Cindi Buku mi coko mi Kwo man tic

YENGA MI NINDO 6-12, DWI MIR 7

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | AI 6-7

“Kawono ibineno gin m’abitimo kum Farao”

(Ai 6:1) Man Yehova wacu ni Musa kumae, Kawono ibineno gin m’abitimo kum Farao; kum ebiweko gicidho ni kum cing’ ma tek, man ebiriemogi woko kud i ng’om pare nikum cing’ ma tek.

(Ai 6:6, 7) Kum kumeno wac ni nyithindho mir Israel kumae, An a Yehova, man abiwodhowu woko ku the ter mi Jumisiri, man abibodhowu kud i ng’eca migi, man abiwaruwu ku bot ma rieya, man ku pokolembe ma dit: ⁷ man abigamuwu i bang’a ni dhanu, man abibedo iwu ni Mungu; e wubing’eyo nia an a Yehova Mungu mu, m’uwodhowu woko kud i the ter mi Jumisiri.

it-2-F mba. 309 udu. 5

Musa

Nyithindho mir Israel bende giwilo paru migi. Ku kwong’a, giyio Musa calu ng’atu ma Mungu oro en. Re kinde ma gicaku timo tic ma tek ma Farao ung’olo igi, gicaku ywagiri man lembe maeno uturo cwiny Musa uketho ekwayu kony i bang’ Yehova. (Ai 4:29-31; 5:19-23) Jategokpo utielo cwinye m’enyutho ko nia ebecipong’o lembang’ola pare m’etimo kud Abraham, Isak man Yakobo; niwacu ebinyutho ire thelembe pa nyinge ma Yehova kinde m’ebiwodho nyithindho mir Israel kud i ng’eca man ebiketho gibidoko thek ma dit i Ng’om mi lembang’ola. (Ai 6:1-8) Kadok kumeno de, re asu giwinjo ngo Musa. Ento i ng’ei masendi mir abung’wen, gin ceke giyie man gidiko cing’gi kude; uketho i ng’ei masendi mir apar, Musa utelo wigi man ewodhogi ma ‘gironyo jamtho’ mi lwiny calu juaskari​—Ai 13:18.

(Ai 7:4, 5) Ento Farao biwinjowu ngo, e abiketho cinga kum Misiri, man abiwodho udul para, ma gi dhanu ma nyithindho mir Israel, kud i ng’om Misiri ku lembapoka ma dit. ⁵ E Jumisiri gibing’eyo nia an a Yehova, kinde m’arieyo cinga wi Misiri, m’awodho ko nyithindho mir Israel kud i kindgi.

it-2-F mba. 309 udu. 3-4

Musa

I wang’ Farao mi Misiri. Musa gikud Arun, gibino dhanu ma pigi tek i ‘lwiny m’i kind mungu.’ I wang’ weg ajoga ceke mi Misiri, ma copere rwodhi migi bedo Yane giku Yambre (2Tm 3:8), Farao ucoko tego mi mungu pare mi Misiri ceke i dhu tego pa Yehova. Udu ma kwong’a ma Arun utimo i wang’ Farao i the telowic pa Musa, unyutho nia Yehova utie ku dito nikadhu mungu ceke mi Misiri, kadok nwang’u cwiny Farao udoko nwang’ ma gwei de. (Ai 7:8-13) I ng’eye, kinde ma masendi mir adek uwok, kadok weg ajoga de giwacu nia, “maeni lwet Mungu.” Bende, saa ma masendi mi vur ugoyogi ku racu, gin ceke gibedo mbe ku copo mi cidho i wang’ Farao kara gipiem i dhu Musa.​—Ai 8:16-19; 9:10-12.

Masendi m’uketho jumoko maru Yehova, jumange ke cwinygi doko nwang’. Musa gikud Arun, gitwong’o pi masendi apar. Masendineman utimere kakare kakare calu ma gilar gitwong’o; eno nyutho kamaleng’ nia Musa utie andha ng’atu ma Yehova uoro. Jutwong’o pi nying’ Yehova man juweco pire i ng’om Misiri ceke, eno uketho jumoko udoko mol, ju mange ke cwinygi udoko nwang’; niwacu nyithindho mir Israel ku Jumisiri moko gidoko mol, ento Farao ku judongo mi ker pare cwinygi doko nwang’. (Ai 9:16; 11:10; 12:29-39) Kakare ninyang’ nia gidaru kier ni mungu migi, ging’eyo kamaleng’ nia Yehova ubino poko lembe en iwi mungu migi. I ng’ei masendi mir abung’wen, Musa de udoko ng’atu ma “dit hai i ng’om Misiri, i wang’ jutic pa Farao, man i wang’ dhanu.”​—Ai 11:3.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(Ai 6:3) man anyuthra ni Ibrahim, ni Isak, man ni Yakobo, calu Mungu ma Jategokpo; ento ang’eira igi ngo ku nyinga ma Yehova.

it-2-F mba. 1091 udu. 4-5

Jategokpo

Yehova utio ku nying’ mi dito “Jategokpo” (ʼEl Shad·daiʹ) kinde m’etimo lembang’ola ni Abraham nia ebinyolo Isak. Ugam ukwayere nia Abraham unyuth yioyic ma dit i tego ma Mungu nuti ko pi nipong’o lembang’ola maeno. I ng’eye, jutio ku nying’ maeno mi dito pi ninyuto Mungu calu ng’athu ma bimio mugisa ni Isak man Yakobo kara ginwang’ bende mugisa mi lembariba ma Mungu timo kud Abraham.​—Th 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.

Nimakere ku lembe maeno, i ng’eye Yehova udok uyero ni Musa kumae: “Anyuthra ni Ibrahim, ni Isak man ni Yakobo, calu Mungu ma Jategokpo [beʼElʹ Shad·daiʹ]; ento ang’eira igi ngo ku nyinga ma Yehova.” (Ai 6:3) Eno unyutho ngo nia dhanu maeno ging’eyo ngo nying’ Yehova, pilembe gin de gibed gitio ku nying’ne, man ju m’ukwo i wang’gi bende gibed gitio ku nying’ maeno. (Th 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) I buku mi Thangambere m’ukoro pi dhanu pa Mungu ma con, junwang’u wec ma “Jategokpo” wang’ abusiel kende, ento i Lembagora ma con mi Juebrania, jukiewo nying’ Yehova wang’ 172. Kadok jutic pa Mungu maeno ginyang’ nikadhu kud i lembe ma Mungu timo igi nia etie ku twero mi bedo ku nying’ mi dito ma “Jategokpo,” man etie ku kite m’uromo ku nying’ maeno de, re nwang’u fodi ginwang’u ngo kaka mi ng’eyo thelembe mi nying’ Yehova man lembe mange ma nying’ne uketho i ie. Buku moko [The Illustrated Bible Dictionary (Vol. 1, p. 572)] uyero pi lembe maeno kumae: “Wang’ ma kwong’a ma Mungu unyutho nying’ mi dito maeno ni jutic pare ma con, utie nimakere ku lembang’ola m’etimo kugi, ma lembang’olane nwang’u ucikere nipong’o i ng’eye bor, i nindo m’ubino; nying’ne uketho cwinygi bedo tek nia, En, niwacu Yahweh, etie Mungu (ʼel) ma tie ku copo (copere nia eno tie acel mi thelembe mi sadday) mi pong’o lembang’olanegi. Kite m’enyuthere ko i yen m’udinyo, ubino lembe ma dit man mi mer ma ceng’ini, pilembe Mungu unyutho tego pare igi man eno unyutho nia ebimedere nibedo kugi. Lembe maeno ceke umondo i nying’ m’ung’eyere ma Yahweh.”​—Ng’atu m’ukiewe, J. D. Douglas, 1980.

(Ai 7:1) E Yehova wacu ni Musa kumae, Nen, adwoki calu Mungu ni Farao; man Arun m’umeru bibedo jabila peri.

it-2-F mba. 308 udu. 6

Musa

Ng’ico pa Musa ubino ngo ni ma cero. Ento lworo m’ubedo nego Musa uketho ewacu nia eng’eyo weco cu ngo. Musa utimo alokaloka; dong’ etie ngo Musa m’ugam umiyere gire pi niwodho nyithindho mir Israel kud i ng’eca oro 40 i wang’e. Emedere ninyayu piem asu i dhu Yehova, nitundo ekwayu nia Yehova uor timba ng’atu mange kakare. Kadok lembuno uketho kwinyo umaku Mungu i kume de, re eweko ngo nitio ku Musa, ento emio Arun m’umin kara uwec kakare. I ayi maeno re ma Musa udoko calu “Mungu” ni Arun, Arun ke calu ng’atu m’ubino weco kakare. Kinde ma dhanu ario maeno gibino timo coko ku judongo mir Israel, man i ng’eye kinde ma girombo ku Farao, ubenen nia Yehova umio telowic ni Musa man Musa udok umio telowicne ni Arun; Arun ke udok uyero lembene ni Farao. (Eno tie Farao m’udok ucamu ker i ng’ei Farao ma Musa uringo oro 40 i wang’e). (Ai 2:23; 4:10-17) I ng’eye, Yehova uwacu nia Arun utie “jabila” pa Musa. Tap calu ma Mungu ubino telo wi Musa, kumeno bende Musa re ma bitelo wi Arun. M’umedo maeno, Mungu wacu ni Musa nia ekethe ebed ni “Mungu ni Farao,” niwacu emio ire tego man dito iwi Farao kara lworo kud unege i kum ubimo mi Misiri.​—Ai 7:1, 2.

YENGA MI NINDO 13-19, DWI MIR 7

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | AI 8-9

“Farao ma jakuhaya ubino nyang’ ungo nia ebeketho yeny pa Mungu utimere”

(Ai 8:15) Ento ka Farao neno nia kayom nuti, edwoko adundene tek, man ewinjogi ngo; calu Yehova yero.

it-2-F mba. 431

Nwang’cwiny

Ku cirocir, Yehova ubed uweko dhanu moko man thek moko gikwo asu, kadok nwang’u i andha giromo ku tho de. (Th 15:16; 2Pe 3:9) Ento jumoko ginyutho timo ma ber, man eno umio kaka ni Mungu nitimo igi kisa (Yc 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), jumoko ke gidwoko cwinygi nwang’ magwei i kum Yehova man i kum dhanu pare. (Pc 2:30-33; Yc 11:19, 20) Calu Yehova becero ngo dhanu niketho cwinygi udok nwang’, pieno Biblia uwacu nia ve ‘edwoko cwinygi nwang’’ kunoke “edwoko adundegi nwang’.” Ento kan ekelo pokolembe pare i wigi, eno ketho jung’eyo pi tego pare ma dit, man jutwong’o pi nyinge.​—Nen bende Ai 4:21; Yh 12:40; Rm 9:14-18.

(Ai 8:18, 19) E weg ajoga gitimo kumeca kud ajoga migi kara gikel nyogo, ento gicopo ngo: man nyogo bedo nuti kum dhanu, man kum lim. ¹⁹ Weg ajoga lund uwacu ni Farao kumae, Maeni lwet Mungu: e adunde Farao doko nwang’, man ewinjogi ngo; calu Yehova yero.

(Ai 9:15-17) Kum kunodi i nindo maeni arieyo cinga, man agoi ku dhanu peri ku tho ng’om, man kunodi jukebi woko kud i ng’om: ¹⁶ ento andha pi lembe maeni aketho icungo, kara anyuth iri tego para, man kara juyer pi nyinga i ng’om ngung’. ¹⁷ Fodi itingri asu kum dhanu para, ketho ikwero weko gicidhi?

it-2-F mba. 240-241 udu. 8-10

Lembe ma rac

Bende, Yehova telo wi lembe moko ma ketho jutim rac gipong’o lembakeca pare ma nwang’u ginyang’ ungo. Kadok nwang’u gijai ni Mungu de, re Mungu copo cerogi kara dhanu pare gigwok bedoleng’ migi ire, man ecopo ketho bende timo mi dhanu ma kumeno uketh copo pare mi pokolembe unen kamaleng’. (Rm 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Zb 76:10) Jukoro lembe maeno i Lembrieko 16:4 m’uwacu nia “ku ba gin ceke Yehova timo pire gire; Eyo, cil judubo pi ceng’ ma rac.”

Lembe maeno unyuthere i kum Farao, ma nikadhu kud i bang’ Musa gikud Arun, Yehova ung’olo ire nia ewodh nyithindho mir Israel kud i ng’eca. Tie ngo Mungu re m’uketho jabim mi Misiri ubed ng’atu ma rac, ento eweke ebed kwo, man etimo lembe m’uketho Farao unyuthere en gire nia etie ng’atu ma rac man m’uromo ku tho. Thelembe m’uketho Yehova utimo gin maeno nwang’ere i Ai 9:16 m’uwacu kumae: “Pi lembe maeni aketho icungo, kara anyuth iri tego para, man kara juyer pi nyinga i ng’om ngung’.”

Masendi apar ma Mungu ukelo iwi ng’om mi Misiri, m’uthum ku nyoth pa Farao i nam ma kwar karacelo kud udul mony pare, unyutho tego pa Yehova i ayi ma wang’u ijo. (Ai 7:14–12:30; Zb 78:43-51; 136:15) Oro ma dupa i ng’eye, thek ma ceng’ini bende umedere asu niweco iwi lembene. I ayi maeno re ma nying’ Mungu utwong’ere i wang’ ng’om. (Yc 2:10, 11; 1Sm 4:8) Ka nwang’u Yehova unego Farao ndhu ndhu, nwang’u tego man dwong’ pare ma wang’u ijo m’ebodho ko dhanu pare ubecinyuthere ngo.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(Ai 8:21) Kadi, tek ikwero weko dhanu para cidhi, nen, abioro udul ulwong’ini i wii, man i wi jutic peri, man i wi dhanu peri, man i udi peri: e udi mi Jumisiri bipong’ kud udul ulwang’ini ku ng’om bende ma gini i wie.

it-2-F mba. 1039

Ulwang’ini

Ung’eyere ngo nia wec mi dhu Juebrania ma con ma jutio ko i Lembagora pi ninyutho masendi mir ang’wen m’uwok iwi jumisiri, ubino nyutho kit ukudi ma kani tap. Eno bino masendi ma kwong’a m’umulo ngo kum nyithindho mir Israel ma gibino kwo i Gocen. (Ai 8:21, 22, 24, 29, 31; Zb 78:45; 105:31) Wec mi dhu Juebrania ʽA·rovʹ, juloko nia “ulwang’ini” (JB), “umbara”, “umiyo” (NW, Ro), “utunge” (Yg), “ulwang’ini ma ve uber” (AT), “ulwang’ini mi kum gwok” (LXX).

I Biblia mi dhu Alur, wec ma juloko nia “ulwang’ini” unyutho kit ulwang’ini ma dongo ma cwiyo rimo ma calu umbara kunoke umiyo. Kit ulwang’ini maeno ma mon, lakgi copo tuco denkum dhanu kunoke dendkum ley pi nicwiyo rimo. Kit umbara kunoke umiyo maeno, copo dagu twoyo ma tek. Rem ma kit ulwang’ini maeno unyayu i kum Jumisiri man i kum leya migi, usendogi lee, man unego kadok jumoko m’i kindgi anega, ku leya migi bende.

(Ai 8:25-27) E Farao lwong’o Musa giku Arun, man ewacu kumae, Wucidhi, wulam lam ni Mungu mu i ng’ombe. ²⁶ E Musa wacu kumae, Timo kumeno maku piny ungo; kum wabilamu lam mi ginmajudagu mi Jumisiri ni Yehova Mungu mwa: Nen wabilamu lam mi ginmajudagu mi Jumisiri i wang’gi, e gibicanyuwa ku kidi ngo? ²⁷ Wabicidho mi woth mi ceng’ adek i langa, e wabilamu lam ni Yehova Mungu mwa, calu ebing’olo iwa.

w04-F 15/3 mba. 25 udu. 9

Lembe ma dongo dongo mi buku mi Ai

8:26, 27​—Pirang’o Musa uwacu nia lam ma nyithindho mir Israel bithiero bibedo “ginmajudagu mi Jumisiri”? I Misiri, jubed juworo ley ma pol calu mungu. Pieno, lamu lam ma Musa uweco pire umio tego i wec pare kara juwek nyithindho mir Israel gicidh githier lam ni Yehova bor ku ng’om mi Misiri.

YENGA MI NINDO 20-26, DWI MIR 7

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | AI 10-11

“Musa gikud Arun ginyutho tegocwiny ma lee”

(Ai 10:3-6) E Musa giku Arun gimondo ba Farao, man giwacu ire kumae, Yehova, Mungu mi Juebrania, uwacu kumae, Ibikwero jwigri giri i wang’a rokani? Wek dhanu para cidhi, kara gitim ira. ⁴ Kadi, tek ikwero weko dhanu para cidhi, nen, urwo abikelo bonyo i kieu peri: ⁵ e gibiumo wang’ ng’om ketho nia ng’atu moko kud ucop neno ng’om: egibicamu dong’ piny m’uboth, m’udong’ iwu ni pei, man gibicamu yen ceke kubang’e kubang’e m’udongo iwu i thim: ⁶ e udi peri bipong’, ku udi mi jutic peri ceke, ku udi mi Jumisiri ceke; calu kadok kwaru peri, kadok kwaru mi kwaru peri gineno ngo, ugambre i ceng’ ma gini wi ng’om cil i ceng’ maeni. E elokre, man eai kud i vut Farao.

w09-F 15/7 mba. 20 udu. 6

Rwei ku tegocwiny calu Yesu

Kepar bende pi tegocwiny ma Musa unyutho kinde m’eweco kud ubimo Farao, m’ubino ngo kende kende ng’atu m’ucungo kaka mungu, ento calu mungu ku kume, niwacu wod Râ ma mungu mi ceng’. Copere calu Farao mange de ma gibed gibimo i wang’e, en de ebed eworo ayi pare gire. Wec ma Farao ubed uyero, ubino cik. Ebino won tego, jakuhaya, man ng’atu ma cwiye nwang’; ebed emito ngo ng’atu moko unyuth ire gin m’ukwayu etim. I wang’ ng’atu maeno re ma Musa, ma tie jakwac ma mol ucidho wang’ mapol ma ke julwong’e ngo. Musa uyero ang’o ire? Eyero ire pi masendi ma bicoro. Man ekwayu ang’o i bang’e? Ekwaye nia ewek udul ng’eca uwok cen kud i ng’om pare! Lembuno ceke ubino kwayu nia Musa ubed ku tegocwiy!​—Wel 12:3; Ebr. 11:27.

(Ai 10:24-26) E Farao lwong’o Musa, man ewacu kumae, Wucidhi, wutim ni Yehova; ento wuwek udul rombe mu kud udul lim mu dong’: wek nyithindho mu ma thindho wuci kugi. ²⁵ Man Musa wacu kumae, Ibikomio lam ku lam ma wang’a bende i cingwa be, kara walam lam ni Yehova Mungu mwa. ²⁶ Wabicidho ku lim mwa bende; utweng lim acel de mbe ma bidong’; kum wakomaku kume be ma watim ko ni Yehova Mungu mwa; man wang’eyo ngo ma ram wabitimo ko ni Yehova, ma fodi wakutundo kuca ngo.

(Ai 10:28) E Farao wacu ire kumae, Ai kud i vuta, gwokiri giri, kud inen wang’a kendo; kum i ceng’ m’ineno ie wang’a ibitho.

(Ai 11:4-8) E Musa wacu kumae, Yehova wacu kumae, ceng’ni diewor ma ling’ abicidho i kind Misiri: ⁵ e kayu ceke mi ng’om Misiri bitho, ugambre kum kayu pa Farao ma jany wi komker pare, cil kum kayu pa bong’ ma ni yo ng’ei pom; man kayu ceke mi lim. ⁶ E ywak ma dit bibedo nuti i ng’om Misiri ceke ndri, wadi ma fodi uwok ungo, kadi ma bibedo nuti kendo de ngo. ⁷ Ento i kind nyithindho mir Israel gwok moko mbe ma biwodho lebe, kum dhanu kadi lim: kara wung’ei ma ram Yehova poko ko kind Jumisiri ku Juisraeli. ⁸ Man jutic peri maeni ceke biloro piny i bang’a, man gibirum piny ira, gibiwacu kumae, ai, ku dhanu ceke m’ulubi: e yo ng’ei maeni abiai. Man eai woko ku ba Farao ku ng’ecwiny ma lieth.

it-2-F mba. 309 udu. 6

Musa

Nicungo i wang’ Farao ukwayu nibedo ku yioyic man tegocwiny. Ubino kende kende nikum tego pa Yehova man lembe ma tipo pare utimo re m’ukonyo Musa gikud Arun uketho giromo nitimo tic ma jumio i korgi. Kepar pi lembe m’ukadhu i lela pa Farao, ma tie won tego ma dit i ng’om zoo saa maeca, man ma juloko ngo kude lembe. Dito pare man kuhaya pare, uketho enenere gire ni mungu. Man judong ker pare, judongo mir askari pare, ju ma kuro kume ku ng’eca pare gitieko ng’ete. M’umedo maeno, judong’ dini man weg ajoga ma gitie judhu Musa ma tek de ginuti. M’uweko Farao, ju maeno, gibino dhanu ma weg tego i ker pare. Udul dhanu maeno ma nyayu diri, ceke gi cokiri i thenge pa Farao pi nicero ba mungu mi Misiri. Musa gikud Arun gibino i wang’ Farao wang’ acel kende ngo, ento wang’ udul. Re cwiny Farao umedere asu nidoko nwang’ pilembe ekeco nia ecopo weko ngo Juebrania ma gitie ng’eca pare gicidhi. Pieno, kinde ma Musa gikud Arun gitwong’o pi masendi mir abora, juriemogi cen kud i wang’ Farao. Man i ng’eye, kinde ma gidok gitwong’o pi masendi mir abung’wen, jung’olo igi nia kud gitund kendo i wang’ Farao, kan ungo gibitho.​—Ai 10:11, 28.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(Ai 10:1, 2) E Yehova wacu ni Musa kumae, mond ba Farao: kum adwoko adundene nwang’, kud adunde mi jutic pare, kara anyuth giranyutha para maeni i kindgi, ² kara iyer i ith wodi, man i ith wod wodi, maram acayu ko Jumisiri, man giranyutha para m’atimo i kindgi; kara wung’ei nia an a Yehova.

w95-F 1/9 mba. 11 udu. 11

Jumulembe i dhu mungu m’araga

Kinde ma fodi nyithindho mir Israel gini Misiri, Yehova uoro Musa i bang’ Farao man ewacu ire kumae: “Mond ba Farao: kum adwoko adundene nwang’, kud adunde mi Jutic pare, kara anyuth giranyutha para maeni i kindgi, kara iyer i ith wodi, man i ith wod wodi, maram acayu ko Jumisiri, man giranyutha para m’atimo i kindgi; kara wung’ei nia an a Yehova.” (Ai 10:1, 2) Ugam ukwayere nia nyithindho mir Israel ma giwor gikor pi tic ma Yehova utimo ni awiya migi. Awiya migi bende gikor lembene ni awiya migi, man thek m’utukman bibekoro lembene ni thek m’utuk m’ulubo. I ayi maeno re ma jubibepoi pi tic mi tego pa Yehova. Tin bende, ukwayu jurunyodo gikor pi tic pa Yehova ni awiya migi.​—Poi mi Cik 6:4-7; Lembrieko 22:6.

(Ai 11:7) Ento i kind nyithindho mir Israel gwok moko mbe ma biwodho lebe, kum dhanu kadi lim: kara wung’ei maram Yehova poko ko kind Jumisiri ku Juisraeli.

it-1-F mba. 849 udu. 6

Ai

Tego maeno ma Yehova unyutho pi niwodho nyithindho mir Israel, uketho nyinge nwang’u dwong’. Kinde ma gikadhu yo nyangu mi Nam ma Kwar, Musa uketho nyithindho mir Israel gicaku wero wer; Miriam ma nyamin, ma tie jabila ma dhaku ke uting’o vul i cinge man etelo wi mon ku vul man ku miel ma gigamu ko dhu wer ma ju ma co ubewero. (Ai 15:1, 20, 21) Nyithindho mir Israel gipokiri magwei ku jukwor migi. Kinde ma giwok kud i Misiri, Yehova uyio ngo dhanu kadi ley usendgi; kadok gwok de ugbuyogi ngo kadi lebe mi kwiyo de ewodho ngo i kumgi. (Ai 11:7) Kadok buku mi Ai ukoro ngo nia Farao en ku kume kud udul mony pare gimondo i Nam ma kwar man githo i ie de, re Zaburi 136:15 uwacu nia Yehova ‘uredho Farao kud udul pare i Nam ma kwar.’

YENGA MI NINDO 27, DWI MIR 7–NINDO 2, DWI MIR 8

LONYO MA NWANG’ERE I LEMBE PA MUNGU | AI 12

“Kadhukuwijo utie ku thelembe ma kani ni Jukristu”

(Ai 12:5-7) Nyathi rombo mu bibedo m’umbe m’ulima, nyok ma rundine acel: wubigame ku kind rombe, kadi ku kind diegi: ⁶ man wubigwoke cil i ceng’ apar wi ang’wende mi dwije; man cokri ceke mir udul mir Israel binege uthieno. ⁷ E gibigamu kum rimbe, man gibikethe kum ng’et dhugola ario man kum riu ma yo malu, wi udi ma gicame i ie.

w07-F 1/1 mba. 20 udu. 4

“Anyong’a negi dwanya”

Yesu utho nindo 14 mi Nisan mi oro 33 R.M. Con i Israel, nindo 14 mi Nisan, ubino nindo mir anyong’a ma jubed jutimo ie foc mi Kadhukuwijo. Kubang’ oro i nindo maeno, juruot ubed ucamu karacelo cam m’uketho i ie ring’ nyathi rombo ma mulima mbe i kume. Eno ubed upoyo wigi i kum lembe ma rimb nyathi rombo ugam utimo pi nibodho kayu mi nyithindho mir Israel kinde ma Malaika mi tho ubin unego kayu mi Jumisiri i nindo 14 mi Nisan oro 1513 W.R.M. (Ai 12:1-14) Nyathi rombo mi Kadhukuwijo eno ubino nyutho Yesu ma jakwenda Paulo uyero pire kumae: “Kum lam mwa mi Kadhukuwijo judaru lamu, ndhu Kristu.” (1 Jukorinto 5:7) Calu rimb nyathi rombo mi Kadhukuwijo ugam uyabu yo mi both ni nyithindho mir Israel, rimb Yesu m’ucwir bende uyabu yo mi both ni dhanu dupa.​—Yohana 3:16, 36.

(Ai 12:12, 13) Kum abikadhu kud i ng’om Misiri ku diewor maeno, man abigoyo kayu ceke mi ng’om Misiri, dhanu ku lim; man abitimo lembapoka kum mungu ceke mi Misiri: an a Yehova. ¹³ Man rimo bibedo iwu ni giranyutha wi udi ma wuni i ie: e kan aneno rimone, abikadhu kud i wiwu, man masendi moko mbe ma bibedo i wiwu ya unyothwu, kinde m’agoyo ng’om Misiri.

it-2-F mba. 485 udu. 7

Kadhukuwijo

Lembe moko ma jubed jutimo i saa mi Kadhukuwijo upong’o iwi Yesu. Acel m’i kind lembe m’upong’one, ubino kite ma rimo ma juketho iwi dhugola mi ot mi Misiri, ubodho ko kayu kud i cing’ Malaika mi nyoth. Jakwenda Paulo uyero nia, cokiri mi Jukristu ma juwiro ku tipo utie kayu (Eb 12:23), man Kristu ke tie ng’atu m’ubodhogi ku rimbe. (1Ts 1:10; Ef 1:7) Jubed juturo ngo cogo mi nyathi rombo mi Kadhukuwijo. Lembila ular uewo nia jubituro ngo cogo Yesu; lembe maeno ubin upong’o kinde m’etho. (Zb 34:20; Yh 19:36) Pieno, Kadhukuwijo ma gibed gitimo pi oro ma dupa ubino acel m’i kind lembe ma cik ung’olo, m’ubino nyutho tipo mi gin ma bibino man m’uterojo i kum Yesu Kristu, ma tie “Nyathi Rombo pa Mungu.”​—Eb 10:1; Yh 1:29.

(Ai 12:24-27) Man wubikwiro gin maeni ni lembapoka iri man ni woti mi nja. ²⁵ Man ebitimbre kinde ma wutundo i ng’om ma Yehova bimio iwu, calu eng’olo, nia wubiworo timotim maeni. ²⁶ Man ebitimbre, kinde ma nyithindho mu biwacu iwu kumae, Thelembe mi giratima maeni ang’o? ²⁷ nia wubiwacu, En elam mi Kadhukuwijo pa Yehova, m’ukadhu ku wi udi mi nyithindho mir Israel i Misiri, kinde m’egoyo Jumisiri, man ebodho udi mwa. E dhanu gikulo wigi man girwo.

w13-F 15/12 mba. 20 udu. 13-14

‘Ceng’ maeni bibedo iwu ni poi’

Kubang’ thekdhanumutuk, wego ubed uketho nwoc iwi ponji ma pigi tek ni awiya migi. Kud i kind ponjine moko, acel ubino nia, Yehova bodho jutic pare. Awiya ubed ung’eyo nia, Yehova tie ngo Mungu ma juparu apara nia enuti, ento etie Mungu ma kwo m’unuti andha, m’udieng’ pi dhanu pare man m’ukonyogi. Lembe maeno unen kamaleng’ kinde m’ebodho kayu mi nyithindho mir Israel man “egoyo Jumisiri.”

Tin, etie ngo cik nia junyodo giponj thelembe mi Kadhukuwijo ni awiya migi ku bang’ oro. Kadok kumeno de, nyo ibed iponjo ni awiya peri ponji ma waromo nwang’u niai kud i Kadhukuwinjo, nia Yehova bodho dhanu pare? Nyo inyutho igi nia in de iyio andha nia Yehova gwoko dhanu pare? (Zab. 27:11; Isa. 12:2) Nyo ibed ikoro igi lembene ve ibetito uda kakare niketho ebed ni wec ma ber karacelo kud awiya peri? Tim kero kara ponji mi lembe maeni ucwal juruot peri gibed ku genogen iwi Yehova.

Wagol lonyo mi tipo i Lembagora

(Ai 12:12) Kum abikadhu kud i ng’om Misiri ku diewor maeno, man abigoyo kayu ceke mi ng’om Misiri, dhanu ku lim; man abitimo lembapoka kum mungu ceke mi Misiri: an a Yehova.

it-2-F mba. 484 udu. 2

Kadhukuwijo

Masendi apar ceke m’uwok iwi Jumisiri, ubedo ni pokolembe iwi mungu migi, asagane masendi mir apar m’unego kayu ceke mi Misiri. (Ai 12:12) Jumisiri gibed githiero nyathin urombo (ma nyok) ni mungu Râ, pieno rimb nyathi rombo ma juwiro iwi dhugola ubino lemb’acidi ni Jumisiri. Bende, thwon dhiang’ ubedo gin ma leng’ ni Jumisiri, pieno, tho pa thwon dhieng’ ceke ma kayu, ubino ni lembe mi lewic ni mungu Osiris. Farao en gire de jubed juwore calu wod mungu Râ, pieno, tho pa wod Farao ma kayu de unyutho kamaleng’ nia mungu Râ karacelo ku Faraone ceke tego migi mbe.

(Ai 12:14-16) Man ceng’ maeca bibedo iwu ni poi, man wubikwire ni agba ni Yehova: cil kum dhanum’utuk mu wubikwire ni agba ku lembapoka mi nja. ¹⁵ Ceng’ abiro wubicamu kwen ma thobi mbe i ie; i ceng’ ma kwong’ane wuketho thobi cen kud i udi mu: kum ng’atu ma tek ucamu kwen ma ie juthobi ugambre i ceng’ ma kwong’ane cil i ceng’ mir abirone, ng’eyong’ec maeno jubikabu woko kud bang’ Israel. ¹⁶ Man ceng’ ma kwong’ane bibedo iwu ni cokiri ma leng’, man ceng’ mir abirone de mi cokri ma leng’; gibitimo tic moko ngo i ceng’ maeca, ndhu giracama kende ma dhanu bicamu kubang’gi kubang’gi, maeno kende ma wubitimo.

it-1-F mba. 207 udu. 1

Coko ma dit

Lemb’acel m’uketho “cokri ma leng’” maeno ubino segi, utie nia, i nindo mi cokonegi jubed jutimo ngo tic ma tek. Ku lapor, pi nindo ma kwong’a ku nindo mir abiro mi foc mi kwen ma thobi mbe i ie m’ubino “cokri ma leng’,” Yehova uwacu kumae: “gibitimo tic moko ngo i ceng’ maeca, ndhu giracama kende ma dhanu bicamu kubang’gi kubang’gi, maeno kende ma wubitimo.” (Ai 12:15, 16) Ento julam lundo, i nindo mi “cokri ma leng’” maeno, gibed gitimo tic mi thiero lam ni Yehova (La 23:37, 38), re gibed gituro ngo cik m’ukethere igi pi tic ma kubang’ ceng’. Eno ubino ngo nindo ma dhanu ubed unyutho i ie nyap migi, ento ebino nindo ma gibed ginwang’u ie kony lee i thenge mi tipo. I nindo mi Sabatu ma jubed jutimo ku bang’ yenga, dhanu ubed ucokiri karacelo pi niworo Yehova man niwinjo telowic. Saa maeno jubed jusomo igi lembe pa Mungu man jubed jukoro igi ie calu ma i ng’eye judok jutimo i Sinagog. (Tic 15:21) Calu ma dhanu gibed gitimo ngo tic ma tek i nindo mi ceng’ Sabatu, kunoke i nindo mange mi cokri ma leng’,” pieno, gibed gimiyiri akeca i rwo man gibed ginyamu i lembe iwi Jacwic man bende iwi lembakeca pare.​—Nen COKO MA DIT.