Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
AKỌP MÈ ONYAN̄ GE 3-9
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI OKWA ÒGAK OKWA 1-2
Ukpatu Ofolek Ata Ima
w15 1/15 30 ¶9-10-mwbr
Ire Ifet Ikakaan̄ Ata Ima Ni?
9 Mbat-olom ikakpọkpọ ire enerieen̄ mè enenwaan̄ ichechieek igbagbaan̄ iluk me kpebekaan̄ ima mè ulọk me lek ge ge. Atikọ ire, mbat-olom ebi eyi Karais ikiyaka lek imaan̄ me lek ima. Ire, ire kpasi mbet lek ima ni? Igọbọ ima oyaka lek imaan̄ me lek onineen̄ Baibul, (1 Jọn 4:8) mbet lek ima okikup me etete ngwan̄ mè ngwan̄, mbet lek ima okikup me etete ata ebi unene, (Jọn 11:3) mè ima okikup me etete enerieen̄ mè enewaan̄. (Urọk 5:15-20) Atikọ ire, ata ima eyi obobabia okikup me etete olom mè nwa igobo otutuuk mbet ima chi. Ene momun̄ ibe ke mima ọmọ mgbọ geelek esijeen̄ ọmọ ima. Eya orọ, ikup ufiak ibe olom mè nwa ekachieek ibe inu ema ekirọ usen geelek, irọ ibe ema ekakitumu usem utop utop inyi ge ge! Mbet usem okup ikecha ikirọ ibe ejit olom mè nwa ikikup dii mè ikirọ ibe ema ekekaan̄ ubelejit me mbat-olom. Me ere ebi ofifi ene ekineen̄ ogwu ene obobat inyi ene, ebi ibe bat cha kpekimalek ikaan̄ mgbọ isa iriọọn̄ lek kiban̄ mege ire usen mbat-olom kiban̄. Me mbet irek okup ikeya, ema ikekitap efuuk ikitumu usem okijeen̄ ima enyi ge ge, morọ ufana ima kiban̄ me lek ge ge ikimin mè mbat-olom kiban̄ ikije ijaan̄.
10 Olom mè nwa ikekitumu usem okijeen̄ ima inyi ge ge me mbat-olom, ikaan̄ si ofifi oruru. Ogwu Ubọọn̄ Solomọn ichieek irorom “mkputọn̄ alata araran̄, mè asi ebek alata okuket,” inyi ogwu enenwaan̄ Shulam. Itọn̄ ọmọ enenen me isa uja kan̄ itọt me lek ‘utoon̄ egwe, mè ura okirara.’ (Okwa 1:9-11; 6:10) Ire, ogwu enenwaan̄ ya ikukup inye ikigbe utoon̄-ejit inyi ogwu nsabọn̄ irieen̄ okikpukpo arọọn̄ ogwu imabe. Itumu mkpọ otatap ọmọ efuuk me owot mè ikat ọmọ ejit me okike mgbọ ema ene iba kpegbaan̄ ikup. (Fuk Okwa Ògak Okwa 1:2, 3.) Ire ata usem ima echi ogwu nsabọn̄ irieen̄ okikpukpo arọọn̄ owuukbe lek itumu inyi ọmọ echi ikikeek. Isa inyi ogwu enenwaan̄ Shulam, usem cha “îtop igak miin̄” enyi okirọ ibe ejit ene ibele, erieen̄ ogwu nsabọn̄ irieen̄ okikpukpo arọọn̄ ya si ikitop olu “kubọk aran̄ utop olu ògbugbuku”. (Itọn̄ 23:5; 104:15) Mgbọ geelek olom mè nwa esikikeek usem utop utop okijeen̄ ima ema ekitumu inyi ge ge, morọ ibe ima kiban̄ ikimin. Ichubọk ikup ufiak ibe olom mè nwa eketumu ata utop usem okijeen̄ ima enyi ge ge mgbọ geelek!
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w15 1/15 31 ¶11-mwbr
Ire Ifet Ikakaan̄ Ata Ima Ni?
11 Ebi eyi Karais ebi kpekaan̄ olom mè iyaka ire nwa, ogak ge, ebi ikiweek ikakaan̄ olom mè iyaka ire nwa mekọt ikween̄ mkpọ inan̄a me ikpa Okwa Ògak Okwa. Ogwu enenwaan̄ Shulam ya ikakaan̄ ulọk geege me lek Solomọn. Me mgbọ ikitap mbuban inyi nsabọn ibaan̄ Jeruselem itumu ibe: “Ikariki, ikatitimi si imumechieen̄, mege ire mgbọ îkembe me lek kan̄.” (Okwa. 2:7; 3:5) Bak lek eke ni? Mije, ikpojeen̄ iriọọn̄-inu ikpọkpọ ima ene geelek onunu me lek kiji. Mojeen̄ iriọọn̄-inu ibe ogwu eyi Karais okiweek ikakaan̄ olom mè iyaka ire nwa ikaan̄ ime ikikup ikpọ ogwu ibochubọk ima.
AKỌP MÈ ONYAN̄ GE 10-16
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI OKWA ÒGAK OKWA 3-5
Ata Eru Ikup Me Unye Otu Ewe
w15 1/15 30 ¶8-mwbr
Ire Ifet Ikakaan̄ Ata Ima Ni?
8 Ikare otutuuk usem ima etumube me ikpa Okwa Ògak Okwa okitumu mkpọ ofolek uja anam akpalek. Kpọ nu mkpọ ogwu nsabọn̄ irieen̄ okikpukpo arọọn̄ otumube ofolek ikọ okinan̄a me otu ogwu enenwaan̄ Shulam. (Fuk Okwa Ògak Okwa 4:7, 11.) Ibe ke ukpọ-otu kan̄ “ìnin̄i kubọk aran̄ akwọọk òkirọn̄ọ me lek akpa akwọọk.” Bak lek eke ni? Mije, aran̄ akwọọk òkirọn̄ọ me lek akpa akwọọk ikinin̄i mè itop olu igak echi efet ogwookbe me lek. Ibe si ke ire “aran̄ akwọọk mè mun̄ ebe okup me irak alọm [ogwu enenwaan̄ Shulam].” Eyi isibi ibe ke, ike aran̄ akwọọk mè mun̄ ebe okinwọn̄ mè otop, ikeya si, ke usem kan̄ okikup. Isibi utoon̄ ibe ke me mgbọ ogwu nsabọn̄ irieen̄ okikpukpo arọọn̄ ya otumube inyi ogwu enenwaan̄ Shulam ibe, “owu ojaan̄ iso lek, kubọk ìroon̄ ge, kpunu me lek kwun̄,” ikare uja anam akpalek gaalek ke ikaan̄ me nkeek.
w00 11/1 11 ¶17-mwbr
Ubọk Awaji Okimun̄ Ikukup Utana Me Eru
17 Òso ogwu okigbe utoon̄-ejit ita eji ebekpa mkpọ ofolek ire ogwu enenwaan̄ Shulam. Gwun̄ enewaan̄ ijija ojajaan̄ uja yi itaba ulọk, ikare ogwu nsabọn̄ irieen̄ okikpukpo arọọn̄ gaalek, ire, ikerere ulọk Solomọn ogwu ubọọn̄ Ijeren. Me otutuuk mfufuk okup me ikpa Okwa Ògak Okwa, ogwu enenwaan̄ Shulam ikukup me utana, eyi irọ ibe ebi ikukup ikana ọmọ ekejeen̄ ọmọ ulibi. Ikerere ibe ikachieek inyi ọmọ, inan̄a me unye eyi ekwukwu mbuban̄, Solomọn ige mkpọ ofolek ukpatu kan̄. Ogwu nsabọn̄ irieen̄ okikpukpo arọọn̄ ogwu imabe si ijeen̄ ọmọ ulibi mije utana eru kan̄. Me mgbọ ge, isa ogwu enenwaan̄ Shulam itọt me lek “uko egonbe otunchit kan̄ ikam.” (Okwa Ògak Okwa 4:12) Me ijeren ukot ikaan̄, uko ojajaan̄ ikikaan̄ esese esese chieen̄ inwan usun̄, inwan okitop olu mè uti ile me emen. Ekisasa uti iwak mè iyaka ire inama mgban̄ ikana mbet lek uko okup ikecha. Ire me otunchit ekigon gaalek ke ene obokọt isa ije iniin̄. (Asaya 5:5) Isa inyi ogwu nsabọn̄ irieen̄ okikpukpo arọọn̄, utana eru ogwu enenwaan̄ Shulam mè uja kan̄ ikup kubọk mbet lek uko ya. Ogwu enenwaan̄ Shulam ikukup utana me eru. Ikisun̄ ima mè ulọk kan̄ iban ogwu obodo ọmọ gaalek.
g04 12/22 9 ¶2-5-mwbr
Mbet Lek Uja Enyi Okukup Ufiak Ichit
Ire ata eru mokọt itaba ebi ene inu me lek kiji ni? Georgina, ogwu okakaan̄ olom me mkpọ obet lek akọp acha, ibe: “Me otutuuk acha chi, eru ikekisa atikọ irọ mkpọ nlom n̄a okaan̄be ikitaba emi iriaak me lek kan̄. Inu okukup ọmọ ufiak ichit me ugwem ire ikekirọ mkpọ okibele Jioba ejit. Eyi ikirọ ibe ọmọ ikikeek unwọn ebi ofifi ene mè ikijeen̄ ema ima. Ikikekeek mkpọ ofolek n̄a sabum orọ ntumu-mfieek, eyi ikirọ ibe nriọọn̄ ibe ke imọnọ emi isun ufiak. Nriọọn̄ si ibe ke ichubọk ima emi.”
Daniel, ogwu okakaan̄ nwa karake acha 1987, ibe: “Nwa n̄a ijaan̄ uja me chieen̄ n̄a enenen. Ikare uja anam akpalek kan̄ gaalek otaba emi inu me lek. Ire, ata eru kan̄ irọ ibe nkema ọmọ mgbaalek. Ikikekeek mkpọ ofolek ebi ofifi ene, mè okorọ mkpọ obokirọ ibe ema ekebelejit. Ikaan̄ owuwa ata eru ogwu eyi Karais. Eyi ikirọ ibe nkema ikekigọọk ọmọ ikup.”
Me inyọn̄ yi enyi ebi ene ekimalek ito chieen̄ me lek uja anam akpalek gaalek, ikup ufiak ibe eji ekpọ esaba uja anam akpalek gaalek. Ikup ufiak ibe eji eriọọn̄ ibe ke ene ikpobokọt ijaan̄ isan̄a ike iweekbe. Uja anam akpalek yi si ikamamalek ikaan̄ oruru. Ire, otutuuk ene mekọt ikaan̄ ata eru. Baibul ibe: “Emen isi ìkekifiaan̄ ene, uja ìkekigwọk ita, ire, enenwaan̄ òkitet ukpook Jioba ìre ogwu ebekitọtọn̄.” Ire, me ntikwo kan̄, Baibul si itaba eji ubọk me utọn̄ ibe: “Uja enenwaan̄ ikakaan̄ge ifuk-ibot ìkup kubọk asi inwọm alata araran̄ esabe inwaan̄ me otu inwọm okodi.”—Urọk 11:22; 31:30.
Usem Awaji itap ubọk inyi eji emun̄ oruru okup me lek uja “eyi emen ibot ejit, eyi ìkakigwọk ìta, uja eyi ònan̄a me esuuk esuuk ugwem eyi ìkakitap okput. Ojelek uja keyi înye otu ewe enenen me isi Awaji.” (Pita Eyi Adasi 3:4) Me atikọ, mbet uja okup ikeyi, ikup me unye otu ewe igak uja aman akpalek. Otutuuk ene si mekọt ikaan̄.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 11/15 18 ¶4-mwbr
Inu Ekpabe Ofolek Ikpa Okwa Ògak Okwa
2:7; 3:5—Keke orọ esabe ebi kè oso mè ogaan̄ itap mbuban mè iyaka ire inyan̄a ibot inyi “nsabọn ibaan̄ Jeruselem”? Ebi kè oso mè ogaan̄ ire anam eriọọn̄be kubọk ekikukup dii mè ejaan̄ uja. Ibet lek ogwu enenwaan̄ Shulam ikisa inu geelek okikup dii mè ijaan̄ uja isa itap mbuban mè iyaka ire inyan̄a ibot inyi nsabọn ibaan̄ ikisi ikwaan̄ me uwu ogwu ubọọn̄ ibe ekariki mè iyaka ire itimi ima me emen kan̄.
AKỌP MÈ ONYAN̄ GE 17-23
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI OKWA ÒGAK OKWA 6-8
Re Mgban, Kare Isotu
it “Okwa Ògak Okwa”¶11-mwbr
Okwa Ògak Okwa
Isibi utoon̄ ibe ke Solomọn itele ibe ogwu enenwaan̄ Shulam iyaka inu me uwu kan̄. Me mgbo ema emun̄be ọmọ okika, ebi ngwan̄ kan̄ edodo ibe: “Ìre ekene ore enenwaan̄ keyi òkinan̄a me emen èwê inu, òyayaka lek ibieen̄ me lek ogwu ima kan̄?” (Okwa 8:5a) Ebi ngwan̄ ebirieen̄ ogwu enenwaan̄ Shulam kperiọọn̄ mbet lek ogwu ngwan̄ kiban̄ orebe, ke ikakpọkpọ ikilibi igọọk ogwu enerieen̄ geelek. Sabum mgbọ keyi, ene ge me lek ebi ngwan̄ kan̄ cha, ido ibe: “Eji mîkaan̄ sọntiik ngwan̄ enenwaan̄, ogwu ìkatitibi-nu ebe. Keke ke eji eberọ inyi ngwan̄ kiji enenwaan̄ me usen ene ge mônube ibonido?” (8:8) Ofifi ogwu ngwan̄ ofọfọk ibe: “Ire ọmọ ire mgban kpetibi inin̄ lek, eji mêsa alata okuket inama owu oket isa ibala ọmọ. Ire, ire ọmọ ire isotu, igwuku inin̄, egwuku esibi, eji mêsa uwot uti olik igon afọn̄ ikwek ọmọ.” (8:9) Ire, eyi irebe ibe ke ogwu enenwaan̄ Shulam ikọt ijit utop utop usem kè Solomọn, ikaan̄ ujot-owot me lek uko eyi kan̄ mè ikup inye ikigbe utoon̄-ejit inyi ogwu imabe (8:6, 7, 11, 12), mokọt itumu ibe: “Emi ìre mgban eyi kpetibi inin̄-nu, ebe n̄a ìkeke kubọk uwu-oket. Eya orọ, me chieen̄ kan̄, emi ìre ogwu òneme ọmọ.”—8:10.
yp 188 ¶2-mwbr
Ire Ilọ Enerieen̄ Mè Enewaan̄ Ilalaak Sabum Ema Ebat?
Ikare ufialek ugwem barabat okisa inu gaalek ke ikukup utana me eru okisan̄a ogwu ijija isan̄a me lek. Baibul itumu inyi eji ofolek ogwu nsabọn ibaan̄ ge ogwu okukup me utana ikerere ibe ke ima ogwu nsabọn irieen̄ obodo ọmọ enenen. Mije keyi, mokọt isa me unye-otu itumu ibe: “Emi ìre mgban eyi kpetibi inin̄-nu, ebe n̄a ìkeke kubọk uwu-oket.” Ọmọ ikare isotu igwuku inin̄ egwuku esibi. Utana eru kan̄ ikup kubọk mgban ama ile onyenye! Mekọt igwen ọmọ “ogwu kpunube ìroon̄ geege me lek.” Ofolek ogwu enerieen̄ obodo ọmọ, mokọt itumu ibe, ‘me chieen̄ kan̄, emi ìre ogwu okakaan̄ esuuk.’ Mije esuuk ejit ikaan̄be, eyi irọ ibe ema ene iba ekọt ekaan̄ ujot-owot.—Okwa Ògak Okwa 6:9, 10; 8:9, 10.
yp2 33-mwbr
Ogwu Ebekọt Igọọk Akpat Ukot—Ogwu Enenwaan̄ Shulam
Ogwu Enenwaan̄ Shulam iriọọn̄ ibe ke igbe ibe ọmọ ikikeek mkpọ ijaan̄ ofolek ogwu ọmọ oboma. Itumu inyi ebi unene kan̄ ibe: “Ntap mbuban inyi enyi. . . Ikariki, ikatitimi si imumechieen̄, mege ire mgbọ îkembe me lek kan̄.” Ogwu enenwaan̄ Shulam iriọọn̄ ibe ke ubọk mkpọ okikup me lek ene mokọt irọ ibe ene ikakikeek mkpọ ijaan̄. Kubọk inu njeen̄, iriọọn̄ ibe ke ebi ofifi ene mekọt ibieen̄ ọmọ ibe ichieek inyi ogwu ikanwọnge inyi ọmọ. Iriọon̄ si ibe ke ubọk inu okikup me lek kan̄ mokọt irọ ibe ọmọ ikakikeek mkpọ ijaan̄. Eya orọ, ogwu enenwaan̄ Shulam ikekeke inye kubọk “mgban.”—Okwa Ògak Okwa 8:4, 10.
Ire okimun̄ imama ene me nkeek ibabat ike ogwu enenwaan̄ Shulam okimun̄ ni? Ire omokọt ikikeek mkpọ ijaan̄, kpan̄asi ikpọkpọ irọ mkpọ geelek onin̄ owu ejit ni? (Urọk 2:10, 11) Usini mgbọ, ebi ofifi ene mekọt ikibieen̄ owu ibe okaan̄ ulọk me lek ene ge me mgbọ okabebeek lek. Me iyaka ire, mokọt ire owu gaalek okinyi lek kwun̄ ukeme ya. Kubọk inu njeen̄, osikimun̄ ogwu enerieen̄ mè ogwu enenwaan̄ ekitet ubọk ikije, ire ikiran owu lek ibe osi oweek ogwu me lek kwun̄ ni? Ire omochieek inyi ogwu ikakaan̄ nchieek yaage me lek kwun̄ ni? Ogwu enenwaan̄ Shulam ikekeek mkpọ ijaan̄ ofolek ogwu iboma. Owu si mokọt irọ ikeya!
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w15 1/15 29 ¶3-mwbr
Ire Ifet Ikakaan̄ Ata Ima Ni?
3 Fuk Okwa Ògak Okwa 8:6. Isasa usem “ukan̄ Jah” isa ikpa mkpọ ofolek ima, irọ ibe eji eriọọn̄ owuwa mkpọ ofolek. Ata ima ire “ukan̄ Jah,” mije, ima inan̄a me ubọk Jioba. Jioba irom ene me mbet kan̄ mè inyi ema unye ikekọt ikima ene. (Ibeb 1:26, 27) Mè mgbọ Awaji osabe adasi ogwu enenwaan̄ Îfu isa ijet adasi ogwu enerieen Adam, usem Adam otumube ijeen̄ ibe ke ibelejit enenen. Me kpunube cheche, Îfu si ima Adam ogwu ‘esan̄abe ọmọ isibi me lek.’ (Ibeb 2:21-23) Eyi irebe ibe ke Jioba irom ebilene me oniin̄ ema ebekọt ikijeen̄ ima, ifet ibe ke enerieen̄ mè enenwaan̄ mekọt ikaan̄ ata ima enyi obobabia melek ge ge.
AKỌP MÈ ONYAN̄ GE 24-30
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI ASAYA 1-2
Ikpọchieen̄ Okup Inyi “Ebi Nrọ-Nlọ Otutọmọbe Me Ibot”
ip-1 14 ¶8-mwbr
Ute Ge Mè Nsabọn Kan̄ Ebi Unye-Ibot
8 Ike ikilook etip kan̄ ifo isi, Asaya isa usem onyenye itumu ikọ inyi ebi Juda. Ibe: “Jei, ido ebi ijo irọrọ, ebi nrọ-nlọ otutọmọbe me ibot; owot iman ebi ìrọ ijo inu, nsabọn ìfafiat isan̄a kpai! Ema mîjit Jioba itele; mîkpọ Ogwu Mbuban ebi Ijeren ilọ chieen̄, mè igba udun̄ kiban̄ ifit ọmọ.” (Asaya 1:4) Ijo irọrọ mokọt iwa ire lek ema mekọt ikup kubọk ulobo akpan. Me usen kè Ebereyam, Jioba ibe ke ijo inu ebi ama Sodọm mè Gomora “îmin enenen.” (Ibebene 18:20) Ire mbet inu yaage ke emun̄ me emen ebi Juda, mije, Asaya ibe ke ‘nrọ-nlọ itututọmọ ema me ibot.’ Igwen si ema “owot iman ebi ìrọ ijo inu, nsabọn ìfafiat isan̄a kpai.” Iin̄, ebi Juda ekup kubọk nsabọn unye-ibot. Ema migba “udun̄ kiban̄ ifit” Jioba, mè iyaka ire ike Baibul New Revised Standard Version otapbe usem yi, ema “mida lek ibọkọ” me lek Nte kiban̄.
ip-1 28-29 ¶15-17-mwbr
‘Ìna Ma, Inyi Eji Eneen̄ Ikọ Okup Me Etete kiji Esun̄’
15 Ida Jioba oyaka ikisa itumu usem inyi ema ikijeen̄ ima mè njijin. “‘Jioba ìbe, “Ìna ma, inyi eji eneen̄ ikọ okup me etete kiji esun̄, ikerere ibe ke ijo kinyi ìnin̄ ikup eje eje, mêgwọk ema itana okuket kubọk abalara; ikerere ema eninin̄ ikup araran̄, ema mêtana ikup kubọk okuket inwọọn̄ anam.’” (Asaya 1:18 NWT) Ebi ene mikigobo ogwen Jioba ogwenbe ebi Ijeren me ere yi itet ilo usini mgbọ. Kubọk inu njeen̄ Baibul, The New English Bible itap ere yi ikeyi, “Eji enegbini ikọ”—kubọk agan̄ iba cha mikaan̄ ere ema ge ge erọbe ilọ eyi oboweek ibe ge itele inyi ge me esuuk ikup. Ire, ikare ikeya! Jioba ikarọ inu geege ilọ me ubọk isabe igọọk ebi ife unye-ibot mè isi iba cha irọ mkpọ. (Ikan Òso Mgbo Iba 32:4, 5) Ikare usem okibọkọ irek me etete ebi ogbo iba ebi iweweek ibe ge itele inyi ge ke ere Baibul yi okikpa mkpọ ofolek, kpan̄asi ikeya Jioba ikigwen ema ibe enerọ esuuk. Ibet lek Jioba ikigwen ebi Ijeren ibe enu uwu ikọ.
16 Eyi ikare mkpọ obotet ema ukpook, mije, Jioba ire Ogwu Oyerebet okijeen̄ ene nsan mè njijin. Ntele-nnyi kan̄ kpunu mbet. (Okwa Itọn̄ 86:5) Ire ọmọ gaalek obokọt igwọk ijo ebi Ijeren enyi onin̄ “ikup eje eje” mè irọ ibe itana “okuket kubọk abalara.” Kpunu inu geege ebilene ebekọt irọ, kpunu ngwugwa, mè iyaka ire uriaak enyi obokọt isan̄a okpa enyi ijo isan̄a. Ire ntele-nnyi Jioba gaalek obokọt igwọk ijo isan̄a. Awaji ikitele ijo igọọk me lek onineen̄ itobe ibe ke ire ubọk ene obosa ikaan̄ ntele-nnyi, eyi igọbọ igwugwu ikom inan̄a me ijọn̄ ijọn̄ ejit.
17 Atikọ yi ikup ufiak ire lek Jioba oyaka itumu mkpọ ofolek. Ijo enyi okukup “araran̄” motana kubọk okuket inwọọn̄ anam. Jioba ikiweek ibe eji eriọọn̄ ibe ke ọmọ ire ogwu okitele ijo inu, ikerere ijọ inu omimin̄, me ire imun̄ ibe ke ene ya ichubọk igwu ikom. Ebi ikiyọt me lek ichechieek ibe ke Jioba mokọt itele mbet lek ijo inu ema erọbe inyi ema, mekọt ifuk mbet lek ukpatu kè Manasi. Manasi irọ owuwa ijo inu osasak enenen me owuwa acha. Ire, me mgbọ igwube ikom, Jioba itele inyi ọmọ. (Mfufuk Eyi Òso Iba 33:9-16) Jioba ikiweek ibe otutuuk kiji, eyi igọbọ ebi irọrọ ijo inu omimin, eriọọn̄ ibe ke mgbọ isasa igọọk ọmọ ineen̄ ikọ isun̄ ikatata nu.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
ip-1 39 ¶9-mwbr
Mijibi Uwu Jioba Ibene Ifo Inyọn̄
9 Ebi eyi Awaji me chereyi kpekititiin̄ me inyọn̄ ogoon̄ geege eyi uwu mbuban okupbe. Uwu mbuban Jioba okup me Jeruselem ire enyi ebi akọn̄ Rom efiatbe me acha 70 C.E. Isọkọ me lek si, ogwu ikwaan̄ Pọọlu ikpa iwele ibe ke uwu mbuban okup me Jeruselem mè akpatan̄ mbuban enyi enamabe sabum uwu mbuban ikeke ichit chieen̄ mkpọ. Ema ekeke ichit chieen̄ mkpọ omimin̄, orere “Uwu Mbuban eyi atata, eyi Jioba me lek kan̄ onamabe, ìkare ebilene enama.” (Ebi Iburu 8:2) Uwu mbuban eyi atata yi ire ndọmọ isasa itọbọ ebum inyi Jioba enyi oyaka lek imaan̄ me lek mkpa mkpenwene kè Jisọs Karais. (Ebi Iburu 9:2-10, 23) Mije keyi, “ogoon̄ Uwu Mbuban Jioba” ekpabe me ikpa Asaya 2:2, ikeke ichit chieen̄ ata ntọbọ-ebum kè Jioba enyi ebenebe ifo inyọn̄ me mgbọ kiji yi. Ebi ikinu me lek ata ntọbọ-ebum yi kpekititiin̄ me okpokpọ ere ge ikitọbọ ebum, kpan̄asi ikeya, ema ekitọbọ ebum me ejit ge.
AKỌP MÈ ONYAN̄ IBA 1-7
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI ASAYA 3-5
Jioba Ikaan̄ Unen mè Iweek Ibe Ebi Eyi Kan̄ Ekesiki Ibot Enyi Ọmọ
ip-1 73-74 ¶3-5-mwbr
Mofieek Inyi Uko Gerep Ikatoge Ata Mfut!
3 Me ire Asaya ikọkọt urọk yi kubọk okwa isa inyi ebi ikigban̄ ọmọ sa ikakọt, ema minọ. Owuwa kiban̄ miriọọn̄ ubọk ikwaan̄ iwowop uko gerep okikup, ubọk Asaya osabe ikpa mkpọ ofolek si ikpọkpọk mbum mè itat. Kubọk ebi ikiwop uko gerep me chereyi, ogwukaan̄ uko gerep ya ikawop ukwuuk gerep, kpan̄asi ikeya, iwop “gerep eyi ònwọnwọn ichit,”—orere nsek otu uti gerep efieekbe inan̄a me lek ofifi uti gerep. Ubọk igbebe si, iwop uko gerep ya “me inyọn̄ orioon̄ ere ijọn̄ okisibi inu,” ere uko ya obokọt itibi ijaan̄.
4 Ikọkọt irọ ibe uko gerep itibi iweek unye ikwaan̄. Asaya ikpa ubọk ogwukaan̄ uko ya osa “Îbak ijọn̄ ya, mè iteen̄ ewuuk isan̄a”—unye ikwaan̄ okita ene efuuk me owot! Usini mgbọ, ira isa ewuuk echi omimin me lek ewuuk cha “înama uwu-oket.” Me ukot ikan̄, ire uwu-oket ya ke ebi mbem ekikup ibem inu ewopbe cha isan̄a me ubọk ebi inọ mè anam. Ofifi si, ogwukaan̄ uko ya inama ogọ ikana uko ya. (Asaya 5:5) Ekimalek irọ eyi ufuna ijọn̄ ya ikagwọk isan̄a.
5 Eyi itapbe efuuk irọ mkpọ isasa ibem uko gerep ya, ogwukaan̄ ikaan̄ unen iweweek ibe uko ya ito ata mfut. Me nkeek ibe ke uko ya moto ata mfut, ene ya irọkọ ere ebekichimi miin̄ isibi me lek gerep. Ire inu ibenbe me ejit ya irọ ni? In̄-in̄, kpan̄asi ata mfut gerep, uko ya iyaka inito agburu gerep.
ip-1 76 ¶8-9-mwbr
Mofieek Inyi Uko Gerep Ikatoge Ata Mfut!
8 Asaya igwen Jioba ogwukaan̄ uko gerep ya, “ogwu mmabe enenen.” (Asaya 5:1) Asaya mokọt igwen Jioba ogwu imabe enenen mije ata mgbaan̄je ikaan̄be melek Kan̄. (Sa tọt me lek Jobu 29:4; Okaw Itọn̄ 25:14.) Ire, ima Asaya okaan̄be me lek Awaji ire sọntiik ire isa itọt me lek ima Awaji okaan̄be me lek “uko gerep kan̄”—orere ido ‘iwopbe.’—Sa tọt me lek Isisibi 15:17; Okwa Itọn̄ 80:8, 9.
9 Jioba “iwop” ido kan̄ me ijọn̄ ebi Kenan mè inyi ema ikan mè ndọmọ kan̄ echi obobem ema isan̄a me lek ijo ugwem ebi ofifi ido, ike mgban okibem ama. (Isisibi 19:5, 6; Okwa Itọn̄ 147:19, 20; Ebi Efesọs 2:14) Ofifi si, Jioba inyi ema ebi oyerebet, ebi ngwugwa, mè ebi nriran isasa ijeen̄ ema inu. (Ebi Ubọọn̄ Eyi Òso Iba 17:13; Malakai 2:7; Ikwaan̄ 13:20) Mgbọ geelek ebi ofifi ido esi isa akọn̄ inu me lek kiban̄, Jioba ira inyi ema ebi unyan̄a. (Ebi Iburu 11:32, 33) Eya orọ Jioba odobe ibe: “Ìre keke ke marọ me lek uko gerep n̄a igak echi nrọbe?”
w06 6/15 18 ¶1-mwbr
“Kpọ Chieen̄ Me Lek Kiji, Eji Olik Gerep Kwun̄”!
Asaya isa “ebi uwu kè Ijeren” itọt me lek uko gerep eyi obene ikito “agburu gerep” ike mgbo ojebe. (Asaya 5:2, 7) Agburu gerep ikisip igak ata gerep, ikakikaan̄ ata ufuk me lek si, ikimalek ire ukwuuk ukwuuk. Agburu gerep ikakaan̄ oruru geege mije, kpebekọt isa irọ miin̄, kpebekọkọt irie si. Agburu gerep migbe isasa itọt me lek ebi Ijeren ebi ikifiat ikan̄ kpan̄asi iluluk ugwem ata irọrọ. Kpebefieek Jioba ogwukaan̄ kiban̄ ikọ me lek ijo eru kiban̄. Jioba iro inu geelek ogbegbe ibe ọmo irọ inyi ebi Ijeren eketo ata mfut. Ọmọrọ idobe ibe: “Ìre keke ke marọ me lek uko gerep n̄a igak echi nrọbe?”—Asaya 5:4.
w06 6/15 18 ¶2-mwbr
“Kpọ Chieen̄ Me Lek Kiji, Eji Olik Gerep Kwun̄”!
Mije ebi Ijeren ebi ikup kubọk uko gerep Jioba kpeto ata mfut, Jioba itaba ema ubọk me utọn̄ ibe ke ọmọ mojijaka mgban inamabe ikana ema isan̄a. Itumu si ibe ke ọmọ ikpoboyaka ikpaan̄ lek kiban̄ mè iyaka ire igbọ mbubet isan̄a me lek kiban̄. Ibot enyi okirọ ibe inu ewopbe itibi, ikpoboyaka irep igwook me lek kiban̄. Ibore abom egbe mè mbubet obotibi ijot emen uko ya.—Asaya 5:5, 6.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
ip-1 80 ¶18-19-mwbr
Mofieek Inyi Uko Gerep Ikatoge Ata Mfut!
18 Me Ijeren ukot ikan, otutuuk ijọn̄ geelek ire enyi Jioba. Ototun̄ ukan̄ ge ge mikaan̄ ijọn echi Awaji onyibe ema me irot. Ema mekọt isa ijọn̄ cha ifọọk ikpoko mè iyaka ire, isa inyi ibe esa ewop mkpọ mè ikibọkọ ikpoko me lek, ire, ema kpebeyam ijọn̄ cha. (Libitikọs 25:23) Ikan yi ikirọ ibe ene ikasa me ubọk unye mè oniin̄ ifiọọk ibọkọ ijọn̄ mè uwu ebi ofifi ene. Ikibem ebi ototun ukan̄ ibe ikarọn iniin̄ uga ugbọọri. Ire, usini ebi Juda mikisa me chieen̄ ile ifiat ikan Awaji ofolek ijọn̄. Maika ige ibe: “Ema ekikaan̄ chieen̄ ile me lek ijọn̄ ene, mè ètet ebọkọ me unye, mè èkaan̄ si chieen̄ ile me lek uwu ene, mè ètet ebọkọ me agam. Ema ekifeen̄ ogwu òkaan̄ uwu ibọkọ uwu kan̄; mè èfeen̄ ene ebọkọ ìrot kan̄.” (Maika 2:2) Ire, ikpa Urọk 20:21 inyi ntaba-ubọk-me-utọn̄ ibe: “Ìrot ebọkọbe me ejit ile me ibebene, ìkabore ugbana me mgburudun̄.”
19 Jioba ichieek use ibe ke ọmọ mobọkọ inu ema esabe me chieen̄ ile ikaan̄ cha isan̄a ema me ubọk. Uwu ema ebọkọbe me ngan cha “môkup ukpọk ukpọk.” Ijọn̄ ema ebọkọ me unye ubọk cha ikpoboyaka ikitibi mkpọ ijaan̄. Baibul ikakpa ubọk mè mgbọ inu yi oborọ iso. Usini mgbọ, mokọt ire ibe ikitumu mkpọ obọrọ me mgbọ ebetet ema ifo usun̄ akọn̄ me Babilọn.—Asaya 27:10.
AKỌP MÈ ONYAN̄ IBA 8-14
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI ASAYA 6-8
“Kpọ Emi Gwu! Ria Emi!”
ip-1 93-94 ¶13-14-mwbr
Jioba Awaji Me Emen Uwu Mbuban Kan̄
13 Eji egọọk Asaya egban̄ nu. “Nneninọ si ida Jioba okibe, ‘Ìre ekene ke mbaria? Sà ìre ekene obosi inyi eji?’ Emi mbebe, ‘Kpọ emi gwu! Ria emi!’”(Asaya 6:8) Ubọk Jioba osabe ido idodo ya isibi itoon̄ ibe ke iweek ibe Asaya ifọọk otu, mije, kpunu ofifi ogwu nriran osisibi me emen ilaak ọkpọchieen̄ ya. Me kpunube cheche, Jioba ikigwen Asaya ibe inire ogwu nriran kan̄. Ire keke orọ Jioba odo ibe, “ìre ekene obosi inyi eji?” Sa me inwenwene inan̄a me lek usem okitumu mkpọ ofolek ene ge orere, “ke mbaria” ifolek usem okitumu mkpọ ofolek owuwa ene orere “eji,” Jioba itap ofifi ene igbaalek kan̄. Ekene ire ya? Kpolọlọ ọkpọkpọ Gwun̄ ge kan̄ ogwu ike mgbọ ojebe eniriọọn̄ kubọk Jisọs Karais. Iin̄, ire Gwun̄ yaage ke Awaji otumu inyi ibe, “Eji enerom ebilene me mbet kiji.” (Ibebene 1:26; Urọk 8:30, 31) Iin̄, ọkpọkpọ Gwun̄ ge keyi ọmọ owa me agba lek Jioba me emen inyọn̄.—Jọn 1:14.
14 Asaya ikatet kan̄ me ifọfọọk otu Jioba! Ekakpọge chieen̄ me lek mbet lek etip ibolook, isa me ugwat ugwat ifọọk ibe: “Kpọ emi gwu! Ria emi.” Asaya ikado Jioba oruru ibokaan̄ me lek ikwaan̄ ya ibosi. Ekwukwu ikukup me mbet lek irọrọ ikwaan̄ ijeen̄be ire ata akpat ukot isa inyi ebi usun̄ Awaji me chereyi ebi enyibe ikwaan̄ ‘ilolook ata etip me otutuuk linyọn̄ yi.’ (Matiyu 24:14) Kubọk Asaya, ema ekukup inye me ikwaan̄ kiban̄ mè ikilook ata etip “inyi otutuuk ido geelek,” ikerere ibe ke owuwa ene kpekiweek igbagban̄. Ofifi si, ema ekirọ ikwaan̄ yi melek unye-ejit ike Asaya orọbe, mije, ema miriọọn̄ ibe ke ire ogwu okakaan̄ unye ntọ-ikọ ichit oria ema ikwaan̄ yi.
ip-1 95 ¶15-16-mwbr
Jioba Awaji Me Emen Uwu Mbuban Kan̄
15 Jioba onenitumu inyi Asaya inu ibotumu mè ubọk ebi ene ebesa irọ eru. Ibe: “Je si tumu nyi ife chi ibe, ‘Ìkpọkpọ ìkinọ ikọ n̄a, ire, ikakigobo ìtet; ìkpọkpọ ìkimọọn̄ inu nkirọ, ire, ikakiriọọn̄.’ Rọ inyi ejit ife chi inye, mè utọn̄ kiban̄ ilobo, mè chieen̄ kiban̄ ichit; inyi ema ekasa chieen̄ kiban̄ ìmọọn̄ inu, mè ìsa utọn̄ kiban̄ ìnọ ikọ, mè ìsa ejit kiban̄ ìgobo inu ìtet, mè ìgwu ìkom, inyi egwa ema ejomo.” (Asaya 6:9, 10) Ire eyi isibi ibe ke Asaya ibokpọkpọ ikitumu usem ubọk geelek inyi ema me ikpojeen̄ ema ulibi ni? Ire ibokirọ mkpọ oboda ema ibọkọ me lek Jioba ni? In̄-in̄ ikare ikeya! Ife chi ebi Asaya obotumu usem inyi ire ebi ama kan̄ ebi ikaan̄be ulọk me lek. Ire, usem Jioba ikijeen̄ ubọk ebi ife cha ebesa irọ eru me lek etip Asaya obolook, ekapkọge chieen̄ me lek ubọk Asaya okigbe utoon̄-ejit irọ ikwaan̄ kan̄.
16 Ufialek ikup me lek ebi ife cha ebi Asaya okitumu usem inyi. Mije, Asaya ibokpọkpọ ikup inye ikilook ema, ire, ema kpebebọkọ etip kan̄ itap, mè iyaka ire, igobo itet. Owuwa kiban̄ ebesasa me unye-ibot ijit igbagban̄ etip ya. Ibokup kubọk ema ire ebi nchit chieen̄ mè iyaka ire ebi inan. Sa me isisi lek kiban̄ owuwa mgbọ, Asaya motele ibe ema ejeen̄ ibe ke ema kpeweek ikakaan̄ ngobo-ntet. Ema mejeen̄ ibe ke ema egogon utọn̄ mè ejit kiban̄ ichit inọnọ etip Asaya okilook, orere, etip Jioba isa inyi ema. Ubọk yaage ke ikup me chereyi! Owuwa ebi ene kpekigban̄ Ebi Ata-Ikọ Jioba ike ema ekilook ata etip ofolek Ama Ubọọn̄ Awaji.
ip-1 99 ¶23-mwbr
Jioba Awaji Me Emen Uwu Mbuban Kan̄
23 Sa me itutumu mkpọ ofolek inu okup me ikpa Asaya, Jisọs ijeen̄ ibe ke nriran ya ikaan̄ si nrọ-nsọ me usen kan̄. Owuwa ebi Ju me usen kè Jisọs ekaan̄ mbet lek ejit yaage ebi Ju me usen kè Asaya ekaan̄be. Ema kpechieek imumun mè inọ inu Jisọs okitumu inyi ema. Eya orọ, mifiat ema si. (Matiyu 23:35-38; 24:1, 2) Eyi ibọkọ irek me mgbo ogwu ibot akọn̄ Rom ekigwen Taitọs onube akọn̄ me lek Jeruselem me acha 70 C.E. mè ifiat ama ya mè uwu mbuban. Ire, usini ene migban̄ Jisọs mikana ebi udun̄ kan̄. Jisọs ibe ke ema ire ebi egbanabe. (Matiyu 13:16-23, 51) Iwuuk lek itumu inyi ema ibe mè mgbo geelek ema esimun̄ “urum ebi akọn̄ ekanabe Jeruselem okokop,” mè ema ‘elibi efo inyọn̄ ogoon̄.’ (Luk 21:20-22) Sa me ikeyi, ebi ichechieek me lek kè Jisọs mikana ido isa inyi Awaji, orere, “ebi ìkup kubọk atata ebi Ijeren inyi Awaji,” ire ebi enyan̄abe.—Ebi Galesia 6:16.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 12/1 9 ¶4-mwbr
Inu Ekpabe Ofolek Ikpa Asaya—I
7:3, 4—Keke orọ Jioba ochieekbe inyayan̄a Ogwu Ubọọn̄ Ayaji ogwu mkpikpak? Ogwu ubọọn̄ Siria mè ogwu ubọọn̄ Ijeren mitọt isasan̄a Ayaji Ogwu Ubọọn̄ Juda isan̄a me ogboon̄ ubọọn̄ misa gwun̄ kè Tabeli ogwu obokisiki ibot inyi ema ito ubọọn̄. Gwun̄ kè Tabeli yi ikarere ogwu owot iman kè Debit. Ijo otitọt yi mokọt irọ ibe nnyan̄a-ibot Jioba onyan̄abe melek Debit ofolek Ama Ubọọn̄ ikarọ iso. Eya orọ Jioba ochieekbe inyayan̄a Ayaji inyi ọmọ ibem owot iman enyi “Ogwu Mkpulu Esuuk” obonan̄a isibi.—Asaya 9:6.
AKỌP MÈ ONYAN̄ IBA 15-21
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI ASAYA 9-10
Miben Nriran Ofolek “Ikpele Utoon̄” Ge
ip-1 125-126 ¶16-17-mwbr
Use Ofolek Ogwu Mkpulu Esuuk
16 “Me mgbọ òkinu me isi” Asaya otumube mkpọ ofolek ire mgbọ Karais okirọ ikwaan̄ kan̄ me inyọn̄ ijọn̄ yi. Jisọs ifiat owuwa mgbọ ikupbe me inyọn̄ ijọn̄ yi me Galili. Ire me agan̄ Galili ke ibene ikwaan̄ kan̄ mè ikilook ibe: “mkpulu eyi Awaji îkup mgbet.” (Matiyu 4:17) Ire me Galili, ke inyi usem inyibe me inyọn̄ ogoon̄, igobo ebi otuchieen̄ kan̄, irọ adasi ikwaan̄ ukechieen̄ kan̄, mè isa lek kan̄ ijeen̄ ebi udun̄ kan̄ isoso efit ene go eyi ijomobe me mkpa. (Matiyu 5:1–7:27; 28:16-20; Mak 3:13, 14; Jọn 2:8-11; Ebi Kọrint Eyi Adasi 15:6) Me oniin̄ yi, Jisọs imimin “ebi ìluk me lek ijọn̄ ebi otoko kè Jebulọn mè lek ijọn̄ ebi otoko kè Nafitali.” Eyi irọ iso nriran kè Asaya. Ire, ikare agan̄ Galili gaalek ke Jisọs orọ ikwaan̄ kan̄. Sa me ilolook ata etip me otutuuk Ijeren, Jisọs isa umin ijet otutuuk ebi ido Ijeren eyi igọbọ Juda.
17 Ofolek “ikpele utoon̄” Matiyu otumube ibe ke memun̄ me Galili ye? Eyi si ire usem onan̄a me nriran Asaya. Asaya ige ibe: “Ebi ìkije me emen udun, mîmun̄ ikpele utoon̄; ebi ìkiluk me lek ijọn̄ ere uga ekpuk udun okupbe, utoon̄ îra itoon̄ ema me lek.” (Asaya 9:2) Me adasi ukot ebi eyi Karais, utoon̄ atikọ ire enyi esabe ataak ijejeen̄ isa ichit. Ebi ibot uwu uriaak ebi Ju mirọ ibe inu ya isak igbaalek sa me itetet oromijọn̄ uwu uriaak kiban̄ inye me irọ “inyi Ikan Awaji ikana inu ikike.” (Matiyu 15:6) Ebi ikisiki lek ire ebi ekirọ ikeme, ema si kperiọọn̄ inu ema eberọ ike ema ekigọọk “ebi ǹnàan̄ ìkisa ene ijeen̄ oniin̄.” (Matiyu 23:2-4, 16) Me mgbọ Jisọs ogwu Mesaya onube, chieen̄ owuwa ebi ikisiki lek ichili mè oniin̄ okup uyeke uyeke. (Jọn 1:9, 12) Ikwaan̄ Jisọs osibe me mgbọ ikupbe me inyọn̄ ijọn̄ mè oruru obonan̄a me lek ngwugwa kan̄, ire eyi ekpabe mkpọ ofolek me nriran kè Asaya kubọk ire “ikpele utoon̄.”—Jọn 8:12.
ip-1 126-128 ¶18-19-mwbr
Use Ofolek Ogwu Mkpulu Esuuk
18 Ebi geelek ibọbọkọ ikpele utoon̄ ya itap mikaan̄ unwọọn̄. Asaya si itumube: “Owu orọ ibe ido ya iwele owot, mè irọ ibe ubelejit kan̄ imin; ema ekibele ejit me isi kwun̄ kubọk ekibele ejit mgbọ ekirọkọ uko, mè ike ebi akọn̄ ekibele ejit mgbọ ekiche inu efumbe me akọn̄.” (Asaya 9:3) Mije ikwaan̄ ikpakpa ikọ Awaji eyi Jisọs mè ebi udun̄ kan̄ erọbe, owuwa ebi ikakaan̄ ata ejit minan̄a isibi me ijeen̄ ibe ke ema miweek itọtọbọ ebum inyi Jioba me ekwukwu mè atikọ. (Jọn 4:24) Me ikasoso acha ini, owuwa ebi ene minikana ebi udun̄ kè Karais. Obop ene ita ire ebi ikakaan̄ ntap-me-mun̄ me usen Pentikọs enyi acha 33 C.E. Sọnja mgbọ iraraka, “otu ifuk ebirieen̄ ebi ìchechieek owawa ilap me lek obop ene go.” (Ikwaan̄ 2:41; 4:4) Bak me lek ebi udun̄ kè Karais ekisa me uyok uyok ejit ikijeen̄ ebi ene utoon̄, “otu ifuk ebi ìchechieek okekimumana enenen me Jeruselem. Owuwa ebi ngwugwa si egọgọọk ichieek me lek kè Jisọs.”—Ikwaan̄ 6:7.
19 Kubọk ebi ikinwọọn̄ unwọọn̄ mgbọ ekirọkọ inu mè uko, mè iyaka ire ebi ikibelejit me mgbọ ekiche inu efumbe mè akọn̄, ebi udun̄ kè Karais mibelejit enenen mije uwa yi. (Ikwaan̄ 2:46, 47) Ike mgbọ ojebe, Jioba irọ ibe utoon̄ ya si itoon̄ ire lek ebi kperege ebi Ju. (Ikwaan̄ 14:27) Eya orọ, ebi inan̄a me ido geelek mikaan̄ ikpele unwọọn̄ ibe ke oniin̄ isasa inu me lek Jioba ire eyi echilibe inyi ema.—Ikwaan̄ 13:48.
ip-1 128-129 ¶20-21-mwbr
Use Ofolek Ogwu Mkpulu Esuuk
20 Oruru obonan̄a me lek ikwaan̄ ogwu Mesaya osibe ibobabia. Eji mimun̄ eyi inan̄a me lek inu Asaya otumube igọọk: “Owu ofaan̄ mkpọn esabe ibọp ema, mè ifeme ema ulobo akpan òkikeme ema isan̄a me oguga; owu obọkọ njijan̄ ekisa isut ema isan̄a me ubọk ogwu òkitutuku ema, kubọk orọbe me mgbọ otimbe ikpan̄ ebi Midian.” (Asaya 9:4) Owuwa acha sabum usen kè Asaya, ebi Midian mitọt me lek ebi Mowabu mè ileke ebi Ijeren ibe erọ ijo inu. (Otu Ifuk 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Ike mgbọ ojebe, ebi Midian mikinyi ebi Ijeren ufialek, sa me ikekinu me asabọn ama mè ukọ kiban̄ ikinikpulu mkpọ mè acha jaaba. (Ebi Oyerebet 6:1-6) Ire, Jioba osasa ogwu usun̄ kan̄ Gidiọn isa itim “ikpan̄ ebi Midian.” Bene me mgbọ ya ifọ isi, kpunu mfufuk geege oyayaka ijeen̄ ibe ke ebi Ijeren miyaka ibọkọ ugwook me ubọk ebi Midian. (Ebi Oyerebet 6:7-16; 8:28) Mè mgbọ okinu me isi Jisọs Karais, orere Gidiọn ogwu ilile, mokpan̄ otutuuk ebi ochicha ebi usun̄ Awaji me chereyi. (Ichichili 17:14; 19:11-21) Mè mgbọ ya, ike ikupbe me mgbọ Awaji “otimbe ikpan̄ ebi Midian,” eji mekaan̄ ikpele ntim-ngak enyi obobabia ikare inan̄a me unye ebilene, ire, sa me unye kè Jioba. (Ebi Oyerebet 7:2-22) Ebi eyi Awaji kpebeyaka ibọkọ ugwook me irak ukeme geege!
21 Ubọk esabe ikpa mkpọ ofolek unye Awaji ikare isasa ikimin akọn̄. Jisọs ogwu ejomobe me mkpa ore Ogwu Mkpulu Esuuk. Sa me ijijijaka ebi ochicha kan̄, Jisọs mosa esuuk enyi obobabia inu. Asaya itumu ibe ke ebesasa ukan̄ iwọp otutuuk inu geelek ekisa itim akọn̄: “Me atikọ, otutuuk ikpukot ebi akọn̄ etapbe isa inu akọn̄, mè ofọnti akọn̄ cha eje ojotbe lek, otutuuk cha, ebewọwọp, ema ebekana iye ebekisa isọk ukan̄.” (Asaya 9:5) Ukpook ekikaan̄ ike ida ikpukọt ebi akọn̄ okitan̄ ikpoboyaka ikup. Ofonti akọn̄ eje ojotbe lek echi ebi usọ akọn̄ ekitap ikpoboyaka ikup. Akọn̄ ikpoboyaka ikup ofifi!—Okwa Itọn̄ 46:9.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
mwb19.12 5, Okop-mwbr
Akọn̄ Awaji Obosa Itap Uyaka me lek Otutuuk Akọn̄
Eke orọ Jioba, “Awaji ogwu imumechieen̄ mè esuuk,” onyibe Gwun̄ kan̄, “Ogwu Mkpulu Esuuk,” ikwaan̄ ititim akọn̄?—2 Kọr 13:11; Asaya 9:6.
• Jioba mè Jisọs mima ata ubọk irọrọ mè icha inu ikpak
• Esuuk obobabia mè unen oyerebet ibokup gaalek mè ire esan̄a ebi mkpikpak
• Inyinya okuket cha melek ofọnti okuket, òtatana mè itoon̄ chieen̄ ekeke ichit chieen̄ ubọk ebi akọn̄ Awaji me emen inyọn̄, ‘ekisa me ata irọrọ itim akọn̄’
AKỌP MÈ ONYAN̄ IBA 22-28
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI ASAYA 11-13
Keke Ke Baibul Otumu Ofolek Ogwu Mesaya?
ip-1 159 ¶4-5-mwbr
Unyan̄a mè Unwọọn̄ Mirak Mkpulu Ogwu Masaya
4 Owuwa acha sabum usen kè Asaya, ofifi ebi igege Ikpa Mbuban̄ Agan̄ usem Iburu, mige mkpọ ofolek ogwu mesaya obonu, ata ogwu mkpulu ogwu Jioba oboria inu me Ijeren. (Ibebene 49:10; Ikan Òso Mgbọ Iba 18:18; Okwa Itọn̄ 118:22, 26) Ire, me mgbọ keyi, Jioba itumu ofifi mkpọ isọkọ ofolek kan̄. Asaya ige ibe: “Nsek otu uti ge môbum isibi me etete ebi ìsisik me otoko kè Jesi; Agọọk ge môtibi isibi me lek ugwun̄-ijọn̄ kan̄, mè ito mfut.” (Asaya 11:1; sa tọt me lek Okwa Itọn̄ 132:11.) “Nsek otu uti” mè “agọọk” ekijeen̄ ibe ke ogwu Mesaya ibore ogwu owot iman kè Jesi itibi ogwu gwun̄ Debit ogwu etọkọbe aran̄ me ibot kubọk ogwu ubọọn̄ Ijeren. (Samien Eyi Adasi 16:13; Jerimaya 23:5; Ichichili 22:16) Mgbọ geelek ata ogwu mesaya ya isinu, “agọọk” yi onan̄a me uwu kè Debit iboto ata mfut.
5 Ogwu Mesaya ya ebenbe me nriran ire Jisọs. Matiyu itumu mkpọ ofolek usem okup me ikpa Asaya 11:1 mè mgbọ itumube ibe ke igwegwen Jisọs “ogwu Najeret” irọ iso ikọ ebi nriran etumube. Mije ekpukpobe ọmọ isibi me Najeret, mikigwen Jisọs ogwu Najeret. Usini mgbọ, erieen̄ yi itat me lek usem Iburu ekababe “nsek otu uti” esabe irọ mkpọ me ikpa Asaya 11:1.—Matiyu 2:23; Luk 2:39, 40.
ip-1 159 ¶6-mwbr
Unyan̄a mè Unwọọn̄ Mirak Mkpulu Ogwu Masaya
6 Kpasi mbet lek ogwu mkpulu ke ogwu Mesaya obore? Ire mobet lek ebi Asiria ebi mkpikpak ikirọ inu ema emabe, ebi ijejijaka ama ubọọn̄ akọp otoko ebi Ijeren okup me agan̄ inyọn̄ ni? In̄-in̄ ikpobokup ikeya. Ofolek ogwu Mesaya, Asaya itumu ibe: “Ekwukwu Jioba môkup me lek kan̄, ekwukwu eyi iriọọn̄-inu mè ngobo-ntet, ekwukwu eyi nteme mè unye, ekwukwu eyi ifuk-ibot mè eyi itetet ukpook me lek Jioba. Inu òbokitop ọmọ me lek ìre itetet ukpook me lek Jioba.” (Asaya 11:2, 3a) Ikare aran̄ ikike ke esa itọkọ ogwu Mesaya aran̄ me ibot, ire ekwukwu mbuban ke esa itọkọ ọmọ aran̄ me ibot. Eyi ibọkọ irek me mgbọ Jisọs okaan̄be ntap-mè-mun̄, mè mgbọ Jọn ogwu okitap ene memun̄ omun̄be ekwukwu Awaji onube me lek kan̄ kubọk ekerekwukwu. (Luk 3:22) Ekwukwu kè Jioba inu me lek Jisọs. Ijeen̄ eyi si me mgbọ ikirọ mkpọ me lek iriọọn̄-inu, ngobo-ntet, nteme, unye, mè ifuk-ibot. Echi ichubọk ire ata eru ogbegbe ibe ogwu mkpulu ikaan̄!
ip-1 160 ¶8-mwbr
Unyan̄a mè Unwọọn̄ Mirak Mkpulu Ogwu Masaya
8 Keke ore itetet ukpook me lek Jioba eyi ogwu Mesaya obokijeen̄? Jisọs ikakitet ukpook me lek Jioba mije ikifieek owot ibe ke Jioba mosulu ọmọ osusut. Kpan̄asi ikeya, ogwu Mesaya ikakaan̄ atalek ulibi isa inyi Awaji. Inu okilọk ogwu okakaan̄ ukpook Awaji mgbọ geelek ire irọrọ “inu òkibele ọmọ ejit,” ike Jisọs orọbe. (Jọn 8:29) Inan̄a me lek usem ikitumu mè inu ikirọ, Jisọs ijeen̄ ibe ke kpunu inu geege okinyi ene unwọọn̄ igak ikekirọ mkpọ egwe geelek me ukpook kè Jioba.
ip-1 160 ¶9-mwbr
Unyan̄a mè Unwọọn̄ Mirak Mkpulu Ogwu Masaya
9 Asaya itumu si igbaalek ofolek eru ogwu Mesaya ibe: “Ọmọ ìkposa inu chieen̄ kan̄ omun̄be isibi oyerebet, ìkposasa si inu utọn̄ kan̄ onọbe ifieek oyerebet.” (Asaya 11:3b) Ire obosi isi ogwu oyerebet, ire okpobele ejit ikakaan̄ mbet lek ogwu oyerebet okup ikeya ni? Me irek kan̄ kubọk Ogwu Oyerebet isa inyi otutuuk ebilene, ogwu Mesaya ikposa usem ataak ebi ene ekitumu, ifiọọk ebi ene ekisa irọ mkpọ me uwu oyerebet, inu inọbe me utọn̄ utọn̄ mè iyaka ire ofifi mkpọ kubọk ubọk ene osabe ikaan̄ ikpoko ire, isa ifieek oyerebet. Mokọt imun̄ isaba ofiaan̄ ebi ene mè iyaka ire ubọk ene okupbe me isi, mè ikọt imun̄ si ‘ogwu ene ochubọk ire me emen ejit.’ (Pita Eyi Adasi 3:4) Ata akpat ukot Jisọs ire inu ebi geelek ikakaan̄ irek isisibi oyerebet me ntitiin̄ ebi eyi Karais ebekween̄ mkpọ inan̄a me lek.—Ebi Kọrint Eyi Adasi 6:1-4.
ip-1 161 ¶11-mwbr
Unyan̄a mè Unwọọn̄ Mirak Mkpulu Ogwu Masaya
11 Me mgbọ ebi udun̄ kan̄ eweekbe nnen̄e-nsun̄, Jisoṣ inen̄e ema isun̄ me oniin̄ onwọnwọn ichit. Eyi ire ata akpat ukot isa inyi ebi ugane ntitiin̄. Ire, ebi geelek ikirọ inu ikpak, mebọkọ itip-oyerebet. Mgbọ geelek Awaji isi isibi oyerebet inyi linyọn̄ keyi, ogwu Mesaya mosa ida kan̄ isa isibi oyerebet mfiat inyi otutuuk ebi mkpikpak. (Okwa Itọn̄ 2:9; sa tọt me lek Ichichili 19:15.) Eya isi iraka, kpunu ogwu mkpikpak geege oboyaka isik ikitap ufialek inyi ebilene. (Okwa Itọn̄ 37:10, 11) Jisọs, ogwu obọbọp ata irọrọ mè unen oyerebet me ebon kubọk oge akọn̄, ikaan̄ unye isasa irọ otutuuk inu chi.—Okwa Itọn̄ 45:3-7.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
ip-1 165-166 ¶16-18-mwbr
Unyan̄a mè Unwọọn̄ Mirak Mkpulu Ogwu Masaya
16 Adasi mgbọ ebenebe ikitim etim ikeme ata ntọbọ-ebum ire me uko Iden mgbọ Setan ofiaan̄be Adam mè Îfu ibe ekpaka ibot enyi Jioba. Mege inire chereyi, Setan ikawọ lek me lek mkpọ ikaan̄be me ejit, orere idada ebi ene isan̄a me lek Awaji. Ire, Jioba ikpobotele ibe ata ntọbọ-ebum ichep me inyọn̄ ijọn̄ yi. Inu yi igbaan̄ me lek erieen̄ kan̄, Jioba si ikaan̄ ulọk me lek ebi ikitọbọ ebum inyi ọmọ. Eya orọ, inan̄a me otu Asaya ichieek use ge ibe: “Me usen ya, Ugwun̄-ijọn̄ kè Jesi môkeke kubọk egop inyi ebi ido geelek. Ebi ido geelek mênu me lek kan̄. Ere isiki-efuuk kan̄ môkup mgbugbo.” (Asaya 11:10) Me acha 537 B.C.E., Jeruselem, ama ere Debit orọbe ere ibot mkpulu kan̄ okup kubọk egop ya. Ebi Ju ikigbe utoon̄-ejit ikup me esese esese ere me linyọn̄ ire ebi egwenbe ibe enu me ama ya eneyaka enama uwu mbuban.
17 Ire, nriran ya ikinyana ubọk ifolek mkpọ omimin igak eya. Ike eji ewuukbe lek imun̄, ikinyana ubọk ifolek mkpulu ogwu Mesaya, ata ogwu ibot mkpulu isa inyi ebi ido geelek. Ogwu ikwaan̄ Pọọlu iyaka itumu mkpọ okup me ikpa Asaya 11:10 isasa ijeen̄ ibe ke me mgbọ kan̄ ke ebi inan̄a me ofifi ido me kaan̄ irek me ntitiin̄ ebi eyi Karais. Me mgbọ ikitumu mkpọ ofolek ere Baibul yi ike ikupbe me ikpa Septuagint, Pọọlu ige ibe: “Asaya ogwu nriran ibe, ‘Gwun̄ owot iman kè Jesi ge mônan̄a isibi; ọmọ ore ogwu òbonikpulu ebi ido geelek me linyọn̄. Ebi ido geelek me linyọn̄ ebekaan̄ ikpọchieen̄ me lek kan̄.’” (Ebi Rom 15:12) Ire, nriran yi mokaan̄ nrọ-nso mege inire mgbọ kiji, mgbọ ebi inan̄a me ofifi ido ebejeen̄ ima ema ekaan̄be me lek Jioba sa me ibebieen̄ ebi ngwan̄ ogwu Mesaya orere ebi etọkọbe aran̄ me ibot inye.—Asaya 61:5-9; Matiyu 25:31-40.
18 Me mgbọ kiji yi, “usen ya” Asaya otumube mkpọ ofolek ibene me mgbọ erọbe ogwu Mesaya ubọọn̄ kubọk Ogwu Ubọọn̄ Ama Ubọọn̄ Awaji me emen inyọn̄ me acha 1914. (Luk 21:10; Timoti Eyi Òso Iba 3:1-5; Ichichili 12:10) Karake mgbọ ya ifo isi, Jisọs Karais ore egop ya, ere ebi Ijeren emen ekwukwu mè ebi inan̄a me ido geelek ebi iweweek mkpulu eyi ata irọrọ ebekinu. Me irak ntọ-ubọk ogwu Mesaya, ata etip Ama Ubọọn̄ ire enyi ekilook isa inyi ebi ido geelek ike Jisọs otumube. (Matiyu 24:14, Mak 13:10) Ata etip yi ikaan̄ ikpele unye. ‘Ogbogbo ene eyi kpebekọt ifuk otu ifuk, inan̄a me otutuuk ido geelek’ mekisiki ibot inyi ogwu Mesaya sa me igọgọọk ebi isisik me lek ebi etọkọbe aran̄ me ibot inyi Jioba ata ntọbọ-ebum. (Ichichili 7:9) Ike owuwa ayaya ebi ene ekinigọọk ebi etọkọbe aran̄ me ibot itọbọ ebum me uwu mbuban Jioba enyi emen ekwukwu “òrere ere uriaak,” ema ekigọọk itap umin me lek “ere isiki-efuuk” ogwu Mesaya, orere ikpele uwu mbuban Awaji enyi emen ekwukwu.—Asaya 56:7; Agai 2:7.
AKỌP MÈ ONYAN̄ IBA 29–OKPA ONYAN̄ 4
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI ASAYA 14-16
Ebi Ochicha Ebi Eyi Awaji Kpewọnọ Osusut
ip-1 180 ¶16-mwbr
Jioba Isiki Ama Ugumulek
16 Nriran yi ikarọ iso me mgbọ yaage me acha 539 B.C.E. Ire me chereyi, isibi utoon̄ ibe ke otutuuk inu Asaya otumube ofolek Babilọn irọ iso. Ene ge ogwu okitumu mkpọ ofolek Baibul itumu ibe ke Babilọn “ire ere okukup ukpọk ukpọk me efit efit acha, me ire si edọ ewuuk. Ikafet ikekimun̄ ubọk Babilọn okupbe me okpobokeek ubọk inu Asaya mè Jerimaya etumube esa irọ iso.” Mè atikọ, kpunu ene geege me usen kè Asaya obokọt itumu mkpọ ofolek nnan̄a-nrọn kè Babilọn mè ubọk ibosa ikana ere obokup ukpọk ukpọk. Mije, Babilọn irọn iniin̄ ubọk ebi Midia mè ebi Persia mkpọ obet lek efit acha iba karake Asaya ogebe ikpa kan̄ isan̄a! Babilọn ikakana ere okup ukpọk ukpọk si, irọ mgbọ owuwa efit efit acha orakabe me lek. Ire eyi ikarọ ibe ichiechieek kiji inye ibe ke Baibul ire Ikpa onan̄a me ubọk Awaji ni? (Timọti Eyi Òso Iba 3:16) Ofifi si, eyi Jioba orọbe nriran me mgbọ ukot ikaan̄ iso, eji mekọt ikaan̄ utoon̄-ejit onyenye ibe ke nriran Baibul echi ikarọrọ iso morọ iso me mgbọ mgbọ Awaji odọmọbe isikem.
ip-1 184 ¶24-mwbr
Jioba Isiki Ama Ugumulek
24 Me mgbọ Baibul, ekisa ebi ubọọn̄ inan̄a me owot iman kè Debit itọt me lek ntoronyan̄. (Otu Ifuk 24:17) Bene me mgbọ Debit fo isi, “ntoronyan̄” cha ekikpulu inan̄a me Ogoon̄ Sayọn. Me mgbọ Solomọn onamabe uwu mbuban okup me Jeruselem isan̄a, ire Sayọn ke eyaka ikigwen otutuuk ama ya. Me irak Oka Inyan̄a-Ibot, otutuuk ebirieen̄ ebi Ijeren ebekisisi Sayọn mgbọ ita me acha geelek. Eya orọ, Sayọn ikana “inyọn̄ ogoon̄ ntitiin̄.” Sa me itutumu ifieek isasan̄a ebi ubọọn̄ Juda isan̄a me irek mkpulu kiban̄, mè isan̄a ema isan̄a me inyọn̄ ogoon̄ ya, Nebukadineja ikitumu isibi nkeek kan̄ ibebene ogboon̄ ubọọn̄ kan̄ isaba iraka “ntoronyan̄” cha. Ikanyi Jioba itọn̄ me lek ntim-ngak kan̄. Kpan̄asi ikeya, ikisa me ugumu imọnọ lek kan̄ kubọk ọmọ ire Jioba.
ip-1 189 ¶1-mwbr
Inu Jioba Otumube Ikeme Ebi Ido
JIOBA mokọt isa ebi ofifi ido isa isulu ebi kan̄ osusut mije mkpikpak kiban̄. Ire, eya ikanyi ema irek ibe erọ ema nnaan̄ eraka ubọk, ekegumu lek, mè ikeke ekeme ata ntọbọ-ebum. Eya orọ, me ujọnọ ujọn̄ọ mgbọ, Jioba itumu inyi Asaya ibe iben “nriran ofolek ebi Babilọn.” (Asaya 13:1) Ire, ire mgbọ okinu me isi ke ebi Babilọn ebere ufialek isa inyi ebi eyi Awaji. Me usen kè Asaya, ire Asiria ekirọ ikeme ebi eyi Awaji. Ebi Asiria mijijaka ama ubọọn̄ Ijeren agan̄ inyọn̄ mè ijijaka owuwa ama me Juda. Ire, ntim-ngak ebi Asiria ibore me mgbidim mgbọ. Asaya ige ibe: “Jioba Ogwukaan̄ Inyọn̄ mè Ijọn̄ înyan̄a ibot ibe, ‘Me atikọ, ike emi ndọmọbe, ikeya ke ìborọ, ike emi ntọtbe, ikeya ke ìbokeke. Emi mâgbugbọ ebi Asiria igwook me lek ijọn̄ n̄a, mè ijak ema ikpukpuku me inyọn̄ ogoon̄ n̄a geelek. Mâgbeme mkpọn kiban̄ isan̄a me ebek ebi n̄a, mè ifeme ulobo akpan kiban̄ isan̄a me oguga ebi n̄a.’” (Asaya 14:24, 25) Ikafifiin̄ Asaya otumube usem nriran yi, Jioba osasan̄a ufialek ebi Asiria ekisa inu me lek Juda isan̄a.
ip-1 194 ¶12-mwbr
Inu Jioba Otumube Ikeme Ebi Ido
12 Kpa mgbọ ke nriran yi oborọ iso ni? Ire me sọn̄ja mgbọ. “Eyiyi ore ikọ Jioba otumube ofolek ebi Mowabu karake mgbọ òraraka. Ire, me mgbọ keyi, Jioba ìbe, ‘Me emen acha ita, igọọk me ubọk ifuk-acha eyi ebi ebọkọbe me ọkọ, umin ebi Mowabu melek ebi kan̄ cha ìwawa me otu ifuk, ìbokana inu ekikpọkpọ ilọ chieen̄. Ebi kan̄ ebi mêsikbe ebere ibot ene inen mè inen gaalek, kpebekaan̄ unye kubọk ge.’” (Asaya 16:13, 14) Igọọk me lek nriran yi, owuwa inu erọkọbe me ijọn̄ ọmọ owa echi okijeen̄ ibe ke me mkpọ obet lek efit acha jeeta sabum mgbọ kè Karais, ke ebi Mowabu mibọkọ ugwook enenen eyi orọrọ ibe ene ikaya iwa me owuwa ama kiban̄. Tiglath-pileser ogwu òso ita igwen Salamanu ogwu ubọọn̄ Mowabu kubọk ge me lek ebi ubọọn̄ ikikpe otitip mkpulu inyi ọmọ. Senakerip ibọkọ otitip mkpulu me ubọk Kammusunadbi, ogwu ubọọn̄ Mowabu. Esaradọn mè Ashurbanipal ebi ubọọn̄ Asiria mibak erieen̄ Musuri mè Kamashaltu ebi ubọọn̄ Mowabu kubọk ebi ubọọn̄ ebi ikup me irak kiban̄. Me efit efit acha inen mè inen oraraka, ido Mowabu ikayaka ikweek. Miweek akpat ama echi efiatbe echi ebi ene ekikeek ibe ke ire ere Mowabu owuukbe lek ikup imun̄, ire, kpemun̄ owuwa mkpọ ofolek ido yi okakaan̄ unye ebi iwuuk lek ire ebi ochicha ebi Ijeren.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji
w06 12/1 10 ¶11-mwbr
Inu Ekpabe Ofolek Ikpa Asaya—I
14:1, 2—Ike owa ke ebi eyi Jioba esa ikana ebi ikipulu ebi ikpukpulu ema me usun̄ akọn̄ mè “ikana ebi mkpulu inyi ebi mgbọ ìtututuku ema”? Eyi irọ iso me mgbọ ogwu obet lek Danien okanabe ogwu ibot mkpulu me Babilọn me irak mkpulu ebi Midia mè Persia, mgbọ Esita okanabe nwa ogwu ubọọn̄ Persia, mè mgbọ egobobe Modikai kubọk ogwu ibot mkpulu me irak mkpulu ebi Persia.