola ma kwar i ng’ute, man ebibedo ng’atu mir adek i ker para.”
8 E jururieko p’ubimo ceke gimondo, ento gibino mbe ku copo mi somo giragorane kadi mi koro there ni ubimo. 9 Pieno lworo umaku Ubimo Belcazar lee mandha man ayi wang’e ulokere; man i weg yung pare uwang’ lii.
10 Kinde ma dhaker uwinjo wec p’ubimo man mi weg yung pare, emondo i ot mi foc. Eyero kumae: “Ee ubimo, kwo nja. Kud iwek paru peri unyay lworo i ii, kadi kud iwek ayi weng’i de ulokere. 11 Ng’atu moko* nuti i ker peri m’utie ku tipo mi mungu ma leng’. I nindo pa wuru junwang’u der ku ng’eyong’ec man rieko ma calu rieko mi mungu i iye. Ubimo Nebukadnezar ma wuru ukethe ni jadit mir ajoga, mi jutim thangu, mi Jukaldayo* man mi ju ma ewo lembe nikum nyikaluku; wuru utimo kumeni, Ee ubimo. 12 Kum Daniel m’ubimo ucaku nyinge Beltecazar ubino ku tipo ma wang’u ijo man ng’eyong’ec ku rieko mi koro the lek, mi koro the koy man mi gonyo lembe m’utudere.* Dong’ kawoni keth julwong’ Daniel, ebikoro iri thelembene.”
13 E jugam juroyo Daniel i wang’ ubimo. Ubimo upenjo Daniel kumae: “In re m’itie Daniel m’i kind ng’eca mi Yuda, ma vwa m’ubimo ukelo kud i Yuda? 14 Awinjo piri nia tipo mi mungu n’i ii man nia junwang’u der, ng’eyong’ec man rieko ma wang’u ijo i ii. 15 Jukelo jururieko man jutim thangu i wang’a pi nisomo giragora maeni man nikoro thelembene ira, ento gituc ungo nikoro thelembe mi lemkwendane. 16 Ento awinjo piri nia itie ku copo mi koro thelembe man mi gonyo lembe m’utudere.* Dong’ tek isomo giragora maeni man ikoro thelembene ira, jubironyi ku bongu mi rangi m’uluga, jubiketho tigo mi mola ma kwar i ng’uti, man ibidoko ng’atu mir adege i ker para.”
17 Daniel udwoko ni ubimo kumae: “Wek giramiya peri ubed iri giri man mii giramiya peri ni jumange. Enre abisomo giragorane ni ubimo man abikoro there ire. 18 Ento in, Ee ubimo, Mungu ma Malu Ngbir umiyo ker, dito, yung ku dwong’ ni Nebukadnezar ma wuru. 19 Nikum dito m’emiyo ire, dhanu ceke, thek man ungu ma tung’ tung’ mi dhok kumgi ubed umiel ku lworo i wang’e. Ng’atu moko ci m’emito enege kunoke eweke ebedo kwo, man ng’atu moko ci m’emito edode kunoke ejwige. 20 Ento kinde ma kuhaya umondo i adundene man cwinye udoko nwang’* uketho etimo ku rikini, julore kud iwi komker mi ker pare, man jukabu dwong’ pare cen kud i bang’e. 21 Jurieme cen kud i kind dhanu man juketho adundene udoko calu pa yedi, man kabedo pare ubino karacelo ku kana mi lum. Juketho ecamu lum calu thwoni dhieng’ man kume utop ku thoi mi polo nitundo m’eng’eyo nia Mungu ma Malu Ngbir tie Ubimo i ker mi dhanu, man eketho ng’atu moko ci ma iye uyenyo i wiye.
22 “Ento in, Belcazar ma wode, ijwigo ngo adundeni, kadok nwang’u ing’eyo lembe maeni ceke. 23 Re ilund idodiri giri i dhu Rwoth mi polo, man iketho jukelo ajeni mi ot pare. I ng’eye in karacelo ku weg yung peri, mon m’araga peri man mon peri mange, wumadhu i igi man wupaku mungu mi mola ma tar ku mi mola ma kwar, mi mola, mi cuma, mi yen man mi kidi, ma gitie mungu ma gineno gin moko ngo, ma giwinjo gin moko ngo man ging’eyo gin moko de ngo. Ento imiyo ngo dwong’ ni Mungu ma yuyo peri ku yo peri ceke n’i cinge. 24 Pieno eoro cing’ maeno man cing’ne ugoro lembuno. 25 Gin m’ugorerene ni e: MENE, MENE, TEKEL man PARSIN.
26 “Thelembe mi wecne ni e: MENE, Mungu ukwanu nindo mi ker peri man etere i ajikine.
27 “TEKEL, jupimi i kilo man junwang’u nia irem.
28 “PERES, jupoko i ker peri man jumiye ni Jumedi ku Jupersi.”
29 I ng’eye Belcazar umiyo ng’ol, e juronyo Daniel ku kendi mi rangi m’uluga man juketho tigo mi mola ma kwar i ng’ute; man jutwong’o pire nia ebidoko jabim mir adek i ker.
30 I diewor ma rom eca junego Belcazar m’ubimo ma Jakaldayo. 31 Man Dario ma Jamedi udoko ubimo; ebino ku oro kago pier abusiel wi ario.
6 Egam enen ber i wang’ Dario niketho judongo mi judongo dak acel pier ario iwi ker pare ceke. 2 Eketho jutic ma dongo adek i wigi, acel m’i kindgi ubino Daniel, man judongo mi judongo gibed gidwoko igi rapor kara piny p’ubimo moko kud unyothere. 3 Nwang’u Daniel uloyo jutic ma dongo mange man judongo mi judongo, kum tipo moko ma wang’u ijo ubino i iye man ubimo ubino maru edode iwi ker ceke.
4 I saa maeno jutic ma dongo man judongo mi judongo gibino sayu thelembe moko ma gicopo kelo ko adote iwi Daniel i lembe m’uneno ker, ento ginwang’u ngo thelembe moko ma gicopo kelo adote i iye kadi gin moko ma rac, pilembe ebino ng’atu ma jugeno man wilwic kadi lembe moko ma rac de ubino mbe i iye. 5 Dhanu maeno gigam giyero kumae: “Wabinwang’u ngo thelembe moko acel de i kum Daniel eni ma wadote pire, ndhu tek wasayu lembene i cik pa Mungu pare.”
6 E jutic ma dongo maeni man judongo mi judongo gibino i ungu i bang’ ubimo man giwacu ire kumae: “Ee Ubimo Dario, kwo nja. 7 Jutic ma dongo ceke, judongo pa gavmenti, judongo mi judongo, jumii juk p’ubimo, man jubim mi theng ng’om giporo thelembe karacelo pi niketho cik moko man pi nikwero lembe nia pi nindo pier adek, ng’atu moko ci m’urwo ni mungu moko kunoke ni ng’atu moko m’uweko in, Ee ubimo, jucikiri nibole i odumvor. 8 Kawoni, Ee ubimo, dong’ keth cik man keth ayi i kume kara kud elokere nimakere ku cik mi Jumedi man mi Jupersi ma lokere ngo.”
9 E Ubimo Dario uketho cinge i the cik man i the lembe ma jukwero.
10 Ento ndhu ndhu kinde ma Daniel ung’eyo nia juketho cing’ i the cikne, edok i ot pare ma madhirisa mi kusika ma yo malune ubino ayaba yor i bang’ Yeruzalem. Man wang’ adek kubang’ nindo, ebed erumo conge man ekwayu Mungu pare man emiyo ire pak, tap calu m’ebed etimo nzii yor i wang’ lembe maeni. 11 I saa nino, dhanu maeno gikakiri i ot man ginwang’u Daniel uberwo man ubekwayu Mungu pare unyuth ire bero.
12 E gicoro i bang’ ubimo man gipoyo wiye i kum lembe m’eng’olo, giwacu kumae: “Nyo iketho ngo cingi i the cik moko m’uyero nia pi nindo pier adek, ng’atu moko ci m’urwo ni mungu moko kunoke ni ng’atu moko m’uweko iri, Ee ubimo, jucikiri nibole i odumvori?” Ubimo udwoko kumae: “Lembene ukethere kumeno nimakere ku cik mi Jumedi man mi Jupersi ma lokere ngo.” 13 E ndhu ndhu giwacu ni ubimo kumae: “Daniel ma tie ng’atu acel m’i kind ng’eca m’uai i Yuda udieng’ ungo kudi, Ee ubimo, kadi ebeworo de ngo cik m’iketho cingi i there, ento eberwo wang’ adek kubang’ nindo.” 14 Ndhu ndhu kinde m’ubimo uwinjo lembe maeni, can umake lee, man eii niparu pi yo m’ecopo bodho ko Daniel; man nitundo ma ceng’ umwony etimo kero lee pi nibodhe. 15 Tokcenne dhanu maeno gimondo i ungu i bang’ ubimo man giwacu ire kumae: “Ee ubimo, ng’ey nia cik mi Jumedi man mi Jupersi tie nia lembe moko ci m’ubimo ukwero kunoke cik moko ci m’eketho copo lokere ngo.”
16 E ubimo umiyo ng’ol man gicidho ku Daniel, man gibole i odumvor. Ubimo uwacu ni Daniel kumae: “Mungu peri m’ibetimo ire thiri thiri bibodhi.” 17 I ng’eye jukelo kidi man jukethe i dhu vur, man ubimo uketho ayi i kume ku lagith pare mi ketho ayi man ku lagith mi ketho ayi mi weg yung pare, kara lembe moko ci m’uneno Daniel kud ulokere.
18 I ng’eye ubimo udok i kal pare. Etimo diewor traka m’ebekwiro cam man ekwero galuwang’* moko ci man nindo ulal kud i wang’e.* 19 Tokcenne i dhu mombwa, ubimo uai malu man ecidho pio pio i bang’ odumvor. 20 Kinde m’ebecoro i bang’ vurne, elwong’o Daniel ku dwal mi can. Ubimo upenjo Daniel kumae: “Ee Daniel, jatic pa Mungu ma kwo, nyo Mungu peri m’ibetimo ire thiri thiri utuc nibodhi ni umvori?” 21 E ndhu ndhu Daniel uwacu ni ubimo kumae: “Ee ubimo, kwo nja. 22 Mungu para uoro malaika pare man emiyo dhug umvor, e gitima rac ungo, pilembe junwang’u ngo kosa i iya i wang’e; kadi iri de atimo ngo gin moko ma rac, Ee ubimo.”
23 Anyong’a ugam unego ubimo lee, man eng’olo nia juwodh Daniel kud i vur. Kinde ma juwodho Daniel kud i vur, unwang’ere nia gin moko acel de mbe m’utime rac, pilembe egam egeno Mungu pare.
24 I ng’eye ubimo umiyo ng’ol man jukelo dhanu ma gikelo adote iwi Daniel, man jubologi i odumvor karacelo ku wotgi man mon migi. Ma fodi gitundo de ngo i the vur ci, umvor uumiri i wigi man urungo i cogogi ceke.
25 Ubimo Dario ugam ukiewo ni dhanu ceke, thek, man ungu mi dhok ma gibedo iwi ng’om kumae: “Dong’ kwiyocwiny mwu usagere asaga! 26 Abewodho cik ma nia i ng’om ceke m’abebimo wiye, kum dhanu ucikere nimiel ku lworo i wang’ Mungu pa Daniel. Pilembe etie Mungu ma kwo man ebedo rondo ku rondo. Ker pare binyothere ki ngo man bimobim pare bibedo nja ku nja. 27 Ebodho, elaru man etimo giranyutha man thangu i polo man iwi ng’om, kum ebodho Daniel kud i the lwet umvor.”
28 E lembe uwotho ma ber ni Daniel i the ker pa Dario man i the ker pa Kuro* ma Japersi.
7 I oro ma kwong’a p’Ubimo Belcazar mi Babeli, Daniel uleko lek moko man eneno gin ma wok i wang’ kinde m’ebino iwi kavuto pare. I ng’eye ekiewo lekne; ekiewo lembe m’utimerene ceke. 2 Daniel uwacu kumae:
“Abino neno i gin ma wok i wang’ i saa mi diewor, man nen! yamu ang’wen m’i kor polo ubino koto ma tek mandha iwi nam ma lac. 3 Man yedi ang’wen ma dongo giwok kud i namne, ma man ukoc ku ma kucelo.
4 “Yedine ma kwong’a ubino calu umvor man vombe ubino vomb acur. Aneno nitundo ma jung’ondo vombene cen, man juting’e kud iwi ng’om man juketho ecungo iwi tiende ario calu dhanu, e jumiyo ire adunde dhanu.
5 “Man nen! yedi mange mir arionde ubino calu urudi. Ecungo iwi ng’ete acel, man welng’et adek ubino i dhoge i kind lake; man juwacu ire kumae: ‘Ai malu, cam ring’o lee.’
6 “I ng’ey lembe maeni amedara nineno man nen! yedi mange m’ubino calu ng’uu, ento vombe ang’wen ubino i die ng’eye calu vomb winyo. Man yedine wiye ubino ang’wen, man jumiyo ire dito pi nibimo.
7 “I ng’ey maeni amedara nineno i gin ma wok i wang’ mi diewor, man aneno yedi mir ang’wende ma nyayu lworo man ndiri man ebino tek nikadhu mukero, man ebino ku lake ma dongo mi cuma. Ebino mvoro piny man erungo igi, man m’udong’ enyono ku tiende. Ekoc bor ku yedi mange ceke m’ular uwok i wang’e, man ebino ku tunge apar. 8 Kinde m’aketho wiya i kum tunge, nen! tunge mange ma nyanok utwii kud i kindgi, man tunge adek m’i kind tunge ma kwong’a ufudhere kud i wang’e. Man nen! tunge maenone ubino ku wang’e calu wang’ dhanu man dhoge m’ubeweco ku kuhaya.*
9 “Amedara nineno nitundo ma juketho komker kakagi man Jadit mi Nindo ubedo. Bongu pare ubino tar calu pei man yuk wiye ubino tar calu yuk urombo. Komker pare ubino lebmac; tiend komkerne ubino mac m’uwang’u piny. 10 Kulo mi mac ubino wok man ubino mol niai kud i wang’e. Elufu wang’ elufu gibino mediri nitimo ire, man elufu apar wang’ elufu apar gicungo i wang’e. Kesi ugam ucaku man juyabu buku.
11 “Amedara nineno i saa maeno nikum woy mi wec mi kuhaya* ma tung yedine ubino yero; aneno nitundo ma junego yedine man junyotho avuje man jumiye kara juwang’e ku mac. 12 Ento pi yedine mange, jukabu bimobim migi cen, man jumedo kwo migi pi saa man pi nindo m’ukethere.
13 “Amedara nineno i gin ma wok i wang’ mi diewor, man nen! ng’atu moko ma calu wod dhanu ubebino karacelo kud afuru mi polo, man enwang’u kaka mi coro i vut Jadit mi Nindo man jukele ceng’ini i wang’ Ng’atu maeno. 14 Man jumiyo ire bimobim, yung, man ker, kara dhanu, thek, man ungu mi dhok ceke gitim ire. Bimobim pare tie bimobim ma rondo ku rondo ma bikadhu ngo, man ker pare binyothere ngo.
15 “Ento an a Daniel, adieng’a umondo i iya lee pilembe gin ma wok i wang’ m’anenone unyayu lworo i iya. 16 Acoro i bang’ ng’atu acel m’i kind ju ma gicungo keca pi nipenje ekor ira thelembe ma tap mi gin maeni. Pieno edwoko ira lembe man eketho ang’eyo thelembe mi gin maeni.
17 “‘Yedi ma dongo maeni ma wendgi tie ang’wen gitie jubim ang’wen ma gibiwok kud i ng’om. 18 Ento jumaleng’ pa Ng’atu ma Malu Ngbir gibinwang’u ker, man kerne bibedo migi nja ku nja, eyo, rondo ku rondo.’
19 “I ng’eye amito akeang’ey lembe lee iwi yedi mir ang’wende m’ukoc ku mange ceke; ebino nyayu lworo ma yerere ngo, lake ubino mi cuma man lwete ubino mi mola, man ebino mvoro piny man erungo igi man m’udong’ enyono ku tiende; 20 man amito ang’ey bende lembe iwi tunge apar m’ubino i wiye man iwi tunge mange m’utwii ma tunge adek upodho i wang’e, tunge m’utie ku wang’e man ma dhoge ubeweco ku kuhaya* man m’ubino nen dit nisagu mange.
21 “Amedara nineno kinde ma tung maeno ukiedo lwiny i dhu jumaleng’ man eloyogi, 22 nitundo ma Jadit mi Nindo ubino man jupoko lembe ber ni jumaleng’ pa Ng’atu ma Malu Ngbir, man saa m’ukethere uromo ma jumaleng’ ginwang’u iye ker.
23 “Ewacu kumae: ‘Yedi mir ang’wen ubenyutho ker mir ang’wen ma biwok iwi ng’om. Ebibedo tung’ ku ker mange ceke, man ebimvoro ng’om zoo man ebinyone piny man ebirungo iye. 24 Tunge apar ubenyutho nia jubim apar biwok kud i bimobim maeno, man acel mange bidok wok yor i ng’eygi, man ebibedo tung’ ku ju ma kwong’a, man ebinyayu lewic iwi jubim adek. 25 Ebiweco rac i kum Ng’atu ma Malu Ngbir man ebimedere nisendo jumaleng’ pa Ng’atu ma Malu Ngbir. Ebisayu niwilo nindo man cik, man jubimiyo jumaleng’ i cinge pi nindo acel, pi nindo ario, man pi nusu nindo.* 26 Ento Kesi ucaku man gimaye ku bimobim pare, kara judare man junyothe ceke.
27 “‘Man ker man bimobim man dwong’ mi ker ceke ma n’i the polo, jumiyogi ni dhanu ma leng’ pa Ng’atu ma Malu Ngbir. Ker migi tie ker ma rondo ku rondo man bimobim ceke bitimo igi man biworogi.’
28 “Maeni tie ajiki mi lembe. Ento an a Daniel, paru para unyayu lworo lee i iya uketho ayina ulokere, ento agwoko lembene zoo i adundena.”
8 I oro mir adege mi camuker p’Ubimo Belcazar, gin ma wok i wang’ moko uwok ira, an a Daniel, i ng’ey m’ular uwok ira i wang’e. 2 Aneno gin ma wok i wang’ne, man kinde m’abino nene, nwang’u an’i Cucan* ma ot ma tek* ma nwang’ere i theng ng’om mir Elam; aneno gin ma wok i wang’ne man abino i dhu kulo Ulai. 3 Kinde m’ating’o wang’a malu, nen! nyog urombo moko ucungo i dhu kulo man ebino ku tunge ario. Tunge arione gibino ma boco, ento acel ubino bor nisagu ma kucelo, man ma borne udok utwii i ng’eye. 4 Aneno nyog urombone ubino gudo piny yo reto, yo malu man yo piny; man yedi moko mbe m’ucungo i wang’e, man ng’atu moko mbe m’ubino ku copo mi bodho gin moko kud i the cinge. Etimo gin ma iye uyenyo man ebino yungere gire.
5 Kinde m’abino neno, nen! nyog diel moko uai yo reto* ukadhu kud i wang’ ng’om zoo ma tiende ubemulo ngo ng’om. Man nyog dielne ubino ku tunge acel m’unen kamaleng’ i kind wang’e. 6 Ebino cidho i bang’ nyog urombo ma tunge ario, m’alar aneno ucungo i dhu kulo; ebino ringo i bang’e ku kwinyo ma lake tek.
7 Aneno ebecoro i kum nyog urombone m’epong’ ku kwinyo ma dit i kume. Egudo nyog urombone man eturo tunge ario man nyog urombone ubino mbe ku tego mi cungo i wang’e. Eredho nyog urombone i ng’om man enyono iye, man ng’atu moko mbe m’ubino ku copo mi bodho nyog urombone kud i the cinge.
8 I ng’eye, nyog dielne uyungere gire nikadhu mukero, ento ndhu ndhu kinde m’edoko tek, tunge ma ditne utur; i ng’eye tunge ang’wen m’unen kamaleng’ ucungo kakar acelne yor i gund yamu ang’wen mi polo.
9 Tung acel mange ma nok uwok kud i tung acel m’i kindgi, man edongo edoko ma dit yo piny, yo nyangu,* man yor i bang’ Ng’om ma leng’. 10 Edongo lee akeca uketho etundo kadok i bang’ udul askari mi polo, man eketho udul askarine moko man nyikaluku moko gipodho iwi ng’om, man enyono igi. 11 Eyungere gire i dhu Jadit ma wijo mir udul askarine, man jukabu lam mi saa ceke cen kud i bang’e, man jurwombo kaka mir hekalu m’egam eketho. 12 Man nikum kier, jumiyo udul mony acel karacelo ku lam mi saa ceke; man emedere nibolo lemandha i ng’om, man etimo gin ma iye uyenyo man lembe uwotho ire miero.
13 Man awinjo ng’atu ma leng’ moko ubeweco, man ng’atu ma leng’ mange upenjo ng’atu m’ubeweco kumae: “Gin ma wok i wang’ mi lam mi saa ceke, man dubo ma kelo nyoth man m’uketho jubenyono kabedo ma leng’ man udul askari bimedere nitundo awene?” 14 E ewacu ira kumae: “Nitundo uthieno man kugweno elufu ario dak adek (2 300), man andhandha jubidwoko kabedo ma leng’ i ayi m’ukwayu ebed i iye.”
15 Kinde ma an a Daniel abino neno gin ma wok i wang’ne man abeyenyo ninyang’ i iye, rek kumeni aneno ng’atu moko ucungo i wang’a m’ubino nen ve nico. 16 E awinjo dwand nico moko i die Ulai, man ekok kumae: “Gabriel, keth ng’atuno unyang’ i gin m’ebeneno.” 17 Pieno ecoro ceng’ini kaka ma nwang’u acungo i iye, ento kinde m’etundo lworo umaka lee, uketho apodho arieba wang’a i ng’om. Ewacu ira kumae: “Ee wod dhanu, nyang’ nia gin ma wok i wang’ne tie pi nindo mi kajik.” 18 Ento kinde m’ebino weco kuda, apodho arieba wang’a i ng’om man anindo tup. E emulo kuma man eketho acungo kaka ma nwang’u alar acungo i iye. 19 I ng’eye, ewacu kumae: “Abeketho ing’ey gin ma bitimere i nindo ma tokcen mi ng’eicwiny ma lake tek, pilembe etie pi nindo m’ukethere mi kajik.
20 “Nyog urombo ma tunge ario m’ineno ubenyutho jubim mi Medi man mi Persi. 21 Nyog diel ma kume jumuzuga ubenyutho ubimo mi Giriki, man tunge ma dit m’ubino i kind wang’e ubenyutho ubimone ma kwong’a. 22 Ento tunge m’utur m’uketho mange ang’wen ucungo kakare ubenyutho bimobim ang’wen ma bicungo niai kud i thek pare, ento gibibedo mbe ku tego ma calu pare.
23 “Man i ajiki mi bimobim migi, kinde ma jutimrac gibitimo nitundo i ajiki,* ubimo moko ma wang’e col ma nyang’ i wec ma nyang’ i there tek* biwok. 24 Tego pare bidoko dit, ento nikadhu kud i kero pare gire ngo. Ebikelo nyoth i ayi ma wang’u ijo,* man lembe bibedo ire miero man ebitimo lembe ku rieko. Ebikelo nyoth iwi ju ma tek, man iwi dhanu ma gitie jumaleng’. 25 Man nikum rieko pare ma rac, ebitiyo ku ndra kara lembe uwoth ire miero; man ebiyungere i adundene gire; man i saa ma jubekwo ku bedomoth* ebikelo nyoth iwi dhanu dupa. Ebiai kadok i dhu Jadit ma wijo mi judongo ma wijo, ento jubirunge ma cing’ dhanu birunge en ungo.
26 “Gin ma juyero i gin ma wok i wang’ne iwi uthieno man iwi kugweno tie lemandha, enre icikiri nigwoko gin ma wok i wang’ne ni amung’, pilembe ebenyutho gin ma bitimere i nindo ma bor.”*
27 Ento an a Daniel, agam aol man atwoyo pi nindo moko. I ng’eye aai malu man atimo tic p’ubimo; ento kuma utho nding’ nikum gin m’anenone, man ng’atu moko mbe m’ubino ku copo mi nyang’ i iye.
9 I oro mi kwong’o pa Dario ma wod Ahasuero, ma nyakwar Jumedi ma juketho ni ubimo iwi ker mi Jukaldayo, 2 i oro ma kwong’a mi camuker pare, an a Daniel anyang’ nikadhu kud i buku,* pi wend oro ma Yehova unyutho i lembe m’eyero ni jabila Yeremia nia Yeruzalem bidong’ ni uvuru pi oro pier abiro. 3 E aloko wang’a i bang’ Yehova Mungu mandha man akwaye i rwo karacelo ku kwirocam, akendo kendi mi saki man awiro vuru i kuma. 4 Arwo i bang’ Yehova Mungu para man atuco dubo awacu kumae:
“Ee Yehova Mungu mandha, in m’i Ng’atu ma dwong’ man ma ng’oyo ndiri, ma woro lembariba pare man ma nyutho mer ma lokere ngo ni ju ma gimare man ma gibeworo lembang’ola pare. 5 Wadubo, watimo kosa, watimo lembe ma rac man wajai; man wakier kud i kum lembang’ola peri man lembapoka peri. 6 Wawinjo ngo jutic peri ma gi jubila ma giweco i nyingi ni jubim mwa, ni judongo ma wijo mwa, ni kwaruwa, man ni dhanu ceke mi ng’om. 7 Ee Yehova, bedopwe en e peri, ento iwa tie lewic* calu ma lembene tie ko tin eni, ni dhanu mi Yuda, ni jurubedo mi Yeruzalem, man ni Israel ceke, ju ma gini ceng’ini man ma ni bor i ng’om ceke m’ilalugi i iye pilembe gigwoko ngo bedoleng’ migi iri.
8 “Ee Yehova, lewic* utie iwa, ni jubim mwa, ni judongo ma wijo mwa, man ni kwaruwa, pilembe wadubo iri. 9 Kisa man weko dubo en e pa Yehova Mungu mwa, kum wajai ire. 10 Waworo ngo dwendi, Ee Yehova Mungu mwa, niwacu walubo ngo cik m’iketho iwa nikadhu kud i bang’ jutic peri ma gi jubila. 11 Israel ceke ukadhu kud iwi Cik peri, man gilokiri cen ma giworo ko ngo dwendi, uketho ikonjo alam man kwong’ i wiwa ma jukiewo pigi i Cik pa Musa ma jatic pa Mungu mandha, kum wadubo iri. 12 Ipong’o lembe m’iyero i kumwa man i kum jubim mwa ma gibimo wiwa,* m’ikelo ko can ma dit i wiwa; gin moko mbe m’utimere i the ceng’ zoo calu gin m’utimere i Yeruzalem. 13 Tap calu ma jukiewo i Cik pa Musa, can maeni ceke utundo i wiwa, re asu wakwayu ngo nia wanwang’ bero peri Yehova Mungu mwa ma walokara ko cen kud i kosa mwa man ma wanyuth ko rieko i lemandha* peri.
14 “E Yehova ubedo ku wang’e i kum tic mwa man ekelo nyoth i wiwa, kum Yehova Mungu mwa en e pwe i tic ceke m’etimo; re asu waworo ngo dwande.
15 “Kawoni, Ee Yehova Mungu mwa, in m’i Ng’atu m’iwodho dhanu peri kud i ng’om mi Misiri ku cingi ma tek man iketho nyingi ung’eyere nitundo tin, wadubo man watimo lembe ma rac. 16 Ee Yehova, nimakere ku tic mi bedopwe peri ceke, akweyi, wek ng’eicwiny man kwinyo peri ulokere cen kud iwi Yeruzalem m’adhura peri, got ma leng’ peri; kum nikum dubo mwa man kosa pa kwaruwa, Yeruzalem ku dhanu peri gidoko ni jamcac ni dhanu ceke m’utwodowa. 17 Man kawoni, Ee Mungu mwa, winj rwo pa jatic peri man kwac pare, keth weng’i urieny iwi hekalu peri m’udong’ ni uvuru, pi nyingi giri, Ee Yehova. 18 Cik ithi, Ee Mungu para, man winji! Yab weng’i man nen kite m’adhura mwa ma nyingi ulwong’ere i kume udong’ ko ni uvuru; kum wabekweyi ngo nikum tic mwa mi bedopwe, ento pi kisa peri ma dit. 19 Ee Yehova, winji. Ee Yehova, tim kisa. Ee Yehova, winjwa man tim! Kud igal pi nyingi giri, Ee Mungu para, kum nyingi buu ulwong’ere i kum adhura peri man i kum dhanu peri.”
20 Kinde ma fodi abino weco man aberwo, abetuco dubo para man dubo mi dhanu para Israel, man abekwayu kwac pi ninwang’u bero i wang’ Yehova Mungu para pi got ma leng’ pa Mungu para, 21 eyo, kinde m’abino weco i rwo, Gabriel ma tie ng’atu m’alar aneno i gin ma wok i wang’ ubino i bang’a kinde m’aol lee mandha, ebino i kum saa mi giramiya m’athiera mir uthieno. 22 Man emiyo ira nyang’ i lembe, ewacu kumae:
“Ee Daniel, kawoni abino kara amii iri rieko man nyang’ i lembe. 23 Kinde m’icaku kwac peri, wec utundo i bang’a, man abino kara adwok iri lembene, pilembe itie ng’atu moko ma pire tek lee.* Dong’ keth wii i kum lembe maeni man nyang’ i gin ma wok i wang’ne.
24 Yenga* tie pier abiro ma judaru ketho pi dhanu peri man pir adhura peri ma leng’, pi nidaru kier, pi nidaru dubo, pi nitimo adunya pi kosa, pi nikelo bedopwe ma rondo ku rondo, pi niketho ayi i kum gin ma wok i wang’ man lembila,* man pi niwiro Kamaleng’ mi Kamaleng’.* 25 Ukwayu ing’ey man inyang’ nia niai ma lembe biwok pi nidwoko Yeruzalem kakare man nigiere kendo nitundo i kum Masiya* ma Jatela, bibedo yenga abiro man bende yenga pier abusiel wi ario. Jubidwoke kakare man jubigiere kendo ku lela ma lac man ora, ento i saa mi can.
26 “Man i ng’ey yenga pier abusiel wi ario maeno, jubikabu* Masiya m’umbe gin moko ire gire.
“Man dhanu pa jatela moko m’ubebino gibinyotho adhura man kabedo ma leng’. Man ajikine bibedo nikum pii m’upong’. Man lwiny bibedo nuti nitundo i ajiki; yub ma jumaku tie nikelo nyoth.
27 Man ebigwoko lembariba asu pi dhanu dupa pi yenga acel; man i diere mi yengane, ebiketho lam man giramiya m’athiera bijik.
“Man ng’atu ma kelo nyoth bibedo iwi vomb piny ma judagu; man nitundo i nyoth, jubikonjo yub ma jumaku bende iwi ng’atu ma junyotho.”
10 I oro mir adege p’Ubimo Kuro* mi Persi, jumiyo lembanyutha moko ni Daniel ma jubed julwong’e ku nyinge ma Beltecazar; man rwonglembene ubino lemandha, man ebino koro pi dhaw ma dit. E enyang’ i rwonglembene man jumiyo ire nyang’ i lembe iwi gin m’eneno.
2 I nindo maeno an a Daniel, abedo ku wak pi yenga adek zoo. 3 Acamu ngo cam ma giero kum man ring’o kadi pigulok de umondo ngo i dhoga, man awiro ngo mo i kuma pi yenga adek zoo. 4 I nindo mi pier ario wi ang’wende mi dwi ma kwong’a, kinde m’abino i dhu kulo ma dit, niwacu Tigre,* 5 ating’o wang’a malu man aneno ng’atu moko m’ukendo bongu ma nwang’ man mukaba mi mola ma kwar mir Ufaz n’i piere. 6 Kume ubino calu kidi ma krizolith,* wang’e ubino mil calu lukoth, tongili wang’e ubino calu ridhro m’ubeliel, bote ku tiende ubino nen calu mola ma jurudo, man dwande kinde m’ebeweco ubino calu dwal mir udul. 7 An a Daniel kende re m’aneno gin ma wok i wang’ne, dhanu ma gibino karacelo kuda gineno ngo gin ma wok i wang’ maeno. Ento mielkum ma dit umakugi, e giringo cen man gicidh gipondo.
8 E adong’ kenda, man kinde m’aneno gin ma wok i wang’ ma dit maeno, tego moko mbe m’udong’ i iya man wang’a lokere udoko foo, man tego para ceke uthum. 9 I ng’eye awinjo dwande ebeweco; ento kinde m’awinjo ebeweco, apodho arieba wang’a i ng’om man anindo tup. 10 Ento cing’ moko umulo kuma man uketho aai malu iwi cinga man iwi conga. 11 E eyero ira kumae:
“Ee Daniel, in m’i ng’atu ma pire tek lee,* keth wii cuu i kum lembe m’abeciyero iri e. Kawoni ai malu, kum juora i beng’i.”
Kinde m’eyero ira lembe maeni, aai malu ma kuma ubemiel.
12 I ng’eye, eyero ira kumae: “Lworo kud unegi, Ee Daniel, wec peri uwinjere niai i nindo ma kwong’a m’imiyo adundeni pi ninyang’ i lembe man pi nijwigiri giri i wang’ Mungu peri, e abino pi lembe peri. 13 Ento jadit ma wijo mi ker mi Persi ucungo i wang’a pi nicera pi nindo pier ario wi acel. E Mikael* ma tie acel m’i kind judongo ma wijo ma pigi tek* ubin ukonya; man adong’ keca i ng’et jubim mi Persi. 14 Abino pi niketho inyang’ i gin ma bitundo iwi dhanu peri i dong nindo mir ajiki, pilembe etie gin ma wok i wang’ pi nindo ma fodi bibino abina.”
15 Kinde m’eyero ira lembe maeno, akulo wiya i ng’om man abedo ling’. 16 E ng’atu moko m’ubino nen ve dhanu umulo dend dhoga, man ayabu dhoga man awacu ni ng’atu m’ucungo i wang’a kumae: “Rwoth para, kuma ubemiel lee dit pi gin ma wok i wang’ne man tego thum i kuma. 17 Dong’ jatic pa rwoth para copo weco i bang’ rwoth para nenedi? Kum kawoni tego mbe i kuma, man yuyo moko de mbe m’udong’ i iya.”
18 Ng’atu m’ubino nen ve dhanune umulo kuma kendo man emiyo tego i kuma. 19 I ng’eye, eyero kumae: “Lworo kud unegi, Ee in m’i ng’atu ma pire tek lee.* Bed ku kwiyocwiny, bed tek, eyo, bed tek.” Kinde m’ebeweco kuda, tego udwogo i kuma man awacu kumae: “Weci rwoth para, kum imiyo tego i kuma.”
20 I ng’eye ewacu kumae: “Nyo ing’eyo nia pirang’o abino i beng’i? Kawoni abidok nikiedo ku jadit ma wijo mi Persi. Kinde m’aai, jadit ma wijo mi Giriki bibino. 21 Ento abikoro iri lembe m’ugorere i buku mi lemandha. Ng’atu moko mbe m’ubediko cinge ma tek kuda i lembe nini, ndhu Mikael ma jadit ma wijo mwu kende.
11 “Ento an, i oro ma kwong’a pa Dario ma Jamedi, aai malu pi nitiele man nimiyo kero i kume.* 2 Lembe m’abeciyero iri kawoni tie lemandha:
“Nen! jubim adek mange gibiwok i Persi, man mir ang’wende bicoko lonyo lee nisagu jumange ceke. Man kinde m’ebidoko tek nikum lonyo pare, ebitiyo ku gin moko ci pi nikiedo i dhu bimobim mi Giriki.
3 “Man ubimo moko ma tek biwok man ebibimo ku tego ma lee dit* man ebitimo gin ma iye uyenyo. 4 Ento kinde m’eai, ker pare bitur man jubipoke ni yamu ang’wen mi kor polo, ento ungo ni nyikwaye, kadi ebibedo ngo ku tego* m’ebimo ko; pilembe jubifudho ker pare man ebicidho ni dhanu mange.
5 “Man ubimo ma yor ariwa ma yo piny, niwacu ng’atu acel m’i kind judongo ma wijo pare bidoko tek; ento ng’atu moko bivoye man ebibimo ku tego ma dit, tego ma dit m’ukadhu tego mi bimobim pare.
6 “I ng’ey oro moko gibitimo lembariba, man nyaku p’ubimo ma yor ariwa ma yo piny bibino i bang’ ubimo ma yor ariwa ma yo malu kara giketh winjiri* ma ber i kindgi. Ento ebigwoko ngo tego mi bote, man ubimo bicungo ngo kadi bote de bicungo ngo; man jubimiye, en karacelo ku ju m’ukele, man ng’atu m’unyole bende, ku ng’atu m’ubedwoke edok tek i nindo maeno. 7 Man acel m’i kind jange m’uloth kud i kum ulage bicungo kakare, man ebibino i bang’ udul askari man i kum ot ma tek p’ubimo ma yor ariwa ma yo malu man ebicaku ali i dhoggi man ebiloyogi. 8 Man ebidwogo bende i Misiri ku mungu m’araga migi, kud ayi gin m’acwiya migi mi cuma,* ku piny migi ma beco mi mola ma tar man mi mola ma kwar, man ku dhanu ma juyaku. Pi oro moko, ebibedo bor kud ubimo ma yor ariwa ma yo malu 9 ma bibino i kum ker p’ubimo ma yor ariwa ma yo piny, ento ebidok i ng’om pare gire.
10 “Ento wote gibiyikiri pi lwiny man gibicoko udul askari ma dit mandha. Ebicoro andhandha man ebiweyo piny calu pii ma pong’o ng’om. Ento ebiloko man ebiwotho kiedo lwiny i yo kinde m’ebedok i ot pare ma tek.
11 “Man kwinyo bimaku ubimo ma yor ariwa ma yo piny man ebiwok nikiedo kude, niwacu kud ubimo ma yor ariwa ma yo malu; man ebiwaku udul ma dit, ento jubimiyo udulne i cing’ ng’atu maeno. 12 Man jubicidho kud udulne. Kuhaya bimondo i adundene, man ebiketho udul elufu apar (10 000) bipodho; ento ebitiyo ngo cuu ku tego parene.
13 “Man ubimo ma yor ariwa ma yo malu bidwogo man ebicoko dhu udul dhanu ma dit ma sagu ma kwong’a; man i ajiki mi nindo i ng’ey oro moko, andhandha ebibino kud udul mony ma dit man ku piny dupa. 14 I nindo maeno dhanu dupa gibijai ni ubimo ma yor ariwa ma yo piny.
“Man dhanu ma kwiny* m’i kind dhanu peri gibicidho kugi pi niketho gin ma wok i wang’ utimere kakare; ento gibikier.
15 “Man ubimo ma yor ariwa ma yo malu bibino man ebigiero ot ma tek man ebimaku adhura acel. Man udul askari* ma yo piny bicungo ngo, kadi dhanu pare m’alonda; man gibibedo mbe ku tego mi cungo. 16 Ng’atu m’ubebino i kume bitimo calu ma iye uyenyo man ng’atu moko mbe ma bicungo i wang’e. Ebicungo i ng’om ma Leng’ man copo mi daru dhanu bibedo i cinge. 17 Ebikeco nibino ku tego mi ker pare ceke, e jubitimo lembariba ma ber kude; man ebitimo lembe ma wiye uparu. Man jubiyiyo ire nia enyoth nyajumamon cen. Man nyakune bicungo ngo, man ebimedere ngo nibedo pare. 18 Ebiloko wang’e yor i bang’ ng’om mi dhu nam man ebimaku ma dupa. Man jadit mir askari moko biketho cac m’ebino nyayune bijik, e cac parene bibedo mbe. Ebiketho ebidok iwi ng’atu maeno. 19 I ng’eye ebiloko wang’e i bang’ udi ma tek mi ng’om pare gire, man ebikier, ebipodho, man ebinwang’ere ngo kendo.
20 “Man ng’atu moko bicungo kakare ma biketho ng’atu ma joko ajok* bikadhu kud i bimobim ma leng’, ento i ng’ey nindo ma nyanok jubiture, re ku ng’eicwiny ungo, kadi ku lwiny de ngo.
21 “Man ng’atu moko ma jucayu bicungo kakare, man jubimiyo ngo ire dwong’ mi ker; man ebibino i saa ma dhanu gibedo i iye museme* man ebimaku ker ku dhoge ma mit.* 22 Man ebiweyo udul askari* ma bicorere i wiye, man jubirungogi; tap calu ma jubirungo ko Jatela mi lembariba. 23 Man nikum lembariba migi kude, ebitiyo ku vupo man ebiai malu man ebidoko tek nikum thek ma nok. 24 I saa ma dhanu gibedo i iye museme,* ebicidho i theng ng’om ma miyo nisagu* man ebitimo gin ma wego pare man kwaru pare gitimo ngo. Ebipoko jambayeki, jukupiny man lonyo i kindgi; man ebicamu gamba i kum kabedo ma tek, re pi kare moko kende.
25 “Man ebicoko tego pare kud adundene i kum ubimo ma yor ariwa ma yo piny kud udul askari ma dit, man ubimo ma yor ariwa ma yo piny biyikere pi lwiny kud udul askari ma wende lee mi tuko ngo man ma tek mandha. Man ebicungo ngo, pilembe gibicamu gamba i kume. 26 Man ju ma gicamu cemo pare ma mit gibiketho ebipodho.
“Udul mony pare ke jubiweyo cen, man ju ma dupa bipodho ni avu.
27 “Ento jubim ario maeno, adundegi bicwalugi nitimo lembe ma rac, man gibibedo i dhu meza acel ma gibecwayu ndra i kindgi. Ento lembe ma birombo umbe, pilembe ajiki fodi utie pi nindo m’ukethere.
28 “Man ebidok i ng’om pare ku lonyo ma dit, man adundene bibedo i kum lembariba ma leng’. Ebitimo lembe ma wiye uparu man ebidok i ng’om pare.
29 “Ebidwogo i saa m’ukethere man ebibino i kum yo piny. Ento i saa maeni ebibedo ngo ve m’i wang’e, 30 pilembe meli mi Kithim bibino i kume, man jubinyayu lewic i wiye.
“Ebidok man ebicoro kwinyo pare i kum lembariba ma leng’ man ebitimo lembe ma wiye uparu; ebidok man ebiketho wiye i kum ju ma gibeweko lembariba ma leng’. 31 Man udul askari* m’uwok kud i iye bicungo; man gibicido hekalu, ot ma tek man gibikabu lam mi saa ceke.
“Man gibiketho gin ma rac ma judagu ma kelo nyoth.
32 “Man ebitelo wi ju ma gitimo lembe ma rac i kum lembariba i jai i kum yiyoyic ku wec ma mit.* Ento dhanu ma ging’eyo Mungu migi gibiloyo man lembe bibedo igi miero. 33 Man ju ma gitie ku rieko i kind dhanu gibimiyo nyang’ i lembe ni dhanu dupa. Man jubiketho gibipodho nikum palamularu man mac, nikum ng’eca man ayeki, pi nindo moko. 34 Ento kinde ma juketho gipodho gibinwang’u kony moko nyanok; man dhanu dupa bidikiri karacelo kugi nikum wec ma mit.* 35 Man jubiketho jumoko m’i kind ju ma riek gibipodho, kara nikumgi judwokgi leng’ man kara julwokgi man judwokgi tar nitundo i ajiki; pilembe fodi etie pi nindo m’ukethere.
36 “Ubimo bitimo gin ma iye umaru man ebidodere gire man ebiyungere iwi mungu m’araga ceke; man ebiyero lembe ma wang’u ijo i kum Mungu mi mungu. Lembe biwotho ire miero nitundo ma ng’eicwiny ma lake tek bithum ko; pilembe gin m’ukethere ucikere nitimere kakare. 37 Ebinyutho ngo woro ni Mungu pa wego pare; kadi ebinyutho ngo woro pir ava mi jumamon, kadi ni mungu moko mange, ento ebiyungere gire iwi ng’atu moko ci. 38 Ento tung’ ku maeno,* ebimiyo dwong’ ni mungu mi udi ma tek; ni mungu ma wego pare ging’eyo ngo, nikadhu kud i mola ma kwar, mola ma tar, kidi ma pigi tek man piny ma pigi tek. 39 Ebitimo cuu mandha i kum kabedo ma tek nisagu karacelo ku mungu mi juwirok.* Ebimiyo dwong’ ma dit ni ju m’uyiye,* man ebiketho gibibimo i kind dhanu dupa; man ebipoko ng’om pi ninwang’u cul.
40 I nindo mir ajiki, ubimo ma yor ariwa ma yo piny bitugo lwiny i dhoge m’ecwale ko acwala,* man ubimo ma yor ariwa ma yo malu bicoro i kume ku magali, ku ju ma ringo ku riuni* man ku meli dupa; ebimondo i ng’om man ebiweyo piny calu pii ma pong’o ng’om. 41 Ebimondo bende i ng’om ma Leng’, man jubiketho ng’om ma dupa bipodho. Ento ju ma e biboth kud i cinge: Edom, Moab man dhanu ma pigi tek mi Juamon. 42 Man ebimedere nirieyo cinge i kum ng’om; man ng’om mi Misiri biboth ungo kud i cinge. 43 Man ebibimo wi lonyo m’upondo mi mola ma kwar, mi mola ma tar man wi piny ceke ma beco mi Misiri. Man Julibya ku Juethiopia gibilubo ba dagutielo pare.
44 “Ento rwonglembe m’uai yo nyangu* man m’uai yo malu binyotho wiye, man ebicidho ku kwinyo ma dit pi ninyotho man pi niruco dhanu dupa. 45 Man ebiguro hema mi kal* pare i kind nam ma dit ku got ma leng’ mi ng’om ma Leng’; man ebitundo i ajiki pare, man ng’atu moko mbe ma bikonye.
12 “I saa maeca Mikael* bicungo,* en m’e jadit ma wijo ma dit m’ubecungo pi dhanu peri.* Man saa mi can biwok, ma fodi uwok ungo niai ma thek moko unuti nitundo i saa maeca. Man i saa maeca dhanu peri gibiboth, ng’atu moko ci ma junwang’u nyinge ukiewere i buku. 2 Man ju ma dupa ma ginindo i utur mi ng’om gibiai, jumoko pi kwo ma rondo ku rondo, jumange ke pi lewic man acidi ma rondo ku rondo.
3 “Man ju ma gi riek gibirieny ma tek calu der mi dieceng’ i kor polo, man ju ma gikelo dhanu dupa i bedopwe, gibirieny calu nyikaluku, pi rondo ku rondo.
4 “Ento in, Daniel, gwok wec maeni ubed amung’, man keth ayi i kum buku nitundo i nindo mir ajiki. Dhanu dupa gibikadhu kun ku kun* man ng’eyong’ec mandha bidoko dit.”
5 I ng’eye, an a Daniel, aneno juario mange gicungo keca, ng’atu acel i theng kulo ma yo kue man ng’atu mange i theng kulone ma kucelo. 6 I ng’eye ng’atu moko upenjo ng’atu m’ukendo bongu ma nwang’* ma nwang’u ucungo iwi pii mi kulo kumae: “Ebiting’o kare ma rukani nitundo ma lembe ma wang’u ijo maeni bitundo i ajikine?” 7 E awinjo ng’atu m’ukendo bongu ma nwang’, m’ubedo iwi pii mi kulo kinde m’eting’o cinge ma yor acwic ku ma yor acam yor i polo ukwong’o kwong’ ku nying’ Ng’atu ma kwo rondo ku rondo kumae: “Ebibedo pi nindo acel, nindo ario man nusu nindo.* Saa ma jubidaru nirungo tego mi jumaleng’ tap ci lembuno ceke bithum.”
8 Awinjo lembene ci, re anyang’ ungo; uketho apenjo kumae: “Ee rwoth para, ajiki mi lembuni bibedo ang’o?”
9 E edwoko kumae: “Cidhi, Daniel, kum lembe maeno ucikere nibedo agwoka man ma jumwono dhoge nitundo i nindo mi kajik. 10 Dhanu dupa gibilwokiri, gibidwokiri tar man gibidoko leng’. Jutimrac bitimo racu man jatimrac acel de mbe ma binyang’; ento ju ma riek binyang’.
11 “Niai saa ma jubikabu i iye lam mi saa ceke man jubiketho gin ma rac ma judagu ma kelo nyoth, nindo elufu acel dak ario ku pier abung’wen (1 290) bikadhu.
12 “Jamutoro tie ng’atu m’ubemedere nikuro* man ma bitundo i nindo elufu acel dak adek ku pier adek wi abic (1 335)!
13 “Ento in, cidhi nitundo i ajiki. Ibiyom man ibiai malu pi ninwang’u makapiny peri* i nindo mir ajiki.”
Kunoke “hekalu.”
Niwacu Babeli.
I dhu Juebrania: “wot mir Israel.”
I dhu Juebrania: “awiya.”
Kunoke nyo “jutunggi.”
I dhu Juebrania: “wot.”
Thelembene tie “Japoklembe para tie Mungu.”
Thelembene tie “Yehova unyutho bero.”
Copere thelembene tie “Ng’a ma calu Mungu?”
Thelembene tie “Yehova ukonyo.”
Niwacu nying’ mi Babeli.
I dhu Juebrania: “awiya.”
I dhu Juebrania: “wiya doko.”
I dhu Juebrania: “awiya.”
I dhu Juebrania: “awiya.”
I dhu Juebrania: “awiya.”
Kunoke “Siris.”
I dhu Juebrania: “tipone.”
Niwacu ungu moko ma gibino jubodho mi weco ku tipo man ma gibed giewo lembe nikum nyikaluku.
I dhu Juebrania: “tipona.”
Dan 2:4b nitundo i 7:28, ku kwong’a jular jukiewe i dhu Juaramea.
Kunoke nyo “udhuru susu; udhuru uweyo.”
I dhu Juaramea: “ku ring’kum e.”
Kunoke “niai rondo ku rondo nitundo rondo ku rondo.”
Kunoke “ulobo ma juwang’u.”
Kunoke “kodhi dhanu,” niwacu dhanu ma sai.
Kago metre 27. Nen Thenge ma jumedo B14.
Kago metre 2,7. Nen Thenge ma jumedo B14.
Kunoke “nitimo thier ni.”
Kunoke “giyero nying’.”
Kunoke “ubino mbe ku tego.”
Kunoke “man giwenjo kumgi.”
Kunoke “nitimo thier ni.”
Kunoke nyo “udhuru susu; udhuru uweyo.”
I dhu Juaramea: “uketho lembe doko miero ni.”
Niwacu ungu moko ma gibino jubodho mi weco ku tipo man ma gibed giewo lembe nikum nyikaluku.
I dhu Juaramea: “ring’kum ceke.”
Kunoke “ma copo maku cinge.”
Niwacu ungu moko ma gibino jubodho mi weco ku tipo man ma gibed giewo lembe nikum nyikaluku.
Kunoke “Ng’atu moko m’uromo.”
Niwacu ungu moko ma gibino jubodho mi weco ku tipo man ma gibed giewo lembe nikum nyikaluku.
I dhu Juaramea: “mi gonyo mur.”
I dhu Juaramea: “mi gonyo mur.”
I dhu Juaramea: “tipone udoko udhuko.”
Kunoke nyo “jukelo ngo juruwer i wang’e.”
I dhu Juaramea: “nindo pare uringe.”
Kunoke “Siris.”
Kunoke “ku ting’iri.”
Kunoke “mi ting’iri.”
Kunoke “ku ting’iri.”
Niwacu nindo adek ku nusu.
Kunoke “Susa.”
Kunoke “kal.”
Kunoke “yo ka ma ceng’ mwony i iye.”
Kunoke “yo ka ma ceng’ wok i iye.”
Kunoke “gibitundo i ajiki migi.”
Kunoke “ma jabodho mi pangu gamba.”
Kunoke “Ebikelo nyoth ma yerere ngo.”
Kunoke nyo “m’umbe nilar miyo cimowang’.”
Kunoke “i nindo m’ubino ma fodi ni bor.”
Niwacu buku ma leng’.
I dhu Juebrania: “lewic mi wang’.”
I dhu Juebrania: “lewic mi wang’.”
I dhu Juebrania: “jupoklembe mwa ma gipoko lembe i wiwa.”
Kunoke “gwoko bedoleng’.”
Kunoke “ma jumaru akeca.”
Niwacu yenga mi oro.
I dhu Juebrania: “jabila.”
Kunoke “Kamaleng’ m’usagu.”
Kunoke “Ng’atu ma juwiro.”
Kunoke “jubinego.”
Kunoke “Siris.”
I dhu Juebrania: “Hidekel.”
Nen Thelembe mi wec iwi “Kidi ma pigi tek.”
Kunoke “ma jumaru akeca; ma pir awora.”
Thelembene tie “Ng’a ma calu Mungu?”
Kunoke “judongo ma wijo ma kwong’a.”
Kunoke “ma jumaru akeca; ma pir awora.”
Kunoke “man calu ot ma tek ire.” Niwacu Mikael.
Kunoke “ebibimo iwi ng’om ma lee dit.”
Kunoke “ebibimo ngo iwi ng’om m’ebimo i wiye.”
Kunoke “kara girip dhoggi.”
Kunoke “ayi gin m’acwiya m’atwaga.”
Kunoke “wot weg ayeki.”
I dhu Juebrania: “bot.”
Copere nia eno tie ng’atu ma joko palatha kunoke janen wi tic.
Kunoke nyo “m’umbe nilar miyo cimowang’.”
Kunoke “ku gamba ma rac.”
I dhu Juebrania: “bot.”
Kunoke nyo “m’umbe nilar miyo cimowang’.”
I dhu Juebrania: “m’ucwey.”
I dhu Juebrania: “bot.”
Kunoke “wec mi bidho wang’jo; wec mandha ngo.”
Kunoke “wec mi bidho wang’jo; wec mandha ngo.”
Kunoke “i kakare.”
Kunoke “ma mungu mi juwirok re ma bikonye.”
Kunoke nyo “ni ng’atu moko ci m’eyiyo.”
Kunoke “ma gicwaliri ku tunggi.”
Kunoke “kana mi lwiny.”
Kunoke “yo ka ma ceng’ wok i iye.”
Kunoke “ma dit.”
Thelembene tie “Ng’a ma calu Mungu?”
Kunoke “biai.”
I dhu Juebrania: “wot dhanu peri.”
Kunoke “gibing’iyo iye [niwacu i buku] cuu mandha.”
Kunoke “bongu mi lin.”
Niwacu nindo adek ku nusu.
Kunoke “m’ubemedere nikuro kud ava.”
Kunoke “kaka ma jumiyo iri.”