Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais
ONYAN̄ IBA 3-9
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 12-14
“Inyan̄a-ibot Okaan̄ Mgbaan̄ Me Lek Kwun̄”
(Ibebene 12:1, 2) [Jioba NW ] onenitumu inyi Eberam ibe, “Nan̄a sibi tele ido iman kwun̄, mè ama iman kwun̄ mè uwu nte kwun̄, mè je nan̄a si ofifi ido eyi mâjeen̄be owu. 2 “Mârọ inyi owu òmumana òkana ikpele ido. Mâgbana owu, mè irọ mè erieen̄ kwun̄ itaan̄ etip; mâsa me lek kwun̄ igbana owuwa ene.
it-1 522 ¶4
Inyan̄a-Ibot
Inyan̄a-ibot Awaji Onyan̄abe Melek Ebereyam. Inyan̄a-ibot Awaji onyan̄abe melek Ebereyam yi ibene ikaan̄ unye mgbọ Eberam (Ebereyam) osababe okwaan̄ Yuferetis, mgbọ ikije isi Kenan. Ire mgbọ acha 430 orakabe, ke Awaji onyan̄a Ikan inyan̄a-ibot. (Gal 3:17) Mgbọ ikebiluk me Mesopotemia, me Uru eyi ebi Kalidia, Jioba itumu inyi Ebereyam ibe ikọp uran isi ido geelek eyi Awaji mojeen̄be ọmọ. (Ikwaan̄ 7:2, 3; Ibeb 11:31; 12:1-3) Igọọk me lek mkpọ okup me ikpa Isisibi 12:40, 41 (LXX), ebi Ijeren miluk me Ijipiti melek Kenan iso acha 430, mè inan̄a me irek usun̄ me Ijipiti isibi “me achubọk mgburudun̄ usen eyi òso efit acha ini mè akọp ita ya.” Usen enyan̄abe ema isibi me Ijipiti ire Naisan 14, 1513 B.C.E., usen ya ke ekirọ ijọk Iraraka. (Isis 12:2, 6, 7) Eyi ikijeen̄ ibe ke Ebereyam isaba Okwaan̄ Yuferetis me mgbọ ikupbe me oniin̄ ikije isi Kenan me Naisan 14, 1943 B.C.E., ikijeen̄ si ibe ke ire mgbọ ya ke inyan̄a-ibot Awaji onyan̄abe melek Ebereyam obene ikwaan̄. Awaji ikpọk ichichini Ebereyam mgbọ ikọpbe uran ire Sekem me Kenan, mè ichieek ọmọ use igbaalek ibe, “Kpọ, îre bọn owot iman kwun̄ ke mbasa ijọn̄ yi inyi,” mè isa me ikeya ikijeen̄ mgbaan̄ inyan̄a-ibot yi okaan̄be me lek use ichieekbe me Iden. (Ibeb 12:4-7) Jioba itumu usem chi iwele igbaalek ike egebe me ikpa Ibebene 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
(Ibebene 12:3) Mâgbana ebi geelek ìgbagbana owu, mè ifieek otu inyi ebi geelek ìfefieek otu inyi owu. Mâgbana si otutuuk ebi linyọn̄ inan̄a me lek kwun̄.”
w89 7/1 3 ¶4
Inu Orọrọ Igbebe Ibe Oriọọn̄ Atikọ Ofolek Ebereyam
Ire use okike ene chieen̄, Ebereyam inọ use yi me ofifi ofifi mgbọ si. (Ibebene 18:18; 22:18) Inyi ikọt irọ use yi iso, Awaji mojomo ebi ikwakwaan̄. Iyayaka ikpọk iluk ichubọk ire ugbana isa inyi ebi ebejomo me mkpa, eyi irebe ibe ke owuwa me lek kiban̄ mejomo inimun̄ isi ijọn̄ eyi obobet lek adasi Paradais eyi ebilene echepbe ya. Eya isiraka, menenijeen̄ ema ubọk ebesa ikaan̄ ugbana eyi ugwem ikakaan̄ge itata.—Ibebene 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
(Ibebene 13:14-17) Mgbọ Lọt otelebe Eberam, [Jioba NW ] onenitumu inyi Eberam ibe, “Me ere ya okupbe, bene chieen̄ kwun̄ kpọ agan̄ inyọn̄, mè osiki, mè agan̄ mbum-ura, mè ichep-ura. 15 Îre owu melek owot iman kwun̄ ke mbasa otutuuk ijọn̄ chi geelek omun̄be inyi, inyi ire eyi kwun̄ ire mgbọ geelek. 16 Mârọ inyi owot iman kwun̄ imumana, mè iwa kubọk nkwukwuuk mfuun̄ ijọn̄. Ire ene ikọt ifuk otu ifuk nkwukwuuk mfuun̄ ijọn̄, ikeya si, mêkọt ifuk otu ifuk bọn owot iman kwun̄. 17 Mgbọ yi, nan̄a keke, mè je kana kpọ ujọn̄ọ ijọn̄ yi, mè uwele kan̄. Îre owu ke mbasa otutuuk inyi.”
it-2 213 ¶3
Ikan
Igọọk me lek mfufuk, usini ebi ikikween̄ mkpọ idọk michieek ibe ke ire ene ibolep ijọn̄, ekisa ene ya isi ere ibokọt ikup imun̄ ya ijaan̄, mejeen̄ ọmọ okike ere ijọn̄ ya oyakabe si. Ogwu obolep ijọn̄ ya isibe, “Mmun̄ lek,” isibi ibe ke ọmọ ibọkọ itap. Mgbọ Jioba ochieekbe use inyinyi Ebereyam ijọn̄ Kenan, itumu inyi ọmọ ibe idasi ibene chieen̄ ikpọ ikana ijọn̄ ya. Ebereyam ikabe, “Mmun̄ lek,” mokọt ire bak lek Awaji otumube ibe ke ire bọn kan̄ ke ọmọ obonyi Ijọn̄ Ichieekbe Me Use ya. (Ibeb 13:14, 15) Awaji itumu inyi Mosis ogwu okekeke ichit chieen̄ ebi Ijeren ibe ‘ikpọ’ ijọṅ ya, ire mkpọ ebi ikikween̄ mkpọ chi etumube ire atikọ, isibi ibe ke Awaji ikisa me ikeya ikana ijọn̄ ya itap me ubọk ebi Ijeren, me irak mkpulu kè Josuwa. (Ikan 3:27, 28; 34:4; kpọ si inu Setan orọbe Jisọs me ikpa Mat 4:8.) Ofifi inu okup ikeya ire: ijeje ikana mè iyaka ire ininin̄ ijọn̄ ya kubọk inu obokakana eyi kwun̄. (Ibeb 13:17; 28:13) Me usini ikpa ukot ikaan̄, mige otu ifuk uti okup me ijọn̄ enyambe ge ge.—Kpọ si Ibeb 23:17, 18.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
(Ibebene 13:8, 9) Mije keya, Eberam onenitumu inyi Lọt ibe, “Ìkanwọn ibe ibaak geege ikup me etete kwun̄ melek n̄a, mè etete ebi ìkikpukpo anam n̄a melek ebi ìkikpukpo anam kwun̄, mije, eji ìre ngwan̄ ngwan̄. 9 Kpọ, ijọn̄ ijọn̄ ire echi òkakana eji okokop! Ngwa, eji eneche lek kiji, mè ge ida lek ibọkọ me lek ge. Owu kpọ agan̄ òneme owu gobo. Ire owu ogobo agan̄ ujit, emi mâmọnọ agan̄ ulom. Ire owu ogobo agan̄ ulom emi mâmọnọ agan̄ ujit.”
w16.05 5 ¶12
Sa Ekwukwu Ima Kinen̄e Ikọ Sun̄
12 Baibul iben mfufuk ofolek ubọk ebi usun̄ Awaji Ebereyam melek gwun̄ ngwan̄ kan̄ Lot esabe me esuuk inen̄e ikọ eyi mokọtbe iche ema isun̄ itat. Ema ene iba mikaan̄ owuwa anam, gọlọgọlọ si ikup me etete ebi ikikpukpo arọọn̄ kiban̄ ofolek ere ebekisa anam cha isi ibe eserie inorie. Me mbem lek isusun̄ esuuk, Ebereyam inyi Lot irek ibe idasi igobo ere ọmọ mè ebi ototun̄ ukan̄ kan̄ ebeluk. (Ibeb 13:1, 2, 5-9) Kpọ-nu ata akpat ukot irebe! Ebereyam iweek esuuk, ikare nwọn eyi kan̄. Ire ikaan̄ mkpọ geege ichepbe mije inu irọbe ni? In̄-in̄, kpunu. Mgbọ irọbe inu melek Lot isan̄a, Jioba ichieek Ebereyam use igbagbana ọmọ enenen. (Ibeb 13:14-17) Awaji ikpobochieek ibe mkpọ geelek ebi usun̄ kan̄ echepbe ufuna ekọt eluk egọọk onineen̄ kan̄ mè esa me ekwukwu ima enen̄e ikọ esun̄ etat ichep ibia.
(Ibebene 14:18-20) Melikisedek, ogwu ubọọn̄ Salem, onanan̄a isibi inichichini Eberam, mè isan̄a inorie mè miin̄ isibi inyi Eberam mè ebi melek kan̄. Ọmọ ìre ogwu ngwugwa Awaji Ogwu Òbebene Ichit. 19 Melikisedek onenigbana Eberam mè ibe, “Awaji Ogwu Òbebene Ichit, ogwu òrom inyọn̄ mè ijọn̄, igbana owu Eberam. 20 Itọn̄ ikup inyi Awaji Ogwu Òbebene Ichit, ogwu òkakana ebi ochicha kwun̄ itap owu me ubọk.” Eberam oneniche otutuuk inu îkpulube me akọn̄ akọp irek, mè inisa irek ge inyi Melikisedek.
(Ebi Iburu 7:4-10) Usen jaaba isiraka, emi me lek n̄a mâda ibot igwook me linyọn̄, mè irep ejit yaage akọp egwe ini mè akọp eririeen̄ ini. Sa me ikeyi, mâchep otutuuk inu geelek nrombe echi òkifuuk efuuk ugwem isan̄a dìp dìp me otutuuk linyọn̄.” 5 Nuwa orọrọ otutuuk inu cha geelek ike [Jioba NW ] onyibe ida ibe ọmọ irọ. 6 Nuwa ìre efit acha gweregwen mgbọ mun̄ ile ya onube me linyọn̄. 7 Nuwa mè ebi bọn mè ogwu nwa mè nwa ebi bọn enunu ininin̄ emen uji ọfọ ya, inyi mun̄ ile ya ikarie ema. 8 Otutuuk chieen̄ anam geelek, echi òtatana me isi Awaji mè echi ikatanage, mè otutuuk chieen̄ unọn geelek, mè otutuuk inu geelek òkinyinyọnọ me ijọn̄, 9 ejeje iba iba, orie mè uman, igọọk Nuwa inu ininin̄ emen uji ọfọ ya, ike [Jioba NW ] onyibe Nuwa ida ibe irọ. 10 Mgbọ usen jaaba orakabe, mun̄ ile ya onunu me linyọn̄.
it-2 683 ¶1
Ogwu Ngwugwa
Melikisedek ogwu ubọọn̄ Salem ire ogwu ngwugwa (ko·henʹ) okup uyeke uyeke. Baibul ikakpa mkpọ ofolek nte kan mè nga kan̄, imaman kan̄, mè iyaka ire mkpa kan̄. Ikabọkọ irek ngwugwa kan̄ me irot, kpunu ogwu ibọkọbe me ubọk mè iyaka ire ogwu obọbọkọ me ubọk kan̄. Melikisedek ire ogwu ubọọn̄ mè ire si ogwu ngwugwa. Irek ngwugwa kè Melikisedek imin igak eyi ebi Libai, mije Libai ikpe irek ge me lek akọp irek isa inyi Melikisedek eyi irebe ibe ke Libai inan̄a me owot iman kè Ebereyam, ogwu Melikisedek ogbanabe. (Ibeb 14:18-20; Iburu 7:4-10) Melikisedek ikeke ichit chieen̄ Jisọs Karais, “ogwu ngwugwa ire mgbọ ikakaan̄ge itata igọọk me ọgbọn̄ kè Melikisedek.”—Iburu 7:17.
Ifufuk Baibul
(Ibebene 12:1-20) [Jioba NW ] onenitumu inyi Eberam ibe, “Nan̄a sibi tele ido iman kwun̄, mè ama iman kwun̄ mè uwu nte kwun̄, mè je nan̄a si ofifi ido eyi mâjeen̄be owu. 2 “Mârọ inyi owu òmumana òkana ikpele ido. Mâgbana owu, mè irọ mè erieen̄ kwun̄ itaan̄ etip; mâsa me lek kwun̄ igbana owuwa ene. 3 Mâgbana ebi geelek ìgbagbana owu, mè ifieek otu inyi ebi geelek ìfefieek otu inyi owu. Mâgbana si otutuuk ebi linyọn̄ inan̄a me lek kwun̄.” 4 Eberam onanan̄a me Aran, ike [Jioba NW ] otemebe ọmọ, mè isa Lọt igbaalek ije. Eberam ìre akọp acha jaaba mè go mgbọ îtelebe Aran. 5 Isasa Serayi ogwu nwa, mè Lọt gwun̄ ogwu ngwan̄ igbaalek, mè ikpulu otutuuk inu geelek ema ekaan̄be, mè ebi usun̄ geelek ema ekaan̄be me Aran, igbaalek inan̄a ije isi ire ido Kenan. 6 Eberam onenije iraka inin̄ ido Kenan, mè inigwuun̄ uwu ọfọ kan̄ me agba lek uti ilip mbuban ge òkup me ama More, me agba lek ama Sekem. Me ike mgbọ ya, ebi Kenan òwa me inyọn̄ ijọn̄ ya ekiluk. 7 [Jioba NW ] onenisibi ichichini Eberam me ere ya, mè itumu inyi ibe, “Kpọ, îre bọn owot iman kwun̄ ke mbasa ijọn̄ yi inyi.” Mije keya, Eberam onanama ntook me ere ya inyi [Jioba NW ] ogwu òsisibi ichichini ọmọ. 8 Sọnja mgbọ iraraka, Eberam onenitele ere ya, mè ije isi ijọn̄ ogoon̄ ogoon̄ ere ama Beten mè ama Ai okupbe, mè inigwuun̄ uwu ọfọ kan̄ me etete ama iba cha. Beten okup me agan̄ ichep-ura, sà Ai okup me agan̄ mbum-ura. Ineninama ntook me ere ya, mè itọbọ ebum inyi [Jioba NW ]. 9 Eberam oneninan̄a me ere ya, mè ije ifo èwê agan̄ osiki. 10 Me ike mgbọ ya, akan̄ òwa me otutuuk inyọn̄ ijọn̄ ya. Eya orọ, Eberam onanan̄a ije ifo Ijipiti ibosi igọọk iluk sọnja mgbọ mije akan̄ ya onyebe enenen me inyọn̄ ijọn̄ ya. 11 Mgbọ ema ekije igbet Ijipiti, Eberam onenitumu inyi Serayi ogwu nwa ibe, “Nriọọn̄ ibe ke owu ìre enenwaan̄ òjajaan̄ uja. 12 Mgbọ ebi Ijipiti isimun̄ owu, mêtumu ibe ke owu ìre nwa n̄a, mè itet emi ikpan̄, mè ijuuk owu itele. 13 Eya orọ, ire ife chi inu, tumu ibe ke owu ìre ngwan̄ n̄a, inyi inu ije ijaan̄ emi me lek nan̄a me lek kwun̄, mè ǹsa mije kwun̄ ǹgat ugwem.” 14 Mgbọ Eberam mè ebi kan̄ erebe Ijipiti, ebi Ijipiti emumun̄ si ibe ke ogwu enenwaan̄ ya îjaan̄ uja enenen. 15 Mgbọ ebi ibot ikwaan̄ ogwu Fero emun̄be ogwu enenwaan̄ ya, ema esasa ukpatu uja kan̄ isi ikpa inyi ogwu Fero. Ogwu Fero oraria ebi ikwaan̄ kan̄, enunu inisa ogwu enenwaan̄ ya ifo uwu ogwu Fero. 16 Ogwu Fero okpọkpọ Eberam ijaan̄ mije kè Serayi. Eberam okukup me ere ya, mè ikaan̄ ogbogbo arọọn̄, mè eriembuuk, mè ogbogbo inyinya akpan echi uman mè echi orie, mè ikaan̄ si owuwa ebi usun̄ ebirieen̄ mè ebibaan̄. 17 Ire, [Jioba NW ] oraria ikpele orukan̄ igwook me lek ogwu Fero mè otutuuk ebi uwu kan̄ mije kè Serayi nwa kè Eberam, ogwu îmọnọbe. 18 Ogwu Fero oraria ikwaan̄ igwen Eberam, mè ido ọmọ ibe, “Ìre keke ke owu orọ emi ikeyi? Ìre keke orọ owu òkatumu ìnyi emi ibe ke ogwu enenwaan̄ ya ìre nwa kwun̄? 19 Sà ìre keke orọ mè owu òfiaan̄ emi ibe ke Serayi ìre ngwan̄ kwun̄, mè otele mè m̀mọnọ ǹsa ǹrọ nwa n̄a? Mgbọ yi, kpọ nwa kwun̄ ire eyi, bọkọ, mè je fo!” 20 Ogwu Fero onyinyi ebi kan̄ ida ibe esa Eberam mè ogwu nwa mè otutuuk inu îkaan̄be eban, mè efon.
ONYAN̄ IBA 10-16
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 15-17
“Eke Orọ Jioba Onwenebe Erieen̄ Eberam mè Serayi?”
(Ibebene 17:1) Mgbọ Eberam osobe akọp acha onaan̄ge mè onaan̄ge, [Jioba NW ] onenichichini ọmọ, mè itumu inyi ibe, “Emi nre Awaji Ogwu Òkaan̄ Unye Geelek. Je me oniin̄ n̄a, mè luk ugwem ikakaan̄ge nrọ-nlọ geege me emen.
it-1 817
Nrọ-nlọ, Ikpọkpọ Nrọ-nlọ
Ubọk irọ inu ebilene melek inu ema ekebisan̄a isibi ikikakaan̄ lọlọ me lek. Ijo inu mè nrọ-nlọ ire inu otutuuk ebilene ebọkọbe me irot me ubọk kè Adam. (Rom 5:12; Itọn̄ 51:5) Ire, Jioba, ogwu ikakaan̄ge nrọ-nlọ geege me emen, “îriọọn̄ ubọk ọmọ orombe eji, ìkawuuk ibe ke eji ìre ntitaak ijọn̄ ikike,” ọmọ si ire ogwu nsan. (Itọn̄ 103:13, 14) Ofolek Nuwa, ogwu ogbegbe utoon̄-ejit mè isiki ibot, Awaji itumu ibe ke “me etete ebi ukot kan̄, ọmọ gaalek ore ogwu ìkarọ inu geege ìlọ.” (Ibeb 6:9) Awaji itumu inyi Ebereyam ibe: “Je me oniin̄ n̄a, mè luk ugwem ikakaan̄ge nrọ-nlọ geege me emen.” (Ibeb 17:1) Ife chi kpeso ikup, mè ikwu si, ire, Jioba ogwu ‘okikpọ ene me ejit’ imun̄ ema kubọk ebi ekakaan̄ge nrọ-nlọ geege me emen. (1 Sam 16:7; kpọ si 2 Ubọọn̄ 20:3; 2 Mfuf 16:9.) Awaji inyi ebi Ijeren ida ibe: “ìluk ugwem ikakaan̄ge nrọ-nlọ geege me emen me isi . . . Awaji kinyi.” (Ikan 18:13; 2 Sam 22:24) Awaji inyi Gwun̄ kan̄, ogwu ikakaan̄ge nrọ-nlọ geege me emen (Iburu 7:26) kubọk ngwugwa mkpenwene, mije keyi, Ọmọ mokọt igwen ebi ikijeen̄ ichechieek mè ikisiki ibot ebi “ata irọrọ,” mè iyaka ire ebi ekakaan̄ge nrọ-nlọ geege me emen, eyi ikponwene irek kan̄ kubọk Ogwu Ibot Oyerebet orere ogwu ata ubọk irọrọ mè ogwu ikakaan̄ge nrọ-nlọ geege me emen.—Rom 3:25, 26; kpọ si INTEGRITY; PERFECTION.
(Ibebene 17:3-5) Eberam ogegele igwook, mè ikana isi ichit me ijọn̄. Awaji onenitumu inyi ọmọ ibe, 4 “Eyi n̄a, inyan̄a-ibot n̄a melek kwun̄ ìre ikeyi: Owu môre ute inyi owuwa ido. 5 Kpebeyaka ikigwen owu Eberam, Erieen̄ kwun̄ ìboyaka inire Ebereyam, mije emi nra irọ owu ute inyi ogbogbo ido.
it-1 31 ¶1
Ebereyam
Mgbọ iraka. Ema mikup me Kenan ire mkpọ oboso akọp acha, ire, Sera ikamaman gwun̄. Ọmọ orọ, Sera itumu inyi ogwu nlom ibe ọmọ isa ogwu usun̄ kan̄ irọ nwa, ufuna ọmọ mokaan̄ gwun̄ inan̄a me owot kan̄. Ebereyam ochechieek. Eya orọ, me 1932 B.C.E., mgbọ Ebereyam okupbe acha 86, ke ibon Isimen. (Ibeb 16:3, 15, 16) Owuwa acha iraka si. Me 1919 B.C.E., mgbọ Ebereyam okupbe acha 99, Jioba inyi Ebereyam ida ibe efieek afi otutuuk ebirieen̄ ikup me uwu kan̄ isasa ijeen̄ okpọkpọ inyan̄a-ibot mè mgbaan̄je ikaan̄be melek kan̄. Mgbọ yaage si, Jioba inwene erieen̄ Eberam ikana Ebereyam, mè ibe “emi nra irọ owu ute inyi ogbogbo ido.” (Ibeb 17:5, 9-27; Rom 4:11) Sọnja mgbọ oraraka, ebi osat ita inwenwene lek ikana ebilene, ebi Ebereyam obọkọbe itap me erieen̄ kè Jioba, michieek use ibe ke Sera monin̄ owot mè iman gwun̄ enerieen̄ me acha obogọọk!—Ibeb 18:1-15.
(Ibebene 17:15, 16) Awaji onenitumu inyi Ebereyam ibe, “Serayi nwa kwun̄, owu òkpoyaka ikigwen ọmọ Serayi. Erieen̄ kan̄ ìboyaka inire Sera. 16 Mâgbana Sera enenen, mè irọ inyi iman gwun̄ enerieen̄ ge inyi owu. Mârọ inyi ikana uga inyi owuwa ido. Owuwa bọn kan̄ mêre ebi ubọọn̄.”
w09 2/1 13
Keke Okup Me Lek Erieen̄?
Awaji inwene erieen̄ usini ene isasa irọ usem nriran kan̄ isọ. Kubọk inu njeen̄, inwene erieen̄ kè Eberam, eyi osibi “Mibene Ute,” ikana Ebereyam, eyi osibi “Ute inyi Ogbogbo Ido.” Igọọk me lek erieen̄ kan̄, Ebereyam ichubọk ikana ute isa inyi owuwa ido. (Ibebene 17:5, 6) Mokọt ire “Ogwu Okigbini Mkpọ” ke erieen̄ nwa kè Ebereyam, Serayi osibi. Serayi ira ibele ejit ibe ke Awaji inwene erieen̄ kan̄ ikana “Sera,” eyi osibi “Gwun̄ Ogwu Ubọọn̄ Enenwaan̄,” erieen̄ yi ikijeen̄ ibe ke ọmọ mokana nga nga ebi ubọọn mokana nga nga ebi ubọọn.—Ibebene 17:15, 16.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
(Ibebene 15:13, 14) [Jioba NW ] onenitumu inyi Eberam ibe, “Riọọn̄ me atikọ, ibe ke bọn owot iman kwun̄ mêre ebi ichen me ofifi ido, mè ikana usun̄ inyi ebi ido ya. Ebi ido ya mêtutuku ema efit acha ini. 14 Ire, emi me lek n̄a mâsulu ebi ido ya ema mênin̄be usun̄ inyi osusut. Osusut ya isiraka, bọn owot iman kwun̄ mêsa owuwa inu ubọọn̄ inan̄a me ido ya isibi.
it-1 460-461
Mfufuk
Jioba itumu inyi Eberam (Ebereyam) ibe: “Riọọn̄ me atikọ, ibe ke bọn owot iman kwun̄ mêre ebi ichen me ofifi ido, mè ikana usun̄ inyi ebi ido ya. Ebi ido ya mêtutuku ema efit acha ini.” (Ibeb 15:13; kpọ si Ikwaan̄ 7:6, 7.) Awaji itumu usem yi sabum emanbe ogwu echieekbe me use mè iyaka ire ‘gwun̄’ ya, orere Ajiki. Ega, ogwu usun̄ ogwu Ijipiti ya iman Isimen inyi Eberam me 1932 B.C.E., ire me 1918 B.C.E. ke Sera oman Ajiki. (Ibeb 16:16; 21:5) Ire ofuk efit acha ini ya ibene me lek Isisibi ebi Ijeren, eyi orere mgbọ ‘tukutuku’ ya oyakabe inyi udun̄ (Ibeb 15:14), omomun̄ ibe ke ibosa eji inu me 1913 B.C.E., mgbọ Ajiki orebe acha go. Ikup kubọk mgbọ ya ke eban Ajiki ebe, igbaalek si, kubọk ogwu “ichen me ofifi ido,” mgbọ ya ke ibene ikichichini tukutuku eyi ebenbe me nriran ya me ubọk kè Isimen ogwu orere akọp mè acha onaan̄ge mgbọ ya, Isimen isasa ọmọ ikirọ “inu ochak.” (Ibeb 21:8, 9) Me chereyi ebi ene mekọt ikimun̄ mkpọ ochak Isimen osabe Ajiki irọ kubọk sọntiik mkpọ, ire, ikare ikeya ke ikup me mgbọ ya. Eyi ikpọk mbum me lek eru Sera orọbe mè inu Awaji otumube inyi Ebereyam ibe ilap Ega melek Isimen isibi. (Ibeb 21:10-13) Mfufuk Baibul yi ikijeen̄ si ibe ke ire mgbọ ya ke tukutuku efit acha ini ya obene, eyi oyayaka me Isisibi ebi Ijeren.—Gal 4:29.
(Ibebene 15:16) Mgbọ bọn owot iman kwun̄ mêmumanabe iso ukot ini me ido usun̄ kiban̄, ema mêyaka igwu ikom ika inu me inyọn̄ ijọn̄ keyi. Mije, îre mgbọ ya ke ijo inu ebi Amọ ebi ìluk me inyọn̄ ijọn̄ yi ekirọ oboso ifuk. Mgbọ keyi, ijo inu kiban̄ ìkasoso-nu ifuk.”
it-1 778 ¶4
Isisibi
“Ukot ini.” Eji ekawuuk ibe ke Jioba itumu inyi Ebereyam ibe ke ire me òso ukot ini ke bọn bọn kan̄ ebegwu ikom inu me Kenan. (Ibeb 15:16) Bene me mgbọ inyan̄a-ibot Awaji onyan̄abe melek Ebereyam obene ikaan̄ unye sa re Isisibi kiban̄, eyi ogọbọ acha 430, owuwa ukot iraka, ikare gaalek ukot ini, ebi ene me mgbọ ya si mikinwọọn̄ ujọn̄ọ ugwem, ike mfufuk ojeen̄be. Ire, ire acha 215 gaalek ke ebi Ijeren echubọk ikup me Ijipiti. Bene me mgbọ enin̄be Ijipiti, eji mekọt isa otoko ge me Ijeren, kubọk inu njeen̄, otoko kè Libai ifuk “ukot ini” ya ikeyi: (1) Libai, (2) Koyat, (3) Amiram, melek (4) Mosis.—Isis 6:16, 18, 20.
Ifufuk Baibul
(Ibebene 15:1-21) Mgbọ inu chi otutuuk orakabe, [Jioba NW ] onenitumu inyi Eberam me emen ilaak ọkpọchieen̄ ibe, “Eberam, katet ukpook. Emi me lek n̄a nre agbọ kwun̄; mkpukpe kwun̄ îwa enenen.” 2 Eberam ofọfọọk ibe, “Jei, Ogwukaan̄-ene [Jioba NW ] , ìre keke ke obonyi emi? Kpọ, emi ǹkakaan̄ gwun̄. Îre ogwu usun̄ n̄a Elieja ogwu Damasikọs obokaan̄ uwu n̄a. 3 Mije, owu [Jioba NW ] òkanyi emi gwun̄ geege, îre ogwu usun̄ òkikpọ chieen̄ me lek uwu n̄a oborie ìrot n̄a.” 4 [Jioba NW ] otutumu inyi Eberam ibe, “Ìkare ogwu usun̄ yi oborie ìrot kwun̄. Îre gwun̄ òbonan̄a me akpalek kwun̄ isibi oborie ìrot kwun̄.” 5 [Jioba NW ] onenisa Eberam isibi oyet, mè initumu inyi ibe, “Bene chieen̄ kpọ akpa isinyọn̄, mè fuk-nu ntoronyan̄ òkup me akpa isinyọn̄ kpọ-nu, mè ìre owu môkọt ifuk iriọọn̄ otu ifuk kiban̄! Îre ikeya ke bọn owot iman kwun̄ ebewa ikup.” 6 Eberam ochechieek ikọ ya [Jioba NW ] otumube. [Jioba NW ] onenisa me lek ichechieek ya ifuk Eberam kubọk ogwu ata irọrọ. 7 [Jioba NW ] otutumu inyi Eberam ibe, “Emi nre [Jioba NW ] , ogwu ògwegwen owu isibi me ama Uru me ido Kalidia, inyi ǹnensa inyọn̄ ijọn̄ yi ǹnyi owu me ìrot.” 8 Eberam onenido [Jioba NW ] ibe, “Ogwukaan̄-ene [Jioba NW ] , ìre keke ke emi mbasa iriọọn̄ ibe ke mâkaan̄ inyọn̄ ijọn̄ yi me ìrot?” 9 [Jioba NW ] ofọfọọk Eberam ibe, “Tet uman eriembuuk ge òsoso acha ita, mè ebot ge òsoso acha ita, mè orie arọọn̄ ge òsoso acha ita, mè ekerekwukwu ge, mè elesia ge, mè sa jet emi.” 10 Eberam otititen̄e otutuuk inu cha isa ijet [Jioba NW ] , mè ibak anam cha mbubak iba iba, mè ito mbubak ge iyaka isi ijeen̄ eyi òje melek kan̄. Ire, ìkabak unọn cha geege. 11 Ebi kè unọn òtaka nkwukwu inu enenisusọn me ere ya. Ire, Eberam olililaba ema isan̄a. 12 Mgbọ ura okinim, uga ilaak okekeme Eberam. Ikpele udun òkup urimi urimi okakana ichit ọmọ ke bùk. 13 [Jioba NW ] onenitumu inyi Eberam ibe, “Riọọn̄ me atikọ, ibe ke bọn owot iman kwun̄ mêre ebi ichen me ofifi ido, mè ikana usun̄ inyi ebi ido ya. Ebi ido ya mêtutuku ema efit acha ini. 14 Ire, emi me lek n̄a mâsulu ebi ido ya ema mênin̄be usun̄ inyi osusut. Osusut ya isiraka, bọn owot iman kwun̄ mêsa owuwa inu ubọọn̄ inan̄a me ido ya isibi. 15 Ire, owu môluk ugwem, mè ikan ijaan̄ lek enenen sabum owu obonikwu igọọk ebi nte nte kwun̄ me esuuk. 16 Mgbọ bọn owot iman kwun̄ mêmumanabe iso ukot ini me ido usun̄ kiban̄, ema mêyaka igwu ikom ika inu me inyọn̄ ijọn̄ keyi. Mije, îre mgbọ ya ke ijo inu ebi Amọ ebi ìluk me inyọn̄ ijọn̄ yi ekirọ oboso ifuk. Mgbọ keyi, ijo inu kiban̄ ìkasoso-nu ifuk.” 17 Mgbọ ura onimbe, nga ekpuk udun okakana ichit ere, Eberam omumun̄ otin̄ ibat ge oduku okibumu isibi me emen, melek ukan̄ nlak ge, okiraka me agbagba anam cha îbakbe igwook mbubak iba iba. 18 Usen ya ke [Jioba NW ] onyan̄a ibot melek Eberam, mè itumu inyi ibe, “Îre bọn owot iman kwun̄ ke nsa ijọn̄ yi inyi, bene me okwaan̄ Ijipiti si re lek ikpele okwaan̄ Yuferetis. 19 Ijọn̄ yi ìre ijọn̄ ebi Keyin, mè ebi Kenaji, mè ebi Kadimọn, 20 mè ebi Et, mè ebi Pereji, mè ebi Refa, 21 mè ebi Amọ, mè ebi Kenan, mè ebi Girigas, mè ebi Jebus.”
ONYAN̄ IBA 17-23
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 18-19
“ ‘Ogwu Ibot Oyerebet Otutuuk Linyọn̄’ Ifiat Sodọm mè Gomora”
(Ibebene 18:23-25) Ebereyam onenije iriaak me lek [Jioba NW ], mè ido ibe, “Ìre owu môkpan̄ ebi ata irọrọ igbaalek ebi ijo irọrọ ni? 24 Ire akọp ene go ebi ata irọrọ ikup me emen ama ya, ìre owu môchep si ama ya, sà ìre owu môtele ama ya mije akọp ene go ebi ata irọrọ cha? 25 Lei! Ìkare owu obokirọ ojelek inu òkup ikeya! Ìre owu môfat igbaan̄ ebi ijo irọrọ mè ebi ata irọrọ ikpan̄ isan̄a me ukot yaage, mè imọnọ ebi ata ife kubọk ema eyaka ire ebi ijo ife ni? Sà ìre owu ogwu ibot oyerebet otutuuk linyọn̄ môfat itele unen oyerebet, mè isi ifieek nlilọ oyerebet ni? Eya ìkpokọt irọ!”
w17.04 18 ¶1
“Ogwu Ibot Oyerebet Otutuuk Linyọn̄” Ikirọrọ Mkpọ Otatat Mgbọ Geelek
“ÌRE owu ogwu ibot oyerebet otutuuk linyọn̄ môfat itele unen oyerebet, mè isi ifieek nlilọ oyerebet ni?” (Ibeb 18:25) Sa me idodo ya, Ebereyam ijeen̄ utoon̄-ejit ikaan̄be ibe ke Jioba mosibi unen oyerebet me ibot Sodọm mè Gomora. Ebereyam ichieek ijaan̄ lek ibe ke Jioba ikpokọkọt ifieek nlilọ oyerebet sa me igbagbaan̄ “ebi ijo irọrọ mè ebi ata irọrọ ikpan̄ isan̄a me ukot yaage.” Ebereyam iriọọn̄ ibe Jioba ikpokọt irọ “ojelek inu òkup ikeya.” Mgbọ efit achi ini orakabe, Jioba itumu ofolek lek kan̄ ibe: “Omọ ire ewuuk ya, ubọk ikwaan̄ kan̄ ìsoso ikup, otutuuk oniin̄ kan̄ ìre oniin̄ ata irọrọ. Ọmọ ìre Awaji ògbe utoon̄-ejit, ogwu ìkakirọ nlilọ inu; ogwu unen mè ogwu òtatat ke ọmọ ore.”—Ikan 31:19; 32:4.
(Ibebene 18:32) Ebereyam oyayaka itumu inyi [Jioba NW ] ibe, “Soso Okaan̄-ene, kanaan̄ ejit si. Tele mè m̀kpọk ǹtumu ikọ mgbọ ge gaalek. Ire omun̄ akọp ene ebi ata irọrọ me emen ama ya ye?” [Jioba NW ] ofọfọọk ibe, “Ire mmun̄ akọp ene ebi ata irọrọ, mâtele ama ya mije kiban̄, m̀kpachep ama ya.”
w18.08 30 ¶4
Isasa me Ikpọchieen̄ Ikime
Me atikọ, ofolek ijejeen̄ ime, ata akpat ukot kè Jioba ore eyi onwọnwọn ichit eji mekọtbe igọọk. (2 Pita 3:15) Baibul iben owuwa mfufuk ofolek mgbọ Jioba ojeen̄be ujọn̄ọ ukarajit. (Neh. 9:30; Asaya 30:18) Kubọk inu njeen̄, ire kpa ubọk ke Jioba orọ eru mgbọ Ebereyam okebido ọmọ idodo ofolek ntumu-mfieek irọbe ifafiat Sodọm? Adasi kan̄, Jioba ikakpọkpọ ikitap otu me lek inu Ebereyam okebitumu. Kpan̄asi ikeya, Jioba ijeen̄ ime mè igban̄ utọn̄ me lek otutuuk idodo kè Ebereyam melek sasaak ikaan̄be. Jioba onenijeen̄ Ebereyam ibe ke ọmọ ichubọk igban̄ utọn̄ mgbọ ikikpa sasaak ikaan̄be isibi sa me ikpọkpọ itumu inu Ebereyam otumube, mè ikat ọmọ ejit ibe ke Ọmọ ikpofiat Sodọm mè ire akọp ebi ata ubọk irọrọ gaalek ekup me ama ya. (Ibeb 18:22-33) Kpọ nu ata akpat ukot Jioba ojeen̄be mè isasa me ime igban̄ utọn̄ mè ikanaan̄ge ejit!
(Ibebene 19:24, 25) [Jioba NW ] oneniria ukan̄ biridọni òkirep kubọk ibot inan̄a me isinyọn̄ igwook me ama Sodọm mè ama Gomora. 25 Ikeya ke [Jioba NW ] osa ichep ama iba cha, mè otutuuk ama geelek òkup me iteke ijọn̄ ya, mè otutuuk ebi geelek ìluk me emen ama cha, mè inu geelek òtitibi me inyọn̄ ijọn̄ ya isan̄a kpai.
w10 11/15 26 ¶12
Jioba Ire Okaan̄ Kiji Ogwu Obebene Ichit!
12 Eji miriọọn̄ me atikọ ibe ke sọnja mgbọ, Jioba mojeen̄ unye kan̄. Ọmọ ikpokup ikime inu ikpak ire mgbọ geelek, eji miriọọn̄ si ibe ke eji ekiluk me ota mgbọ. Jioba isa Mun̄ Ile ifiat ebi mkpikpak. Ifiat Sodọm mè Gomora melek ogwu Fero mè ebi akọn̄ kan̄. Sisera melek urum ebi akọn̄ kan̄ mè Senakerip melek ebi akọn̄ Asiria kan̄ kpesoso mkpọ geege me isi Ogwu Obebene Ichit. (Ibeb 7:1, 23; 19:24, 25; Isis 14:30, 31; Oyer 4:15, 16; 2 Ubọọn̄ 19:35, 36) Eya orọ, eji mekọt itoon̄ ejit ibe ke Jioba Awaji kiji ikpokup ikime inu ekebirọ ikeme erieen̄ kan̄ mè ekajeen̄ge ulibi geege melek tukutuku ekitutuku Ebi Ata Ikọ kan̄ ire mgbọ geelek. Isọkọ me lek si, eji mekimun̄ inu okijeen̄ ibe ke Jisọs ibene ikpulu melek inu okijeen̄ ibe ke eji ekiluk me nkana-ngwook inyọn̄ ikpak yi.—Matiyu 24:3.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
(Ibebene 18:1) Me ejit ikarek usen ge, mgbọ ere oyokbe enenen, [Jioba NW ] okakana isibi me isi kè Ebereyam. Me ike mgbọ ya, Ebereyam ìsisiki ikweek irek me isotu uwu ọfọ kan̄ me agba lek ilip mbuban me Mamire.
(Ibebene 18:22) Ene iba me lek ife cha enanan̄a ikije ifo agan̄ Sodọm. Ire, Ebereyam okpọkpọ ikeke me isi [Jioba NW ].
w88 5/15 23 ¶4-5
Ire Ene Geege Iwuuk Lek Imun̄ Awaji Ni?
Mgbọ keyi, ifet igogobo itet inu orọrọ Ebereyam otumube ikọ inyi ogwu osat ya okeke ichit chieen̄ Awaji kubọk ire Jioba me lek kan̄ ke ikitumu ikọ inyi. Baibul itumu ibe ke ‘Jioba ikakana isibi me isi kè Ebereyam’ mije ibe ke ogwu osat ya ikeke ichit chieen̄ Jioba, ofifi, mkpọ itumube inyi Ebereyam ire achubọk mkpọ Awaji oweekbe ibe itumu inyi ọmọ.—Ibebene 18:1.
Kawuuk ibe ke ogwu osat okeke ichit chieen̄ Awaji mokọt ichubọk ilook etip Kan̄ ike okpọ etip mè iyaka ire redio obokọt ikibọkọ usem okinan̄a me otu ene itumu isibi. Eya orọ, eji mekọt igobo itet ubọk Ebereyam, Mosis, Manowa, melek ebi ofifi ife ekọtbe igọọk ebi osat inwenwene ikana ebilene itumu ikọ kubọk ire Awaji ke ema ekitumu ikọ inyi. Ife chi mikọt imun̄ ebi osat cha melek ujamgbugbo kè Jioba me lek kiban̄, ire, kpekọt imun̄ Awaji. Eya orọ, inu egebe me ikpa Ibebene 18:1 ikaje ntikwo me lek inu ogwu ikwaan̄ Jọn otumube, ige ibe: “Kpunu ene geege òrarak imun̄ Awaji.” (Jọn 1:18) Ebi ife chi emun̄be ire ebi osat ikekeke ichit chieen̄ Awaji, ikare Awaji me lek kan̄.
(Ibebene 19:26) Ire, nwa kè Lọt, òkigọọk ogwu olom me udun̄, oyayaka chieen̄ ikpọ udun̄, mè ikana ewuuk uchi òkeke kubọk atà.
w19.06 20 ¶3
Tap Ubọk Inyi Ebi Ofifi Ife Me Irek Sasaak
3 Lọt ikarọ ata ntumu-mfieek mgbọ igobobe iluluk me etete ebi barabat me Sodọm. (Fuk Pita Eyi Òso Iba 2:7, 8.) Ebi iluk me ere ya mibọọn̄, ire, Lọt ichep mkpọ mjie ilukbe me ama ya. (Ibeb 13:8-13; 14:12) Usini mgbọ, nwa kan̄ ira ima ama ya mè iyaka ire usini ene me ama ya enenen ire lek ikpakabe Jioba ibot. Nwa kan̄ ichep ugwem kan̄ mgbọ Awaji orọbe inyi ukan̄ biridọni òkirep kubọk ibot inan̄a me isinyọn̄ igwook me ama ya. Keek si nsabọn̄ ibaan̄ kè Lọt. Ebirieen̄ iba ebi itetet ema ikaan̄ ebedo mikwaan̄ me Sodọm. Lọt ichep uwu kan̄, inu nkaan̄ kan̄, mè eyi osasaak ichit, nwa kan̄. (Ibeb 19:12-14, 17, 26) Me mgbọ sasaak yi, ire Jioba itele ikekikaan̄ ukarajit me lek Lọt ni? In̄-in̄.
Ifufuk Baibul
(Ibebene 18:1-19) Me ejit ikarek usen ge, mgbọ ere oyokbe enenen, [Jioba NW ] okakana isibi me isi kè Ebereyam. Me ike mgbọ ya, Ebereyam ìsisiki ikweek irek me isotu uwu ọfọ kan̄ me agba lek ilip mbuban me Mamire. 2 Ebereyam obebene chieen̄, mè imun̄ ebirieen̄ ita ekekebe me isi oyet uwu kan̄, mè inan̄a ikeke, mè ilibi isi ikweek ema, mè itọbọ ibot inyi ema, 3 mè ibe, “Ogwukaan̄ n̄a, ire owu oma emi ogwu usun̄ kwun̄, soso kaje ìraka uwu n̄a. 4 Nye lek kweek mè enyi enyi sọntiik mun̄ esa egwọk ukot, mè ìsiki ìkweek ìtap efuuk sọnja me irak uti. 5 Ìnye lek ìkweek, mè ǹsi ǹsa sọntiik inorie ǹnu, mè enyi esa etet owot, mgbọ enyi emama emi ogwu usun̄ kinyi, mè ije igba ere uwu n̄a. Enyi isitap efuuk isan̄a, enyi mêkọt ibene ije ije kinyi.” Ebi ife cha efọfọọk ọmọ ibe, “Înwọn ma, si rọ ubọk owu otumube.” 6 Ebereyam onanan̄a ikeke jîp, mè inin̄ igọọk Sera me uwu ọfọ, mè itumu inyi ibe, “Gwat lek tọ alala akpa ekọkọk ita eyi ekọkbe iriọk, mè wọlọ sa rọ fituru.” 7 Itutumu isan̄a, ililibi isi ere isun̄-anam kan̄, mè isi itet atalek gwun̄ eriembuuk ge egwookbe, inyi imin ufuk, isa inyi ogwu usun̄ kan̄ ge ibe ikpan̄, mè ibala, mè item ugwat ugwat. 8 Mgbọ etembe inorie ya isan̄a, Ebereyam obeben inorie ya melek mun̄ ebe eyi atata mè eyi njijìn isa isi iyik inyi ife cha me irak uti ya, mè ikeke ikikpọ ema. Ema ererie. 9 Ife cha enenido Ebereyam ibe, “Sà Sera nwa kwun̄ ye?” Ebereyam ofọfọọk ibe ke ọmọ òwa me uwu ọfọ. 10 Ene ge me lek kiban̄ otutumu inyi Ebereyam ibe, “Me ike mgbọ keyi ofifi acha, m̀kpalọlọ iyayaka ikpọk inu. Sera nwa kwun̄ môman gwun̄ enerieen̄ ge.” Sera okukup me isotu uwu ọfọ ya, me udun̄ kè Ebereyam, ikigban̄ ikọ ema ekitumu. 11 Me ike mgbọ yi, Ebereyam mè Sera ogwu nwa mîkan enenen. Ògak ge, Sera îkan iraka irek ebibaan̄. 12 Eya orọ, Sera ochachak, mè itumu me emen ejit kan̄ ibe, “Eyi emi nkanbe ikpukpọkọ isan̄a ikeyi, ìre ilaak olom mè nwa môyaka ikaan̄ utop me lek? Ògak ge, nlom n̄a si îkan!” 13 [Jioba NW ] ododo Ebereyam ibe, “Ìre keke orọ mè Sera ichak imọm, mè itumu ibe mè ìre ọmọ môkọt iman gwun̄ me eyi ọmọ okanbe isan̄a ikeyi? 14 Ìre îkaan̄ inu òyọyọt igak [Jioba NW ] irọrọ? Me ike mgbọ keyi me ofifi acha, mâgwu ikom inu. Mgbọ ya, Sera môman gwun̄ enerieen̄.” 15 Ukpook otetet Sera. Sera ofafiaan̄ itumu ibe ke ọmọ ìkachak imọm geege. Ire, [Jioba NW ] otutumu ibe, “Ataak, owu ochak imọm.” 16 Ebi ichen kè Ebereyam cha eneninan̄a ikeke, mè ikije ifo agan̄ Sodọm. Ebereyam ogọgọọk ema ije, ibosa ema iban. 17 [Jioba NW ] onenitumu me ejit kan̄ ibe, “Ìkanwọn ibe emi ǹlet Ebereyam inu geege eyi mbarọ, 18 mije, owot iman kè Ebereyam ìkpolọlọ ikakana ido òmimin mè ikaan̄ unye. Îre nan̄a me lek kè Ebereyam ke otutuuk ido geelek òkup me linyọn̄ ebekaan̄ ugbana, 19 mije îre Ebereyam ke emi ngobo isibi, inyi ikikpukpo ebi bọn mè otutuuk ebi îkaan̄be, mè ekeje etat me oniin̄ [Jioba NW ], mè ekerọ inu òtatat mè inen. Sa me ikeya, emi [Jioba NW ] mârọ otutuuk use geelek nchieekbe Ebereyam iso.”
ONYAN̄ IBA 24–ONYAN̄ ITA 1
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 20-21
“Jioba Ikekirọ Use Kan̄ Iso Mgbọ Geelek”
(Ibebene 21:1-3) Mgbọ mgbọ okembe, [Jioba NW ] onenikaan̄ ejit nsan me lek kè Sera, mè irọ use kan̄ îchieekbe iso. 2 Sera oninin̄ owot, mè iman gwun̄ enerieen̄ ge inyi Ebereyam me ukan, me ike mgbọ Awaji ochieekbe ọmọ use. 3 Ebereyam ogwegwen gwun̄ ya Sera omanbe inyi ọmọ, Ajiki.
wp17.5 14-15
Awaji Igwen Ọmọ “Gwun̄ Ogwu Ubọọn̄ Enenwaan̄”
Imọm Sera ochakbe ire ikijeen̄ una ichechieek kan̄ ni? In̄-in̄, ikare ikeya. Baibul itumu ibe: “Sa me ichechieek, Awaji îrọ mè Sera si ogwu òrere òra, inin̄ owot, mè iman gwun̄, ubọk geelek îkanbe iraka ogwu òbokọt iman gwun̄. Awaji îrọ inu yi mije Sera otoon̄be ejit ibe ke Awaji ogwu òchechieek ọmọ use ìkpolọlọ irọrọ use kan̄ iso.” (Ebi Iburu 11:11 agan̄ jọn̄) Sera iriọọn̄ Jioba; iriọọn̄ ibe ke Jioba mokọt irọ use geelek ichieekbe iso. Me etete kiji, ire ikaan̄ ogwu ikaweekge mbet ichechieek ya igbaalek ni? Kè eji eriọọn̄ Awaji ogwu okakaan̄ Baibul ejaan̄ lek. Ike eji ekirọ ikeya, eji memun̄ ibe ke ikakaan̄ mbet ichechieek ikaan̄be ya ire inu otatat Sera orọbe. Me atikọ, Jioba ire ogwu mekọtbe itoon̄-ejit me lek, ọmọ si ire ogwu okirọ otutuuk use kan̄ iso—usini mgbọ, mokọt irọ use kan̄ iso me oniin̄ oboke eji ichieen̄ enenen ire lek eji mechakbe kubọk ebi ekachieekge!
“GBAN̄ UTỌN̄ ME LEK KAN̄”
Me mgbọ irebe akọp acha onaan̄ge ke Sera okọt inwọọn̄ inu ikebiweek karake. Iman gwun̄ enerieen̄ inyi nlom kan̄, ogwu ọmọ omabe me mgbọ irebe efit acha ge! Ebereyam igwen gwun̄ ya Ajiki, mè iyaka ire “Imọm,” ike Awaji owuukbe lek itumu. Keek nu ubọk Sera osabe me uwọlek ikike otu imọm mgbọ ikebitumu ibe: “Awaji îrọ inyi emi ǹchak imọm. Ebi geelek mênọbe inu yi òrọrọ mêgọọk emi ichak imọm.” (Ibebene 21:6) Kpolọlo, uyeke uyeke uche yi Jioba onyibe Sera ibele ọmọ ejit mege ikwube. Ire, inyi ọmọ akpan omimin si.
Mgbọ Ajiki osobe acha go, ebi ototun̄ ukan̄ kan̄ mito ikpele ijọk isasa iban ọmọ ebe. Ire, inu ikaje itat isan̄a. Eji efuuk ibe ke Sera ikpọkpọ ‘ikimun̄’ eru eyi onyinyi ọmọ sasaak. Isimen, gwun̄ kè Ega, ogwu orere akọp mè acha onaan̄ge mgbọ keyi ikpọkpọ ikisa sọntiik Ajiki irọ inu ochak. Eyi ikakpọkpọ ire ifit. Mgbọ mgbọ orakabe, ogwu ikwaan̄ Pọọlu igwen inu Isimen orọbe ya tukutuku. Sera imun̄ nrọ nkeme yi kubọk inu irebe: mkpọ obokọt isibi unan inyi gwun̄ kan̄. Sera iriọọn̄ ijaan̄ lek ibe ke Ajiki ikare gaalek gwun̄ kan̄; ọmọ ire ogwu Jioba mosabe irọ nkeek kan̄ iso. Eya orọ isabe me ukarajit itumu ikọ inyi Ebereyam. Sera itumu inyi ọmọ ibe ilap Ega melek Isimen isibi.—Ibebene 21:8-10; Ebi Galesia 4:22, 23, 29.
Keke ore ufọọk-otu kè Ebereyam? Eji efuuk ibe: “Ikọ ya Sera otumube ofefieek Ebereyam me lek enenen.” Ebereyam ima Isimen enenen, ọmọ orọ, ikakpọ iraka ima kan̄ ya. Ire, Jioba imun̄ inu ya ijaan̄ lek, eya orọ itapbe otu me lek. Eji efuuk ibe: “Awaji onenitumu inyi Ebereyam ibe, Kafieek ejit me lek gwun̄ kwun̄ enerieen̄ melek usun̄ kwun̄ enenwaan̄. Otutuuk inu cha Sera otumube inyi owu, gban̄ utọn̄ me lek, mè rọ. Mije, îre bọn owot iman kè Ajiki ke ebefuk kubọk echi kwun̄.” Jioba ichieek Ebereyam use ibe ke ọmọ mokpọ chieen̄ me lek Ega mè Isimen. Ebereyam ogwu ogwu ichechieek ya ogbagban̄ utọn̄.—Ibebene 21:11-14.
(Ibebene 21:5-7) Ebereyam ìre efit acha ge mgbọ emanbe Ajiki gwun̄ kan̄ inyi. 6 Sera onenitumu ibe, “Awaji îrọ inyi emi ǹchak imọm. Ebi geelek mênọbe inu yi òrọrọ mêgọọk emi ichak imọm.” 7 Îtumu si ibe, “Ìre ekene motumu inyi Ebereyam ibe ke gwun̄ mônwọ ebe me ejit kè Sera? Me atikọ, emi nra iman gwun̄ inyi Ebereyam me ikeke ukan kan̄.”
(Ibebene 21:10-12) mè itumu inyi Ebereyam ibe, “Lap ogwu enenwaan̄ usun̄ yilọ mè ogwu gwun̄ sibi me uwu yi. Mije, gwun̄ usun̄ yi ìkpogọọk Ajiki gwun̄ n̄a igbaan̄ ikaan̄ ìrot geege me uwu yi.” 11 Ikọ ya Sera otumube ofefieek Ebereyam me lek enenen, mije, ìkaweek ilalap ogwu gwun̄ Isimen isibi me uwu. 12 Ire, Awaji onenitumu inyi Ebereyam ibe, “Kafieek ejit me lek gwun̄ kwun̄ enerieen̄ melek usun̄ kwun̄ enenwaan̄. Otutuuk inu cha Sera otumube inyi owu, gban̄ utọn̄ me lek, mè rọ. Mije, îre bọn owot iman kè Ajiki ke ebefuk kubọk echi kwun̄.
(Ibebene 21:14) Me ofit iwele kan̄, me okpa otu ewelegwe, Ebereyam omọmọnọ inorie, mè itap mun̄ inwọnwọ me emen ogbokot ikpa anam, mè iben itoon̄ Ega me oguga, mè isa ọmọ melek Isimen ogwu gwun̄ iban me oniin̄. Ega osasa gwun̄ ya ikijijen̄e ikana me emen èwê ere ama Bieseba okupbe.
Week Inu Unye Otu Ewe Me Usem Awaji
(Ibebene 20:12) Ofifi si, me atikọ, Sera ìre gwun̄ nte n̄a. Ire, eji kpere uga ge. Eji ebat olom uwu uwu.
wp17.3 12, ftn.
“Kpọ Nu Uja Enenwaan̄ Orebe”
Sera ire ngwa kè Ebereyam. Terah obon ema ene iba, ire, mikaan̄ esese uga. (Ibebene 20:12) Ikerere ibe ke mbet mbat olom keya ikatat me chereyi, igbe ibe eji ekawuuk ubọk inu osabe ikup esese me mgbọ ya. Ebilene mikup iriaak me lek isoso ikup eyi Adam mè Îfu enwọọn̄be mè ichep si. Isa inyi ebi iluk me mgbọ ya, mbat olom ulọk iba ikasa orukan̄ ijet nsabọn ema emanbe ike ikikup me chereyi. Ire, mgbọ efit acha ini orakabe, ebi ene ebebene ikiluk mgbidim ugwem kubọk eji ekebiluk me chereyi. Mgbọ ya ke Awaji onyi ida me Ikan kè Mosis ibe ebi irere ngwan̄ ekayaka igbaan̄ ilaak.—Libitikọs 18:6.
(Ibebene 21:33) Ebereyam oneniwop uti tamaris ge me Bieseba, ‘mè igwen erieen̄ Jioba Awaji Mgbọ Geelek me ere ya.’
w89 7/1 20 ¶9
Ebereyam—Akpat Ukot Isa Inyi Otutuuk Ebi Ikiweek Irere Unene Melek Awaji
9 Eberam irọ ofifi inu okijeen̄ ichechieek. Ike Baibul otumube: ‘Eberam inanama ntook me ere ya inyi Jioba.’ (Ibebene 12:7) Eyi mokọt igọbọ inyinyi ngwugwa anam, mije usem “ntook” me Iburu isibi “ere ngwugwa.” Ofifi mgbọ si, Eberam irọ inu okijeen̄ ichechieek chi me ofifi ofifi agan̄ me ijọn̄ ya. Isọkọ me lek, Eberam ‘igwen erieen̄ kè Jioba.’ (Ibebene 12:8; 13:18; 21:33) Usem ‘igwegwen erieen̄’ me Iburu isibi si “ilolook etip ofolek (ikpakpa isibi) erieen̄ ya.” Kpolọlọ, ebi ototun̄ ukan̄ kè Eberam melek ebi Kenan mira inọ ubọk Eberam osabe me unye-ejit ikilook etip ofolek erieen̄ Awaji, orere Jioba. (Ibebene 14:22-24) Ikeya si, otutuuk ebi iweek irere ebi unene Awaji me chereyi kpelọlọ igwegwen erieen̄ kan̄ inan̄a me ichechieek. Eyi igọbọ ilolook ata etip me ere ene ewabe, orere, “eji ekesa otu kiji etọn̄ Awaji mgbọ geelek, kubọk ìre ngwugwa ke eji ekigwa inyi ọmọ. Eyi môre mfut ònan̄a me otu ebi ìkitumu erieen̄ kan̄ isibi.”—Ebi Iburu 13:15; Ebi Rom 10:10.
Ifufuk Baibul
(Ibebene 20:1-18)
Ebereyam oneninan̄a me Mamire ije ifo èwê agan̄ osiki isi iluk me etete Kades mè Suru. Îgọọk iluk si sọnja mgbọ me Gera. 2 Me Gera, Ebereyam okekitumu inyi ebi ene ibe ke Sera ogwu nwa ìre ngwan̄ kan̄. Eya orọ, Abimelek ogwu ubọọn̄ ama ya oraria ebi ikwaan̄ kan̄ inu, mè inimọnọ Sera inyi lek kan̄ me lek nwa. 3 Ire, me eririeen̄ usen ge, Awaji onenitumu inyi Abimelek me emen ilaak ibe, “Owu mônikwu, mije, owu obọkọ nwa ene. Kpọ, ogwu enenwaan̄ ya îkaan̄ olom.” 4 Otutuuk mgbọ ya, Abimelek ìkagọọk-nu Sera ìlaak. Eya orọ, Abimelek ododo [Jioba NW ] ibe, “Okaan̄-ene, ìre owu môfat ichep ido ikarọge ijo inu geege ni? 5 Ìre ìkare Ebereyam gaalek osa otu kan̄ itumu inyi emi ibe ke Sera ìre ngwan̄ kan̄. Sera me lek kan̄ si îtumu ibe ke Ebereyam ìre ngwan̄ kan̄. Eya orọ, ejit n̄a ìkafieek emi ikọ kubọk ge. Ubọk n̄a si ìtatana. Ǹkarọ ijo inu geege.” 6 Awaji onenifọọk Abimelek me emen ilaak ya ibe, “Iin̄, emi si nriọọn̄ ibe ke ubọk kwun̄ îtana me lek inu yi. Îre eya orọ mgbanbe owu, inyi owu okachak ubọk me lek ogwu enenwaan̄ ya, mè ìsa me ikeya ìrọ emi ìlọ. 7 Ire, mgbọ keyi, yaka ogwu enenwaan̄ ya sa jet ogwu olom, mije, ogwu olom ìre ogwu nriran. Môriaak uriaak inyi owu, inyi owu okakwu. Ire, ire òkayaka ogwu enenwaan̄ ya ìjet ogwu olom, riọọn̄ ibe ke owu melek ebi kwun̄ kpelọlọ ikwakwaan̄ ìsan̄a.” 8 Egwe iwewele, Abimelek oraria ikwaan̄ igwen otutuuk ebi ibot ikwaan̄ kan̄ ititiin̄, mè iben otutuuk inu cha ikpa inyi ema. Ukpook otetet otutuuk kiban̄ enenen. 9 Abimelek oneniria ikwaan̄ igwen Ebereyam mè ido ibe, “Ìre keke ke owu orọ eji ikeyi? Sà ìre keke ke emi nrọ owu ilọ, eyi owu orọbe inyi ikpele awọ keyi initoon̄ emi melek otutuuk mkpulu n̄a me ibot? Owu orọ emi inu ikagbege ibe erọ ene.” 10 Inenido Ebereyam ibe, “Tumu-nu inu òrọrọ inyi owu òrọ emi inu òkup ikeyi.” 11 Ebereyam ofọfọọk ibe, “Emi ǹkikeek ibe ke kpunu ebi ìkitet ukpook Awaji me ere keyi. Eya orọ, ke ebi ama yi mêkpan̄ emi mije nwa n̄a. 12 Ofifi si, me atikọ, Sera ìre gwun̄ nte n̄a. Ire, eji kpere uga ge. Eji ebat olom uwu uwu. 13 Îre mgbọ Awaji ogwenbe emi ibe emi ǹnan̄a ǹsibi ǹtele uwu nte n̄a, mè ǹkenjijen̄e ǹkana, ke ntumu inyi Sera ibe itap ubọk inyi emi, mè ikitumu inyi ebi ene, me ere geelek eji mêsibe, ibe ke emi ìre ngwan̄ kan̄, inyi ekakpan̄ emi.” 14 Abimelek oneniyaka Sera inyi Ebereyam ogwu olom, mè ikpulu owuwa arọọn̄, mè eriembuuk, mè ebi usun̄ ebirieen̄ mè ebibaan̄ igbaalek inyi Ebereyam, 15 mè initumu inyi Ebereyam ibe, “Kpọ, otutuuk ijọn̄ ido n̄a ire eya, ere geelek òneme owu iluluk, luk.” 16 Abimelek onenitumu inyi Sera ibe, “Mgbọ keyi, nra ikpe obop ikpoko alata okuket inyi ngwan̄ kwun̄ enerieen̄, isasa ijeen̄ otutuuk ebi melek kinyi ibe ke ubọk kwun̄ îtana, ke owu òkafiat lek kwun̄.” 17 Ebereyam oneniriaak uriaak inyi Abimelek. Awaji onọnọ, mè ichili owot nwa kè Abimelek, mè owot ebi usun̄ ebibaan̄ kan̄ geelek. Ema eninin̄ owot mè imaan̄ bọn. 18 Me emen mgbọ ya, [Jioba NW ] îchit owot nwa kè Abimelek, mè owot otutuuk ebibaan̄ geelek ìkup me uwu kan̄, mije kè Sera nwa kè Ebereyam.