Cindi Buku mi coko mi Kwo man tic

YENGA MI NINDO 1-7, DWI MIR 7

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | JUKOLOSAI 1-4

“Wuwany ng’atu ma con cen, man wurony ng’atu ma nyen”

(Jukolosai 3:5-9) Ka kumeno wuneg wathkumwu ma gini i ng’om: tarwang’, sasa, awanya ma rac, ayiri, ku ketho cwiny hai kum piny, ma en e rwo ma ni gin m’acwia; ⁶ kum gin maeni kwinyo pa Mungu wok wi wot juco: ⁷ ma wun bende yang’ wuwotho i ie, kinde ma fodi wubedo i gin maeni; ⁸ ento kawono wun bende dong’ wucorgi ceke cen: ng’ecwiny, ku kwinyo, kud akece, ku cayucac, ku lemblewic ma ai kud i dhogwu: ⁹ kud wucwai ndra ma nia ng’atuman ucwai ni wadi man ni wadi: kum wudaru wanyu ng’atu ma con cen ku tic pare de,

w11-F 15/3 mba. 9-10 udu. 12-13

Jol tipo pa Mungu ento mi ng’om re ngo

¹² Timo para nyutho nia tipo ma kani re m’utelo wia? (Som Jukolosai 3:8-10, 13.) Tipo mi ng’om cwalujo i timo mi kum. (Gal. 5:19-21) Tipo m’utelo wiwa nen kamaleng’ kinde ma lembe ubewotho iwa rac, calu ve kinde m’umego kunoke nyamego moko ma Jakristu wadwa ukwanu kudwa ngo, etimowa rac kunoke edubo iwa. M’umedo maeno, i pacu mwa bende jumange copo neno nia tipo ma kani re m’utelo wiwa. Pieno, ukwayu ng’atuman ung’iere gire, man epenjere ku penji ma e: ‘I kind dwi abusiel m’ukadhu, nyo kura para udoko calu pa Kristu, kunoke nyo adok kendo i kit wec man timo ma reco m’abino ko con?’

¹³ Tipo pa Mungu copo konyowa kara ‘wawany ng’atu ma con cen ku tic pare de, man warony ng’atu ma nyen.’ Eno bikonyowa ninyutho mer man wabidoko dhanu ma ber. Ka jutimowa rac, wabitimo kisa yot yot. Bende, ka waneno racu ma jutimo i kumwa kunoke i kum ng’atu mange, wabitimara rac ungo. Kakare nibedo kud “akece . . . ku kwinyo, man ng’ecwiny, ku lele ma rac,” wabitimo kero nibedo “kud adunde mi ngisi.”​—Ef. 4:31, 32.

(Jukolosai 3:10-14) man wuronyo ng’atu ma nyen, m’ubecikudoko nyen ku ng’eyong’ec calu ayi ng’atu m’ucwie: ¹¹ ma kadok Jayunani kadi Jayahudi, kadi yaa, kadok yaango de, kadi dhanu ma sai, kadok Jakuthi, kadi ng’eca, kadi paker de ceke gicopo bedo i ie ngo; ento Kristu re en e gin ceke, man i gin ceke. ¹² Ka kumeno wurony, calu dhanu ma Mungu goyo wigi, ma leng’ man jumer de, adunde mi ngisi, ku bedo ber ku dhanu, ku ming’o, ku molcwiny, ku mwonyo lembe hai; ¹³ ma wuoi ko lembe ma kum juwedu ma ng’atuman uoi lembe ma kum wadi man kum wadi, ma wuwek ko lembe ma kum juwedu ma ng’atuman uwek lembe ma kum wadi man kum wadi, tek ng’atu moko lembe ni i ie kum ng’atu moko: cil calu Rwoth uweko lembe mu, e wun bende wutim kumeno: ¹⁴ man ma sagu gin maeni ceke wurony mer, ma en e twic mi doko cu ma ndhu.

w13-F 15/9 mba. 21 udu. 18-19

Nyo idaru loko kura peri?

¹⁸ Wek kara Lembe pa Mungu ulok kura mwa calu m’ukwayere, mito wasome kubang’ rupiny man waponje. Re eno kende uromo ngo. Pirang’o? Pilembe dhanu dupa de besomo Biblia, uketho ging’eyo lembe m’i ie. Saa moko nyo in de idaru rombo ku dhanu ma kumeno i lembanyong’a. Jumoko copo wero kadok verse mi Biblia awera ku wigi. Re eno copo loko ngo paru man timo migi akeca. Lembang’o m’urem igi? Kara Lembe pa Mungu ulok kura pa ng’atini, ukwayu ewek adundene “ribre” ku lembene, niwacu umul adundene. (Gal. 6:6) Pieno, umaku wabed wanwang’ saa mi nyamu i lembe ma wabeponjo. Ecibedo ber nia wapenjara ku penji m’ulubo e: ‘Nyo ayio andhandha nia lembe m’aponjo eni utie ngo kende kende ponji mi dini? Nyo ayio andha nia eni tie lemandha? M’umedo maeno, nyo aneno ayi m’acopo tio ko ku lembe m’abeponjo eni i kwo para, ento ngo kende kende ni lembe m’acopo ponjo ko jumange? Nyo anyang’ nia Yehova re m’ubeweco i bang’a athothi?’ Ninyamu i penji ma kumeno bikonyowa kara wabed ku winjiri ma ceng’ini mandha ku Yehova, man mer ma wamare ko bimedere ameda. Ka Lembe pa Mungu umulo adundewa, e alokaloka bibino gire.​—Rie. 4:23; Lk. 6:45.

¹⁹ Tekene wabesomo Lembe pa Mungu kubang’ ceng’ man wabenyamu ie, eno bikonyowa kara wamedara ‘niwanyu ng’atu ma con cen ku tic pare de, man nironyo ng’atu ma nyen, m’ubecikudoko nyen ku ng’eyong’ec ma tap.’ (Kol. 3:9, 10) Eyo, ka wamedara ninyang’ cuu i Lembe pa Mungu man wakethe i timo, wabituc nironyo ng’atu ma nyen, niwacu wabiloko kothwa. Eno bikonyowa niuro awic pa Sitani.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(Jukolosai 1:13, 14) m’elaruwa kud i tego mi mudho, man elokowa i ker pa Wode mi mer pare; ¹⁴ ma wanwang’u war ma juwaru kowa ni kume, ni wek mi dubo mwa:

it-2-F mba. 833 udu. 4-6

Ker pa Mungu

“Ker pa Wode mi mer pare.” Nindo apar i ng’ei ma Yesu uidho i polo, niyero i ceng’ Pentekoste mi oro 33 R.M., tipo maleng’ ma Yesu oro ni julub pare unyutho igi kamaleng’ nia “judode malu ba cing’ Mungu ma yor acwic.” (Tic 1:8, 9; 2:1-4, 29-33) E “lembariba ma nyen” ucaku tic man gidoko ni mbegi mi “thek ma leng’,” niyero Israel mi tipo.​—Eb 12:22-24; 1Pe 2:9, 10; Ga 6:16.

Niai eca, Kristu ubedo yor i cing’ Won ma yor acwic man etie Wic mi cokiri. (Ef 5:23; Eb 1:3; Flp 2:9-11) Lembagora unyutho nia Yesu ucaku bimo iwi julub pare niai i Pentekoste mi oro 33 R.M. Saa ma jakwenda Paulo ukiewo waraga ni Jukristu mi rundi ma kwong’a mi Kolosai, ewacu nia Yesu Kristu ubebimo. Ekiewo kumae: “[Mungu laruwa] kud i tego mi mudho, man elokowa i ker pa Wode mi mer pare.”​—Kl 1:13; nen bende Tic 17:6, 7.

Ker pa Kristu m’ucaku niai i Pentekoste mi oro 33 R.M. utie ker mi tipo m’ubebimo iwi Israel mi tipo, niwacu Jukristu ma ginyoliri ku tipo maleng’ pi nidoko nyithindo pa Mungu mi tipo. (Yh 3:3, 5, 6) Saa ma Jukristu maeno ma juwiro ku tipo gibinwang’u sukulia migi mi polo, gibikwo ngo kendo iwi ng’om, ento gibibedo jubim karacelo ku Kristu i polo.​—Ny 5:9, 10.

(Jukolosai 2:8) Wubed ku weng’wu kara ng’atu moko kud udwokwu ni jambayeki ku lembrieko pare man kud abombi mananu, tok lembkei mi dhanu, tok ponji ma kwong’a m’i ng’om, ma ku tok Kristu ngo:

w08-F 15/8 mba. 28 udu. 8

Lembe ma dongo dongo mi waraga ni Jugalatia, Juefeso, Jufilipi man Jukolosai

2:8​—“Ponji (kunoke piny) ma kwong’a m’i ng’om” ma Paulo ucimo Jukristu i kume utie ang’o? Utie lembe ma tung’ tung’ mi ng’om pa Sitani, niyero piny m’i ie karacelo ku ponji m’utelo wi ng’ombe. (1 Yoh. 2:16) I kind piny maeno, junwang’u bende lembrieko mi dhanu, yenyo giki mi kum man dini mi ndra.

YENGA MI NINDO 8-14, DWI MIR 7

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | 1 JUTESALONIKI 1-5

“Wujukru, man wutengru”

(1 Jutesaloniki 5:11-13) Kum kumeno dong’ wujukru, man wutengru, cil calu wubetimo bende. ¹² Ento wakwayuwu, umego, ya wung’ei ju ma gimuli ku tic i kindwu, man gini i wiwu i Rwoth, man gijukowu; ¹³ man wufoigi dit apila i mer kum tic migi. Wubed ku kwiocwiny i kindwu giwu.

w11-F 15/6 mba. 26 udu. 12

‘Wuwor ju ma gimuli ku tic i kindwu’

¹² Nitelo wi cokiri ujik ungo kende kende i ponji. Wec m’urombo ku maeno nwang’ere bende i 1 Timoteo 3:4. Paulo uyero nia jaliew kunoke jadit cokiri ucikere nibedo “ng’atu ma bimo wi juode cu, ma nyithindhe de giwore umbe lele.” I giragora maeni, wec ma nia “nibimo wi” juruot thelembene tie ngo kende kende niponjo awiya, ento enyutho bende nitelo wi juruot man niketho ‘nyithindho gibed wor.’ Eyo, judong cokiri gitelo wi cokiri, man gikonyo umego ku nyimego ceke gibed wor ni Yehova.​—1 Tim. 3:5.

w11-F 15/6 mba. 28 udu. 19

‘Wuwor ju ma gimuli ku tic i kindwu’

¹⁹ Icopo timo ang’o kan inwang’u giramia moko ma juyiko piri athothi? Pi ninyutho foyofoc peri, ma jiji mbe ibitio kude. Judong cokiri gitie “giramia [ma] dhanu” ma Yehova umio iri nikadhu kud i bang’ Yesu Kristu. Yo acel m’icopo nyutho ko foyofoc peri pi giramia maeno utie niwinjo judong cokiri kilili kinde ma gimio korolembe, man nitio ku lembe ma giponjo. Icopo nyutho bende foyofoc nwang’u ibedwoko wang’ penji ma ber i coko. Dik cingi i kum tic ma judong cokiri gibetelo wie, calu ve tic mi lembanyong’a. Kan inwang’u adwogi ma ber i ng’ei m’itio ku juk ma jadit cokiri moko umio iri, nyuth ire. M’umedo maeno, nyuth bende foyofoc ni juruot mi judong cokiri. Poi nia ka jadit cokiri moko ubetimo tic ma tek i cokiri, utie pilembe juruot pare gitwoniri ku saa ma nwang’u gicopo nambu ko karacelo kude.

(1 Jutesaloniki 5:14) Man wakwayuwu, umego, wujuk ju ma gitimbri rac, wudwok cwiny ju ma cwinygi tek ungo, wujeng ju m’ubedo ng’ic, wubed ku mwonyolembe ma jumwonyo hai yo ba dhanu ceke.

w17.10-F mba. 10 udu. 13

“Wamar . . . ku tic man lemandha”

¹³ Wujeng ju m’ubedo ng’ic. Ka wambe ku mer mandha, ebibedo yot ungo iwa niworo cik ma e ma Biblia umio: “Wujeng ju m’ubedo ng’ic, wubed ku mwonyolembe ma jumwonyo hai yo ba dhanu ceke.” (1 Tes. 5:14) I andha, dhanu dupa ma gi ng’ic i yioyic gicopo doko tek i ng’eye. Ento jumoko kwayu jucirgi man jumediri nikonyogi. Eno uketho i ie nibetielo cwinygi ku paru mi Lembagora, niwok kugi i lembanyong’a, kunoke ninwang’u saa mi winjogi. M’umedo maeno, kakare niparu apara kende nia umego kunoke nyamego moko “tek” kunoke e “ng’ic,” wacikara ning’eyo nia wan ceke lembe ma wa tek man ma wa ng’ic i igi nuti. Kadok jakwenda Paulo de uyero nia en bende etie ku ng’ico. (2 Kor. 12:9, 10) Pieno, wan ceke wacopo nwang’u bero niai i kum kony mi Jukristu wadwa.

w15-F 15/2 mba. 9 udu. 16

Nyuth jwigiri man kisa calu Yesu

¹⁶ Wec mwa. Mer ma wamaru ko jumange cwaluwa niyero wec ma ‘dwoko cwiny’ ju ma cwinygi tur. (1 Tes. 5:14) Wacopo yero lembang’o pi nitielo cwiny dhanu ma kumeno? Wacopo tielo cwinygi nwang’u wabenyutho nia wadieng’ kugi andha. Waromo foyogi niai kud i adunde kara ginen nia gin de gitie ku bodho man gitimo lembe dupa ma beco. Waromo konyogi kara ginen nia pigi tek i wang’ Yehova, kum etelogi i bang’ Wode. (Yoh. 6:44) Wacopo konyogi bende ging’ei nia Yehova dieng’ lee dit pi jurutic pare ma “adundegi tur” kunoke ma “cwinygi dieng’.” (Zab. 34:18) Ka wayero wec ma juko cwinyjo, eno copo mio tego i kum ju m’utie ku yeny mi tielocwiny.​—Rie. 16:24.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(1 Jutesaloniki 4:3-6) Kum maeni en e yeny ma Mungu yenyo, ndhu dwokrileng’ mu, nia wuceru ni tarwang’; ⁴ nia ku ba dhanu nzu m’i kindwu ng’atuman ung’ei bimo kume gire i dwokrileng’ man i yung, ⁵ i ayiri mir awanya ma rac ungo, cil calu Thekdhanumange ma kung’eyo Mungu ngo; ⁶ ng’atu moko kud ukadh kieu, etim rac de bang’ umin i lembe nini: kum Rwoth en e jacul kwor kum gin maeni ceke, calu wan bende walar wapoyowu man watuco.

it-1-F mba. 921 udu. 2

Tarwang’

Tarwang’ utie dubo ma copo ketho juriemo (jukoyo) ng’atini kud i cokiri mi Jukristu. (1Ko 5:9-13; Eb 12:15, 16) Jakwenda Paulo ukoro nia Jakristu m’utimo tarwang’ ‘udubo kum kume gire,’ pilembe etio ku wathkum mi nyodo i ayi m’umaku piny ungo. Lembuno kelo adwogi ma rac ire i thenge mi tipo, cido cokiri pa Mungu, man ecopo nwang’u bende twoyo ma dak i yo mi ribiri ma copo nege anega de. (1Ko 6:18, 19) Bende, ebetimo umego pare ma Jukristu rac (1Ts 4:3-7) pilembe (1) eberoyo sasa man timo mi lewic ku lembacidi i cokiri (Eb 12:15, 16), (2) ekelo acidi iwi ng’atu m’etimo kude tarwang’, man ka ng’atune tie jamusuma, ebimondo i ode nwang’u dong’ edaru cido ku mon kunoke e sumba ngo, (3) ekelo acidi iwi jupagi, man (4) ecido jurunyodo man won ot pa ng’atu m’etimo kude tarwang’, kunoke ng’atu m’ebigamere kude. M’usagu zoo, eturo ngo kende kende cik mi dhanu, ma saa moko copo kwero tarwang’, ento eturo cik pa Mungu ma bimio ire matira pi dubone.​—1Ts 4:8.

(1 Jutesaloniki 4:15-17) Kum wawacu maeni iwu ku lembe pa Rwoth, nia wan ma wabedo kwo, ma wadong’ ni bino pa Rwoth, wabitelo yo ki ngo ni ju ma ginindo. ¹⁶ Kum Rwoth ku kite biai i polo biloro piny, ku kok ma dit, ku dwand malaika ma dit de, man kud agwara pa Mungu bende: e ju m’utho i Kristu gibilar cer; ¹⁷ e ka wan ma wabedo kwo, ma wadong’, jubilund ting’owa malu wakugi i afuru, nirombo ku Rwoth i lietho; e kumeno wabidong’ bedo nja ku Rwoth.

w15-F 15/7 mba. 18-19 udu. 14-15

“War mu dhingo ceng’ni”!

¹⁴ Lembang’o ma bitimere i ng’ei ma Gog mi Magog bicaku nyayu masendi i kum dhanu pa Mungu? Matayo giku Marko gigoro lembe m’urombo kinde ma giweco i kum lembuno; gikiewo kumae: “[Yesu bioro] malaika, man ebicoko jupare ma jugoyo nying’gi karacelo ku yo the yamu ang’wen, kud i tung’ ng’om ku tung’ polo de.” (Mk. 13:27; Mat. 24:31) Cokocok maeno unyutho ngo ketho ayi ma kwong’a i kum Jukristu ma juwiro ku tipo; bende enyutho ngo saa ma jubiketho i ie ayi ma tokcen i kum dong Jukristu ma juwiro ku tipo ma fodi gini iwi ng’om. (Mat. 13:37, 38) Ketho ayi maeno ma tokcen bitimere i wang’ caku mi masendi ma dit. (Nyu. 7:1-4) Dong’ Yesu ubino weco iwi cokocok ma kani? Ebino weco iwi saa ma dong Jukristu 144 000 gibinwang’u i ie sukulia migi mi polo. (1 Tes. 4:15-17; Nyu. 14:1) Lembuno bitimere i ng’ei ma Gog mi Magog bicaku nyayu masendi i kum dhanu pa Mungu. (Eze. 38:11) E wec ma e ma Yesu uyero bipong’o: “Weg bedopwe bilund rieny pami ceng’ i ker pa Weggi.”​—Mat. 13:43.

¹⁵ Nyo eno nyutho nia jubicoko Jukristu ma juwiro ku tipo ku kumgi mi ringkum? Dini ma pol mi Jukristu ponjo nia Yesu bibino coko Jukristu ku kumgi mi ringkum kud iwi ng’om. Man gigeno nia dhanu bineno Yesu kinde m’ebidwogo nibimo wi ng’om. Ento Biblia unyutho kamaleng’ nia “giranyutha pa Wod dhanu” biwok i polo man Yesu bibino i “afuru m’i polo.” (Mat. 24:30) Wec maeno tup ubenyutho nia dhanu binene ngo. M’umedo maeno, “ring’kum ku rimo copo camu pacu mi ker pa Mungu ngo.” Pieno, ju ma gibicidho i polo, bilar kwayu ‘julokgi ceke nyapil calu goyowang’, kinde ma agwara ma tokcen biywak.’ (Som 1 Jukorinto 15:50-53.) I adundo, Yesu bicoko dong Jukristu ma juwiro ku tipo ma gigwoko bedoleng’ migi ma fodi gini iwi ng’om wang’ acel, re ku kumgi mi ring’kum ungo.

YENGA MI NINDO 15-21, DWI MIR 7

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | 2 JUTESALONIKI 1-3

“Jaco binyuthere”

(2 Jutesaloniki 2:6-8) Man kawono wung’eyo maeno m’ucero, kara ebin enyuthre i nindo pare gire. ⁷ Kum giramung’a mi camuco ubetimbre kawono: ento ng’atu acel nuti m’ubecero kawono, cil ma jubikabe woko kud i yo. ⁸ E jaco nino bilund nyuthre, ma Rwoth Yesu binege ku lietho m’i dhoge, man ebidwoke mananu ku nyuth mi bino pare:

it-1-F mba. 221 udu. 5

Bedo ma ayi Mungu ni kume

I giragora maeni, Paulo uweco iwi giramung’a mange m’ukoc bor dit ku ‘giramung’a ma leng’’ pa Yehova. Eweco iwi “giramung’a mi camuco.” Ebino giramung’a ni Jukristu mandha, pilembe i rundi pa Paulo, nwang’u fodi “jaco” utie ngo ungu mi dhanu m’ung’eyere kamaleng’, uketho ng’iogi ubino tek. I ng’ei ma “jaco” eno binyuthere de, ebibedo asu giramung’a ni dhanu dupa, kum ebitimo lembe ma reco i aponda man ebitimere ve emoko i kum Mungu. Ento i andha, nwang’u ejai i kum bedo ma ayi Mungu ni kume mandha. Paulo uyero nia i rundi pare nwang’u dong’ “giramung’a mi camuco” ubetimere, pilembe timo pa jaco eno ucaku nen i cokiri; i ng’eye ebin eketho jumoko jai i kum yioyic. Ento i ajikine, Yesu Kristu binege ku bino pare. “Jaco” maeno ma Sitani ubetio ko ‘bitingre kum gin ceke ma julwong’o ya mungu kadi ma jurwo i bang’gi de’ (sebasma ku dhu Jugiriki). Jadegi pa Mungu eno ma Sitani ubetio ko ubecwayu vupo lee mandha, man dhanu ceke m’ulubo timo pare gibinwang’u nyoth. “Jaco” eno bivoyo, kum ebikanu racu pare i bedo ma ayi Mungu ni kume mir umbili.​—2Ts 2:3-12; nen bende Mt 7:15, 21-23.

(2 Jutesaloniki 2:9-12) En e ng’atuca, ma bino pare en e calku timo pa Jok ku tego ceke man giranyutha ku musana mi ndra, ¹⁰ man i abombi ceke mi gondri ni ju m’urwinyo; kum gijolo mer mi lemandha ngo, kara gibothi. ¹¹ Kum lembe nini Mungu oro igi tego mir awondi, kara giyi ndra: ¹² kara gin ceke jubin jupok lembe migi gi ju m’uyio lemandha ngo, ento gibedo migi kud anyong’a i gondri.

it-2-F mba. 255 udu. 7

Ndra

Yehova Mungu weko “tego mir awondi” utii iwi dhanu m’umaru lemandha ngo kara “giyi ndra” kakare niyio lembanyong’a iwi Yesu Kristu. (2Ts 2:9-12) Kit lembe maeno utimere bende ni Ahab m’ubino Ubimo mir Israel. Jubila mi ndra giyero ni Ahab nia ebiloyo lwiny i dhu Ramoth-gilead, ento Mikaya ma jabila pa Yehova uyero nia lwiny bivoye. Calu ma Mikaya uneno i ginmawokiwang’, Yehova uweko giracwia acel mi tipo udoko ni “tipo mi ndra” i dhu jubila pa Ahab. Giracwia maeno mi tipo utio ku tego pare pi niwingo wi jubilane, uketho giyero lemandha ngo, ento giyero lembe ma gimito gin gigi man lembe ma nwang’u Ahab de umito ewinji. Kadok nwang’u jupoye de, re Ahab ufoyo niwinjo vupo mi jubilane man ecule ku kwo pare.​—1Ub 22:1-38; 2Ke 18.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(2 Jutesaloniki 1:7, 8) e iwu, wun ma jubenyayu ruvwa i kumwu, wayom wakudu, i nyuth pa Rwoth Yesu kud i polo ku malaika mi tego pare i mac m’uliel, ⁸ m’eculo ko kwor ni ju m’ung’eyo Mungu ngo, man ni ju m’uworo lembanyong’a ma juboth ko pa Rwoth mwa Yesu ngo:

it-1-F mba. 890 udu. 6

Mac

Petro ukiewo nia “polo ma nuti kawono, ku ng’om de, jukanugi ni mac.” Nimakere ku lembe mi verse m’utelo yo man verse mange, ubenen kamaleng’ nia jutio ku mac i ayi mi lapor pi niweco iwi nyoth mi magwei. Pii m’upong’o ng’om i rundi pa Noa unyotho ngo polo man ng’om maeni ma wakwo i wie, ento enyotho dhanu ma woro ngo Mungu. Kumeno bende, nyuthonyuth pa Yesu karacelo ku jumalaika pare ma bibedo i mac, ubenyutho nyoth mi magwei ma gibinyotho ko dhanu ma woro ngo Mungu ku lembe ceke ma reco.​—2Pe 3:5-7, 10-13; 2Ts 1:6-10; nen bende Is 66:15, 16, 22, 24.

(2 Jutesaloniki 2:2) kara pidoiwu kud uring rr pio pio, kadok ang’aba de kud eng’abre, kadi ni kum tipo, kadi ni kum lembe, kadi ni kum waraga ma juwacu nyo ai i bang’wa, nia ceng’ pa [Yehova] udhingo;

it-1-F mba. 1188 udu. 1

Tipo yuyo i wie

Wec ma “tipo” yuyo i wie​—Mandha ku mi vupo. Jutio ku wec mi dhu Jugiriki pneuma (ma thelembene tipo) i ayi ma segi i waraga moko ma jukwenda gikiewo. Ku lapor, i 2 Jutesaloniki 2:2, jakwenda Paulo ujuko Juristu mi Tesaloniki nia ku giwek cwinygi ng’abere ‘ni kum tipo [wec ma tipo yuyo i wie], kadi ni kum lembe, kadi ni kum waraga ma juwacu nyo ai i bang’gi, nia ceng’ pa [Yehova] udhingo.’ Ubenen kamaleng’ nia Paulo utio ku wec pneuma (tipo) pi lembe m’uneno wec ma juweco i kindjo, calu ve “lembe” m’ayera kunoke “waraga.” Buku moko (Word Studies in the New Testament pa Vincent mi oro 1957, Vol. IV, mba. 63) uyero kumae: “Tipo. Utie wec ma jubila gibed gitio ko i coko mi Jukristu, copere pi ninyutho nia lembe ma giyero uai i bang’ Mungu kunoke Mungu unyuthe igi i ginmawokiwang’.” Pieno, i Biblia mi dhu Alur, juloko wec pneuma i giragora maeno man kaka mange m’urombo kude nia “tipo.” Ento i Biblia mange, juloke nia “wec ma tipo yuyo i wie” (NW).

YENGA MI NINDO 22-28, DWI MIR 7

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | 1 TIMOTEO 1-3

“Wuyeny tic ma ber”

(1 Timoteo 3:1) Maeni lembe mandha, Tek ng’atu moko beyenyo tic pa jalieu, nwang’u ebeyenyo tic ma ber.

w16.08-F mba. 21 udu. 3

Nyo ineno nia ukwayu itim mediri i thenge mi tipo?

³ Som 1 Timoteo 3:1. Wec mi dhu Jugiriki ma juloko nia “niyenyo,” thelembene tie nirieyo cingjo pi nimaku piny moko, saa moko nyo piny ma cingjo copo tundo ngo i bang’e. Ku wec maeno, jakwenda Paulo unyutho nia pi nitimo mediri i thenge mi tipo, kwayu nitimo kero lee. Keketh nia umego moko ubeparu pir anyim pare i cokiri. Copere nia kawoni fodi etie ngo jakony tic, ento ebenwang’u nia kwayu etim mediri i thenge mi tipo. Mi kwong’o, mito etim tego epong’ lembe m’ukwayere i bang’ jukony tic. I ng’eye, ebitimo kero nitundo ebiromo nidoko jadit cokiri. Kara etuc nipong’o lembe m’ukwayere pi nidoko jakony tic kunoke jadit cokiri, ubekwayu etim kero lee.

(1 Timoteo 3:13) Kum ju ma gitimo tic mi jukony adre ginwang’u kacungo migi gigi ma gicungo ko ber, ku tegocwiny ma dit i yioyic ma ni i Kristu Yesu.

km-F 12/78 mba. 4 udu. 7

Ju ma ‘ginwang’u kacungo ma ber’

⁷ Etie yot nineno nia pirang’o Paulo uyero nia dhanu ma kumeno “ginwang’u kacungo . . . ma gicungo ko ber.” Eno tie ngo sayu dito mi dini calu ma jumoko beyero. Ento jukony tic ma “gitimo tic adre,” niyero ma ber, ging’eyo nia gibinwang’u mugisa niai kud i bang’ Yehova giku Yesu, man umego ku nyimego mi cokiri de konyogi man worogi pi tic ma gitimo. Eno re m’uketho giweco “ku tegocwiny ma dit i yioyic ma ni i Kristu Yesu.” Calu gitimo tic migi ma ber, jumange foyogi pi tije. Bende, gitie ku yioyic ma tek man giweco pi yioyicne m’umbe lworo kunoke m’umbe lewic.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(1 Timoteo 1:4) kadi ku giwinj lembuda man kathekdhanu ma thum ungo, ma nyayu penji mi piem re, ma sagu kuro lembe pa Mungu ma jukuro i yioyic.

it-1-F mba. 980 udu. 2

Thekwaru

Nimiiri i sayu thekwaru (kathekdhanu) pa ng’atini man ninyayu piem i wie ubino lembe ma konyne mbe, man ebino lembe ma tije mbe magwei i rundi ma Paulo ugoro ie waraga ni Timoteo. Calu saa nica nwang’u dong’ i wang’ Mungu tung’ tung’ umbe i kind Jukristu ma Juyahudi ku ma Juyahudi ngo, nisayu thekwaru pa ng’atini konyne bino mbe. (Ga 3:28) Bende, buku m’ukoro pi thekwaru mi dhanu nwang’u udaru nyutho nia Kristu unyolere i thekwaru pa Daudi. Man oro ma nok i ng’ei ma Paulo umio juk maeno, junyotho Yerusalem ku buku ma jubed jukiewo ie thekwaru mi Juyahudi bende. Mungu ugwokogi ngo. Eno re m’uketho Paulo ubedo dieng’ nia Timoteo man umego ku nyimego, ku gibay saa migi pi nibesayu thekwaru pa ng’atini, kum etie lembe ma giero ngo yioyic. Thekwaru ma Biblia ukoro, unyutho kamaleng’ nia Yesu utie andha Masiya, eno re m’utie thekwaru ma pire tek nisagu zoo ni Jukristu. Thekwaru mange ma nwang’ere i Biblia nyutho kamaleng’ nia Biblia yero lemandha, man lembe m’ekoro utie lembe m’utimere andha.

(1 Timoteo 1:17) Nie dong’ yung ku dwong’ bende ubed ni Ubimo rondo ku rondo, m’etho ngo, m’enen ungo, m’e Mungu e kende, rondo ku rondo. Amen.

cl-F mba. 12 udu. 15

“Nen, maeni Mungu mwa”

¹⁵ Nying’ mange mi dito ma julwong’o ko Yehova kende utie “Ubimo [ma] rondo ku rondo,” kunoke “Ubimo mi nja.” (1 Timoteo 1:17; Lembanyutha 15:3) Thelembene tie ang’o? Etie tek iwa wa dhanu ninyang’ i thucne, re Yehova tie rondo ku rondo. Zaburi 90:2 uyero kumae: “Ugamere rondo ku rondo, in i Mungu.” Yehova ucaku ngo; enuti pare kwa. Eno re m’uketho Biblia uyero kakare nia etie “Ng’atu m’uti mi ceng’.” Ma nwang’u fodi piny ceke ucwiyere ngo de nwang’u dong’ enuti! (Daniel 7:9, 13, 22) Dong’ ng’a dhe m’utie ku thelembe m’atira m’ecopo nyayu ko piem i dhu Yehova nia embe ku twero mi bedo Ubimo ma Malu Ngbir?

YENGA MI NINDO 29, DWI MIR 7–NINDO 4, DWI MIR 8

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | 1 TIMOTEO 4-6

“Bedo ma ayi Mungu ni kume man lonyo”

(1 Timoteo 6:6-8) Ento bedo ma ayi Mungu ni i kume ku cwinyjo m’ucungo ti en e kuloka ma dit: ⁷ kum wakelo gin moko i ng’om ungo, kadi wacopo ai ku gin moko de ngo; ⁸ ento ka cemo ku kendi de nuti kudwa cwinywa bicungo kum gino.

w03-F 1/6 mba. 9 udu. 1-2

Wafoi ku gin ma watie ko

Gin m’uketho Paulo ubedo kud anyong’a, utie cwinye m’ucungo kum gin m’ebedo ko. Nibedo ma cwinyjo ucungo kum gin moko, thelembene tie ang’o? I adundo, utie nibedo ng’atu ma foyo ku gin ma pigi tek m’enuti ko. I kum lembe ma rom nini, Paulo ukiewo ni jawodhe ma Timoteo kumae: “Bedo ma ayi Mungu ni i kume ku cwinyjo m’ucungo ti en e kuloka ma dit: kum wakelo gin moko i ng’om ungo, kadi wacopo ai ku gin moko de ngo; ento ka cemo ku kendi de nuti kudwa cwinywa bicungo kum gino.”​—1 Timoteo 6:6-8.

Paulo udiko cwinyjo m’ucungo ku bedo ma ayi Mungu ni kume. Ewacu nia bedo ma ayi Mungu ni kume, niwacu niketho tic pa Mungu i kabedo ma kwong’a, re ma mio mutoro mandha, ento ngo giki mi kum kunoke lonyo. “Cemo ku kendi” ukonye kende kende emedere ku bedo ma ayi Mungu ni kume. Lembe m’ukonyo Paulo nifoyo ku gin m’ebedo ko, utie genogen m’ebino ko i bang’ Mungu i lembe ceke.

(1 Timoteo 6:9) Endre ju ma giyenyo gibed julonyo gipodho i abidhe ku i uwic de man i kasegu ku i awanya ma rac ma akeca, wagi gin ma mwonyo dhanu i rwinyo ma jurwinyo man i kanyoth ma junyothri i ie bende.

g-F 6/07 mba. 6 udu. 2

Yenyo lonyo copo mio iri matoke ma kani?

I andha re, dhanu ma pol tho ngo ni kum sayu lonyo. Ento ju m’uyenyo gibed julonyo ginwang’iri ku peko dupa. Kwo doko kec igi saa ma ginwang’iri kud adieng’acwiny i tic; gicopo lar tho i wang’e ni kum cwinygi ma dhongo saa ceke, rem mi cino, nindo m’ukeng’ i wang’gi kunoke wic abara ma thum ungo. Man kadok ng’atini ubin upoi nia kwayu ecak ketho wie i kum lembe mange ma pigi tek de, karaman nwang’u dong’ peko daru nyang’ i kume. Saa moko nwang’u dong’ jadhoge mi gamiri gene ngo, awiya pare gibenwang’u nia jumarugi nok, kunoke nyo nwang’u dong’ etie ku twoyo. Ecopo daru pekone moko, re pi nidarugi kwayu etim kero lee, kum nwang’u dong’ ‘edhuyere gire ku can ma dupa.’​—1 Timoteo 6:10.

(1 Timoteo 6:10) Kum mer ma jumaru ko sente en e ulag kwond dubo ceke: ma jumoko ma ava piny sagugi gikier kum yioyic, man gidhuiri gigi ku can ma dupa.

g-F 11/08 mba. 6 udu. 4-6

Lembe abusiel ma mio mutoro i kwo

Calu ma waneno i thiwiwec mi kwong’o, dhanu m’uyenyo gibed julonyo pi ninwang’u anyong’a, giberiemo tok yamu. Ginwang’iri ku peko dupa. Ku lapor, ginyotho winjiri ma gitie ko ku juruot migi man jurimbgi. Jumange adieng’a mi tic ku lworo ketho ginindo ngo calu m’ukwayere. Eno re m’uketho Eklizia 5:12 uyero nia “nindo pa ng’atu ma mule ku tic mit, kadok ecamu nyanok kadi dit; ento pong’ mi piny pa jalonyo yio ire nindo ngo.”

Lonyo utie ngo kende kende jatela ma rac, ento etie bende jatela ma javupo. Yesu Kristu uweco iwi “awondi mi lonyo.” (Marko 4:19) Ju m’usayu lonyo paru nia gibinwang’u mutoro, re ginwang’e ngo. Lonyo lundo ketho ng’atini bedo kud ava mi sayu lonyo lee. Eklizia 5:10 uyero nia “ng’atu m’umaru mola ma tar cwinye bikwio ngo ku mola ma tar.”

I adundo, mer ma jumaru ko sente terojo ngo i lembe ma jubesayu, enke ekelo turcwiny, adieng’a man ecopo royojo kadok i timo ma reco. (Lembrieko 28:20) Ento lembe ma mio mutoro mandha i kwo utie berocwiny, timo kisa, woro cik pa Mungu, man pong’o yeny mi tipo.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(1 Timoteo 4:2) ni kum dhanu ma gi weg ambili m’uyero lemndra, ma calu ya junyelo pidocwinygi gigi ku nyunyu ma lieth:

lvs mba. 23-24 udu. 17

Bed ku pidocwiny ma ber i wang’ Mungu

¹⁷ Jakwenda Petro ukiewo kumae: ‘Wubed ku pidocwiny ma ber.’ (1 Petro 3:16) Lembe ma rac utie nia, ka dhanu gibetio ngo ku cik mir ukungu pa Yehova, pidocwinygi caku poyogi ngo. Jakwenda Paulo uyero nia pidocwiny ma kumeno ubedo ve ‘junyele . . . ku nyunyu ma lieth.’ (1 Timoteo 4:2) Nyo mac udaru weng’i nindo moko de? Ka mac uweng’i, etalu dendkumi ma dong’ iwinjo ngo litho moko nyanok de keca. Ka ng’atini ubemedere nitimo lembe ma rac, pidocwinye ‘nyel,’ man i ng’eye eweko nipoye.

(1 Timoteo 4:13) Dong’ iketh weng’i kum somo lembe, man kum jukojuk, ku ponji bende, cil m’abino ko kuno.

it-2-F mba. 122 udu. 1-2

Somo piny i wang’ dhanu

I cokiri mi Jukristu. I rundi ma kwong’a, dhanu ma nyanok kende re m’ubino ku kitabu m’adola mi Biblia, uketho pire bino tek nibesomo piny i wang’ dhanu. Jakwenda Paulo uyero nia jubed jusom waraga pare i wang’ dhanu i coko mi Jukristu, man eng’olo nia umego gibed gimii waragane ni cokiri mange bende, kara gin de gisome. (Kl 4:16; 1Ts 5:27) Paulo ukwayu Timoteo m’ubino jaliew m’aradu nia eketh wie i kum “somo lembe, man kum jukojuk, ku ponji bende.”​—1Tm 4:13.

Somo piny i wang’ dhanu mito umol ma foth. (Hab 2:2) Calu somo piny i wang’ dhanu utie ponji ma zoo, ng’atu m’usomo pinje ucikere ninyang’ cuu i lembe m’ebesomo man enyang’ i lembe ma jagor ubemito yero. Bende, ukwayu ebed ku wang’e kara kud esom i ayi ma copo wilo lembe ma jubemito yero. Nimakere ku Lembayutha 1:3, dhanu m’usomo lembila nini ku dwandgi ma tek man ju m’uwinje bende, gibibedo jumutoro.