Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais

OKPA ONYAN̄ 6-12

INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 1-2

“Jioba Irom Ugwem me Isi Ijọn̄”

(Ibebene 1:3, 4) Awaji onenitumu ibe, “Utoon̄ ikup!” Utoon̄ okukup. ⁴ Awaji omumun̄ ibe ke utoon̄ ya îjaan̄, mè iniche utoon̄ ya isan̄a me lek udun ya.

(Ibebene 1:6) Awaji onenitumu ibe, “Ofok ikup me eden̄ mun̄, mè iche mun̄ ya irek iba! Irek ge ikup me inyọn̄, mè irek ge ikup me irak!”

(Ibebene 1:9) Awaji onenitumu ibe, “Mun̄ òkup me agan̄ irak akpabin ikwọọk igba ititiin̄ me agan̄ ge, inyi nchat ijọn̄ isibi ikeke!” Ikukup ikeya.

(Ibebene 1:11) Awaji onenitumu ibe, “Chieen̄ inwan̄ oron geelek, mè uti òkito mfut òkaan̄ ukwuuk me emen, melek echi òkito mfut ibot ibot itibi isibi me ijọn̄, mè ikito mfut igọọk me chieen̄ kiban̄!” Ikukup ikeya.

it-1 527-528

Irorom Inu

Mgbọ Awaji otumube me Adasi Usen ibe “Utoon̄ ikup!” ke utoon̄ ya obene ikitoon̄ itibi oduku inyọn̄ ikerere ibe ke ere utoon̄ ya onan̄abe ikakpọkpọk mbum me isi ijọn̄ nu. Ikup kubọk eyi ibọkọ irek sọnja sọnja, ike J. W. Watts okababe, ige ibe: “Sọnja sọnja utọọn̄ okukup.” (Ibeb 1:3, A Distinctive Translation of Genesis) Awaji iche utoon̄ isan̄a me lek udun, mè igwen utoon̄ ya Egwe mè udun Eririeen̄. Eyi ikijeen̄ ibe ke inyọn̄ yi ikijeje ikana ura, inyi eji ekọt ekenwọọn̄ utọọn̄ mè udun.—Ibeb 1:3, 4.

Me Òso Usen Iba, Awaji irọ inyi ofok ikup me eden̄ mun̄, mè iche “mun̄ ya irek iba.” Usini mun̄ okup me irak, ire, owuwa mun̄ okup me inyọn̄, me eden̄ mun̄ iba chi ke ofok ya okup. Awaji igwen ofok ya Akpabin mije ibe ke ibene igak isi ijọn̄, ikachubọk ire akpabin inyọn̄ eyi ntoronyan̄ mè ofifi ofifi inu okupbe me emen.—Ibeb 1:6-8; kpọ si EXPANSE.

Me Òso Usen Ita, Awaji isa unye ikisa irọ uyeke uyeke inu, igba mun̄ okup me agan̄ irak akpabin ititiin̄, irọ inyi nchat ijọn̄ isibi, mè igwen ijọn̄ ya Ijọn̄. Ire usen ya si ke Awaji orọ inyi chieen̄ inwan̄ oron mè uti òkito mfut geelek itibi isibi, inu cha kpekpọkpọ isibi ikeya. Inwan̄ melek uti chi ge ge mekọt “ikito mfut igọọk me chieen̄ kiban̄.”—Ibeb 1:9-13.

(Ibebene 1:14) Awaji onenitumu ibe, “Inu echi òkinyi utoon̄ ikup me akpabin inyọn̄, mè iche egwe isun̄ esese esan̄a me lek eririeen̄, inyi ekesa ema eriọọn̄ ibot mgbọ, mè ekesa efuk egwe, mè acha.

(Ibebene 1:20) Awaji onenitumu ibe, “Esese chieen̄ inu geelek òkifuuk efuuk ugwem igwook ichit emen mun̄, mè esese chieen̄ unọn òwulu me inyọn̄ ikiwulu ikana me linyọn̄ me irak akpabin inyọn̄!”

(Ibebene 1:24) Awaji onenitumu ibe, “Esese chieen̄ anam geelek ijot linyọn̄, ebi kè anam uwu mè anam oron, mè inu geelek òkinyinyọnọ me ijọn̄ me kpa chieen̄ kpa chieen̄ kiban̄!” Ikukup ikeya.

(Ibebene 1:27) Sa me ikeya ke Awaji orom ene me mbet kan̄. Ìrom ene me mbet Awaji. Ìrom ema enerieen̄ mè enenwaan̄.

it-1 528 ¶5-8

Irorom Inu

Taba iman̄ ibe ke usem Iburu esabe irọ mkpọ me ikpa Ibebene 1:16 ikare ba·raʼʹ, orere “irom.” Kpan̄asi ikeya, esa usem Iburu ʽa·sahʹ, orere “irọ inyi ikup” isa irọ mkpọ. “Îsinyọn̄” echakbe otu me lek me ikpa Ibebene 1:1 igọbọ ura, onyan̄ melek ntoronyan̄, eyi isibi ibe ke erorom inu chi sabum Òso Usen Ini. Me òso usen ini, Awaji “irọ inyi” inu chi ekup me oniin̄ eyi mekọtbe ikitoon̄ ire isi ijọn̄. Awaji onenirọ inyi “ema ekup me akpabin inyọn̄ ekenyi utoon̄ me linyọn̄,” orere, ema ekakana inu echi mekọtbe ikup me isi ijọn̄ ikimun̄, kubọk ema ekup me inyọn̄ ofok ya. Igbaalek si, me mgburudun̄ mgbọ, inu chi meban ebilene me esese oniin̄ sa me ikekitap ubọk inyi “ema eriọọn̄ ibot mgbọ, mè ekesa efuk egwe, mè acha.”—Ibeb 1:14.

Me Òso Usen Go ke Awaji orom adasi inu echi òkifuuk efuuk ugwem. Ikare ge eyi obokpọkpọ ikikana ofifi, ire, Awaji isa unye kan̄ irom owuwa esese chieen̄ inu òkifuuk efuuk ugwem. Baibul ikpa ibe: “Sa me ikeyi ke Awaji orom esese chieen̄ ikpele anam mun̄ geelek mè inu geelek òkifuuk efuuk ugwem echi òjojot okwaan̄, mè ikije ikana emen mun̄, mè irom si kpa chieen̄ kpa chieen̄ unọn geelek òkaan̄ uwop.” Inu cha Awaji orombe ibele Ọmọ ejit, igbana ema mè isa me ikeya itumu inyi ema ibe “Ìmumana, mè ìwa me otu ifuk,” eyi ifet mije ibe ke Awaji irom esese esese chieen̄ anam chi me oniin̄ eyi ema mekọtbe iman mbet kiban̄ “kpa chieen̄ kpa chieen̄.”—Ibeb 1:20-23.

Me Òso Usen Gweregwen ke “Awaji orom esese chieen̄ anam geelek me linyọn̄, mè irom si inu geelek òkinyinyọnọ ikana me ijọn̄, geelek mè kpa chieen̄ kan̄,” inu cha îjaan̄ ike echi iwuukbe lek irom ejaan̄be si.—Ibeb 1:24, 25.

Esese chieen̄ inu iluk ugwem ke Awaji orom sabum òso usen nrom gweregwen ya otabe, inu nrom ya ibene igak anam ikerere ibe ke ebi osat mibene igak ọmọ. Ire ene, ogwu Awaji orombe me mbet kan̄. Ofolek ebilene, ikpa Ibebene 1:27 ibe ke Awaji “ìrom ema enerieen̄ mè enenwaan̄,” ire, ikpa Ibebene 2:7-9 ikijeen̄ ibe ke Jioba isa mfuun̄ ijọn̄ irom ogwu enerieen̄, mè ifuuk efuuk ugwem itap me udọn̄ inwọm iba kan̄, ogwu enerieen̄ ya okakana ogwu òkiluluk ugwem, ogwu Awaji otobe me paradais mè inyi inorie si. Jioba isa mfuun̄ ijọn̄ irom Adam, eyi irombe ọmọ isan̄a, Isasa mgbaramgbasi kan̄ ge irom ogwu enenwaan̄. (Ibeb 2:18-25) Eyi erombe ogwu enenwaan̄ ya isan̄a, ke ebilene eso me “kpa chieen̄” kiban̄.— Ibeb 5:1, 2.

Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji

(Ibebene 1:1) Me ibebene, Awaji îrom isinyọn̄ mè linyọn̄.

w15 6/1 5

Mgbaan̄ Sayensi Okaan̄be Me Lek Ugwem Kwun̄

Ujọn̄ọ Mgbọ Isi Ijọn̄ Yi mè Akan̄ Unaron Okup Ire

Ebi sayensi ebe ke isi ijọn̄ yi ikup ire mkpọ obet lek ngugo acha 4, mitumu si ibe ke akan̄ unaron ikup iso mkpọ oboso ngugo acha 13 sa re 14. Baibul ikabak usen erombe akan̄ unaron. Ikatutumu si ibe ke isi ijọn̄ yi ikup gaalek obop acha inen mè inen. Adasi ere Baibul ibe: “Me ibebene, Awaji îrom isinyọn̄ mè linyọn̄.” (Ibebene 1:1) Usem ya otap ubọk inyi ebi sayensi ekọt eriọọn̄ ujọn̄ọ mgbọ isi ijọn̄ yi okupbe ire.

(Ibebene 1:26) Me mgbọ Awaji orombe otutuuk inu chi isan̄a kpai, inenitumu ibe, “Eji enerom ebilene me mbet kiji, mè ema ekup kubọk kiji, mè ekekpulu irin̄ òkup me okwaan̄, mè unọn òwulu me inyọn̄, mè otutuuk anam geelek òkup me linyọn̄, mè otutuuk inu geelek òkinyinyọnọ ikana me ijọn̄, mè ekekpulu otutuuk linyọn̄.”

it-2 52

Jisọs Karais

Ikare Ogwu Orom Kubọk Awaji. Ikerere ibe ke Jisọs igọọk nte kan̄ isi ikwaan̄ mgbọ ikirom mkpọ, ikasibi ibe ke ọmọ me lek Nte kan̄ ire ikike. Ire unye Awaji inan̄a me ekwukwu mbuban kan̄ ke esa irom mkpọ. (Ibeb 1:2; Itọn̄ 33:6) Eyi irebe ibe ke Jioba ore Ogbuuruk ere ugwem okinan̄a isibi, ọmọ okaan̄ ugwem otutuuk inu iluk ugwem, echi ekisa chieen̄ imun̄ mè echi kpekọtbe isa chieen̄ imun̄. (Itọn̄ 36:9) Eya orọ, kpan̄asi irebe Ogwu Orom kubọk Awaji, Jisọs ire ogwu Jioba osabe isi ikwaan̄ irorom mkpọ. Jisọs me lek kan̄ ijeen̄ ibe ke ire Awaji orom otutuuk inu, mkpọ Baibul otumube ire ya si.—Mat 19:4-6; kpọ si CREATION.

Ifufuk Baibul

(Ibebene 1:1-19) Me ibebene, Awaji îrom isinyọn̄ mè linyọn̄. ² Ire, linyọn̄ ya ìkabet lek inu geege, ìkpọkpọ ilaak ukpọk. Mun̄ mun̄ ojot linyọn̄. Udun okakana otutuuk ere ichit bùk. Ekwukwu Awaji okekiwulu efe igba iyak ikana me inyọn̄ isi mun̄. ³ Awaji onenitumu ibe, “Utoon̄ ikup!” Utoon̄ okukup. ⁴ Awaji omumun̄ ibe ke utoon̄ ya îjaan̄, mè iniche utoon̄ ya isan̄a me lek udun ya, ⁵ mè igwen utoon̄ ya egwe, mè inigwen udun ya eririeen̄. Eririeen̄ okukup, egwe okukup. Eya orere adasi usen. ⁶ Awaji onenitumu ibe, “Ofok ikup me eden̄ mun̄, mè iche mun̄ ya irek iba! Irek ge ikup me inyọn̄, mè irek ge ikup me irak!” ⁷ Ikeya ke Awaji orom ofok ya, mè iche mun̄ eyi òkup me irak ofok ya isan̄a me lek eyi òkup me inyọn̄ ofok ya. Ikukup ikeya. ⁸ Awaji onenigwen ofok ya akpabin. Eririeen̄ okukup, egwe okukup. Eya orere òso usen iba. ⁹ Awaji onenitumu ibe, “Mun̄ òkup me agan̄ irak akpabin ikwọọk igba ititiin̄ me agan̄ ge, inyi nchat ijọn̄ isibi ikeke!” Ikukup ikeya. ¹⁰ Awaji ogwegwen nchat ijọn̄ ya ijọn̄, mè igwen èdọ mun̄ ya okwaan̄. Awaji okpọkpọ, mè imun̄ ibe ke inu cha îjaan̄. ¹¹ Awaji onenitumu ibe, “Chieen̄ inwan̄ oron geelek, mè uti òkito mfut òkaan̄ ukwuuk me emen, melek echi òkito mfut ibot ibot itibi isibi me ijọn̄, mè ikito mfut igọọk me chieen̄ kiban̄!” Ikukup ikeya. ¹² Inwan̄ oron mè esese uti geelek echi òkito mfut ukwuuk okikup me emen, mè echi òkito mfut ibot ibot obebene ikitibi isibi me ijọn̄, mè ikito mfut kiban̄ esese esese igọọk me chieen̄ kiban̄. Awaji okpọkpọ, mè imun̄ ibe ke inu cha îjaan̄. ¹³ Eririeen̄ okukup, egwe okukup. Eya orere òso usen ita. ¹⁴ Awaji onenitumu ibe, “Inu echi òkinyi utoon̄ ikup me akpabin inyọn̄, mè iche egwe isun̄ esese esan̄a me lek eririeen̄, inyi ekesa ema eriọọn̄ ibot mgbọ, mè ekesa efuk egwe, mè acha, ¹⁵ mè ema ekup me akpabin inyọn̄ ekenyi utoon̄ me linyọn̄!” Ikukup ikeya. ¹⁶ Sa me ikeyi ke Awaji orom ikpele inu iba òkinyi utoon̄. Ura, òrere eyi ilile ke îsun̄ ibe ikinyi utoon̄ me ikarek. Sà onyan̄, òrere eyi sọntiik ke îsun̄ ibe ikinyi utoon̄ me eririeen̄. Awaji îrom ebi kè ntoronyan̄ si. ¹⁷ Awaji onenisun̄ ura mè onyan̄ mè ebi kè ntoronyan̄ cha me akpabin inyọn̄ ibe ekenyi utoon̄ me linyọn̄, ¹⁸ mè ekekpulu me egwe mè eririeen̄, inyi ekeche utoon̄ esan̄a me lek udun. Awaji okpọkpọ, mè imun̄ ibe ke inu cha îjaan̄. ¹⁹ Eririeen̄ okukup, egwe okukup. Eya orere òso usen ini.

OKPA ONYAN̄ 13-19

INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 3-5

“Ijo Mkpukpe Adasi Ataak Osan̄abe Isibi”

(Ibebene 3:1-5) Ijijinu îwa uleke me lek enenen igak otutuuk anam oron geelek [Jioba NW] Awaji orombe. Usen ge ijijinu osisi lek ogwu enenwaan̄ ya, mè ido ibe, “Ìre Awaji îtumu, me atikọ, ibe enyi ekarie mfut uti geege ònan̄a me emen uko yi?” ² Ogwu enenwaan̄ ofọfọọk ijijinu ibe, “In̄-in̄, eji mêkọt irie mfut ònan̄a me lek uti geelek me emen uko yi. ³ Ire, mfut ònan̄a me lek uti eyi òkeke me eden̄ uko yi, Awaji ìbe eji ekarie, mè ekachachak si ubọk me lek. Mije, ire eji ichak ubọk me lek, mè irie, ke eji mêkwaan̄.” ⁴ Ijijinu obebe ogwu enenwaan̄ ya, “Me atikọ, enyi kpebekwaan̄. ⁵ Awaji îriọọn̄ ijaan̄ lek ibe, usen geelek enyi mêriebe mfut uti ya, ke chieen̄ kinyi môgwuku, enyi mênenikup kubọk Awaji, mè iriọọn̄ ata inu mè ijo inu. Îre eya orọ Awaji otapbe ikan ya ikwek enyi.”

w17.02 5 ¶9

Nkeek Kè Jioba Iborọrọ Iso!

⁹ Setan, ogwu orere Yọk isa ijijinu ifiaan̄ Îfu ibe ikpaka ibot inyi Nte kan, Jioba. (Fuk Ibebene 3:1-5; Ichi 12:9) Setan irọ inyi ikup kubọk ikan Awaji onyibe nsabọn kan ‘ibe ekarie inan̄a me lek otutuuk mfut uti okup me uko ya’ ire ijo inu. Ikup kubọk ikitumu ibe: ‘Ire okpokọt irọ inu geelek oweekbe ni?’ Inenikan̄ ataak ibe: “Me atikọ, enyi kpebekwaan̄.” Inenirọ inyi Îfu ichieek ibe ke ikakup ufiak igbagban̄ utọn̄ me lek Awaji mè ibe: “Awaji îriọọn̄ ijaan̄ lek ibe, usen geelek enyi mêriebe mfut uti ya, ke chieen̄ kinyi môgwuku.” Setan ikikpa ibe ke Jioba ikaweek ibe ema erie mfut uti ya mije ire ema erie, ema meriọọn̄ inu. Igbaalek si, Setan ichieek use ataak ibe: “Enyi mênenikup kubọk Awaji, mè iriọọn̄ ata inu mè ijo inu.”

(Ibebene 3:6) Ogwu enenwaan̄ ya onenikpọ, mè imun̄ ibe ke mfut uti ya îjaan̄, mè inwọn inu irerie, mè ire si mfut uti eyi môrọbe inyi ene ikaan̄ iriọọn̄-inu. Eya orọ, igbegbeme usini me lek mfut uti ya irie, mè isa si usini ijet ogwu olom. Ogwu olom obọbọkọ irie.

w00 11/15 25-26

Eji Mekọt Ikween̄ Mkpọ Inan̄a Me Lek Adasi Olom mè Nwa

Ijo inu Îfu orọbe ire inu eyi kpomokọt ijit ni? In̄-in̄, ikare! Tap lek kwun̄ me irek kan̄. Inu ijijinu ya otumube ije ntikwo me lek inu Awaji mè Adam etumube. Ike owa ke ibokup me lek kwun̄ mè ire ene ge okariọọn̄ge itumu ibe ke ogwu ima kwun̄, ogwu otoon̄be ejit me lek ire ogwu ataak? Îfu kpomorọ inu irọbe ya, ke ocha inu Ijijinu ya otumube, ke onaan̄-ejit, kpomogbagban̄ ikọ kan̄. Îfu ke odo lek kan̄ ibe, ijijinu ya ichubọk ire ekene ibonikitumu ikọ ikeme Awaji melek nlom kan̄? Sabum irọbe ntumu-mfieek geege, Îfu ke odasi obọkọ nteme isasa ijeen̄ ebi ibot kan̄ ulibi. Igbe ibe eji erọ ikeya si mè ire ene itumu inu ojeje ntikwo me lek ntọ-ubọk Awaji inyi eji. Ire, Îfu itoon̄ ejit me lek usem Ogwu Okitọ Ene Ikpọ ya, mè iweek irere ogwu obokitọ inyi lek kan̄ inu otatat mè eyi olọlọ. Ike ikupbe ikikeek inu ya me ejit, ikeya ke ulọk kan̄ me lek mfut uti ya okimin. Ichechieek ibe ijo otitọt ya ibia me ejit kan̄ kpan̄asi ibosan̄a nkeek ya me ejit mè iyaka ire igọọk ogwu ibot ototun̄ ukan̄ kan̄ ikpa inu ya ichubọk ire nlilọ inu Îfu orọbe!—Ebi Kọrint Eyi Adasi 11:3; Jemis 1:14, 15.

Adam Igban̄ Utọn̄ Me Lek Ida Nwa Kan̄

Îfu irọ inyi Adam igọọk ọmọ irọ ijo inu. Ike owa ke eji ebekpa ubọk Adam osabe ichieek me lek ogwu nwa? (Ibebene 3:6, 17) Iyọt Adam melek igogobo ogwu ibogbe utoon̄-ejit inyi. Ire mosiki ibot inyi Ogwu Ororom ọmọ, ogwu onyinyi ọmọ otutuuk inu, eyi ogọbọ nwa kan̄ ogwu imabe, Îfu ni? Ire Adam moweek ntọ-ubọk Awaji ofolek inu iborọ mgbọ yi ni? Sa ire ogwu enerieen̄ yi mogọọk nwa kan̄ ni? Adam iriọọn̄ ijaan̄ lek ibe ke inu nwa kan̄ okiweek ikakaan̄ inan̄a me lek irerie mfut uti ya ikachubok ikup me atikọ. Ogwu ikwaan̄ Pọọlu ige inan̄a me unye ekwukwu mbuban ibe: “Ìkare Adam ke Yọk ofiaan̄, îre Îfu ogwu enenwaan̄ ke îfiaan̄, inanan̄a irọn̄ inin̄ me ijo inu.” (Timọti Eyi Adasi 2:14) Eya orọ, Adam igegen ibak ikpaka Jioba ibot. Ukpook ikaan̄be ibe ke mokọt ichep nwa kan̄ imin igak ichechieek ikaan̄be ibe ke Awaji ikaan̄ unye isasa inen̄e inu isun̄ itat.

(Ibebene 3:15-19) Mâtap ochicha me etete kwun̄ melek ogwu enenwaan̄ ya, mè itap si me etete gwun̄ kwun̄ melek gwun̄ kan̄. Gwun̄ kan̄ mônyiaan̄ owu ibot, owu mônyiaan̄ gwun̄ kan̄ ibot ukot.” ¹⁶ Inenitumu inyi ogwu enenwaan̄ ya ibe, “Me atikọ, mârọ unaan̄ uman gwun̄ kwun̄ imin enenen. Sa me ikpele ujat ke owu obokiman bọn. Ulọk kwun̄ ìbokikup me lek nlom kwun̄, nlom kwun̄ obokikpulu owu.” ¹⁷ Adam ke îtumu inyi ibe, “Mije owu ogban̄be utọn̄ inyi nwa kwun̄, mè irie mfut uti eyi ntapbe ikan ibe owu okarie, “Môfieek inyi ijọn̄ mije kwun̄. Sa me kwulukwulu ke owu obokọt ikisan̄a inorie me ijọn̄ irie otutuuk ugwem kwun̄. ¹⁸ Ijọn̄ ìbokitibi ukpak ukpak mè abọm egbe abọm egbe inyi owu. Mfut uti oron mè inwan̄ oron ke obokirie. ¹⁹ Sa me egwurugwu isi kwun̄ ke owu obokikọt ikaan̄ inorie ikirie, mege ire mgbọ owu môkwube, mè ikpọk ikana achiaan̄ ijọn̄, mije, achiaan̄ ijọn̄ ke esa irom owu. Mfuun̄ ke owu ore, mfuun̄ si ke owu obogwu ikom ikana.”

w12 9/1 4 ¶2

Ire Awaji Ichubọk Ima Ebibaan̄ Ni?

Ire Awaji Igbogbo Ebibaan̄ Ni?

In̄-in̄. Kpan̄asi ikeya, ire “ijijinu mgbọ ukot ikaan̄ ya eyi ekigwen Yọk” ke Awaji “ogbo.” (Ichichili 12:9; Ibebene 3:14) Mgbọ Awaji otumube ibe ke Adam “obokikpulu” nwa kan̄, ikasibi ibe ke Awaji iweek ibe ebirieen̄ ekesa me unye ubọk ekerọ inyi nwa kiban̄ ekesiki ibot enyi ema. (Ibebene 3:16) Ikpọkpọk ikitumu mkpukpe olom mè nwa ya ebekaan̄ mije ijo inu ema erọbe.

w04 1/1 29 ¶2

Inu Ekpabe Ofolek Ikpa Ibebene—I

3:17—Me oniin̄ okukup ke Awaji osa ifieek otu inyi ijọn̄, mè ijọn̄ọ mgbọ okukup si? Ufieek-otu irọbe inyi ijọn̄ ya isibi ibe ke iwowop mkpọ iboyọyọt enenen. Nsabọn kè Adam michubọk imun̄ ukwook mije ogbo ya, ukwook ya imin ire lek Lemek otumube mkpọ ofolek “kwulukwulu ema ekimun̄ mije Awaji ofieekbe otu inyi ijọn̄.” (Ibebene 5:29) Mgbọ Mun̄ Ile ya orakabe, Jioba igbana Nuwa melek nsabọn kan̄ mè itumu nkeek Kan̄ isibi ibe me ema ejot isi ijọn̄ yi. (Ibebene 9:1) Mokọt ire mgbọ ya ke unye ogbo Awaji ogbobe ijọn̄ ota.—Ibebene 13:10.

it-2 186

Unaan̄ Uman

Ukwook ekibọkọ mgbọ ekiman gwun̄. Awaji ikpa inyi adasi enenwaan̄ ya Îfu, mgbọ ikpakabe ibot isan̄a mkpukpe obonan̄a isibi isiboman gwun̄. More ibe ke ọmọ isiki ibot, ugbana Awaji ke okup me lek kan̄, kpomobọbọkọ ukwook si mgbọ iboman gwun̄, ke ore mgbọ unwoon̄, mije, “ugbana [Jioba NW ]—ìkitap ene ubọọn̄, ubọọn̄ keya ìkakaan̄ ufieejit me lek.” (Urọk 10:22) Ire, mgbọ keyi, eji ebekikakaan̄ unaan̄ mije ubọk akpalek ikasoge kiji obokisi ikwaan̄. Eya orọ, Awaji otumube ibe (owuwa mgbọ ekibe ke ire ọmọ orọ inu geelek itelebe ibe irọ): “Me atikọ, mârọ unaan̄ uman gwun̄ kwun̄ imin enenen. Sa me ikpele ujat ke owu obokiman bọn.”—Ibeb 3:16.

Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji

(Ibebene 4:23, 24) Usen ge, Lemek onenikigugo lek inyi ebi nwa kan̄, Ada mè Jila, mè ikitumu inyi ema ibe, “Enyi ebi nwa kè Lemek, ìgban̄ ida n̄a, ìgban̄ utọn̄ me lek ikọ mbatumu. Ikaan̄ ogwu isak emi unan me lek, m̀bakpakpan̄, ìrere sọntiik gwun̄ enerieen̄ onyiaan̄ emi lek, m̀bakpakpan̄. ²⁴ Ire ene ibọkọ osusut mgbọ jaaba me useen̄ ibot kè Ken, me ibot n̄a, ìbobọkọ akọp mgbọ jaaba mè jaaba.”

it-2 192 ¶5

Lemek

Mkpọ Lemek otumube inyi ebi nwa kan̄ (Ibeb 4:23, 24) ikijeen̄ mbet lek ekwukwu afa ebi ene ekaan̄be me mgbọ ya. Lemek itumu ibe: ‘Enyi ebi nwa kè Lemek, ìgban̄ ida n̄a, ìgban̄ utọn̄ me lek ikọ mbatumu. Ogwu enerieen̄ ge isak emi unan me lek, m̀pakpan̄, iin̄, sọntiik gwun̄ enerieen̄ onyiaan̄ emi lek, m̀kpakpan̄. Ire Ken ibọkọ osusut mgbọ jaaba, emi mbabọbọkọ osusut akọp mgbọ jaaba mè jaaba.’ Ikpọk mbum ibe ke Lemek ikisa lek itutumu mè ibeek ibe ke ọmọ ikagen ibak ikpan̄ ene kubọk Ken. Lemek ikitumu ibe ke ikpan̄ ogwu enerieen̄ ya mije ikiweek ikpakpan̄ ọmọ si. Ikisa usem yi ibeek ene geelek obonikpan̄ ọmọ me useen̄ ogwu ikpan̄be ya.

(Ibebene 4:26) Set onenibon gwun̄ enerieen̄ ge, mè igwen Enọs. Ike mgbọ ya ke ebi ene ebene ikigwen erieen̄ [Jioba NW ] me mgbọ ekitọbọ ebum inyi ọmọ.

it-1 338 ¶2

Ifafiat Erieen̄

Igwegwen erieen̄ [Jioba NW ] yi ibene me usen kè Enọs sabum Mun̄ Ile ya ikare me oniin̄ onwọnwọn mije Eben iwuwuuk lek ikisa erieen̄ mbuban Awaji irọ inu karake. (Ibeb 4:26; Iburu 11:4) Ire ire atikọ ibe ke igwegwen erieen̄ Awaji yi ichubọk ire isasa erieen̄ ya irọ mkpọ me oniin̄ ikawọnge mè iyaka ire isasa erieen̄ ya igwen ebilene mè iyaka ire mkpọmfaka ike ebi ikikween̄ mkpọ ekitumu, isibi ibe ke inu ema erọbe ire ifafiat erieen̄ Awaji me atikọ.—Kpọ si ENOSH, ENOS.

Ifufuk Baibul

(Ibebene 4:17–5:8) Ike mgbọ okije, Ken onenigọọk ogwu nwa ilaak. Ogwu nwa oninin̄ owot, mè iman gwun̄ enerieen̄ ge, ogwu enyibe erieen̄ Enọk. Ken oneninama ama ge, mè isa isan̄a gwun̄ kan̄ Enọk. ¹⁸ Enọk onenibon Iradi. Iradi onenibon Meyujayen. Meyujayen onenibon Metusayen. Metusayen onenibon Lemek. ¹⁹ Lemek onenido nwa iba. Ogwu adasi ore Ada, sà ogwu òso iba ore Jila. ²⁰ Ada oneniman Jaban. Jaban ore adasi ene òbebene ikiluk me uwu ọfọ, mè ikikpukpo anam. ²¹ Jaban onenikaan̄ ngwan̄ enerieen̄ ge ekigwen Juban. Juban ore adasi ene òbebene ikikwak uneen̄, mè ikiwut òja. ²² Jila si oneniman gwun̄ enerieen̄ ge ekigwen Tubali Ken. Tubali Ken ore adasi ene òbebene ikisa ekwe mè okwukwut itọkọ nroon̄ ikwaan̄ òkup esese esese. Tubali Ken onenikaan̄ ngwan̄ enenwaan̄ ge ekigwen Nayama. ²³ Usen ge, Lemek onenikigugo lek inyi ebi nwa kan̄, Ada mè Jila, mè ikitumu inyi ema ibe, “Enyi ebi nwa kè Lemek, ìgban̄ ida n̄a, ìgban̄ utọn̄ me lek ikọ mbatumu. Ikaan̄ ogwu isak emi unan me lek, m̀bakpakpan̄, ìrere sọntiik gwun̄ enerieen̄ onyiaan̄ emi lek, m̀bakpakpan̄. ²⁴ Ire ene ibọkọ osusut mgbọ jaaba me useen̄ ibot kè Ken, me ibot n̄a, ìbobọkọ akọp mgbọ jaaba mè jaaba.” ²⁵ Adam onenikpọk igọọk ogwu nwa ilaak. Ogwu nwa oninin̄ owot, mè iman ofifi gwun̄ enerieen̄, mè igwen Set, mè ibe ke Awaji înyi ọmọ ofifi gwun̄ me useen̄ kè Eben ogwu Ken okpan̄be. ²⁶ Set onenibon gwun̄ enerieen̄ ge, mè igwen Enọs. Ike mgbọ ya ke ebi ene ebene ikigwen erieen̄ [Jioba NW ] me mgbọ ekitọbọ ebum inyi ọmọ.

5 Mfufuk owot iman kè Adam ìje ikeyi: Me mgbọ Awaji orombe ebilene, ìrom ema me mbet kan̄. ² Awaji ìrom ema enerieen̄ mè enenwaan̄. Mgbọ îrombe ema, îgbana ema, mè igwen ema ebilene. ³ Mgbọ Adam osobe efit acha mè akọp ita, inenibon gwun̄ enerieen̄ ge òbet lek kan̄, mè ikup kubọk kan̄, mè inyi erieen̄ Set. ⁴ Adam îluk efit acha jeeta bene me mgbọ îbonbe Set. Me etete mgbọ ya, îbon si ofifi bọn ebirieen̄ mè ebibaan̄. ⁵ Otutuuk otu ifuk acha Adam olukbe ugwem ìre efit acha onaan̄ge mè akọp ita. Adam onenikwu. ⁶ Mgbọ Set osobe efit acha mè go, inenibon Enọs. ⁷ Set îluk efit acha jeeta mè jaaba bene me mgbọ îbonbe Enọs. Me etete mgbọ ya, îbon si ofifi bọn ebirieen̄ mè ebibaan̄. ⁸ Otutuuk otu ifuk acha Set olukbe ugwem ìre efit acha onaan̄ge mè akọp mè iba. Set onenikwu.

OKPA ONYAN̄ 20-26

INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 6-8

Irọrọ “Otutuuk Inu Cha Geelek Iso”

(Ibebene 6:9) Mfufuk owot iman kè Nuwa ìje ikeyi: Nuwa ìre ogwu ata irọrọ. Me etete ebi ukot kan̄, ọmọ gaalek ore ogwu ìkarọ inu geege ìlọ. Nuwa îje ijaan̄ melek Awaji.

(Ibebene 6:13) Awaji onenitumu inyi Nuwa ibe, “Me lek n̄a, okputut ugwem otutuuk ebilene me linyọn̄ yi îre, mije, bak me lek kiban̄, inu afa ìjojot otutuuk linyọn̄. Mije keyi, emi m̀bagbagbaan̄ ema melek otutuuk linyọn̄ me lek kan̄ ichep isan̄a mgbọ yaage.

w18.02 4 ¶4

Gọọk Akpat Ukot Ichechieek mè Nsiki-ibot Kè Nuwa, Danien melek Jobu

⁴ Inu Nuwa Ochichinibe. Mgbọ nte nte kè Nuwa, orere Enọk, ebi ene mirọ ijo inu enenen. Ema mitumu “ijo otu ikọ geelek” ikeme Jioba. (Judu 14, 15) Ekpikweek inye ikirọ mkpọ afa afa. Me atikọ, me usen kè Nuwa, “inu afa ìjojot otutuuk linyọn̄.” Ebi osat ikpak minwene lek kiban̄ ikana ebilene, mikaan̄ nwa mè iboon̄ nsabọn ikpak ekirọ mkpọ afa afa. (Ibeb 6:2-4, 11, 12) Ire, Nuwa isibi esese. ‘Nuwa gaalek ke Jioba obele ejit me lek . . . Me etete ebi ukot kan̄, ọmọ gaalek ore ogwu ìkarọ inu geege ìlọ. Nuwa îje ijaan̄ melek Awaji.’—Ibeb 6:8, 9.

(Ibebene 6:14-16)

Eya orọ, owu sa uti siperes nama ikpele uji ọfọ, mè tap owuwa agwut me emen, mè sa ulobo agba ofifit chọkọ kana otutuuk lek, emen mè udun̄. ¹⁵ Ikeyi ke obonama uji ya. Ujọn̄ọ kan̄ ìbore akọp ejit jaaba mè go, sà uwele kan̄ obore akọp mè ejit iba mè agbagba otubọk ini. Ubene kan̄ ìbore ejit jaaba mè agbagba otubọk ini. ¹⁶ Tap nruruk òbebene iso agbagba otubọk iba kat kana ebek me irak ochichit kan̄, inyi utoon̄ ikiraka inin̄. Nama uji ya inyọn̄ ita, mè tap isotu ge me agba owot.

w13 4/1 14 ¶1

“Nuwa Îje Ijaan̄ Melek Awaji”

Ikwaan̄ ya imọnọ owuwa acha, mokọt ire acha 40 sa re 50. Mefieek, ibaak mè isi ikwaan̄ me lek uti ebesa inama uji ọfọ ya. Ebenama uji ọfọ inyọn̄ ita, mokaan̄ owuwa agwut me emen, melek isotu ge me agba owot. Ikpọk mbum ibe ke mitap nruruk me inyọn̄ uji ọfọ ya melek otu uwu enamabe me oniin̄ eyi mun̄ mokọtbe ikirọn̄ọ igwook me ijọn̄. —Ibebene 6:14-16.

(Ibebene 6:22) Nuwa orọrọ otutuuk inu cha geelek iso, ike Awaji onyibe ida ibe ọmọ irọ.

w11 9/15 18 ¶13

Libi Ekot Yi Melek Ime

¹³ Keke otap ubọk inyi ebi usun̄ Jioba chi inyi ekọt ekaan̄ ime mè elibi ekot yi ere ota? Taba iman̄ me lek inu Pọọlu ogebe ofolek Nuwa. (Fuk Ebi Iburu 11:7.) ‘Mun Ile Awaji obosa ichep otutuuk inu geelek òkifuuk efuuk me isi ijọn̄’ ire inu Nuwa ‘ikamun̄ge-nu me chieen̄’ (Ibeb 6:17) Mbet inu keya ikawuukbe lek irọ. Ire, Nuwa ikamun̄ inu ya kubọk inu kpokọtbe irọ mè iyaka ire inu kpofetge irọrọ. Eke orọ ni? Bak lek ikaan̄ ichechieek ibe ke inu geelek Jioba otumube, Jioba morọ. Ikakup me lek Nuwa kubọk ikwaan̄ Jioba onyibe ọmọ imalek iyọt. Kpan̄asi ikeya, irọrọ “otutuuk inu cha geelek iso.” (Ibeb 6:22) Keek nu otutuuk inu Nuwa orọbe—mè inanama uji ọfọ ya, itetiten̄e anam, itetiten̄e si inorie ema melek anam cha eberie, ilolook etip ntaba-me-utọn̄ mè ikpọkpọ chieen̄ me lek irek emen ekwukwu ebi ototun̄ ukan̄ kan̄—ikafet ichuchubọk irọ “otutuuk inu cha geelek iso.” Ire, ichechieek melek ime kè Nuwa orọ inyi ọmọ melek ebi ototun̄ ukan̄ kan̄ ekaan̄ ugwem mè ugbana.   

Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji

(Ibebene 7:2) Me etete anam geelek òtatana me isi Awaji, titen̄e orie jaaba mè uman jaaba. Me etete anam geelek ikatanage me isi Awaji, titen̄e orie ge mè uman ge;

w04 1/1 29 ¶7

Inu Ekpabe Ofolek Ikpa Ibebene—I

7:2—Keke ke ekisa iriọọn̄ anam otatana mè eyi ikatanage? Irọriọọn̄ esese yi igbaan̄ me lek anam ekisa igwa ngwugwa ntọbọ-ebum, ikagbaan̄ me lek inu eyi eberie mè eyi kperiebe. Anam ikagọọk me lek inorie ebi iluluk sabum Mun̄ Ile eriebe. Igwegwen usini inorie echi “òtatana” mè echi “ikatanage” ibene mgbọ enyibe Ikan kè Mosis, mè iyaka si mgbọ ejijakabe ikan ya. (Ikwaan̄ Ebi Otuchieen̄ 10:9-16; Ebi Efesọs 2:15) Ikpọk mbum ibe ke Nuwa iriọọn̄ inu ogbegbe isasa igwa ngwugwa itọbọ ebum inyi Jioba. Mgbọ yaage isibibe me uji ọfọ ya, ‘Nuwa oneninama ntook ngwugwa inyi Jioba, mè inititen̄e usini me etete chieen̄ anam geelek òtatana me isi Awaji, mè ititen̄e si usini me etete chieen̄ unọn geelek òtatana me isi Awaji, mè inisa ema igwa ngwugwa ewọwọp iriọk me inyọn̄ ntook ya inyi Jioba.’—Ibebene 8:20.

(Ibebene 7:11) Me òso akọp mè usen jaaba, me emen onyan̄ iba me acha Nuwa osobe efit acha gweregwen, otutuuk ikpele ogbuuruk geelek òkup me irak ijọn̄ ogwugwuku ibook, mè ibene ikisook mun̄ isibi. Otutuuk otu nruruk òkup me akpa isinyọn̄ ochichili ibook, ibot obebene ikida igwook me linyọn̄.

w04 1/1 30 ¶1

Inu Ekpabe Ofolek Ikpa Ibebene—I

7:11—Mun̄ ojojot linyọn̄ yi inan̄a me ere owa? Me òso “usen” nrom iba, mgbọ Awaji orọbe inyi “ofok” iche mun̄ irek iba, mun̄ ikukup “me irak ofok ya” mè ikup si “me inyọn̄ ofok ya.” (Ibebene 1:6, 7) Mun̄ echi okup “me irak” ire echi owuwuuk lek ikweek me isi ijọn̄. Mun̄ echi okup “me inyọn̄” ire mun̄ echi okup me inyọn̄ isi ijọn̄, echi okakana “ikpele ogbuuruk” mun̄. Ire mun̄ chi orep igwook me isi ijọn̄ me usen kè Nuwa.

Ifufuk Baibul

(Ibebene 6:1-16) Ike mgbọ okije, ebilene mîbene ikimumana me linyọn̄. Mîmaan̄ si owuwa bọn ebibaan̄ inyi ema. ² Bọn ebirieen̄ Awaji ekpọkpọ bọn ebibaan̄ ebilene eboon̄be, mè imun̄ ibe ke mîjijan. Ema enenigobo ebi ema emabe me lek bọn ebibaan̄ cha ido me lek nwa. ³ [Jioba NW ] onenitumu ibe, “Efuuk n̄a ìkpoyaka ikup ibia me emen ene isi ire mgbọ geelek, mije, ene ìre akpalek ikike eyi kpofukbe ugwem. Usen ugwem kan̄ me linyọn̄ keyi ìkpojọn̄ọ iraka efit acha mè akọp iba.” ⁴ Bene me mgbọ ya nyi isi, ebi ujọn̄ọ ile, ìkpọkpọ ijot isi ichak mè inye lek enenen, òwa me linyọn̄. Ife chi ere bọn echi bọn ebirieen̄ Awaji eboon̄be me owot bọn ebibaan̄ ebilene cha. Ema si ere ebi usọ akọn̄ ebi eriọọn̄be erieen̄ me ukot ikaan̄. ⁵ [Jioba NW ] onenimun̄ ibe ke inu ikpak ebilene îwa enenen me linyọn̄, mè imun̄ si ibe ke otutuuk ekiket ejit kiban̄ mgbọ geelek ìre gaalek ijo ijo. ⁶ Mije keya, [Jioba NW ] ofefieek ejit enenen ibe ke ọmọ îrom ebilene igwook me linyọn̄. Inu ya otatap ọmọ unaan̄ igak ejit. ⁷ Eya orọ, [Jioba NW ] onenitumu ifieek ibe, “Mâchep otutuuk ebilene ebi nrombe isan̄a kpai me linyọn̄, mè ichep si otutuuk anam, mè otutuuk inu geelek òkinyinyọnọ me ijọn̄, mè otutuuk ebi kè unọn òwulu me inyọn̄, mije, înaan̄ emi ubọk nrombe otutuuk inu cha.” ⁸ Ire, Nuwa gaalek ke [Jioba NW ] obele ejit me lek. ⁹ Mfufuk owot iman kè Nuwa ìje ikeyi: Nuwa ìre ogwu ata irọrọ. Me etete ebi ukot kan̄, ọmọ gaalek ore ogwu ìkarọ inu geege ìlọ. Nuwa îje ijaan̄ melek Awaji. ¹⁰ Nuwa ìbon ibot bọn ebirieen̄ ita. Ema ìre Sem, mè Am, mè Jefet. ¹¹ Isan̄a me lek kè Nuwa, otutuuk ebilene me linyọn̄ efafiat isan̄a kpai me isi Awaji. Ikeya si ke inu afa ema ekirọ ojot otutuuk linyọn̄. ¹² Awaji okpọkpọ, mè imun̄ ibe ke otutuuk linyọn̄ îfiat isan̄a kpai, mije, otutuuk ebilene me linyọn̄ mîfiat lek kiban̄ isan̄a kpai. ¹³ Awaji onenitumu inyi Nuwa ibe, “Me lek n̄a, okputut ugwem otutuuk ebilene me linyọn̄ yi îre, mije, bak me lek kiban̄, inu afa ìjojot otutuuk linyọn̄. Mije keyi, emi m̀bagbagbaan̄ ema melek otutuuk linyọn̄ me lek kan̄ ichep isan̄a mgbọ yaage. ¹⁴ Eya orọ, owu sa uti siperes nama ikpele uji ọfọ, mè tap owuwa agwut me emen, mè sa ulobo agba ofifit chọkọ kana otutuuk lek, emen mè udun̄. ¹⁵ Ikeyi ke obonama uji ya. Ujọn̄ọ kan̄ ìbore akọp ejit jaaba mè go, sà uwele kan̄ obore akọp mè ejit iba mè agbagba otubọk ini. Ubene kan̄ ìbore ejit jaaba mè agbagba otubọk ini. ¹⁶ Tap nruruk òbebene iso agbagba otubọk iba kat kana ebek me irak ochichit kan̄, inyi utoon̄ ikiraka inin̄. Nama uji ya inyọn̄ ita, mè tap isotu ge me agba owot.

OKPA ONYAN̄ 27–ONYAN̄ IBA 2

INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IBEBENE 9-11

“Otutuuk Linyọn̄ Ekaan̄ Otu Usem Ge Gaalek”

(Ibebene 11:1-4) Me ike mgbọ ya, otutuuk linyọn̄ ekaan̄ otu usem ge gaalek, mè ikitumu ida amọn yaage. ² Ebilene enenibene ije ikije inyi agan̄ mbum-ura, mè isi imun̄ òla ijọn̄ ge me inyọn̄ ijọn̄ Babilonia, mè iniluk me ere ya. ³ Ema enenitọt me lek kiban̄ ibe, “Ngwa, eji enebot okpungwu, mè ewọp me ukan̄, inyi inye ijaan̄ lek.” Ema enenisa okpungwu cha irọ ewuuk inama-uwu, mè isa ulobo ulobo agba ofifit ichọkọ ewuuk cha igba igọm. ⁴ Ema enenitumu ibe, “Ngwa, eji enenama ikpele ama ge enyi lek kiji, mè enama si ikpele uwu-oket eyi inyọn̄ kan̄ môbenebe isi ichak me isinyọn̄, inyi eji esa me ikeya etaan̄ etip, mè eji ekayiyala ìkana otutuuk linyọn̄.”

it-1 239

Babilọn Ama Ile

Inu Ofolek Babilọn. Ere ebenebe ikinama Uwu-oket Baben oyaka inikana ama Babilọn me Òla Ijọn̄ Shinar mè iyaka ire Babilọnia. (Ibeb 11:2-9) Inanama uwu-oket ya mè ama ya ikare isasa imin erieen̄ Awaji, kpan̄asi ikeya, ire ufuna ebi ibesi ikwaan̄ ya “esa me ikeya etaan̄ etip.” Ubọk enamabe uwu-oket emun̄be me Babilọn ukot ikaan̄ efiatbe melek echi emun̄be me ofifi ofifi ere me Mesopotamia ikijeen̄ ibe ke uwu-oket eyi adasi ya ire eyi ekaan̄be me nkeek isasa irọ uwu uriaak. Inu Jioba orọbe isasa igban ema ibe ekayaka inama uwu ya ikijeen̄ ibe ke ibore uwu uriaak ataak. Erieen̄ Iburu enyibe ama ya, orere Baben isibi “Wọlọwọlọ,” erieen̄ eyi Sumeria (Ka-dingir-ra) melek eyi Akkadia (Bab-ilu) esibi “Otunchit Awaji.” Eya orọ, inyi ikakup kubọk inu ikanwọnge ke ebesa ere ya irọ, ebi isisik me ama ya minwene achubọk erieen̄ ama ya, ire, ayaya erieen̄ yi ikitọ ubọk ifolek uwu uriaak si.

it-2 202 ¶2

Ida Usem

Ikpa Ibebene ikpa ibe ke usini ene migbaan̄ ibọp ikirọ inu eyi ojeje ikeme nkeek Awaji eyi ikpabe inyi Nuwa melek nsabọn kan̄. (Ibeb 9:1) Kpan̄asi ebemumana mè “ijot linyọn̄,” ema mitumu ifieek ikukup me ere ge, ere eyaka iniriọọn̄ kubọk Òla Ijọn̄ kè Shinar me Mesopotamia. Ikpọk mbum ibe ke ere ya ibokakana ere uwu uriaak si, eyi obokaan̄ ikpele uwu-oket.—Ibeb 11:2-4.

(Ibebene 11:6-8) Mè ibe, “Eyi ebi ife chi erebe ge, mè ikaan̄ otu usem ge, mè ibene ikirọ inu yi, kpunu inu geege eyi ema etọtbe irọrọ eyi òboyọt ema me lek. ⁷ Eya orọ, eji enesibi esi ewuwọlọ usem kiban̄, inyi ge ikayaka ìnọ inu ogwu melek kan̄ okitumu.” ⁸ Sa me ikeya ke [Jioba NW ] oyiyala ebi ife cha ikana otutuuk linyọn̄. Ema kpeyaka ikọt inama ama ya igak ikeya.

it-2 202 ¶3

Ida Usem

Awaji, ogwu okakaan̄ unye ichit irọ inyi ema ekakaan̄ nje-nnyi-isi me lek uwu-oket ya ema egbaan̄be ibọp ikisa me ugumu lek inama sa me iwuwuwọlọ ida usem otutuuk kiban̄ eriọọn̄be. Eyi irọ inyi ema ekakọt igbaan̄ isi ikwaan̄ ya mè irọ si inyi ema eyiyala ekana otutuuk linyọn̄. Wọlọwọlọ yi morọ si inyi ekakaan̄ nje-nnyi-isi me lek mè iyaka ire igban nlilọ inu geelek ema metọtbe irọrọ me mgbọ okup me isi, orere, inu geelek ojeje ntikwo me lek ntọ-ubọk Awaji, eyi irebe ibe ke ife chi ikitumu esese esese ida usem, kpebekọt isa otutuuk iriọọn̄-inu ema ekaan̄be melek efuuk kiban̄ igbaan̄ irọ inu—ikare iriọọn̄-inu onan̄a me ubọk Awaji, ire eyi ema ekaan̄be inan̄a me lek inu ema echichinibe mè iwọwọlọ mkpọ iweek. (Kpọ si Etip 7:29; Ikan 32:5.) Eya orọ, ikerere ibe ke wọlọwọlọ yi iche ebi ene, isibi ema oruru si mije igban ema me irọrọ inu echi obosak ema unan me lek. (Ibeb 11:5-9; kpọ si Asaya 8:9, 10.) Usini inu ebi ene ekebisan̄a isibi me chereyi inan̄a me lek iriọọn̄-inu eyi linyọn̄ ema ekaan̄be mè ikisa irọ inu me oniin̄ ikagbege, ikijeen̄ inu Awaji omun̄be karake karake ibe mobọkọ irek ire ijuuk itele ibe enama uwu-oket ya me Baben esan̄a.

(Ibebene 11:9) Eya orọ egwenbe ama ya Baben, mije, îre me ere ya ke [Jioba NW] owuwọlọ otu usem otutuuk linyọn̄, mè iyiyala ebilene ikana otutuuk linyọn̄.

it-2 472

Ido

Mgbọ keyi ida usem ochebe ema, urum ene cha ge ge mibene orọmijọn̄ mè uwu uriaak eyi kiban̄,—mikaan̄ si esese esese ubọk-irọ inu. (Lib 18:3) Mgbọ keyi ema echebe lek kiban̄ inan̄a me lek Awaji, owuwa me lek ife cha ebebene ikifaka mkpọmfaka ikike kubọk awaji kiban̄.—Ikan 12:30; 2 Ubọọn̄ 17:29, 33.

Week Inu Unye Otu Ewe Okup Me Usem Awaji

(Ibebene 9:20-22) Nuwa ìre ogwu òkiwop uko. Inenibene ikiwop uko gerep. ²¹ Usen ge, Nuwa onwọnwọ miin̄ îsabe gerep irọ. Miin̄ ya osasa ọmọ. Ilalaak njak me emen uwu ọfọ kan̄. ²² Am, nte kè Kenan, oninin̄ uwu ya, mè inimun̄ nte kan̄ njak, mè igwu ikom isibi isi ikpa inyi ebi ngwan̄ kan̄ iba kechilọ me oyet.

(Ibebene 9:24, 25) Mgbọ Nuwa obolobe chieen̄ me ilaak miin̄ ya, mè ininọ inu Am, gwun̄ kan̄ ogwu ijija, orọbe ọmọ, ²⁵ itutumu ibe, “Môfieek inyi Kenan! Usun̄ ògak usun̄ ke ọmọ obore inyi ebi ngwan̄ kan̄.”

it-1 1023 ¶4

Am

Usini mgbọ, Kenan ira ikaan̄ mgbaan̄ me lek inu obọbọkọ irek ya, eyi nte kan Am ikakan̄ge inu inyi ọmọ me lek. Mè iyaka ire, inan̄a me unye ekwukwu mbuban, Nuwa ira imun̄ ibe ke ijo nkeek okup me ejit Am, eyi okup usini mgbọ si me ejit Kenan, motobo nsabọn kè Kenan. Ogbo ya idasi irọ iso mgbọ ebi Ijeren inan̄a me otoko kè Sem etimbe ikeme ebi Kenan. Ebi ekakpan̄ge (kubọk ebi Gibiọn [Jos 9]) mikana ebi usun̄ inyi ema. Ogbo ya irọ iso si mgbọ owuwa acha orakabe, mgbọ bọn kè Kenan enube me irak unye mkpulu bọn kè Jefet orere, Medo-Pesia melek Greece mè Rom.

(Ibebene 10:9, 10) Nimirọdu yi ke [Jioba NW ] omun̄ kubọk ikpele ogwu usọ ota òrọriọọn̄ ota ichit me otutuuk linyọn̄. Mije keyi ke ekisa ata ogwu ota geelek itọt me lek kan̄ ibe, “Owu òbet lek Nimirọdu, ikpele ogwu ota [Jioba NW ] oriọọn̄be.” ¹⁰ Ibebene mkpulu kè Nimirọdu ìre me ama Babilọn, mè Erek, mè Akadi, mè Kaline echi òkup me inyọn̄ ijọn̄ ekigwen Babilonia.

it-2 503

Nimrọdu

Mkpulu kè Nimrọdu ibene me ama Erek, Akadi, mè Kaline, echi òkup me inyọn̄ ijọn̄ ekigwen Babilonia. (Ibeb 10:10) Eya orọ, mokọt ire ọmọ onyi ida ibe ebene enama ikpele ama ge mè uwu-oket eyi inyọn̄ kan̄ môbenebe isi ichak isinyọn̄. Nkana-ngwook yi ije ikike me lek ngobo ntet ebi Ju. Josephus ige ibe: “Sọnja sọnja [Nimrọdu] irọ inyi ubọk irọ inu ikana afa afa, me nkeek ibe ke oniin̄ ibokọt isa irọ inyi ebi ene ekayaka itet ukpook me lek Awaji ire gaalek irọrọ inyi ema ekeyaka lek emaan̄ me lek unye eyi kan̄. Itumu ibe ke ọmọ mokeke ikeme Awaji sa me inanama uwu-oket obobene enenen, ikerere ibe ke Awaji ikitọt ikpọkpọ isa mun̄ ifiat inyọn̄ ike irọbe ebi nte nte kiban̄, uwu-oket ya ibobebene igak mun̄ ya. Ebi ikimun̄ isisiki ibot inyi Awaji kubọk usun̄ mibem lek igọgọọk nteme kè [Nimrọdu]; ema mibene inama uwu-oket ya . . . mè isi ikwaan̄ ya ugwat ugwat igak ubọk mekeekbe.”—Jewish Antiquities, I, 114, 115 (iv, 2, 3).

Ifufuk Baibul

(Ibebene 10:6-32) Bọn kè Am ìre Kus mè Mijirayim, mè Put, mè Kenan. ⁷ Bọn kè Kus enenire Seba, mè Abila, mè Sabita, mè Rayama, mè Sabiteka. Bọn kè Rayama enenire Sieba, mè Dedan. ⁸ Kus obon si Nimirọdu ogwu òrere adasi ikpele ogwu usọ akọn̄ me otutuuk linyọn̄. ⁹ Nimirọdu yi ke [Jioba NW ] omun̄ kubọk ikpele ogwu usọ ota òrọriọọn̄ ota ichit me otutuuk linyọn̄. Mije keyi ke ekisa ata ogwu ota geelek itọt me lek kan̄ ibe, “Owu òbet lek Nimirọdu, ikpele ogwu ota [Jioba NW ] oriọọn̄be.” ¹⁰ Ibebene mkpulu kè Nimirọdu ìre me ama Babilọn, mè Erek, mè Akadi, mè Kaline echi òkup me inyọn̄ ijọn̄ ekigwen Babilonia. ¹¹ Nimirọdu oneninan̄a me inyọn̄ ijọn̄ keya isi ido Asiria ere înamabe ama Ninife, mè Reyobot Iri, mè Kala, ¹² mè Resen eyi înamabe me etete Ninife mè Kala eyi òre uga ama. ¹³ Mijirayim ore nte ebi Ludu, mè ebi Anam, mè ebi Leyabu, mè ebi Nafutu, ¹⁴ mè ebi Paturus, mè ebi Kasilu (ìrere nte ebi Filisia), mè ebi Kafitọ. ¹⁵ Kenan onenibon Sidọn, adasi gwun̄ kan̄, mè ibon si Et. ¹⁶ Kenan si ore nte ebi Jebus, mè ebi Amọ, mè ebi Girigas, ¹⁷ mè ebi Ifi, mè ebi Arak, mè ebi Sin, ¹⁸ mè ebi Arifadi, mè ebi Semara, mè ebi Amat. Ike mgbọ okije, ebi egep kè Kenan enenikpọk isan. ¹⁹ Oke ijọn̄ kè Kenan onenibene me Sidọn inyana isi ire Gera, mè isi ire Gaja, mè iraka isi ire Sodọm, mè Gomora, mè Adima, mè Seboyim mè inyana si isi igwook me Lesa. ²⁰ Ikeya ke bọn kè Am eluk, me uwu me uwu, me ama me ama, me otu usem me otu usem, me ido me ido. ²¹ Sem, ngwan̄ kè Jefet ogwu ugane, îbon si bọn ebirieen̄ iwa. Ọmọ ore nte nte ebi Eberi. ²² Bọn kè Sem ìre Elam, mè Asuru, mè Afakisadi, mè Ludu, mè Aram. ²³ Bọn kè Aram enenire Usu, mè Ulu, mè Geteri, mè Mas. ²⁴ Afakisadi onenibon Siela, Siela onenibon Eberi. ²⁵ Eberi onenibon bọn ebirieen̄ iba. Erieen̄ ogwu ene ge ìre Pelegi, mije, îre me ukot kan̄ ke eche linyọn̄. Erieen̄ ogwu ngwan̄ ore Jọkitan. ²⁶ Jọkitan onenibon Alimodadi, mè Selefu, mè Ajaramabet, mè Jera, ²⁷ mè Adoram, mè Ujan, mè Dikila, ²⁸ mè Oban, mè Abimayen, mè Sieba, ²⁹ mè Ofiri, mè Abila, mè Jobabu. Ebibi otutuuk ere bọn ebirieen̄ kè Jọkitan.³⁰ Ere ema elukbe ìbene me Mesa inyana isi itut me Sefara, me inyọn̄ ogoon̄ eyi òkup me agan̄ mbum-ura. ³¹ Ikeya ke bọn kè Sem eluk me uwu me uwu, me ama me ama, me otu usem me otu usem, me ido me ido. ³² Ikeya ke egep chi ònan̄a me owot iman kè Nuwa ekup me uwu me uwu, me ido me ido. Ebi ene enan̄a me lek kiban̄ ikpọk ichon iso otutuuk linyọn̄ mgbọ mun̄ ile ya orakabe.