Ikpa Okikpa Nkween̄mkpọ Ugwem Mè Ikwaan̄ Kiji Kubọk Ebi Eyi Karais
ONYAN̄ ONAAN̄GE 6-12
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | IKAN ÒSO MGBỌ IBA 33-34
“Week Ikput Lek me Ubọk kè Jioba Eyi ‘Obokukup Ibia’ ”
it-2 51
Jesurun
Erieen̄ ngugo okakaan̄ umin me ama Ijeren. Me emen ikpa Greek Septuagint “Jesurun” ikana usem okijeen̄ ima, eyaka ikige ibe ire “ogwu mmun̄be me chieen̄.” Erieen̄ ya “Jesurun” mokikeek ebi Ijeren erieen̄ ekigwen ema orere ebi Jioba onyan̄abe ibot me lek mè irọ ufuna ema emun̄ ufiak irebe ema ikukup inye ikigbe utoon̄-ejit inyi Jioba. (Ikan 33:5, 26; Asaya 44:2) Me ikpa Ikan Òso Mgbọ Iba 32:15 erieen̄ yi Jesurun ire eyi esabe irọ mkpọ me oniin̄ okije ntikwo. Kpan̄asi ebekiluk ikpọ me lek erieen̄ kiban̄ ya Jesurun, ebi Ijeren ekpikọt iyọt ugwem, ijit Ogwu Ororom ema, mè ikpọ chieen̄ ilọ me lek Ogwu Unyan̄a kiban̄.
rr 120, box
Ntap-ubọk Oborọ Ufuna Eji Ekeke Enye
Eji mekọt ikeek ibe ke ogbogbo ukot oraraka sabum usen kè Ijikien, ogwu nriran Mosis ige ibe ke ikare kubọk Jioba ikpikaan̄ unye gaalek, ire ke ikakaan̄ si ulọk isasa unye kan̄ itap ubọk inyi ebi eyi kan̄. Mosis ige ibe: “Awaji mgbọ ikakaan̄ge itata ore ere ikput-lek kwun̄; ubọk iba kan̄, òkikup mgbọ geelek, okup me irak kwun̄, ikirak owu ikaan̄.” (Ikan. 33:27) Me atikọ, eji mekọt ichieek ijaan̄ ibe ke ire eji iyaka lek imaan̄ me lek Awaji me mgbọ eji ekaan̄be ufialek, ke Jioba motap ubọk iba kan̄ me irak kiji mè irak eji ikaan̄, mè irọ ufuna eji ekọt ekeke enye.—Ijik. 37:10.
w11 9/15 19 ¶16
Sa Me Ime Kilibi Okot Ya
16 Ibet lek Ebereyam, Mosis ikamun̄lek nrọ-nso use Awaji ochieekbe me mgbọ ikupbe me ugwem. Ike mgbọ ebi Ijeren ekebije igbet Ijọn̄ eyi Echieekbe me Use ya, etutumu inyi Mosis ibe: “Owu môkup me ujọn̄ọ ere ibene chieen̄ imun̄ inyọn̄ ijọn̄ ya. Ire, owu òkponin̄ inyọn̄ ijọn̄ ya eyi mbasa inyi ebi Ijeren.” Eyi ire mije ibe ke ọmọ melek Erọn misa me unaan̄-ejit mije ebi Ijeren ebi ikikpaka ibot, mè ikpọ Awaji “chieen̄ isiki me isi otutuuk ebi Ijeren me ere mun̄ Meriba.” (Ikan. 32:51, 52) Ire Mosis inaan̄ ejit nje? In̄-in̄. Ọmọ igbagbana ebi Ijeren mè ikana igwook me lek usem kechi: “Kpọ-nu uga ubelejit òkup inyi enyi, ebi Ijeren! Ìre kpasi ife ekup kubọk kinyi, enyi ebi [Jioba NW ] onyan̄abe isibi? Ọmọ ore agbọ kinyi mè ogwu ntap-ubọk kinyi, mè ire si oge akọn̄ kinyi òkaan̄ umin.”—Ikan. 33:29.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup me Usem Awaji
it-2 439 ¶3
Mosis
Mosis ire efit mè akọp acha iba (120) me oke mgbọ ikwube. Me isasa ibieen̄ inye mbet unye-akpalek ikaan̄be, Baibul itumu ibe: “Ire, chieen̄ kan̄ ìkadun, unye kan̄ si ìkawọ.” Jioba ofuun̄ ogọt me ere eyi kpebekọkọt iweek imun̄lek. (Ikan 34:5-7) Mokọt ire ibe irọ ikeya ufuna isa ibem ebi Ijeren isan̄a me lek ataak ntọbọ-ebum, mije ema mekọt isinama isijọn̄ me ere efuun̄be ogọt. Ikijeen̄ me atikọ ibe ke Yọk iweek isasa akpalek kè Mosis isa irọ mbet inu okup ikeya, mije Judu ogwu eyi Karais mè ire si gwun̄ nga kè Jisọs, ige ibe: “Ìrere ogwu ibot ebi osat Awaji, Maiken, me lek kan̄, me mgbọ îkigọọk Yọk igbini ikọ ofolek nkwukwu kè Mosis, ìkalululuk ìbene otu ìtumu ijo ikọ ìkeme Yọk. Kpan̄asi ikeya, ìtumu inyi Yọk ibe, “[Jioba NW ] îgama owu!” ” (Judu 9) Sabum ema enin̄be inyọn̄ ijọn̄ ama Kenan ya, ebi Ijeren mifieek ejit inyi Mosis akọp usen ita igọọk me ntọ-ubọk kè Josuwa.—Ikan 34:8.
ONYAN̄ ONAAN̄GE 13-19
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | JOSUWA 1-2
“Ubọk Obosa Irọ Ufuna Inu Okebirọ Ikije Ijaan̄”
w13 1/15 8 ¶7
Tet Lek Nye—Jioba Owa Melek Kwun̄!
7 Ufuna eji ekọt etet lek enye ekerọ nkeek Awaji, eji mekikween̄ Usem kan̄ mè ikisa itap me ikwaan̄. Mkpọ etumube inyi Josuwa reya me mgbọ ikanabe irek kè Mosis: “Tet lek nye, mè kat ejit enenen, inyi owu môkọt igwuun̄ chieen̄ ikisun̄ otutuuk ikan nnyibe Mosis ogwu ikwaan̄ n̄a. . . . Kachieek ibe Ikpa Ikan yi inan̄a owu me otu. Kikween̄ eririeen̄ mè ikarek, inyi owu môkọt igwuun̄ chieen̄ ikirọ inu geelek egebe me emen. Mije, îre sa me ikeya ke inu geelek môkije ijaan̄ owu me lek me oniin̄ kwun̄ geelek.” (Jos. 1:7, 8) Josuwa isa nteme ya itap me ikwaan̄, inu ‘okpije ijaan̄ si me lek kan̄.’ Ire eji irọ si ikeya, eji mekaan̄ ata ukarajit mè ikọt ikisi ikwaan̄ inyi Awaji.
w13 1/15 11 ¶20
Tet Lek Nye—Jioba Owa Melek Kwun̄!
20 Ichubọk ire rumurumun̄ ikekirọ inu Awaji oweekbe me mgbọ eji ekebichichini ufialek me ijo inyọn̄ yi. Ire, eji kpekup eji gaalek. Awaji owa me lek kiji. Gwun̄ kan̄, orere ogwu Ibot ntitiin̄ owa si. Eji mikaan̄ si Ebi Ata-ikọ Jioba ogbo kiji iwawa iraka efie ene jeeta (8,000,000) me otutuuk linyọn̄. Kè eji ekup enye mè esa me ichechieek ekegọọk ema elook ata etip me ike ebekaan̄ ibot usem acha kiji eyi 2013 me ejit obe: “Tet lek nye, mè kat ejit. . . . [Jioba NW ] Awaji kwun̄, emi òwa melek kwun̄.”—Josuwa 1:9.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup me Usem Awaji
w04 12/1 9 ¶1
Ikpakpa Isibi Inu Okup me Emen Ikpa Josuwa
2:4, 5—Eke orọ Reyabu obak me lek ifian̄ ebi ogwu ubọọn̄ oriabe ibe eneweek ebi inikpọ inyọn̄ ijọn̄ ya? Reyabu isa ugwem kan̄ ibem ebi inunu inikpọ ijọn̄ ya mije ibe ke initap ichechieek me lek Jioba. Ọmọ orọ ikayaka ikup me obọp ikpakpa mkpọ ofo me lek ebi inikpọ ijọn̄ ya isa inyi ebi ikiweek ikpakpan̄ ebi eyi Awaji. (Matiyu 7:6; 21:23-27; Jọn 7:3-10) Me atikọ, Ata ubọk ikwaan̄ ikeyi si ke esa ifuk Reyabu “kubọk ogwu ata irọrọ,” eyi ifian̄be ebi ogwu ubọọn̄ oriabe inu.—Jemis 2:24-26.
ONYAN̄ ONAAN̄GE 20-26
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | JOSUWA 3-5
“Jioba Ikigbana Inu Erọbe Inan̄a me Ichechieek”
it-2 105
Jodan
Okwaan̄ Jodan ire eyi osasa mkpọ obet lek 1 sare 3 m (3 sare 10 ft) idọk igak Okwaan̄ Galili mè iwele si mkpọ obet lek 27 sare 30 m (90 sare 100 ft). Ire, me mgbọ ibot, mun̄ ira inin̄ ijot Okwaan̄ Jodan, ira iwele igbaalek mè oriọọn̄ ubọk odọk si. (Jos 3:15) Me mgbọ mun̄ ile isinin̄, ikakifet ibe ebi Ijeren, bene me lek ebirieen̄, ebibaan̄, melek nsabọn ekọt esaba Okwaan̄ Jodan, ogakge agan̄ okup iriaak me lek Jeriko. Ukot mun̄ ere ya ikọt ikinye ire lek, mè ikiben ebi ikisiken mun̄ itọọn̄ ifiin̄ me eyi ukot mgbọ keyi. Ire, me oniin̄ okukup mgbugbo, Jioba ikwek mun̄ Okwaan̄ Jodan ikaan̄ ufuna ifet ebi Ijeren ikọkọt ije isaba me nchat ijọn̄. (Jos 3:14-17) Me mgbọ ukot ukot oyakabe iraka me lek, mbet lek inu okup ikeya si ikpọk irọ inyi Ilaija me mgbọ Ilaisia okupbe melek kan̄, mè iyaka irọ si ofifi mgbọ inyi Ilaisia gaalek.—2 Ubọọn̄ 2:7, 8, 13, 14.
w13 9/15 16 ¶17
Rọ kè Nteme Jioba Okebinyi Ire Unwọọn̄ Okup Owu me Ejit
17 Me oniin̄ okukup ke ikwaan̄ erọbe inan̄a me ichechieek okirọ ufuna eji eketoon̄ ejit me lek Jioba? Kpọ-nu mfufuk okup me emen Baibul ofo me lek mgbọ ebi Ijeren ebenene Inyọn̄ Ijọn̄ eyi Echieekbe me Use ya. Jioba itumu inyi ebi ngwugwa ibeben okop inyan̄a-ibot ya ibe eje inin̄ emen Okwaan̄ Jodan. Ire, mgbọ ife cha ekebije igbet, ema eyaka imun̄ ibe ke mun̄ ibot orerep itap mun̄ ijot okwaan̄ ya dum. Keke ke ebi Ijeren ebeyaka irọ? Menama uwu ọfọ me agba okwaan̄ ya mè ikup ogbogbo nde ufuna mun̄ isibi isan̄a me okwaan̄ ya nje? In̄-in̄, ema mikaan̄ utoon̄-ejit onyenye me lek Jioba mè igọọk ntọ-ubọk kan̄. Keke ke isan̄a isibi? Mfufuk ya ibe ikeyi: “Mgbọ yaage ema ejiin̄be ukot me mun̄ me otu mun̄ ya, mun̄ eyi ònan̄a me agan̄ inyọn̄ okwaan̄ ya okekeke, . . . Ebi ngwugwa cha ìbeben okop inyan̄a-ibot [Jioba NW ] ya ekpọkpọ ikeke ikeya me inyọn̄ nchat ijọn̄ me eden̄ okwaan̄ Jodan ya, ebi Ijeren ekekije iraka isaba okwaan̄ ya.” (Jos. 3:12-17,) Kpọ-nu ubọk ibosa ibele ema ejit ire imumun̄ lek ubọk unye mun̄ ya osabe ikeke! Me atikọ, ichechieek ebi Ijeren me lek Jioba inye mije ibe ke ema mitoon̄ ejit me lek ntọ-ubọk kan̄.
w13 9/15 16 ¶18
Rọ kè Nteme Jioba Okebinyi Ire Unwọọn̄ Okup Owu me Ejit
18 Me atikọ, Jioba ikayaka ikirọ uyeke inu okup ikeya inyi ebi eyi kan̄ me cherekeyi, ire, ikekigbana ikwaan̄ ema ekebisi inan̄a me ichechieek. Ekwukwu mbuban Awaji okitap ema efuuk me emen ufuna ema ekọt ekesi ikwaan̄ ilolook ata etip Ama Ubọọn̄ ikana me otutuuk linyọn̄ yi eyi inyibe ema. Adasi ogwu obeben Ata-ikọ inyi Jioba, orere Jisọs Karais ogwu ojojomo me mkpa, irọ ebi udun̄ kan̄ inye ibe ke ọmọ mokibien̄ ema inye me lek ikwaan̄ okukup me ufiak yi: “Ìje ìsi ìrọ inyi otutuuk ebi ido geelek me linyọn̄ ekana ebi ìkigọọk emi me udun̄ . . . Me atikọ, emi mâkup melek kinyi mgbọ geelek, ire mgbọ linyọn̄ keyi môtabe.” (Mat. 28:19, 20) Owuwa ebi Ikilook ata etip ebi mekọtbe ikitet esip mekọt itumu ibe ke ekwukwu mbuban Awaji irọ inyi ema ekaan̄ unye-ejit isasa itumu ikọ Awaji inyi ebi ichen me uko.—Fuk Okwa Itọn̄ 119:46; Ebi Kọrint Eyi Òso Iba 4:7.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup me Usem Awaji
w04 12/1 9 ¶2
Ikpakpa Isibi Inu Okup me Emen Ikpa Josuwa
5:14, 15—Ekene ore “ogwu isi akọn̄ kè Jioba”? Ogwu isi akọn̄ otatap efuuk me owot kè Josuwa me mgbọ ebenebe ikibọkọ ama me inyọn̄ Ijọn̄ eyi Echieekbe me Use ikpobore ene geege igak “Ikọ ya”—Jisọs Karais me mgbọ ikakakanabe ebilene. (Jọn 1:1; Danien 10:13) Ichubọk ire inu ukarajit irọriọọn̄ ibe ke Jisọs Karais ogwu okakaan̄ umin owa me lek ebi eyi Awaji me chereyi me ike ema ekebitim akọn̄ eyi emen ekwukwu!
ONYAN̄ ONAAN̄GE 27–AKỌP ONYAN̄ 3
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | JOSUWA 6-7
“Libi Nan̄a Me Lek Inu Ikike”
w10 4/15 20 ¶5
San̄a Chieen̄ Kwun̄ Me Lek Inu Ikike!
5 Ukot ukot oyakabe iraka, chieen̄ ile kè Ekan ogwu Ijeren irọ ufuna ichiin̄ usini mkpọ me emen ama Jeriko eyi ebọkọbe ya. Awaji inyi ntọ-ubọk ibe efiat otutuuk inu okup me ama ya isan̄a me lek usini inu echi ebesa initap me emen uwu isun̄-inu kè Jioba. Mitaba ebi Ijeren ubọk me utọn̄ ibe: “Ìsan̄a lek me lek inu oniin̄ akọn̄ cha, inyi enyi ekachak ubọk me lek” mè iteen̄ usini mkpọ me emen ama ya. Mije ibe Ekan ikpaka ibot, akọn̄ ifiek ebi Ijeren me ama Ai, ogbogbo kiban̄ si mikwaan̄. Ekan ikachieek ibe ke ọmọ ichiin̄ mkpọ mege etetbe ọmọ isibi. Ekan ibe “Mgbọ mmun̄be inu cha” mè itumu si ibe “îkọlọ emi ebek, eya orọ, mkpukpulu ema isa ifo.” Olilọk eyi chieen̄ kan̄ orọ ufuna efiat ogọt, melek “ebi ototun̄ ukan̄ kan̄.” (Jos. 6:18, 19; 7:1-26) Ekan isa ejit kan̄ ikiweek mkpọ eyi egbanbe ogọt me lek.
w97 8/15 28 ¶2
Eke Orọ Ebekikpa Ijo Inu Ene Orọbe?
Ibot inu ge orọrọ ebekikpa ijo inu ene orọbe ire ke ikirọ ufuna ntitiin̄ ikup me utana. Jioba ire Awaji okup me utana, Awaji okup me mbuban. Ọmọ iweek ibe otutuuk ebi ikitọbọ ebum inyi ogọt ekup me utana me irek emen ekwukwu melek ubọk iluk-ugwem. Usem kan̄ iteme eji ibe: “Enyi kubọk bọn Awaji ebi ìkigban̄ utọn̄ inyi Awaji, ikayaka ìgwu ìkom ìfo lek ijo ulọk cha enyi ekikaan̄ me adasi mgbọ ya enyi ekariọọn̄ge inu geege. Kpan̄asi ikeya, ìkup me mbuban me emen inu geelek enyi ekirọ, kubọk Awaji ogwu ògwegwen enyi okupbe me mbuban. Mije, ege me Ikpa Mbuban ibe, “Ìkup me mbuban, mije emi ǹkup me mbuban.’ ” (Pita Eyi Adasi 1:14-16) Ge ge me lek ebi kpekebikup me utana mè iyaka ire ebi ikirọ ijo inu mekọt ichichaka ntitiin̄ mè irọ ufuna otutuuk ntitiin̄ ikakaan̄ nnwọn-isi kè Jioba itata enyinyi nkan̄-inu mè iyaka ire isan̄a ema me ntitiin̄.—Kpọ si Josuwa, ibot 7.
w10 4/15 21 ¶8
San̄a Chieen̄ Kwun̄ Me Lek Inu Ikike!
8 Ata ebi eyi Karais kpemiin̄ igak olilọk eyi chieen̄ melek anam akpalek. Eya orọ, Usem Awaji ikitap eji efuuk me owot ibe eji ekekaan̄ ntet-lek me lek inu echi eji ekimun̄lek mè ikikaan̄ ulọk me lek. (1 Kọr. 9:25, 27; fuk Jọn Eyi Adasi 2:15-17.) Jobu ogwu keya onenen me chieen̄ Awaji igobo itet atalek mgbaan̄ eyi mkpọ eji ekebimun̄lek okaan̄be me lek olilọk kiji. Itumu ibe: “Nnyan̄a ibot melek chieen̄ n̄a, ibe ke ǹkabakpọ obaak enenwaan̄ ikaan̄ ulọk me lek.” (Jobu 31:1) Ikare gaalek ibe ke Jobu ijit ichachak ubọk me lek enenwaan̄ mè oniin̄ eyi ikagbege, ire ọmọ kpobokakaan̄ si mbet lek olilọk keyi me ejit kan̄. Jisọs igon aban me lek ibe ke ejit kiji mokikup me utana me mgbọ itumube ibe: “Enerieen̄ geelek òsasa chieen̄ ikpọ enenwaan̄, mè ikaan̄ ulọk ilaak me lek ogwu enenwaan̄ ya, enerieen̄ ya îra igagan ogwu enenwaan̄ ya isan̄a me emen ejit kan̄.”—Mat. 5:28.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup me Usem Awaji
w15 11/15 13 ¶2-3
Idodo Echi Ebi Ene Edobe
Me ukot ikaan̄, miriọọn̄ ijaan̄ ibe ke ebi akọn̄ ekekiwak ikana ama eyi enamabe mgban ikana. Me ujọn̄ọ mgbọ geelek eyi ebi akọn̄ ikakana ama ya ekupbe ire, ema isibọkọ ama ya, ema mekpulu otutuuk mkpọ ubọọn̄ melek inu geelek si echi osisik me emen ama ya. Me nrioon̄ ama Jeriko, ebi ikibak ijọn̄ iweek oka inu mimun̄lek ogbogbo akpa. Mije keyi, ebi Ikpọkpọk Ikpọ Oka Inu Echi Emun̄be Me Ijọn̄ Igọọk Me Lek Mfufuk Baibul ege ibe: “Mkpọ owawa ichit eweekbe imun̄lek me mfufiat ama ya, isan̄a me lek ugọn̄, ire akpa. . . . Eyi ikup esese me lek mfufuk inu echi ebi Palestin ekebiweek imun̄. Usini mgbọ mokọt ire ugọn̄ ge mè iyaka ire iba ke ekimun̄lek, ire ke kperara ikimun̄lek mbet uwa otu ifuk akpa okup ikeya.”
Igọọk me lek mfufuk Baibul, ebi Ijeren mikaan̄ ibot ibot inu orọrọ eyi ema kpekpulube akpa me ama Jeriko. Jioba inyi ema ikan ibe ekarọ ikeya. (Jos. 6:17, 18) Ebi Ijeren ejibi akọn̄ isi me ibot mgbọ ibot, me ikafiin̄ge esan̄abe akpa me uko eyi akpa owabe me emen ama gboi. (Jos. 3:15-17; 5:10) Eyi irere ibe ke ogbogbo akpa isik me emen ama Jeriko okijeen̄ ibe ke ebi akọn̄ Ijeren egban ikana ama ya me sọntitiik mgbọ, kubọk ike Baibul okpabe.
AKỌP ONYAN̄ 4-10
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | JOSUWA 8-9
“Inu Ekween̄be Inan̄a me Lek Mfufuk Ebi Gibiọn”
it-1 930-931
Gibiọn
Iweweek Esuuk me Lek Josuwa. Me usen kè Josuwa, ire ebi Ifi eluk me Gibiọn, ge me lek ama jaaba ebi Kenan echi ebefiat. (Ikan 7:1, 2; Jos 9:3-7) Ebi Gibiọn ke ekigwen si ebi Amọ, ike ekebigwen usini mgbọ isa ikeke ichit chieen̄ otutuuk ebi Kenan. (2 Sam 21:2; kpọ si Ibeb 10:15-18; 15:16.) Ebi Gibiọn kpebetlek ebi Kenan kechilọ, ema miriọọn̄ ibe ke ikerere ibe ema mikaan̄ ebi akọn̄ inyenye lek mè ikaan̄ mgban ama onyenye, ke ema kpebekọt itim akọn̄ ya, mije ke ire Jioba okitim akọn̄ ya inyi ebi Ijeren. Eya orọ, mgbọ efiatbe Jeriko mè Ai isan̄a, ebi Gibiọn, mokọt ire si ibe ke ikeke ichit chieen ama ita ebi Ifi kechilọ orere Kefira, Bierọt, mè Kiriat Jiarim (Jos 9:17), eraria ene inu me lek Josuwa me Giligan ibe enerọ esuuk. Ebi ebi ama Gibiọn eriabe inu—etap ofọnti ogwagwak, oka ikpukot, melek ogbokọt miin̄ obubum, ikaan̄ akpa ogwagwak, melek fituru ochachiak—ema esun̄ lek kiban̄ kubọk ema enan̄a me ujọn̄ọ ere, orere ke ema kpenan̄a me ge me lek ido echi ebi Ijeren ebefiat. Ema miriọọn̄ ibe ke ire Jioba otim akọn̄ me lek ebi Ijipiti mè Siyon melek Ôgu ebi ubọọn̄ ebi Amọ me ibot ebi Ijeren. Ire, inan̄a me iriọọn̄-inu ema kpebak otu me lek inu orọrọ inyi ebi Jeriko mè Ai, mije ibe ke etip kecha ikabotaan̄ ire “ido ojọjọn̄ọ ere” sabum ema mebenan̄a me ama ya. Ebi ikup me otuchieen̄ ebi Ijeren ekpọkpọ ema mè ichieek ibe ke mkpọ cha ire atikọ mè inyan̄a ibot melek kiban̄ mè itele ibe ema eluk.—Jos 9:3-15.
w11 11/15 8 ¶14
“Kasa Ngobo-ntet Eyi Akpalek Kwun̄ Ìbieen̄ Me Lek”
14 Kubọk ire ebi kpesoge, otutuuk kiji—ikerere ebi ugane ntitiin̄ ikakaan̄ iriọọn̄-inu—mekup me mbem mè imun̄ ibe ke mikisa ntọ-ubọk Jioba irọ inu me mgbọ geelek esikirọ ntumumfiek. Kpọ-nu ubọk Josuwa ogwu oyaka ikup me irek kè Mosis melek ebi ugana Ijeren esabe irọ eru me mgbọ ebi Gibiọn ebi ikakaan̄ iriọọn̄-inu me isun̄ lek kiban̄ kubọk ire ebi inan̄a me ujọn̄ọ ere enube me lek kiban̄. Me kpedabesi iweek iriọọn̄ nkeek kè Jioba, Josuwa mè ebi melek kan̄ erọrọ esuuk melek ebi Gibiọn mè inyan̄a ibot melek kiban̄. Ikerere ibe ke Jioba ibieen̄ inyan̄a-ibot ya inye, irọ si ufuna ege inu yi erọbe me kpeweekge ntọ-ubọk kan̄ etep me emen Baibul ufuna eji ekween̄ mkpọ enan̄a me lek.—Jos. 9:3-6, 14, 15.
w04 10/15 18 ¶14
“Je Kana Me Inyọn̄ Ijọn̄ Ya”
14 Ebi ife cha etumu ibe: “Eji enan̄a me ido òjọjọn̄ọ ere enenen inu, mije, eji mînọ erieen̄ Jioba Awaji kinyi.” (Josuwa 9:3-9) Mkpọ ema etapbe melek inorie kiban̄ ire inu echi okpọkpọ ijeen̄ kubọk ema enan̄a si me ido ojọjọn̄ọ ere inu, ire Gibiọn ikup kubọk mkpọ obetlek akọp ewuuk ije ita (20 miles [30 km]) ida ibọkọ me lek Giligan. Josuwa melek ebi ibot otoko cha michieek, mè ibọkọ Gibiọn melek ido echi igbagbaan̄ ikup me lek Gibiọn itap. Ire ebi Gibiọn erọ ifiọk yi gaalek ufuna ekafiat ema nje? In̄-in̄, kpan̄asi ikeya, ikijeen̄ ibe ke ema ekiweek nnwọn-isi Awaji ebi Ijeren. Jioba ibọkọ itap ibe ebi Gibiọn ekana “ebi ìkikep iye, mè ebi ìkichibi mun̄ inyi ebi ido Ijeren, mè ikikep si iye mè ikichibi si mun̄ inyi ntook Jioba,” ìkikep iye ekisa isọk ukan̄ inyi ntook ngwugwa. (Josuwa 9:11-27) Ebi Gibiọn ekpọkpọ ikijeen̄ olilọk kiban̄ me ikekisi ikwaan̄ oweek usikilek isa inyi Jioba. Kpolọlọ ibe ke usini kiban̄ me lek ebi Nethinim inanan̄a me ama Babilọn ika mè inigọọk isi ikwaan̄ me lek uwu mbuban eyi ekpọkbe inama. (Ejira 2:1, 2, 43-54; 8:20) Eji mekọt irọ mbet eru kiban̄ sa me iweweek ikekisun̄ esuuk melek Awaji mè ikaan̄ si ulọk ikekisi ikwaan̄ echi oweweek usikilek inyi ogọt.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup me Usem Awaji
it-1 1030
Ijejeen̄ Ene Me Otu Uti
Me ikan Jioba onyibe ebi Ijeren, usini ebi inọ ire ebi ebekpan̄ mè ijeen̄ me otu uti, kubọk ebi “Awaji ogbobe,” mè igwuun̄ me ogbọyet kubọk ire mkpọ ntaba-ubọk me utọn̄. Ogwu okwukwu ejeen̄be me otu uti ire ogwu ebesan̄a isifuun̄ sabum egwe obofit; itetele ogọt ibe ikup me inyọn̄ uti ya iwele egwe ire eyi obofiat inyọn̄ ijọn̄ Awaji onyibe ebi Ijeren. (Ikan 21:22, 23) Ebi Ijeren ekisasa ntọ-ubọk yi irọ inu ikerere ibe ke ogwu ekpan̄be ya ikare ogwu Ijeren.—Jos 8:29; 10:26, 27.
AKỌP ONYAN̄ 11-17
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | JOSUWA 10-11
“Jioba Itim Akọn̄ Inyi Ijeren”
it-1 50
Adonisedek
Ogwu ubọọn̄ Jeruselem me oke mgbọ ebi Ijeren ebọkọbe Ijọn̄ eyi Echieekbe me Use. Adonisedek igọọk ofifi ebi ubọọn̄ asabọn ama me agan̄ Ichep Ura ikup me agan̄ Jodan ire otu ge ufuna ema esi egban ebi akọn̄ Josuwa mè ekakọt ibọkọ ama cha. (Jos 9:1-3) Ire, ebi Ifi iluk me Gibiọn mirọ esuuk melek Josuwa. Ufuna ikọt isigban mfufiat oborọn̄ itet ebi ochicha kè Josuwa, Adonisedek otititiin̄ ebi akọn̄ kan̄ melek otutuuk ebi akọn̄ ama ini ebi Amọ kechilọ, mè isikana Gibiọn me ijọn̄ mè itim akọn̄ me lek kiban̄. Ike ubọk Josuwa osabe inyan̄a ebi Gibiọn mè itim igak otutuuk ebi akọn̄ chi igbagbaan̄ ichọk irọ ufuna ebi ubọọn̄ go cha elibi efo Makeda, ere etetbe ema me emen nkororok. Josuwa osa ubọk kan̄ ikpan̄ Adonisedek melek ebi ubọọn̄ ini kechilọ me isi urum ebi akọn̄ kan̄, mè ijeen̄ ema me otu uti. Nkwukwu kiban̄ ire eyi eyakabe itọọn̄ igwook me emen nkororok ya, eyi oyaka ikana udọn̄ ufuun̄ kiban̄.—Jos 10:1-27.
it-1 1020
Ibot Mgbọlọ
Jioba okisa irọ inu. Ibot mgbọlọ ire ge me lek inu Jioba okisa itim akọn̄ me usini mgbọ me isasa irọ otu ikọ kan̄ iso mè osa ojeen̄ si ikpele unye kan̄. (Itọn̄ 148:1, 8; Asaya 30:30) Adasi egebe inu ofo me lek eyi ire me òso osusut jaaba orọrọn̄ itet ebi Ijibiti me ukot ikaan̄, ibot mgbọlọ eyi ofafiat uko, ifaan̄ uti, mè ikpan̄ ebilene melek anam me oyet ire ikakpan̄ ebi Ijeren me Gosen. (Isis 9:18-26; Itọn̄ 78:47, 48; 105:32, 33) Me mgbọ Josuwa osabe ebi Ijeren inu me inyọn̄ Ijọn̄ eyi Echieekbe me Use, eyi ebi Ijeren esitap ubọk inyi ebi Gibiọn, me mgbọ ebi ubọọn̄ go ebi Amọ egbaan̄be inu ibenitim akọn̄ ikeme ema, Jioba isa atalek ibot mgbọlọ isa ikpan̄ ebi Amọ cha inunu. Sa me ikeyi, ebi ibot mgbọlọ okpan̄be miwa igak ebi ikwakwaan̄ me ubọk ebi Ijeren me lek akọn̄ ya.—Jos 10:3-7, 11.
w04 12/1 11 ¶1
Ikpakpa Isibi Inu Okup me Emen Ikpa Josuwa
10:13—Mbet mgbugbo inu okup ikeya irọrọ ifet ni? “Ìre îkaan̄ inu òyọyọt me lek [Jioba NW ],” Ogwu Ororom inyọn̄ mè ijọn̄ irọrọ ni? (Ibebene 18:14) Ire ineme Jioba, mokọt irọ inyi ijọn̄ ikayaka ije, eyi oborọ ufuna ura melek onyan̄ ikeke ibia me ere ge me chieen̄ ebilene me inyọn̄ ijọn̄. Mè iyaka ire mokọt itele si ibe ijọn̄ mè onyan̄ ekeje me ike mgbọ ibokirọ ufuna utoon̄ eyi ura melek onyan̄ ekpọkpọ eketoon̄. Me irek geelek irebe, “usen geege òbet lek usen ya ìkararak ìkup” me mfufuk ebilene.—Josuwa 10:14.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup me Usem Awaji
w09 3/15 32 ¶5
Idodo Echi Ebi Ene Edobe
Eyi irebe ibe ke michak otu me lek usini ikpa me emen Baibul mè ire si ikpa esabe irọ inu, ikarọ ibe eji ekana egwook ibe ke ege ikpa cha inan̄a me unye eyi ekwukwu mbuban. Kpan̄asi ikeya, Jioba Awaji isun̄ otutuuk ikpa echi obeben “ikọ Awaji kiji,” eyi si “ìbokukup ire mgbọ geelek.” (Asaya. 40:8) Me atikọ, mkpọ Jioba onyibe ibe ege etap me emen akọp ikpa gweregwen mè gweregwen (66) okup me emen Baibul ochubọk ire inu eji eweekbe ufuna “ogwu eyi Awaji môre ogwu ekpukpobe ijaan̄ me oniin̄ geelek, inyi môkọtbe irọ ata inu geelek.”—2 Tim. 3:16, 17.
AKỌP ONYAN̄ 18-24
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | JOSUWA 12-14
“Sa Otutuuk Ejit Kwun̄ Gọọk Jioba”
w04 12/1 12 ¶2
Ikpakpa Isibi Inu Okup me Emen Ikpa Josuwa
14:10-13. Ikerere ibe ke Kelep ire akọp acha jeeta mè go (85), itumu ibe etele inyi ọmọ ikpan̄ otutuuk ebi iluk me agan̄ Eburọn, ikwaan̄ yi ire eyi oyọyọt. Ire ebi Anak ekiluk me ere ya—ife cha ire ebi imimiin̄ isaba ebilene. Inan̄a me ntap-ubọk kè Jioba, ebi akọn̄ cha mikọt itim igak, Eburọn okakana ama itap-ibot. (Josuwa 15:13-19; 21:11-13) Akpat ukot kè Kelep ikitap eji efuuk me owot ibe eji ekakida lek ibọkọ me lek ikwaan̄ ntitiin̄ echi oyọyọt.
w06 10/1 18 ¶11
Unye-ejit Inan̄a me Ichechieek Melek Ukpook Eyi Awaji
11 Mbet ichechieek keya ire eyi okimimin. Ikimin me mgbọ ekebiluk igọọk atikọ, “ikimun̄” oruru kan̄, “ikikaan̄” ufọọk-otu inyi uriaak kiji, mè ikimun̄ lek oruru igọgọọk ntọ-ubọk kè Jioba me ugwem kiji. (Okwa Itọn̄ 34:8; Jọn Eyi Adasi 5:14, 15) Eji mekọt ichieek ijaan̄ ibe ke ichechieek kè Josuwa mè Kelep iriọọn̄ ubọk inye mije ema emun̄be ata inu Awaji orọbe inyi ema. (Josuwa 23:14) Kpọ-nu usini inu chi: Ema mije itibi emen ewe me akọp acha ini, kubọk ike Awaji otumube inyi ema. (Otu Ifuk 14:27-30; 32:11, 12) Minyi ema atalek akpan ikwaan̄ me acha gweregwen ema esabe ibọkọ inyọn̄ ijọn̄ Kenan. Me ota kan̄, ema minwọọn̄ ata ugwem mè unye-akpalek mè ikaan̄ si irot eyi kiban̄. Jioba igbana ebi igbegbe utoon̄-ejit mè ikaan̄ unye-ejit ikisa isi ikwaan̄ inyi ogọt!—Josuwa 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup me Usem Awaji
it-1 902-903
Gebali
Jioba itap “ijọn̄ ebi Gebali” igbaan̄ me lek ere ebi Ijeren ebebọkọ me ukot kè Josuwa. (Jos 13:1-5) Ebi ikitumu ikeme esa me lek eyi ibe ke ikare inu ojeje inen, eyi irere ibe ke ama Gebali ikup me agan̄ ubọk Inyọn̄ ebi Ijeren (c. 100 km [60 mi] N of Dan) mè ire si eyi usini mgbọ ebi Ijeren kpekaan̄be unye me lek. Usini ebi ikwekween̄ mkpọ ofolek etumu ibe ke more ibe ikpa yi eyi egebe me usem Iburu igwak ichep me ere Baibul yi mè iyaka ibe ke mkpọ egebe me ere ya me ukot ikaan̄ ire “ijọn̄ eyi ogbagbaan̄ ichọk me lek Lebanọn,” mè iyaka ire ‘ere ijọn̄ ebi Gebali oyakabe.’ Ire, eji mekọt imun̄ si ibe ke use Jioba ochiekbe me ikpa Josuwa 13:2-7 ire eyi kpetetbe gam. Ọmọrọ, mokọt ire ibe ke ebi Ijeren kpekọt ibọkọ Gebali mije ikpaka ibot kiban̄.—Kpọ si Jos 23:12, 13.
AKỌP ONYAN̄ 25-31
INU UNYE OTU EWE OKUP ME USEM AWAJI | JOSUWA 15-17
“Bem Irot Unye Otu Ewe Okaan̄be”
it-1 1083 ¶3
Eburọn
Ike mgbọ ebi Ijeren ekebikana me oke agan̄ osiki ebi Kenan, ebi iluk me Eburọn melek ebi ubọọn̄ kiban (kpolọlọ ogwu obọbọkọ irek Hoham), ire ebi ebefafiat. (Jos 10:36, 37) Ire, ubọk geelek ibe ke ebi Ijeren ebi igọọk Josuwa me udun̄ mikọt ijijaka unye ebi Kenan, ikup kubọk ema kpenama orieen̄ akọn̄ eyi kiban̄ me mgbọ yaage ufuna ema ekup enye eketim egak. Eyi osibi ibe ke mgbọ ebi Ijeren ekebitim akọn̄ me ofifi agan̄, ke ebi Anak esi ititiin̄ lek kiban̄ me Eburọn, eyi orọrọ ibe Kelep (mè iyaka ire ebi owot ima kè Juda ikigọọk Kelep me udun̄) eyaka esi ebọkọ ama ya esan̄a me ubọk kiban̄ me ike mgbọ orakabe me lek. (Jos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Oyer 1:10) Echubọk isa Eburọn inyi Kelep ogwu owot iman kè Juda, ire me mgburudun̄ eyaka isa irọ ama itap-ibot eyi okup me mbuban. Me ire ama okup isa inyi ebi ngwugwa si. Ire, “oron ama ya [Eburọn]” mè asabọn ama kan̄ ke esa inyi Kelep me irot.—Jos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.
it-1 848
Ikwaan̄ Òbọp
Usem “ikwaan̄ obọp” (Heb., mas) ire eyi ekebisa irọ mkpọ me ukot mgbọ Baibul, eyi ebi geelek etimbe igak me akọn̄ ekebikana usun̄. (Ikan 20:11; Jos 16:10; 17:13; Esita 10:1; Asaya 31:8; Ito 1:1) Kubọk ire ebi usun̄ ikisi ikwaan̄ obọp, ebi Ijeren ikup me irak ubọk ebi ibot otoko ebi Ijipiti ebi irọrọ ema nnaan̄ me lek, migọọk inama uwu ere ekisun̄ Pitom mè Rameses. (Isis 1:11-14) Me mgbọ ema erebe inyọn̄ Ijọn̄ eyi Echieekbe me Use, kpan̄asi ema ebegọọk ntọ-ubọk Jioba onyibe ibe elap otutuuk ebi Kenan iluk me inyọn̄ ijọn̄ ya mè ejijaka ema, ebi Ijeren eyaka ikinyi ema ikwaan̄ me òbọp, ikwaan̄ ekinyi ebi usun̄. Eyi ileke ebi Ijeren itap me itọtọbọ ebum inyi awaji ataak. (Jos 16:10; Oyer 1:28; 2:3, 11, 12) Ogwu ubọọn̄ Solomọn ikpọkpọ ikup inye ikisa ebi owot iman ebi Kenan, orere, ebi Amọ, ebi Et, ebi Pereji, ebi Ifi, mè ebi Jebus, irọ ikwaan̄ me òbọp.—1 Ubọọn̄ 9:20, 21.
it-1 402 ¶3
Kenan
Ikerere ibe ke owuwa ebi Kenan kpekwaan̄ me ubọk ebi Ijeren me lek mfufiat ama cha mè ire ebi kpelapbe isibi me inyọn̄ ijọn̄ ya, mekọt itumu ibe ke “Jioba onyi ebi Ijeren otutuuk ijọn̄ cha înyan̄abe ibot inyinyi ebi nte nte kiban̄,” mè itumu si ibe ke inyi ema “utelelek me agan̄ geelek,” mè ibe si ke “Kpunu kubọk inu ge ikeyi òkwakwala me lek otutuuk ata inu cha echi [Jioba NW ] ochieekbe me use inyi ebi Ijeren. Otutuuk inu cha ìrọrọ iso isan̄a kpai.” (Jos 21:43-45) Otutuuk ebi ochicha ebi Ijeren iluluk ikana ema ekup me ukpook, ema si kpeyaka iweek ebi Ijeren ikọ. Awaji iwuuk lek itumu ibe ke ọmọ morieen̄ ebi Kenan isan̄a “sọntiik sọntiik” ufuna anam ukpook ya ikayaka imumana ichit inyọn̄ ijọn̄ eyi egwakbe ya. (Isis 23:29, 30; Ikan 7:22) Isan̄a me lek ibe ke ebi Kenan mikaan̄ mkpọ akọn̄ onyenye, kubọk uji akọn̄ melek oge akọn̄ eyi okwukwut, kpebetumu ibe ke Jioba ilọ irọrọ use kan̄ iso mè ire ebi Ijeren kpekọt ibọkọ usini agan̄ me inyọn̄ ijọn̄ ya. (Jos 17:16-18; Oyer 4:13) Kpan̄asi ikeya, mfufuk ikijeen̄ ibe ke ire mije mkpaka ibot ebi Ijeren orọ ema ekaan̄be sọntitiik sasaak me lek akọn̄ ya.—Ifuk 14:44, 45; Jos 7:1-12.
Week Inu Unye Otu Ewe Okup me Usem Awaji
w15 7/15 32
Ire Oriọọn̄ Ni?
Ire oron ọmọ owa me ama Ijeren eyi ukot ikaan̄ kubọk Baibul otumube nje?
Baibul ibe ke usini ere me inyọn̄ Ijọn̄ eyi Echieekbe me Use ya ire oron oron mè ikaan̄ si uti ile “iwa enenen.” (1 Ubọọn̄. 10:27; Jos. 17:15, 18) Ire, me iyayaka imun̄ ibe ke kpunu oron me inyọn̄ ijọn̄ ya me ogbogbo ere me chereyi, ebi ikakaan̄ cheche mekọt ikikeek mè eya ichubọk ire atikọ ye?
Ikpa ekigwen Life in Biblical Israel ikpa ibe ke “oron me ama Ijeren eyi ukot ikaan̄ imin enenen igak eyi cherekeyi.” Inyọn̄ ijọn̄ ya ire eyi uti ekigwen Aleppo pine (Pinus halepensis), eyi ekigwen oak eyi inwan̄ ikakichiaak (Quercus calliprinos), mè eyi ekigwen terebinth (Pistacia palaestina) echubọk itibi ijot. Me ere ekigwen Shephelah, eyi okakaan̄ asabọn orioon̄ okup me etete ikpele ogoon̄ melek Agba Okwaan̄ Mediterranean, uti figi sycamore (Ficus sycomorus) ire eyi owawa si gboi.
Ikpa ekigwen Plants of the Bible itumu ibe ke usini ere mgbọ keyi me Ijeren ire eyi kpunube uti geege. Keke orọ ufuna ire ikeya? Ikpakpa ibe ke ire me sọntiik sọntiik, ikpa ya itumu ibe: “Ebilene ekpọkpọ ikup inye ikigbọ oron, ogakge isasa iwop uko mè ikpukpo anam, ofifi si ire ufuna ekaan̄ mkpọ ebesa inama uwu melek iye isọk ukan̄.”