WIC MIR 14

“Wan ceke wang’iyo ma dhogwa rombo i acel”

Kite ma guriri m’utelowic umaku ko yub moko man adwogi ma yubne ukelo iwi bedo i acel mi cokiri ceke

1, 2. (a) Guriri m’utelowic mi cokiri mi Jukristu mi rundi ma kwong’a unwang’ere i wang’ penji ma kani ma pigi teki? (b) Umego maeno ginwang’u kony ma kani pi nimaku yub m’atira?

DHANU ceke ling’ ting’. Jukwenda man judongo gibedo i ot mi Yeruzalem ma ng’atuman ubeneno wang’ wadi. Ginyang’ nia gidaru wok i saa ma pire tek lee. Lembe m’uwok iwi timo yaa unyolo penji ma dongo dupa. Nyo Jukristu gicikiri niworo Cik pa Musa? Nyo ukwayu tung’ tung’ ubed unuti i kind Jukristu ma Juyahudi ku ma Juyahudi ngo?

² Umego ma gibetelo wic ging’iyo i lembe ma tung’ tung’ dupa. Gibepoy i kum Lembe mi lembila pa Mungu man bende i kum lembe dupa m’ukadhu ma jukoro igi m’ubenyutho nia Yehova ubefoyo ku dhanu mi thek mange. Ng’atuman udaru miyo paru pare thwolo thwolo. Giranyutha de udaru pong’ lee iwi lembene m’ubenyutho nia tipo pa Yehova re m’ubetelo wigi. Nyo umego maeno gibilubo telowicne?

3. Wabiponjo lembang’o i kpawa ma nwang’ere i Tic mi Jukwenda thek 15?

³ Ebikwayu guriri m’utelowic ubed ku yiyoyic man tegocwiny ma lee pi niyiyo telowic pa tipo ma leng’ i lembe maeni. Yubne romo ketho judong dini mi Juyahudi dagugi nisagu. Man gibenwang’iri i wang’ jai mir umego moko mi cokiri ma gikeco migi nidwoko dhanu pa Mungu gidok gijengiri kendo iwi Cik pa Musa. Guriri m’utelowic bitimo ang’o? Wakenenu. Kinde ma wabeng’iyo i lembe maeni, wabineno kite m’umego maeno giweko ko lapor ma Guriri m’utelowic mi Jumulembe pa Yehova ubelubo tin. Etie lapor m’ukwayu wan bende walubi ka wabenwang’ara i wang’ yub man amulaic i kwo mwa.

“Lembe maeno urombo bende ku wec ma Jubila gikiewo” (Tic mi Jukwenda 15:13-21)

4, 5. Yakobo udwogo iwi verse ma kani mi Lembe mi lembila pa Mungu?

⁴ Yakobo ma jalub m’umin Yesu umaku wec.a Ubenen nia en re m’ebino telo wi coko cing’ nica. Wec pare udolo dhu paru ma copere nia umego mi guriri m’utelowic zoo gitundo i kume. Yakobo uyero ni umego ma gicokiri kumae: “Simeon ukoro iwa cuu dit kite ma Mungu upoy ko wang’ ma kwong’a pi dhanu mi thek mange, man nia kud i kindgi ecaku ng’iyo dhanu pi nyinge. Man lembe maeno urombo bende ku wec ma Jubila gikiewo.”—Tic. 15:14, 15.

⁵ Yakobo ugam uwinjo wec pa Simeon kunoke Simon Pethro, man lembe ma Barnaba giku Paulo gikoro. M’umbe jiji, eno uketho epoy i kum giragora moko m’ukonyo umego ninyang’ i telowic pa Yehova. (Yoh. 14:26) I ng’ey ma Yakobo uyero nia, “lembe maeno urombo bende ku wec ma Jubila gikiewo,” edwogo iwi wec ma nwang’ere i Amos 9:11, 12. Buku maeno ugam umondo i kind Lembagora mi Juebrania ma tin julwong’o nia “Jubila.” (Mat. 22:40; Tic. 15:16-18) Poy nia wec ma Yakobo udwogo i wiye ukoc nyanok ku ma nwang’ere tin i buku p’Amos. Ubenen nia Yakobo udwogo iwi wec m’uai kud i la Septante ma tie lok mi Lembagora mi Juebrania ku dhu Jugiriki.

6. Lembagora ukonyo umego nenedi ninyang’ i yeny pa Mungu?

⁶ Nikadhu kud i bang’ jabila Amos, Yehova uewo nia saa ubebino m’ebiting’o iye “hema pa Daudi,” ma tie the kwaru ma biterojo i kum Ker pa Masiya. (Eze. 21:26, 27) Nyo Yehova bitiyo kendo ku thek mir Israel kende? Ungo. Lembila umedo nia “[dhanu mi] thek ceke” bicoko dhoggi karacelo calu ‘dhanu m’ulwong’iri ku nying Mungu.’ Poy nia fodi Pethro uai ukoro de akora nia Mungu ‘[uketho] ngo tung’ tung’ nyanok de i kindwa [wa Jukristu ma Juyahudi] wakugi [gi juyic ma Juyahudi ngo], ento edwoko adundegi leng’ ni kum yiyoyic.’ (Tic. 15:9) Ubenen nia etie yeny pa Mungu nia Juyahudi karacelo ku dhanu mi thek mange gimond i Ker pa Mungu calu jucam pacu. (Rum. 8:17; Efe. 2:17-19) Kaka moko acel de mbe ma lembila maeno uyero nia juyic ma Juyahudi ngo gicikiri nilar timo yaa mi kum kunoke nilar jolo yiyoyic mi Juyahudi.

7, 8. (a) Yakobo umiyo paru ma kani? (b) Ukwayu wanyang’ nenedi i wec pa Yakobo?

⁷ Kinde ma Yakobo unyang’ i giranyutha mi lembila man i lembe ma Pethro, Barnaba man Paulo gikoro, eyero kumae: “Pieno, an aparu nia kud wanyay peko i kum dhanu mi thek mange ma gibelokiri i bang’ Mungu, ento wakiewu igi nia gikoyiri cen kud i kum piny ma juthiero ni ayi gin m’acwiya, kud i kum lembsasa mi tarwang’, kud i kum piny ma judeyo adeya, man kud i kum rimo. Kum niai yang’ con, Musa ubedo ku dhanu ma girweyo lembe pare kubang’ adhura, pilembe kubang’ sabatu jusomo buku pare ku dwal ma tek i sinagog.”—Tic. 15:19-21.

⁸ Kinde ma Yakobo uyero nia “pieno, an aparu nia,” nyo ebino diyo umego mange ku dito pare, copere dito mi bedo jatel wi coko; kunoke nyo emaku yub kaka jumange ceke iwi lembe m’ukwayu jutimi? Ungo nyakok de! Wec pa Yakobo ma nia, “aparu nia” ubenyutho nia emito ngo edii umego ceke mi guriri. Ento emiyo kende kende paru m’ujengere iwi giranyutha m’ewinjo man iwi gin ma Lembagora uyero iwi lembene kara ging’ii iye karacelo.

9. Paru ma Yakobo uwodho umiyo bero ma kani?

⁹ Nyo paru pa Yakobo ubino paru ma cuu? Ubenen kumeno, kum i ng’eye jukwenda man judongo gicungo iwi paru ma rom eno. Lembuno umiyo bero ma kani? Ku kwong’a, paru ma jumokone ‘binyayu ngo peko i kum’ kunoke ‘binyayu ngo can i’ Jukristu ma Juyahudi ngo, i ayi ma nia enurgi ku lembang’ola mi Cik pa Musa. (Tic. 15:19; Biblia Maleng’) Mir ario, yub maeno biworo pidocwiny mi Jukristu ma Juyahudi, ma pi oro m’ulwar giwinjo “kubang’ sabatu jusomo buku [pa Musa] ku dwal ma tek i sinagog.”b (Tic. 15:21) I andha, yub ma jumakune bitielo winjiri m’i kind Jukristu ma Juyahudi ku ma Juyahudi ngo. Man m’usagu zoo, ebinyayu mutoro i Yehova Mungu, kum yubne urombo ku lembakeca pare. Etie ayi ma ber mi tuko ngo mi yiko lembe m’unyotho kwiyocwiny man bedo i acel mi cokiri mi dhanu pa Mungu! Eno lapor ma ber mandha ni cokiri mi Jukristu ma tin!

Albert Schroeder ubemiyo korolembe i coko ma dit ma diko ng’om ma tung’ tung’ mi oro 1998

10. Guriri m’utelowic ma tin ubelubo lapor pa guriri m’utelowic mi rundi mi Jukristu ma kwong’a nenedi?

¹⁰ Wic m’ukadhu unyutho nia tap calu guriri m’utelowic mi rundi mi Jukristu ma kwong’a, Guriri m’utelowic mi Jumulembe pa Yehova ma tin de lokere i bang’ Yehova ma tie Ubimo mi piny ceke, man i bang’ Yesu Kristu ma tie Wic mi cokiri, pi ninwang’u telowic i lembe ceke.c (1 Kor. 11:3) Etimo nenedi? Albert D. Schroeder, m’utimo i Guriri m’utelowic niai i oro 1974 nitundo i ajiki mi kwo pare iwi ng’om i dwi mir 3, oro 2006, ukoro kumae: “Guriri m’utelowic becokere ceng’ kas’adek, ecaku cokone ku rwo man ekwayu telowic pa tipo pa Yehova. Etimo kero ma lee dit wek kara lembe ceke m’ebeweco i wiye man yub ceke ubed nimakere ku Lembe pa Mungu, Biblia.” Kumeno bende, Milton G. Henschel, m’ubino acel m’i kind umego mi Guriri m’utelowic pi oro ma dupa man ma kwo pare m’iwi ng’om ujik i dwi mir 3, oro 2003, upenjo jukalasi ma ginwang’u diplom i kalasi mi dak kud acende (101) i somo mi gilead ku penji ma pire tek ma e: “Nyo dilo moko mange utie de iwi ng’om e ma guririne bejengere iwi Lembe pa Mungu, Biblia, i wang’ nimaku yub ma dongo?” Dwokowang’ penjine utie kamaleng’.

“Juor dhanu moko ma julondo” (Tic mi Jukwenda 15:22-29)

11. Jutwong’o jub ma guriri m’utelowic umaku i cokiri ceke nenedi?

¹¹ Guriri m’utelowic mi Yeruzalem umaku yub ku pidoic m’urombo iwi lembe m’uneno timo yaa. Ento kara umego mi cokiri ceke gimok i lembe ma rom, ugam ukwayu jutwong’ igi yubne i ayi ma terere, ma ber, man ma tielocwiny. Yore ma ber mi timo kumeno ubino ma kani? Biblia ukoro kumae: “Jukwenda ku judongo karacelo ku cokiri ceke ging’iyo nia juor dhanu moko ma julondo kud i kindgi, ucidh i Antiokia karacelo ku Paulo giku Barnaba; e gioro Yuda ma julwong’o Barnaba man Sila ma gibino jutela i kind umego.” M’umedo maeno, gikiewo barua moko man gimiye i cing umego maeno wek kara jusome i cokiri ceke mir Antiokia, mi Siria, man mi Kilikia.—Tic. 15:22-26.

12, 13. Bero ma kani m’uwok niai kud i or (a) pa Yuda giku Sila? (b) mi barua mi guriri m’utelowic?

¹² Calu ma Yuda giku Sila “gibino jutela i kind umego,” giromo andhandha nibedo juor mi guriri m’utelowic. Tundo mi dhanu ang’wen maeno binyutho kamaleng’ nia kwenda ma gikelo utie ngo kende kende dwokowang’ penji m’ular uwok iwi timo yaa, ento bende telowic ma nyen m’uai kud i guriri m’utelowic. Yuda giku Sila ma gitie ‘dhanu ma julondo,’ biwok diko lee dit kind guriri m’utelowic man Jukristu ma Juyahudi mi Yeruzalem ku Jukristu ma Juyahudi ngo mi cokiri ceke. Ebino yub mi rieko man mi mer ma lee! M’umbe jiji, ekelo kwiyocwiny man bedo i acel i kind dhanu pa Mungu.

KITE MA GURIRI M’UTELOWIC UPANGERE KO TIN

Tap calu Jukristu mi rundi ma kwong’a, tin de Guriri m’utelowic m’uketho i iye umego m’uwodhiri ni Mungu man ma tipo uwiro, re m’ubetelo wi Jumulembe pa Yehova. Umego mi Guriri m’utelowic gibed gitimo coko karacelo kubang’ yenga. Umego m’i iye gipokiri ni komite abusiel m’ulubo e, man komiteneman utie ku tic pare ma segi.

Komite mi jutel wi tic neno wi lembe pa cik man kite ma dilo mwa romo tiyo ko kud Internet i ayi ma romo ngo ninyotho ng’wic yiyoyic mwa. Ekonyo bende i saa mi peko ma wok rek, i saa mi ragedo, man i lembe mange m’ukwayu kony ma nyapio pio ni Jumulembe pa Yehova kaka ma ginwang’iri i iye i wang’ ng’om zoo.
Komite mi jurutic neno wi yotkum mi thenge mi tipo ku mi kum mi juruot mi Bethel ma gibetimo i filial ma tung’ tung’ mi Jumulembe pa Yehova i wang’ ng’om zoo. Bende, komite maeni re ma lwong’o umego ku nyimego mange ma nyen m’uwodhiri pi nitimo i Bethel.
Komite mi wodho jamtic neno wi tic mi wodho girasoma m’ujengere iwi Biblia iwi karatasi man wi tic mi orogi. Eneno bende wi udi mi wodho girasoma, wi ng’om (parcel) man udi mange ma tung’ tung’ ma Jumulembe pa Yehova tiyo ko. M’umedo maeno, eneno wi giedo mi Bethel ma tung’ tung’, mi udi Ker man mi udi coko ma dongo. Komite maeni lubo bende kite mi tiyo ku giramiya.
Komite mi tic mi lembanyong’a neno wi tic mi rweyo lembanyong’a man lembe m’ugwaku kum judong cokiri, juliew, juyab yo man bamisioner. Bende, komite maeni lwong’o man oro jukalasi mi gilead kara cokiri ucung ma tek man nging’ nging’ i wang’ ng’om zoo, man bende jukalasi mi Somo mi jurwey Injili mi Ker.
Komite mi ponji neno wi ponji m’ujengere iwi Biblia ma wanwang’u i coko ma dongo, i coko, man wi tic mi yiko video man wer ma tung’ tung’. Eyiko program mi kalasi mi gilead, mi somo mi tic mi juyab yo man mi somo mange, man eyiko program mi ponji m’ujengere iwi Biblia ni juruot mi Bethel.
Komite mi kiewo girasoma neno wi tic mi wodho cam mi tipo ni cokiri man ni lwak dhanu. Edwoko bende wang’ penji mi jusom, eneno wi tic mi loko dhok i wang’ ng’om zoo, man eng’iyo i dram m’akiewa man i karatasi (plan) mi korolembe ma tung’ tung’.

Guriri m’utelowic jengere iwi tipo ma leng’ pa Mungu pi ninwang’u telowic. Umego m’i iye giparu ngo nia gitie jutel wi dhanu pa Yehova. Ento calu Jukristu ceke ma juwiro ma gin’i wi ng’om, ‘gibemediri nilubo tok Nyathi rombo [ma Yesu Kristu] kaka moko ci m’ecidho i iye.’—Nyu. 14:4.

¹³ Baruane umiyo telowic ma terere ni Jukristu ma Juyahudi ngo iwi lembe m’uneno timo yaa kende ngo, ento bende iwi gin ma gicikiri nitimo pi ninwang’u bero i wang’ Mungu man mugisa pare. Theng baruwane ma pire tek ubino kumae: “Tipo ma leng’ man wan giwa wanwang’u nia etie ber nia kud wamed ter mange i wiwu, m’uweko lembe ma e ma pigi tek: Nia wukoyuru cen kud i kum gin ma juthiero ni ayi gin m’acwiya, kud i kum rimo, kud i kum gin ma judeyo adeya, man kud i kum lembsasa mi tarwang’. Tek wugwokuru cuu i kum gin maeni, lembe bibedo iwu miero. Dong’ wubed ma ber!”—Tic. 15:28, 29.

14. Ecopere nenedi ni dhanu pa Yehova nitimo karacelo i ng’om ma tin m’upokere e?

¹⁴ Tin, Jumulembe pa Yehova ma wendgi kadhu milioni abora (8000000) ma ginwang’iri i cokiri ma kadhu elufu dak acel (100000) i wang’ ng’om zoo, gitie ku yiyoyic man timo m’urombo. Bedo i acel ma kumeno copere nenedi, asagane ka wabeneno yakini man pidoic mir akoyakoya m’unyay i ng’om ma tin? Ku kwong’a, bedo i acelne copere nikum telowic ma terere man ma ngbeng’ ma Yesu Kristu ma tie Wic mi cokiri re m’ubemiyo nikadhu kud i bang’ “jamiru mandha man ma riek,” niwacu Guriri m’utelowic. (Mat. 24:45-47) Bedo i acelne copere bende nikum kite m’umego m’i wang’ ng’om zoo gibediko ko cing’gi m’umbe gul ic i kum telowic m’uai i Guriri m’utelowic.

“Anyong’a unegogi lee pi tielocwiny maeno” (Tic mi Jukwenda 15:30-35)

15, 16. Lembe m’unyay iwi timo yaa uthum nenedi, man pirang’o ethum kumeno?

¹⁵ Kpawa mi Tic mi Jukwenda ubekoro iwa nia kinde m’umego ma juoro niai kud i Yeruzalem gitundo i Antiokia, “giwok gicoko dhu ungu ceke karacelo, e gimiyo barua i bang’gi.” Umego ma kuca gijolo telowic m’uai i guriri m’utelowic nenedi? “I ng’ei ma gisomo baruane, anyong’a unegogi lee pi tielocwiny maeno.” (Tic. 15:30, 31) M’umedo maeno, Yuda giku Sila “gitielo cwiny umego ku ponji dupa man gimiyo kero i kumgi.” I ayi maeno re ma gibino “jubila,” tap calu ma julwong’o Barnaba, Paulo, man jumange nia jubila, ma tie nying’ ma jubed jumiyo ni dhanu ma tuco kunoke ketho jung’eyo yeny pa Mungu—Tic. 13:1; 15:32; Ai 7:1, 2.

¹⁶ Ubenen kamaleng’ nia mugisa pa Yehova ubino iwi yub ceke ma jumaku, uketho lembene uthum kud anyong’a. Pirang’o lembene thum kud anyong’a? Pilembe guriri m’utelowic umiyo telowic ma terere i saane, man telowicne ujengere iwi Biblia ma lembe pa Mugu man iwi telowic pa tipo ma leng’. Ubino bende pilembe guriri m’utelowic uoro umego pi nicitwong’o yub m’emakune ku mer ni cokiri ceke.

17. Juliew ma tin gibelubo lapor pa Paulo, Barnaba, Yuda man pa Sila nenedi?

¹⁷ Kumeno bende, Guriri m’utelowic mi Jumulembe pa Yehova ma tin bemiyo telowic ni umego m’i wang’ ng’om ngung’ i saane. Tek gimaku yub moko, gitwong’e i ayi ma terere man m’atira ni cokiri ceke. Yore acel utie nikadhu kud i bang’ juliew i saa mi liew migi. Umego maeno ma giwodhiri giwotho i cokiri ma tung’ tung’ pi nimiyo telowic ma terere man tielocwiny ku yaw yaw. Calu Paulo giku Barnaba, gitimo saa ma lee i tic mi rweyo lembanyong’a, “ma gibeponjo man giberweyo lembanyong’a mi lembe pa Yehova karacelo ku jumange dupa.” (Tic. 15:35) Calu Yuda giku Sila, “gitielo cwiny umego ku ponji dupa man gimiyo kero i kumgi.”

18. Ukwayu dhanu pa Yehova gitim ang’o kara emii igi mugisa?

¹⁸ Ka dong’ cokiri ke? Ang’o ma bikonyo cokiri m’i wang’ ng’om zoo nibedo i acel man nigwoko kwiyocwiny migi i ng’om maeni m’upokere? Poy nia Yakobo ma jalub re m’udok ukiewo lembe ma e: “Rieko m’uai malu tie leng’, macen e won kwiyocwiny, i lembe pare tek ungo, etie ayika niworo . . . M’umedo maeno, nying mi bedopwe jucoyo i kwiyocwiny pi dhanu ma gibeketho kwiyocwiny.” (Yak. 3:17, 18) Wang’eyo ngo ka nyo Yakobo ubino paru pi coko m’utimere i Yeruzalem kinde m’ekiewo lembe maeno. Re nimakere ku wec ma nwang’ere i Tic mi Jukwenda thek 15, m’umbe jiji mugisa pa Yehova bedo kende kende ndhu kaka ma bedo i acel man winjiri n’i iye.

19, 20. (a) Ang’o m’unyutho nia kwiyocwiny man bedo i acel ubino nuti i cokiri mir Antiokia? (b) Paulo giku Barnaba gidok ginwang’u kaka mi timo ang’o?

¹⁹ Ubino nen kamaleng’ nia dong’ kwiyocwiny man bedo i acel unuti i cokiri mir Antiokia. Kakare ma nia gijai ni umego m’uai i Yeruzalem, umego mir Antiokia gifoyo ku liew pa Yuda giku Sila. Biblia uyero kumae: “I ng’ei ma gitimo nindo moko kuca, umego gicikogi man giweko gidok ku kwiyocwiny i bang’ ju m’uorogi,” niwacu i Yeruzalem.d (Tic. 15:33) Wacopo bedo kud andha ma nia umego mi Yeruzalem bende anyong’a unegogi kinde ma giwinjo lembe ma Yuda giku Sila gikoro iwi woth migi. Nikum bero ma yawe mbe pa Yehova, lembe ma giwotho pire uthum kud anyong’a!

²⁰ Calu ma Paulo giku Barnaba gidong’ i Antiokia, giketho wigi zoo i kum tic mi rweyo lembanyong’a man ginyutho lapor ma ber i tije, tap calu ma juliew ma tin de gitimo kinde ma gibeliewo cokiri ma tung’ tung’ ma gineno wigi. (Tic. 13:2, 3) Etie mugisa ma lee andha ni dhanu pa Yehova! Yehova udok utiyo ku jurwey ma weg amora maeno nenedi man emiyo igi mugisa ma kani? Wabineno lembe maeno i wic m’ulubo.

Mego moko giku nyaku pare gin’i coko ma dit mir adhura, gibeneno i buku Les jeunes s’interrogent. Réponses pratiques, volume 2. — Jukristu mi rundi mwa gibenwang’u bero i kum telowic mi thenge mi tipo m’ubeai kud i Guriri m’utelowic man juor migi

YAKOBO “M’UMIN RWOTH”

Kud i kind umego pa Yesu ma gilubo ng’eye ma gitie wot Yosefu giku Maria, jular jukiewo nying’ Yakobo. (Mat. 13:54, 55) Eno ubenyutho nia eromo bedo nyathin mir ario pa Maria. Yakobo udongo karacelo ku Yesu, enene kinde m’eberweyo lembanyong’a, man eng’eyo nia Yesu utimo “udu” dupa. Wang’eyo ngo ka nyo eneno udune ku wang’e kunoke ngo. Ento kinde ma Yesu ubino timo tic pare iwi ng’om, Yakobo karacelo kud umego pare “giyiye ngo,” en m’umegi ma dit. (Yoh. 7:5) Copere nia Yakobo de ubino ku kit paru mi wedi pa Yesu mange, ma giyero pi Yesu nia “wiye daru nyothere.”—Mark. 3:21.

Lembe maeno zoo ulokere i ng’ey tho man cer pa Yesu. Kadok nwang’u juweco pi Yakobo mange adek i Lembagora mi Jugiriki de, re ubino nen kamaleng’ nia Yesu unyuthere athothi ni Yakobo m’umin i kind nindo 40 m’i ng’ey cer pare. (1 Kor. 15:7) Copere nia lembe maeno re m’uketho Yakobo unyang’ nia andha Yesu utie ng’a. Kadok kumeno ngo de, nindo ma tundo apar de ngo i ng’ey ma Yesu uidho i polo ci Yakobo, min, man umego pare gicokiri karacelo ku jukwenda i kusika moko ma malu pi nirwo.—Tic. 1:13, 14.

Copere nia Yakobo udoko umego ma juworo lee i cokiri mi Yeruzalem, kum ubenen nia ebino ve jakwenda kunoke ng’atu “ma juoro” mi cokiri maeca. (Gal. 1:18, 19) Ubenen nia Yakobo ubino ng’atu ma pire tek i cokiri mi Jukristu pilembe i ng’ey ma jakwenda Pethro uwok kud i kol i ayi mir udu, eyero ni julub kumae: “Wuyer lembe maeni ni Yakobo man ni umego.” (Tic. 12:12, 17) Kinde ma lembe m’unyay iwi timo yaa uwok i wang’ “jukwenda man judongo” i Yeruzalem, ubenen nia Yakobo re m’ubino telo wi wecne. (Tic. 15:6-21) Bende, jakwenda Paulo uyero nia Yakobo karacelo ku Kefa (Pethro) man jakwenda Yohana “gibino nen ni mbegi” mi cokiri mi Yeruzalem. (Gal. 2:9) Kadok kinde ma Paulo udwogo i Yeruzalem i ng’ey oro ma dupa niai kud i woth pare mir adek i tic mi misioner de, ewok edwoko rapor i bang’ Yakobo man “judongo ceke de gibedo nuti.”—Tic. 21:17-19.

M’umbe jiji, Yakobo maeni ma Paulo ulwong’o nia “umin Rwoth,” re m’ukiewo barua kunoke buku mi Biblia m’ulwong’o nyinge. (Gal. 1:19) I barua maeno, ku jwigiri ma dit Yakobo ulwong’ere ngo ni jakwenda kadi ni umin Yesu, ento ni “ng’eca pa Mungu man pa Rwoth Yesu Kristu.” (Yak. 1:1) Barua pa Yakobo unyutho kamaleng’ nia tap calu Yesu, Yakobo de ubed uneno kilili giracwiya m’utieke man kite ma dhanu ucwiyere ko. Pi nikoro lemandha mi thenge mi tipo, Yakobo utiyo ku lapor mi giracwiya ma jung’eyo cuu, calu ve nam ma yamu ubekoto i wiye, der pa dwi man mi nyikaluku, lietho pa ceng’, ner pa thiwe, wang’ pa luli, man lei mi lum. (Yak. 1:6, 11, 17; 3:5, 7) Ku rieko ma Mungu umiyo ire, ekoro i paru man timo mi dhanu, man emiyo juk ma beco iwi kite mi bedo ku winjiri ma ber ku jumange.—Yak. 1:19, 20; 3:2, 8-18.

Wec pa Paulo ma nwang’ere i 1 Jukorintho 9:5 ubenyutho nia Yakobo ubino ku min ot pare. Biblia unyutho ngo nindo ma Yakobo utho i iye kadi kite m’etho ko. Ento, jagor kpawa ma Jayahudi ma nyinge Josèphe ukiewo nia nyanok i ng’ey tho pa jabim mi Roma ma nyinge Porkio Festo (i kum oro 62 N.N.Y) man i wang’ ma Albino udog ucamu ker kakare, Anano (Anania) ma jalam ma dit “ucoko dhu jupoklembe mi Sanedrini man ekelo i wang’gi ng’atu moko ma nyinge Yakobo m’umin Yesu ma jubed julwong’o Kristu, man jumoko mange.” Nimakere ku wec pa Josèphe, Anano “udotogi nia gituro cik man eketho jucanyugi ku kidi.”

a Nen sanduku ma thiwiye tie, “Yakobo ‘m’umin Rwoth’” i mbaya mi 112.

b Ku rieko, Yakobo udwogo iwi giragora pa Musa m’uketho i iye Cik man bende kpawa mi kite ma Mungu utiyo ko ku dhanu man lembe m’unyutho yeny pare m’ular uwok i wang’ Cikne. Ku lapor, nen pa Mungu iwi rimo, iwi lembsasa mi tarwang’, man iwi rwo ni ayi gin m’acwiya ubenen kamaleng’ i Thangambere. (Tha. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4) Pieno, Yehova unyutho cik mir ukungu m’ukwayu kit dhanu ceke utii ko, ebed Jayahudi kunoke Jayahudi ngo.

c Nen sanduku ma thiwiye tie, “Kite ma Guriri m’utelowic upangere ko tin” i mbaya mi 110.

d I verse mi 34, lok mi Biblia moko uroyo wec m’ubenyutho nia Sila ung’iyo nikebedo i Antiokia. (Biblia Maleng’) Ento, ubenen nia judok juroyo wec maeno i ng’eye i gor moko ma con mi Biblia.