PENJI M’ARADU GIPENJIRI KO
Aromo timo ang’o kan ava kwo uai i kuma?
“Oro m’ukadhu ceng’ini eni, abino kud adieng’acwiny ma lee m’udog ubedo ve mac m’ubewang’a kubang’ ceng’. Kud i kind nindo maeno, acaku paru nia kwayu anegara cen. I andha abino maru ngo nia atho. Abino maru kende kende nia peko para re m’ujiki.”—Jonathan, oro 17.
I sayusac moko ma jutimo, jupenjo awiya ma romo 14 000 mir école secondaire. Kago 1 iwi 5 m’i kindgi uyero nia i kind dwi 12 m’ukadhu, gibino ku paru mi negiri.a Kan ibenwang’u nia tic pa kwo peri umbe, icopo timo ang’o?
Kekur. Kud imak yub mi timo lembe ndhundhu i kite m’ibewinjiri ko. Kadok nwang’u peko peri ubenuri lee de, lembe moko nuti ma copo konyi ning’eyo kite mi nyego kugi.
Saa moko icopo nweng’iri nia gin moko mbe ma romo daru peko peri. Ento kite ma juwinjiri ko bebedo ngo kwa lembe mandha. Lembe moko nuti ma romo konyi ninyego ku peko peri i yo atira. Lembene gicopo konyi pio pio nisagu ma nwang’u iparu.
Cik mir ukungu mi Biblia: “Juridowa kun ku kun, re fodi wacopo yiko kumwa asu; cwinywa ng’abere, ento yojboth unuti.”—2 Jukorintho 4:8.
Gin m’iromo timo: Ka paru mi negiri udoko tek kunoke ubedwogo asu asu i wii, yeny kit lembe ma copo konyi; saa moko nyo niweco ku dhanu ma gikonyo ju ma gitie ku paru mi negiri kunoke nicidho pio pio i odi yath. Juponjo kit dhanu maeno kara gimii kony man andha de gimito gikonyi.
Wec ku ng’atu moko. Dhanu moko nuti ma gidieng’ kudi man ma gimito gikonyi. Eno uketho i iye jurimo ku wedi peri ma gicopo ng’eyo peko peri kende kende nwang’u iyero igi.
Dhanu moko gibedo ku yeny mi linet kara ukonygi ginen piny terere. I ayi ma rom eno, jarimo de copo konyi niparu lembe i ayi m’ukoc iwi peko peri, man nibedo kendo kud ava mi kwo.
Cik mir ukungu mi Biblia: “Jarimo mandha . . . junyolo pi nindo mi can.”—Lembrieko 17:17, NWT.
Gin m’iromo timo: Pi nicaku wec, icopo yero kumae: “Abino ku paru moko ma rac nindo ma ceng’ini eni. Nyo ecibedo ber nia akeakore iri?” Kunoke icopo yero kumae: “Atie ku peko moko m’aneno nia aromo daru ngo gira. Nyo icopo miyiri pi nikonya?”
Cidh i bang’ munganga. Peko mi yotkum calu ve adieng’acwiny kunoke turcwiny romo ayu ava kwo kud i kum dhanu. Re lembe ma ber utie nia juromo thiedho peko maeno zoo.
Tap calu ma twoyo ketho ava cam ai i kumwa, turcwiny bende romo ketho ava kwo ai i kumjo. Re twoyo maeno ceke juromo thiedhogi.
Cik mir ukungu mi Biblia: “Dhanu ma kumgi ber gimbe ku yeny pa munganga, ento ju m’utwoyo re ma gitie ku yeny pare.”—Matayo 9:12.
Gin m’iromo timo: Bed inind lee, bed itim jimnasthik, man bed icam cam ma giero kumjo. Yotkum peri copo bedo kud atelatela iwi nen m’itie ko iwi kwo peri.
Rwo. Biblia uyero nia Jacwic mwa utie “dwong’ ma sagu adundewa man eng’eyo lembe ceke.” (1 Yohana 3:20) Nyo iromo rwo ngo i bang’e tin? Tii ku nyinge ma Yehova man kor ire lembe mir adundeni.
Peko moko utie ve ter ma pek m’icopo yeyo ngo ini kendi. Ento Jacwic peri ma Yehova utie ayika pi nikonyi.
Cik mir ukungu mi Biblia: “Wuketh Mungu ung’ey pi kwac mwu; e kwiyocwiny pa Mungu m’ukadhu gin ceke ma jucopo nyang’ i iye bigwoko adundewu man pidoiwu.”—Jufilipi 4:6, 7.
Gin m’iromo timo: M’umedo nikoro peko peri ni Yehova, kepim niparu pi lembe moko ma ber m’icopo foye pire i nindo ma tin. (Jukolosai 3:15) Kan ibed inyutho foyofoc, eno bikonyi niketho wii i kum lembe ma beco i kwo peri.
Kan ibeneno nia ava kwo mbe i kumi, say kony. Eno utie tap gin ma Jonathan, ma waweco pire i acaki utimo. Eyero kumae: “Abed aweco lee ku jurunyodo para man munganga moko de ukonya. Kawoni dong’ abewinjara ma ber mandha. Kadok nwang’u asu fodi awotho nwang’ara ku peko de, re dong’ ambe ku paru mi negara.”
a Odi yath ma neno man cero bang’ twoyo (Centres pour le contrôle et la prévention des maladies) utimo sayusac maeno i oro 2019 i États-Unis.