Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • nwt Hebreos 1:1-13:25
  • Hebreos

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • Hebreos
  • Biblia Aymara. Machaq Mundon Jakirinakataki
Biblia Aymara. Machaq Mundon Jakirinakataki
Hebreos

HEBREOS
HEBREONAKAR QELLQAT CARTA

1 Nayra tiemponjja, Diosajj profetanak taypiw nayra awkinakasarojj kunayman toqet walja kuti parläna.+ 2 Ukampis jichha tiemponjja, Yoqap taypirakiw jiwasanakar parlistu,+ juparuw taqe kun herenciat katoqañapatakejj uttʼayi,+ jupa taypirakiw kunanakatï aka oraqensa alajjpachansa utjki ukanak luri.*+ 3 Diosajj kunja jachʼäkitejj ukwa jupajj uñachtʼayi.+ Diosajj kunjam chuymanïkitejja ukham chuymanirakiwa.+ Jupaw chʼaman arupampejj taqe kunsa katjjasi. Jupajj juchanakasat qʼomachasajj+ Diosan kupëjjaparuw alajjpachan qontʼasi.+ 4 Ukhamatwa jupajj angelanakat sipansa jukʼamp jilankejja,+ jupanakat sipansa jukʼamp suma suti katoqaraki.*+

5 Ak amuytʼañäni, ¿kunapachas Diosajj mä angelarojj “jumajj nayan wawajätawa, aka urunwa nayajj juman awkimar tukta”+ jan ukajj “nayaw jupan awkipäyäjja, jupajj nayan wawajarakïniwa”+ sasin sänjja? 6 Diosajj Jilïr Yoqapar+ mayamp akapachar khitankani uka tiempotjja, jupajj akham siwa: “Diosan taqe angelanakapajja jupatak altʼasipjjpan” sasa.

7 Angelanakat akham sarakiwa: “Jupaw angelanakaparojj chʼamani espiritunakar tukuyi, servirinakaparojj+ aqkiri ninaruw tukuyaraki”+ sasa. 8 Ukampis yoqapat akham sarakiwa: “Diosaw wiñayans wiñayapatak juman tronomajja,+ Reinoman* cetropajj cheqapar apnaqañatak cetrowa. 9 Jumajj kunatï cheqapäki ukarojj munasiyätawa, jan walirusti uñisiyätawa. Ukatwa Diosajja, mä arunjja juman Diosamajj aceitempi warjjattʼasajj ajllistamjja,+ mayni reyinakat sipansa jukʼampwa kusisiytamjja”+ sasa. 10 Ukatsti sarakiwa: “Tatay, jumaw qalltanjja oraqen cimientonakap uchtajja, alajjpachanakajj amparanakamamp luratawa. 11 Oraqes alajjpachas tukusjjaniwa, ukampis jumajj jakaskakïtawa, mä isir uñtataw ukanakajj thantstapjjani, 12 kunjamtï mä abrigosa mä isisa sukʼthapiskejja, ukham jumajj ukanakar sukʼthapïta; kunjamtï maynejj isi turksuskejja, ukhamarakiw ukanakar turksüta. Ukampis jumajj pachpakïsktawa, jakañ tiempomas janipuniw tukuskaniti”+ sasa.

13 ¿Kunapachas mä angelarojj “kupëjjajar qontʼasim, enemigonakamaru kayunakamampi takjjataykäma ukapachkama”*+ sasin sänjja? 14 ¿Janit taqe jupanakajj Diosar serviri espiritunakäpki?+ ¿Janit jupanakajj salvación katoqerinakar* yanaptʼañatak khitanitäpki?

2 Ukatpï kunanaktï jiwasajj istʼktan ukanakat jukʼamp sum amuykiptʼañajj wakisejja,+ ukhamat janipun saranukuñasataki.+ 2 Niyakejjay angelanakajj yatiyapkäna uka arunakajj+ wali confiykañächejja, juchachasirinakasa jan istʼasirinakasa cheqaparjam castigo katoqapjjchïnjja,+ 3 ¿kunjamarak uka jachʼa salvacionar jan yäqatas laykojj salvasiñänisti?+ Tatitusaw uka jachʼa salvacionat parlañ qalltäna,+ ukatjja khitinakatï jupar istʼapkäna ukanakarakiw uka toqenakat parlapjjestäna. 4 Ukañkamasti Diosajj señalanakampi, musparkañanakampi, kunayman milagronakampiw*+ qhanañchäna, servirinakaparojj espíritu santo churasaw munañaparjam qhanañcharakïna.+

5 Nanakajj parlapkta uka oraqjja, mä arunjja jutkani uka oraqjja,+ janiw Diosajj angelanakan apnaqapjjañapatak katuykiti. 6 Mä cheqanjja mä testigojj akham sänwa: “¿Kunarak jaqesti jupat amtasiñamatakisti, jan ukajj kunarak jaqen yoqapasti jupar cuidañamatakisti?+ 7 Angelanakat sipansa juparojj mä jukʼa minuswa lurtajja, juparojj kʼajkiriruw tukuytajja, jachʼañcharaktawa, juparojj taqe luratanakamjjaruw uttʼaytajja. 8 Jupan kayunakaparojj taqe kunwa katuytajja”+ sasa. Taqe kun jupar katuyasajja,+ Diosajj janiw kunsa jupar jan katuyasajj jaytkänti.+ Taqe kunanaktï jupar katuyki ukanakjja janïraw jichhajj uñjktanti.+ 9 Ukampis Jesusarojj uñjtanwa, jupajj angelanakat sipansa mä jukʼa minusar tukuyatänwa.+ Jichhajj jiwañan tʼaqesitapatjja, jupajj kʼajkirir tukuyatäjjewa, jachʼañchatäjjarakiwa.+ Jupajj Diosan wali khuyapayasiñapatwa taqe jaqenak laykojj jiwayat uñjasïna.+

10 Taqe kunas Diosar jachʼañchañatakiw utji, jupa taypirakiw taqe kunas utji. Walja wawanakapar jachʼañchañatakejja,+ salvacionar Jachʼa Irpirïki+ ukan tʼaqesiñapaw Diosatakejj wakisïna, ukhamat jupanakar salvañatakejj wakichtʼatäñapataki.+ 11 Jesusasa khitinakarutï jupajj santor+ tukuyki ukanakasa mä pachpa awkinikïpjjewa,+ ukatwa jupajj jupanakar “jilanaka” sañjja jan phenqʼaskiti.+ 12 Jupajj siwa: “Jilanakajaruw nayajj sutimat yatiyäjja, cancionanakampiw congregación taypin jachʼañchäma”+ sasa. 13 Ukatjja sarakiwa: “Juparuw nayajj confiyäjja”+ sasa. Mayamp saskakiwa: “¡Uñtapjjam! Jehová* Diosajj katuykitu uka wawanakamp chikaw nayajj akankaskta”+ sasa.

14 Ukhamajj niyakejjay “wawanakajj” jañchi cuerponïpjjchejja,* jupajj jañchi cuerponirakïnwa,+ ukhamat jiwatapampejja khititï maynirojj jiwañar purtʼasiyki ukar tukjañataki,+ mä arunjja Diablor tukjañataki,+ 15 ukhamarak taqe khitinakatejj jiwañar ajjsarapjjatap laykojj taqpach jakäwipan esclavor uñtat jakasipki ukanakar salvañataki.+ 16 Jupajj janiw angelanakar yanaptʼirejj jutkiti, jan ukasti Abrahanan wawanakapar+ yanaptʼiriw juti. 17 Ukhamasti jupajj taqe kunansa “jilanakapjamänwa”,+ ukhamat Diosar serviñatakejj khuyaptʼayasiri, suma phoqeri, mä jachʼa jilïr sacerdotëñataki, ukhamat jaqenakan juchanakap layku+ mä wakiskir sacrificio+ loqtasajja, jaqenakar Diosamp sumankthapiyañataki. 18 Niyakejjay jupajj yantʼat uñjasisajj tʼaqeschïnjja,+ yantʼan uñjasirinakar yanaptʼañatakejj wakichtʼatawa.+

3 Alajjpachar sarañatak jawsata*+ santo jilatanaka, Jesusjjat amuytʼasipkakim, juparuw jiwasanakajj apostoljama jachʼa jilïr sacerdotjam uñjtanjja.+ 2 Khititejj jupar uttʼaykäna uka Diosarojja jupajj istʼapunïnwa,+ kunjamtï Moisesajj Diosan utapan istʼasirïkäna ukhama.+ 3 Jesusaw Moisesat sipansa jukʼamp jachʼañchäwi katoqejja,+ khititejj ut saytʼayki ukaw utat sipansa jukʼamp jachʼañchäwi katoqejja. 4 Taqe utajj maynin luratawa, ukampis taqe kunas Diosan luratawa. 5 Moisesajj Diosan utapan servisajj wali sum phoqäna, ukham servitapajj kunanakatï jutïrin yatiyasiñapäkäna ukanakwa uñachtʼayäna.* 6 Ukampis Diosan utapanjja Cristow yoqapjamajj+ sum phoqäna. Jiwasaw Diosan utapätanjja,+ jiwasatejj jan ajjsartʼas qhan parlaskakiñäni, kuntï wali kusisit suytʼasktan ukat tukuykam katjjarusiñäni ukhajja, Diosan utapäñäniwa.

7 Kunjamtï espíritu santo taypejj parlatäkänjja,+ “jumanakatï aka urun arup istʼapjjsta ukhajja, 8 jan chuymanakam qalarayasipjjamti, kunjamtï nayra awkinakamajj nayar wal colerayapkitäna ukhama. Jupanakajj wasaran nayar yantʼasajj walpun colerayapjjetäna,+ 9 kunanaktï nayajj lurkayäta ukanak 40 maranak uñjkasas yantʼapjjetänwa.+ 10 Ukatwa nayajj uka tiempon jakir jaqenakatak colerasiyäta, akham sarakiyätwa: ‘Jupanakajj chuymanakapan sapa kuti saranukurïpjjewa, janiw thakinakajsa uñtʼapkiti’ sasa. 11 Ukatwa coleratajj mä juramentompi akham sista: ‘Janiw jupanakajj samarañ urujarojj mantapkaniti’+ sasa”.

12 Jilatanaka, wal amuyasipjjam, ukatarak jumanakat maynejj jakkir Diosat jitheqtasajj jan wali chuymaniru, Diosar jan confiyiri* jaqeru tukuskaspa.+ 13 Jumanakajj sapüru maynit maynikam chʼamañchtʼasisipkakim, “jichhürojj”+ janïr tukuskipana, ukhamat jan khitis jumanakat juchan chʼamapampi engañjayasisajj chuymap qalarayasiñapataki. 14 Qalltan confiykayätan ukham tukuykam confiyaskakiñäni ukhakiw kuntï Cristojj katoqki uk katoqarakiñäni.+ 15 Qellqatanjja siwa: “Jumanakatï aka urun arup istʼapjjsta ukhajja, jan chuymanakam qalarayasipjjamti, kunjamtï nayra awkinakamajj nayar wal colerayapjjetäna ukhama”+ sasa.

16 ¿Khitinakas istʼkasas Diosar wal colerayapjjänjja? ¿Janit Moisesan irpatäsajj Egiptot mistunipkäna taqe jupanakajj colerayapkänjja?+ 17 ¿Khitinakatakis Diosajj 40 maranak colerasïna?+ ¿Janit khitinakatejj juch lurasin wasaran jiwarapkäna ukanakatak coleraskänjja?+ 18 ¿Khitinakarus Diosajj janiw nayan samarañ urujarojj mantapkätati sasin juramentompi sänjja? ¿Janit jan istʼasirinakar ukham siskänjja? 19 Jupanakajj Diosar jan confiyapjjatap* laykuw samarañ uruparojj jan mantapkänti, uksti jiwasanakajj amuytanwa.+

4 Diosan samarañ uruparu mantañatak mä promesa utjaskipanjja, wal amuyasipjjañäni, ukatarak jumanakat yaqhepajj uka samarañ urupar jan mantapkasmati.+ 2 Kunjamtï jiwasajj suma yatiyäwinak katoqktanjja,+ ukhamarakiw nayra awkinakasajj katoqapjjäna. Ukampis janiw jupanakajj khitinakatï istʼasirïpkäna ukanakjamajj Diosar confiyapkänti,* ukatwa istʼapkäna uka arunakajj jupanakar jan yanaptʼkänti. 3 Khitinakatejj Diosar confiyktan* ukanakajj samarañ uruparojj mantapjjtanwa. Ukampis jupanakatjja Diosajj akham sänwa: “Ukhamajj colerataw nayajj mä juramentompi akham sista: ‘Janiw jupanakajj samarañ urujarojj mantapkaniti’+ sasa”. Aka mundojj qalltkäna* ukhatpachas jupajj lurañanakap tukuyasin samarkchïnjja, janiw jupanakar mantaykänti.+ 4 Qellqatan mä cheqanjja, jupajj paqallqöri urut akham sänwa: “Taqe lurañanakapatjja Diosajj paqallqöri urunwa samaräna”+ sasa. 5 Jupajj mayampiw akham sarakïna: “Janiw jupanakajj samarañ urujarojj mantapkaniti”+ sasa.

6 Khitinakarutejj suma yatiyäwinakajj qalltan yatiyaskäna ukanakajja, jan istʼasirïpjjatap laykojj janiw uka samarañ ururojj mantapkänti. Ukampis yaqhepanakajj ukar mantasipkaspawa.+ 7 Kunjamtï aka carta qalltan siskejja, Diosajj walja tiempo qhepat akham sasaw Davidan salmopan säna: “Jumanakatï arunakaj aka urun istʼapjjsta ukhajja, jan chuymanakam qalarayasipjjamti”+ sasa. Ukhamasti Diosajj mayampwa mä uru señaläna, uka urojj “jichhüruwa”. 8 Josué+ chachatï jupanakarojj samarañar irpantaspänjja, Diosajj janiw yaqha urut parlkaspänti. 9 Ukhamajj Diosan markapatakejj samarañ sábado urojj utjaskakiwa.+ 10 Diosan samarañ urupar mantir jaqejja, ukhamarakiw lurañanakapat samari, kunjamtï Diosajj luratanakapat samarki ukhama.+

11 Ukhamajj uka samarañ urur mantañatakejj wal chʼamachasipjjañäni, ukhamat khitinakatejj jan istʼasirïpkäna ukanakat jan khitis yateqasiñapataki.+ 12 Diosan arupajj jakkiriwa, wali chʼamanirakiwa,+ purapar arini mä espadat sipansa jukʼamp ariwa,+ manqhakam mantkirirakiwa, almampi* espiritumpi* jaljtayiriwa,* chʼakhampi parpampi jaljtayirirakiwa, kunanaktï chuymasan amuytan munkaraktan ukanaksa qhanstayarakiwa. 13 Janiw khitisa ni kunas Diosatakejj imantatäkiti,+ khitirutejj cuenta churkañäni uka Diosatakejj taqe kunas uñjkañawa, wali qhanarakiwa.+

14 Jiwasan jachʼa jilïr sacerdotesajj Diosan Jesús Yoqapawa,+ juparakiw alajjpachar mantäna, ukhamajj jupar uñtʼatasjja yatiyaskakiñäni.+ 15 Jiwasanjja pantjasitanakasat khuyaptʼayasiri mä jachʼa jilïr sacerdotew utjistu,+ jupajj jiwasjamarakiw taqe kunan yantʼat uñjasïna, ukampis janiw juchar purkänti.+ 16 Ukhamajj wali khuyaptʼayasir Diosan tronopar jakʼachasipjjañäni, jan ajjsartʼas qhana arunakampi mayisipjjarakiñäni,+ ukhamat wali khuyaptʼayasirïtapatsa wali munasirïtapatsa horasapar jiwasar yanaptʼañapataki.

5 Kawkïritejj jaqenak taypit jachʼa jilïr sacerdotjam serviñatak uttʼayatäki ukajja, jaqenakar Diosar adorañan* yanaptʼañataki uttʼayatawa,+ ukhamat ofrendanaksa sacrificionaksa juchanak layku loqtañapataki.+ 2 Niyakejjay jupa pachpas pantjasirïchejja, jan yatkasin pantjasipki* ukanakarojj sinttʼasiñampiw* uñjaspa, 3 ukatwa juchanakap laykojj ofrendanak loqtañapa, kunjamtï marka laykojj ofrendanak loqtkejja ukhama.+

4 Mä jaqejj janiw pachpa amtapat jachʼa jilïr sacerdotëkaspati, jan ukasti Diosakiw juparojj jachʼa jilïr sacerdotjam uttʼayaspa, kunjamtï Aaronarojj+ uttʼaykäna ukhama. 5 Cristompejj ukhamarakiwa, janiw jupa pachpajj jachʼa jilïr sacerdotjam uttʼayasisajj jachʼañchaskiti,+ jan ukasti Diosaw juparojj jachʼañchi, akham sasa: “Jumajj nayan wawajätawa, aka urunwa nayajj juman awkimar tukta”+ sasa. 6 Qellqatan yaqha cheqanjja jupajj akham sarakiwa: “Jumaw Melquisedecjam wiñay sacerdotëtajja”+ sasa.

7 Cristojj aka oraqen jakkäna ukhajja,* khititejj jiwañat salvkaspäna uka Diosaruw jachʼat artʼasisa jachtʼasis ruwtʼasïna,+ mayisirakïna. Diosar ajjsaratap laykojja oracionanakapajj istʼatänwa. 8 Jupajj Diosan yoqapäkchïnsa, tʼaqesiñanakan uñjasitap laykuw istʼasirïñ yateqäna.+ 9 Jupajj istʼasiñan perfector tukuyatäjjäna uka qhepatjja,+ taqe khitinakatï jupar istʼapki ukanakajj jupa taypiw salvatäpjjaspa, wiñay jakañsa katoqapjjarakispa.+ 10 Diosaw juparojj Melquisedecjam jachʼa jilïr sacerdotëñapatakejj uttʼayi.+

11 Cristjjat parlañajj waljaw utjaski, ukampis jumanakar qhanañchañajj chʼamawa, kuna laykutejj jumanakajj janiw amuytʼañatakejj chʼamachasipktati. 12 Jichhakamajja jumanakajj yatichirëjjapjjañamänwa, ukampis Diosan arunakapankir qallta yatichäwinakapatjja+ mayniw jumanakarojj mayamp qalltatpach yatichañapa. Jumanakatakejj mayampiw lechejj wakisi, janiw waña manqʼajj wakiskiti. 13 Taqe khitinakatejj leche umapki ukanakajja, wawäsipkatap laykojj janiw Diosan arunakap* uñtʼapkiti.+ 14 Ukhamarus waña manqʼajja, jilïr jaqenakatakiwa,* jupanakajj sapa kuti amuytʼjjasajja, kunatï walïki jan walïkaraki ukanak amuytʼañjja yateqjjapjjewa.

6 Niyakejjay Cristjjat qallta yatichäwinak+ yatjjatañ tukuyjjstanjja, Diosar serviñan suma saytʼatäñkamajj chʼamachasiskakiñäni,+ qallta yatichäwinakjja janiw kutin kutin yatjjatasipkakiñamajj wakiskiti, ukanakasti akanakawa: inamay* luräwinakat arrepentisiña, Diosar confiyaña,* 2 bautismonakat yatichäwinaka, amparampi loqjjataña,+ jiwatat jaktaña,+ wiñay juchañchäwi. 3 Diosatï munanejja jilïr jaqerojj tukuñäniwa.

4 Yaqhepanakajj cheqa yatichäwinak maysaruw apanukupjje,+ janirakiw jupanakan arrepentisipjjañapatakejj khitis yanaptʼirjamäkiti. Jupanakajj Diosan qhanapsa, gratisak churat regalopsa,* espíritu santsa katoqapjjewa.+ 5 Jupanakajj Diosan suma arunakapsa katoqapjjarakiwa, jutir pachan* utjkani uka bendicionanaksa* uñjapjjarakiwa, 6 ukampis janiw jupanakarojj kunjamatsa yanaptʼañjamäkiti. Jupanakajj mayampiw Diosan Yoqaparojj lawar chʼakkatapjje,* jaqenakampiw phenqʼachayapjjaraki.+ 7 Jallojj sapa kuti purjjatki ukhajja, uka jallojj oraqetakejj Diosan mä bendicionapawa, jallojj oraqer chʼachʼantki ukhajja, yapuchirinakatakejj wali suma cosechaw utji. 8 Ukampis oraqejj chʼapinak jilayki ukhajja, uka oraqejj apanukutäjjewa, niyarakiw maldisitäni, phichantatäjjarakiniwa.

9 Munat jilatanaka, nanakajj ukhamsa parlasipkstjja, khitinakatejj saranukupki ukanakat sipansa jumanakajj jukʼampi sumankapjjtawa, kunanakatï salvapkiristam ukanaksa lurasipkaraktawa, janiw nanakajj ukat payachasipkti. 10 Diosajj cheqapar uñjir Diosawa, jupajj janiw luratanakamatsa ni sutipar munasipjjatam uñachtʼayapjjatamats armaskiti,+ ukanakjja santo jilatanakar jichhakam servisaw uñachtʼayapjjtajja. 11 Qalltanjja jumanakajj wali qʼaphäpjjayätawa, sapa maynis ukham wali qʼaphäsipkakisma ukwa nanakajj munapjjta, ukhamat kuntï jumanakajj suyasipkta ukjja+ tukuykam jan payachasis suyasipkakiñamataki,+ 12 janirak jayräpjjañamataki.+ Antisas khitinakatejj Diosar confiyapjjatap* laykusa paciencianïpjjatap laykusa Diosan promesap herenciar uñtat katoqapki ukanakat yateqasipjjam.

13 Diosajj Abrahanar mä promesa lurkäna ukhajja, janiw jupat sipansa jukʼampi jilïrin sutipjjarojj juramento lurkaspänti, ukatwa pachpa sutipjjarojj juramento luräna,+ 14 akham sasa: “Cheqpachapuniw bendisïma, cheqpachapuniw waljaptayäma”+ sasa. 15 Abrahanajj paciencianïtap uñachtʼaykäna uka qhepatwa uka promesa katoqäna. 16 Jaqenakajja jupanakat sipansa jukʼamp jilïr jaqen sutipjjaruw juramento lurapjje. Juramento lurapjjatapajja jan kuna chʼajjwaña utjañapatakiw yanaptʼi, ukham juramento lurañajja jupanakatakejj mä garantiawa.+ 17 Kunapachatï Diosajj promesap+ katoqerinakaru amtapajj* jan mayjtʼirïtap jukʼamp sum qhanañchañ amtkäna ukhajja, ukhamarakiw jupajj mä juramento lurasajj mä garantía jaytäna. 18 Diosan promesapasa juramentopasa janipuniw mayjtʼkaspati, janirakiw Diosajj kʼariskaspati.+ Taqe ukanakaw Diosar imantasktan ukanakarojj wal chʼamañchtʼistu, ukhamat kuntï suytʼasktan ukat wal katjjarusiñasataki. 19 Kuntï suytʼasktan ukajja,+ kunjamtï mä anclajj barcor katjjäskejja, ukhamarakiw jakäwisar katjjasi. Ukajj phoqasipuniniwa, suma uttʼayatarakiwa, ukarakiw templo jaljtayki uka cortina manqharojj irpantistu.+ 20 Jesusaw ukarojj jiwasanak nayra mantasajj mä thaki jiwasatak jistʼaräna,+ wakicharakïna. Juparakiw Melquisedecjam wiñay jachʼa jilïr sacerdoter tuküna.+

7 Abrahanajj reyinakar jiwarayasin kuttʼasinkäna ukhajja, Salem markan reyipäki Jachʼa Diosan sacerdotepäkaraki uka Melquisedec chachaw jupamp jikisïna, bendisirakïnwa.+ 2 Taqe kuntï Abrahanajj nuwasïwit apankäna ukanakatjja juparojj diezmo churäna. Jupan sutipajj “cheqapar sarnaqer rey”* sañ muni. Jupajj Salem markan reyiparakiwa, ukajj “sumankañ apanir rey” sañ muni. 3 Jupan awkipasa taykapasa khitïnsa ukajj janiw yatiskänti, janirakiw kawkïr familiat jutatapas yatiskänti, janiw kunapach nasitapas ni kunapach jiwatapas yatiskänti, ukhamäkchïnsa Diosan Yoqapjam tukuyatänwa, jupajj wiñay sacerdotekïskiwa.+

4 Uka jaqejj wali importante jaqënwa, uk uñjapjjam, Abrahán nayra awkisajj* kunanaktï nuwasïwit apankäna ukanakatwa juparojj diezmo churäna, kunanakatï jukʼamp sumäkäna ukanakatwa jupar churäna.+ 5 Leyirjamajja, Leví+ chachan wawanakapat khitinakatejj sacerdotjam serviñatak uttʼayatäpkäna ukanakajj mä mandamiento katoqapjjäna: jupanakajj markatwa, mä arunjja jilanakapatwa diezmo mayipjjañapäna,+ jupanakajj Abrahanan wawanakapäpkchïna ukhasa. 6 Melquisedec chachajj janis Leví chachan familiapat jutirïkchïnjja, Abrahanatwa diezmo katoqäna, Diosat mä promesa katoqkäna uka Abrahanaruw bendisirakïna.+ 7 Bendición katoqerit sipansa khititejj bendiski ukaw jukʼamp jilïrejja, janirakiw khitis janiw ukhamäkit siskaspati. 8 Diezmo katoqer levitanakajj jiwir jaqenakakïpjjänwa, ukampis diezmo katoqer mayni jaqejj jakaskiwa sasaw qellqatan qhanañchi.+ 9 Ukhamarus saraksnawa, diezmonak katoqer Leví chachas Abrahán taypiw diezmonak churäna. 10 Kunapachatejj Melquisedec chachajj Abrahanamp jikisïna+ ukhajja, Leví chachajj janïraw Abrahanat jutir wawjam naskänti.

11 Israel markar churaskäna uka Leyirjamajj Leví chachat jutirinakakiw sacerdotet servipjjañapäna.+ Leví chachat jutir sacerdotenakatejj jaqenakar perfector tukuychejja, ¿Melquisedecjam mä sacerdotejj+ wakisiskakiti? ¿Janit Aaronjam mä sacerdotejj walikïki? 12 Niyakejjay sacerdotjam serviñajj mayjtʼayatäjjchejja, Ley mayjtʼayañajj wakisirakiwa.+ 13 Khitittejj parlktan uka jaqejj yaqha tributwa jutäna, uka tributjja janiw khitis altaran sirvkänti.+ 14 Jiwasan Tatitusajj Judá+ tribut jutiriwa, ukajj wali qhanawa, uka tribut sacerdotenakaw utjani sasajj janiw Moisesajj siskänti.

15 Melquisedecjam+ yaqha sacerdotejj+ uñstanjje ukhajja, ukajj jiwasatak jukʼamp qhanäjjewa, 16 jupajj janiw Leyin mayiski uka tribut jutatap laykojj sacerdotjam sirvkiti, jan ukasti kawkïr chʼamatejj jan tukjkañ jakäwi churki uka laykuw sacerdotjam serviski.+ 17 Qellqatan yaqha cheqanjja akham siwa: “Jumaw Melquisedecjam wiñay sacerdotëtajja”+ sasa.

18 Ukhamasti nayra mandamientojj janiw chʼamanïkiti janirakiw yanapkistusa, ukatwa maysar apanukutäjje.+ 19 Leyejj janiw kunsa perfectorojj tukuykänti,+ jan ukasti kuna suma suytʼañtejj+ Diosajj churkistu ukaw taqe kunsa perfector tukuyäna, uka taypirakiw Diosarojj jakʼachastanjja.+ 20 Diosajj Jesusar sacerdotjam uttʼaykäna ukhajja, mä juramento luräna. 21 (Cheqas yaqhep chachanakajj jan juramentompikiw sacerdotjam uttʼayatäpjjäna. Diosasti juramentompiw maynirojj sacerdotjam uttʼayäna, akham sasa: “Naya Jehová* Diosaw juramento lurta, janiw amtaj mayjtʼaykäti, ‘jumätaw wiñay sacerdotejja’”+ sasa). 22 Jesusajj jukʼamp suma pacton+ garantiaparuw tuku. 23 Sacerdotenakajj jiwirïpjjatap laykojj janiw luräwinakamp phoqerjamäpkänti, ukatwa jupanak lantejj yaqha sacerdotenak uttʼayañajj wakisïna,+ ukhamat luräwinak phoqasipkakiñapataki. 24 Jesusajj wiñayatak jakiriwa,+ ukhamajj janiw jupa lantejj yaqhanakar uttʼayañajj wakiskiti. 25 Khitinakatejj jupa taypi Diosar jakʼachasipki ukanakarojja jupajj salvaspawa, jupanakataki Diosar ruwtʼañatakis jakaskakiniwa.+

26 Ukham jachʼa jilïr sacerdotew jiwasatakejj wakisi, jupajj janiw Diosat jitheqtirïkiti, janiw kuna jan walsa lurirïkiti, janiw jupajj qʼañuchatäkiti+ janirakiw jucharar jaqenakjamäkisa, jupajj alajjpachanakatsa jukʼamp altor aptatawa.+ 27 Mayni jachʼa jilïr sacerdotenakajja, nayraqatajj pachpa juchanakapata ukjjarojj markan juchanakapatwa sacrificionak loqtapjjerïna,+ ukampis Jesusajj janiw jupanakjamäkiti, jupajj janiw sapüru sacrificionak loqtañapäkiti,+ mä kutiki wiñayatak jupa pachpan loqtasitap layku.+ 28 Leyejj jucharar jaqenakaruw jachʼa jilïr sacerdotenakat uttʼayi,+ ukampis Leyi qhepat jutki uka juramentojj+ Diosan Yoqaparuw jachʼa jilïr sacerdotet uttʼayi, jupasti wiñayatak perfector tukuyatawa.+

8 Taqe ukanakat parlasajj aka toqetwa parlasktanjja: ukham mä jachʼa jilïr sacerdotew jiwasan utjistu,+ jupajj alajjpachanwa Diosan tronopan kupëjjapar qontʼasi,+ 2 jupajj Santísimo lugarana+ ukhamarak cheqpach carpan serviripawa, Jehová* Diosaw uka carpa saytʼayi, janiw jaqen saytʼayatäkiti. 3 Taqpach jachʼa jilïr sacerdotenakajja, ofrendanaka sacrificionaka loqtapjjañapatak uttʼayatäpjjewa, ukhamajj Jesusan mä sacrificio loqtañapajj wakisirakïnwa.+ 4 Jupatejj aka oraqenkaspajja, janiw sacerdotëkaspati,+ kuna laykutejj Leyirjam ofrendanak loqtir jaqenakajj utj-jjewa. 5 Uka jaqenakan ukham servipjjatapajja, kunatï alajjpachan utjki ukanakwa uñachtʼayi,+ ukanakan chʼiwiparakiwa,+ kunjamtï Moisesajj carpa niya lurañampïskäna ukhajj Diosan arunakap katoqkäna ukhama. Diosajj akham sänwa: “Kunjamtï qollun uñachtʼayksmajja, ukhampunwa jumajj taqe kuns luräta”+ sasa. 6 Jichhasti jukʼamp suma luräwi Jesusajj katoqjje, jupajj jukʼamp suma pacton+ yanapiripäjjarakiwa.*+ Uka pactojj jukʼamp suma promesanakjjaruw leyirjam uttʼayasi.+

7 Uka nayrïr pactotejj phoqatäspänjja, janiw payïr pactojj munasjjaspänti.+ 8 Markapan juchanïtap uñjasajja, “Jehová* Diosajj akham siwa: ‘Urunakajj jakʼachasisinkiwa, Israel markampisa Judá markampisa uka urunakanwa nayajj mä machaq pacto luräjja’ sasa. 9 Jehová* Diosajj sarakiwa: ‘Uka pactojja, janiw kuna uruntï nayra awkinakamampi Egipto oraqet amparat irpsunisajj lurkayäta uka pactjamäkaniti,+ jupanakajj janiw nayan pactoj phoqapkänti, ukatwa nayajj jupanakat jan llakisjjayätti’ sasa.

10 ”Jehová* Diosajj sarakiwa: ‘Uka urunak qhepatjja aka pactwa Israel markampejj luräjja. Leyinakaj-jja amuyunakaparuw uskuntäjja, chuymanakaparuw qellqantarakëjja.+ Nayajj jupanakan Diosapäyäwa, jupanakajj nayan markajarakïniwa.+

11 ”’Jupanakatjja janiw maynis marka masiparusa jilaparusa, “¡Jehová* Diosar uñtʼam!” sasin yatichjjaniti. Jupanakajj jiskʼat jachʼakamaw taqenis nayar uñtʼapjjetani. 12 Jan wali luratanakapatjja nayajj khuyaptʼayasïwa, janirakiw juchanakapatjja jukʼamp amtasjjäti’+ siw Diosajja”.

13 “Machaq pactot” parlasajja, nayrïr pactorojj jan serviriruw tukuyjje.+ Ukampis jichhajj kunatï jan servirëjje merqʼëjjaraki ukajja, niyaw tukusjjani.+

9 Nayrïr pactojja Diosar serviñatak leyinakanïnwa, aka oraqensa adorañatak* mä carpanirakïnwa.+ 2 Uka carpajj payar jaljat luratänwa. Mä chikatajj Santo+ satänwa, ukansti candelabrompi,+ mesampi, Diosar loqtat tʼantʼanakampiw+ utjäna. 3 Mä chikatajja Santísimo+ satarakïnwa, ukajj payïr cortina+ qhepäjjankänwa. 4 Ukansti qorit lurat incensariompi+ pactor mantat arcampiw+ utjäna, uka arcajj qori planchampi forratänwa.+ Ukanjja maná+ tʼantʼani qorit lurat jarrampi, Aaronan panqarkäna uka varapampi,+ pacton tʼalpha qalanakapampiw+ utjäna. 5 Arca patjjanjja kʼajkir querubín angelanakaw utjäna, uka angelanakaw chheqanakapampi arcan tapapar*+ chʼiwtʼayapjjäna. Ukampis jichhajj janiw taqe ukanakat parlañ tiempökiti.

6 Ukanakajj ukham luratäjjäna ukhajja, sapa kutiw sacerdotenakajj Diosar serviñatakejj Santo lugarar mantapjjerïna.+ 7 Ukampis Santísimo lugararojja jachʼa jilïr sacerdotejj sapakiw maran may kuti mantirïna,+ wilas aptʼasitapuniw mantirïna,+ ukhamat uka wiljja jupampita+ markan jan yatkasin jucha luratanakapampita+ sacrificiot loqtañataki. 8 Nayrïr carpa utjkipanjja, Santísimo lugarar sarir thakejj janïraw qhanañchatäkänti, ukwa espíritu santojj sum qhanañchi.+ 9 Uka carpajja kunanakatï jichha tiempon pasaski ukanakwa uñachtʼayi,+ jichhakamarakiw ofrendanakasa sacrificionakasa loqtasiski.+ Ukampis ukanakajj janiw Diosar servir jaqen concienciapjja perfector tukuykiti.+ 10 Ukanakajj manqʼañanaka, umañanaka, qʼomachasiñanaka*+ ukanakakïnwa. Ukanakajj cuerpotak uchat leyinakänwa,+ ukhamat cuerpojj adorañatak* sumäñapataki, taqe kunas cheqaptayatäjjani uka señalat tiempokam uchatarakïnwa.

11 Ukampis Cristojj jachʼa jilïr sacerdotjam jutkäna ukhajja, kuna suma bendicionanakatï jichhajj utj-jjestu ukanak apaniñatakiw jutäna. Jupajj jukʼamp importantëki, jukʼamp perfectökaraki uka carparuw mantäna, uka carpajj janiw jaqen amparapampi luratäkänti, mä arunjja janiw aka oraqenkirïkiti. 12 Jupajj Santísimo lugarar mantkäna ukhajja, janiw cabranakana ni torillonakan wilapampejj mantkänti, jan ukasti pachpa wilapampiw+ wiñayataki mä kutik mantäna, ukhamatwa jiwasarojj wiñayatak salvistu.+ 13 Sacerdotenakajja cabranakana torillonakana wilapwa+ apnaqapjjerïna, qʼañuchatäpkäna ukanakarojj nakhantayat terneran qhellapampiw willjjatapjjerïna, ukhamatwa jupanakan cuerpopajj Dios nayraqatan qʼomachatäjjäna.+ 14 Ukampis Criston wilapajj ukanakat sipansa jukʼampi valoraniwa.+ Wiñay espíritu santon yanaptʼapampejja, jupa pachpaw Cristojj jan juchani sacrificior uñtatajj Diosar loqtasïna. Jupan wilapaw conciencianakas inamay* luräwinakat qʼomachistu,+ ukhamat jiwasanakajj jakkiri Diosar serviñasataki.+

15 Ukatpï Cristojj machaq pacton yanapiripajja,+ ukhamat khitinakatejj Diosan jawsatäpki ukanakajj Diosan arsutaparjamajj wiñay jakaña katoqapjjañapataki.+ Taqe ukanakajj jupan jiwatap laykuw utjäna, jiwatap laykurakiw khitinakatï nayrïr pactonkkasajj juchanak lurapkäna ukanakajj juchat kutsuyatäpjjäna,*+ salvatäpjjarakïna. 16 Mä pactojj luraski ukhajja, pacto lurir jaqen jiwañapajj wakisiwa. 17 Maynejj* jiwki ukhakiw mä pactojj valoranïspa, pacto luriri jaqetejj jakaskchejja, uka pactojj inamayakiwa. 18 Ukhamajj nayrïri pactojj wilampiw qalltäna. 19 Moisesajj Leyin taqpach mandamientonakap markpachar yatiyäna ukhajja, torillonakana cabranakan wilapampi, umampi, llijkir wila color tʼarwampi, hisopo* alimpi aptasaw librompir* taqpach markampir chʼallakipäna, 20 akham sasa: “Aka wilajja Diosajj phoqapjjañamatak churapktam uka pacton wilapawa”+ sasa. 21 Jupajj carparusa, taqe kunanakatï Diosar serviñatak apnaqaskäna ukanakarusa wilampiw chʼallakiparakïna.+ 22 Leyirjamajj niya taqe kunaw wilampi qʼomachatajja,+ janitejj wilajj wartaskaspajja, juchanakajj janiw perdonatäkaspati.+

23 Kunanakatï alajjpachan utjki ukanak uñachtʼayañatakejja,+ sacrificiot loqtat animalanakan wilapamp qʼomachañaw wakisïna,+ ukampis alajjpachan utjki ukanak qʼomachañatakejja sacrificiot loqtat animalanakat sipansa jukʼamp suma sacrificionakaw wakisi. 24 Kuna laykutejj Cristojj janiw jaqen amparapampi lurat Santísimo lugarar mantkänti,+ ukajj alajjpachankki uka Santísimo lugaran copiapawa,+ jan ukajj pachpa alajjpacharuw jupajj mantäna,+ ukhamat jichhajj jiwasanak layku Dios nayraqatan uñstañapataki.+ 25 Jupajj janiw walja kutejj sacrificiot loqtaskänti, kunjamtï jachʼa jilïr sacerdotejj Santísimo lugararojj animalanakan wilapampi sapa mara mantirïkäna+ ukhama. 26 Ukhamäspäna ukhajja, aka mundojj qalltkäna* ukhatpachaw jupajj walja kuti tʼaqesispäna. Ukampis akapachanakan tukusiñap tiemponjja* jupajj mä kutiki jutasaw jupa pachpa sacrificiot loqtasïna, ukhamat jucha chhaqtayañataki.+ 27 Taqe jaqenakajj mä kutikiw jiwañ suyapjje, qheparojj juzgataw uñjasipjje, 28 Cristojj ukhamarakiw mä kutiki jupa pachpa loqtasisajj waljanin juchanakap apasjje,+ payïr kutin jutkani ukhajja janiw jucha apaqer jutkaniti, salvatäñ wal suyasipki ukanakaw jupar uñjapjjani.+

10 Leyejja kuna suma bendicionanakatejj jutkani+ ukan chʼiwipakiwa,+ janiw cheqpachäki ukäkiti. Leyejja* sapa mara loqtaski uka sacrificionakampejj Diosar jakʼachasirinakarojj janiw perfector tukuykaspati.+ 2 Uka sacrificionakatejj jaqenakar jan juchanir tukuyaspänjja, janiw sacrificionak jukʼamp loqtañajj wakisjjaspänti. Sacrificionak apapkäna* ukanakatejj qʼomachatäjjapjjaspäna ukhajja, janiw juchanakapat jukʼamp juchañchasiñajj utj-jjaspänti. 3 Ukat sipansa uka sacrificionakajj juchanak sapa mara amtayañatakiwa,+ 4 kuna laykutejj toronakana cabranakana wilapajj janiw juchanak apaqkaspati.

5 Cristojj aka mundor jutkäna ukhajja, Diosarojj akham sänwa: “‘Sacrificiompi ofrendampi janiw munkayätati, ukampis nayatakejj mä cuerpo wakicharapistajja. 6 Enterpach nakhantayat ofrendanaksa jucha luratat ofrendanaksa janiw katoqkayätati’.+ 7 Ukatwa nayajj akham sista: ‘Nayajj jutayätwa. Nayatjja rollon qellqatawa.* Diosajay, nayajj munañam luririw jutta’”+ sasa. 8 Nayraqatjja jupajj akham sänwa: “Jumajj janiw sacrificionaksa, ofrendanaksa, enterpach nakhantayat ofrendanaksa, jucha luratat ofrendanaksa munkayätati, janirakiw ukanak katoqkayätati” sasa. Ukanakajj Leyirjam loqtat sacrificionakawa. 9 Jupajj sarakiwa: “Nayajj munañam luririw jutta”+ sasa. Nayrïrïki uk jupajj chhaqtayiwa, ukhamat payïrïki uk uttʼayañataki. 10 Jiwasajj Diosan uka “munañapatwa”+ qʼomachatätanjja, Jesucristojj cuerpop mä kutiki wiñayatak loqtasitap layku.+

11 Taqpach sacerdotenakajj serviñ lugarapar sarasaw Diosar sapür servipjje,+ walja kutis pachpa sacrificionak loqtapkchejja,+ ukanakajj janipuniw juchanak qʼal apaqkaspati.+ 12 Cristojj wiñayatakiw juchanak laykojj mä sacrificio loqtäna, Diosan kupëjjaparuw qontʼasirakïna,+ 13 ukhatpachwa jupajj suytʼaski, enemigonakaparu kayunakapampi Diosajj takjjataykani ukapachkama.*+ 14 Kuna laykutejj jupajj mä sacrificio loqtasakiw santor tukuyatäpki ukanakarojj wiñayatak perfector tukuyi.+ 15 Espíritu santow akham sasin qhanañchistu: 16 “Jehová* Diosajj akham siwa: ‘Uka urunak qhepatjja aka pacto jupanakampejj luräjja. Leyinakajsti chuymanakaparuw uskuntäjja, amuyunakaparuw qellqantarakëjja’+ sasa”. 17 Ukatsti saskakiwa: “Janirakiw juchanakapatsa jan wali luratanakapatsa jukʼamp amtasjjäti”+ sasa. 18 Ukhamasti Diosajj taqe uka juchanak perdonjje ukhajja, janiw jucha luratat ofrenda loqtañajj wakisjjeti.

19 Jilatanaka, Jesusan wilapjjarojja Santísimo lugarar irpir thaknam+ mantañ janiw ajjsarktanti.* 20 Jupasti cortin+ pasawayasaw jakañar irpir mä machaq thaki jiwasatak jistʼarawayi. Uka cortinajj jupan cuerpopawa. 21 Niyakejjay Diosan utapjjar uttʼayat mä jachʼa sacerdotejj utjchistojja,+ 22 cheqa chuymampi ukhamarak taqe chuyma confiyasa* Diosar jakʼachasipjjañäni, chuymanakasas jan wali concienciasas qʼomachatäjjewa,+ cuerponakasas qʼoma umampi jareqatäjjarakiwa.+ 23 Ukhamajj kuntï jiwasajj suytʼasktan ukjja, jan payachasis taqenir yatiyañatak chʼamachasiskakiñäni,+ Diosasti uka arsutanakap phoqapuniniwa. 24 Mayninakajj kunjamäsipkisa ukjja amuyapjjapuniñäni,* ukhamat munasiñasa suma luräwinakasa jukʼamp utjañapataki.+ 25 Tantachäwinakasjja janirak jaytanukupjjañäniti,+ kunjamtï yaqhepanakajj jaytanukuñar yatitäpki ukhamjja, antisas maynit maynikam chʼamañchtʼasipjjañäni,+ Diosan urupajj jakʼankjjatap yatisajj jukʼamp uk lurapjjañäni.+

26 Jiwasatejj kunatï cheqäki uk sum uñtʼkasas amanut* juchan sarnaqaskakstanjja,+ juchanakasatakejj janiw kuna sacrificios utj-jjeti,+ 27 jan ukasti wali ajjsarkañ juchañchäwi suyañakiw utj-jje. Diosan aqkir colerasiñapajj jupa contra saytʼirinakaruw tʼunjani.+ 28 Khititejj Moisesan Leyip jan phoqki ukajja, paya jan ukajj kimsa testigonakan qhanañchatapjjaruw jan sinttʼasis jiwayat uñjasi.+ 29 ¿Jumanakajj kamsapjjasmasa? Mä jaqetejj Diosan Yoqapar takichasispa, jupar santor tukuyki uka pacton wilaparus+ jukʼa valoranit uñjaspa, espíritu santon wali khuyapayasiñaparus jiskʼacharakispa ukhajja, ¿janit uka jaqen jukʼamp jachʼa castigo katoqañapajj wakiskaspa?+ 30 Kuntï Diosajj siskäna uk jiwasajj yattanwa, jupajj akham sänwa: “Nayaw vengasiskäjja, nayaw ukhamat ukham kuttʼayaskäjja” sasa. Qellqatanjja sarakiwa: “Jehová* Diosaw markaparojj juzgani”+ sasa. 31 Jakkir Diosan amparapar jaltʼañajj wali ajjsarkañawa.

32 Ukampis nayra urunakat amtasisipkakim, Diosan qhanap katoqapkayäta+ uka qhepatjja, jumanakajj kunayman tʼaqesiñanakan uñjaskasas kunaymaninakwa aguantapjjayätajja. 33 Awisajj jaqenak nayraqatan* jiskʼachata tʼaqesiyata ukhamaw uñjasipjjayätajja, awisasti ukhamanakan uñjasirinakamp chikarakiw tʼaqesipjjayätajja. 34 Khitinakatejj carcelan llawintatäpkäna ukanakatsa sinttʼasipjjayätawa. Jumanakatakejj jan tukuskir jukʼamp suma bendicionanakaw utji,+ uk yatisaw kunanakatï utjapktam ukanak saqueysutas kusisitakïpjjayätajja.+

35 Ukhamajj jan ajjsartʼas parlasipkakim, ukham lurapjjatamatjja jukʼamp suma pago katoqapjjäta.+ 36 Jumanakan aguantapjjañamajj wakisiwa,+ ukhamat Diosan munañap lurasajja, kuntï jupajj arskäna uk katoqapjjañamataki. 37 “Mä jukʼa tiempompitjja”,+ “khititï jutaski ukajj purininiwa, janiw qheptʼankaniti”.+ 38 “Ukampis cheqapar servirijajj nayar confiyatap* laykuw jakani”,+ “jupatejj nayat jitheqtanejja janiw jupajj kusisiyjjetaniti”.*+ 39 Jiwasanakajj janiw Diosat jitheqtirïktanti, ukhamat tʼunjatäñasataki,+ jan ukasti Diosar confiyirïtanwa,* ukhamat jakañanakas jan aptʼasiñasataki.

11 Diosar confiyañajja,* kuntï suytʼasktan ukajj phoqasipuniniwa sasin jan payachasis suyaña sañ muni,+ kunanakatï jan uñjatäki ukanakajj cheqapun utjaskatapa,* taqe chuyma creyiña sañ munaraki. 2 Diosar confiyapjjatap* laykuw nayra awkinakasajj Diosamp suma uñjatäpjjäna.

3 Diosar confiyapjjatas* laykuw jupan aruparjamajj kunanakatï alajjpachansa aka oraqensa* uttʼayaskäna ukanak amuytanjja, kunanakatï uñjatäki ukanakajja, kunanakatï jan uñjatäki ukanakamp luratawa.

4 Diosar confiyatap* laykuw Abel chachajj Cainat+ sipansa jukʼamp valorani sacrificio Diosar loqtäna. Ukham confiyatap* laykurakiw Diosajj ofrendanakap katoqasajj+ cheqap sarnaqerïtap jupar uñachtʼayäna. Jupajj jiwatäjjchisa, Diosar confiyatap* laykojj jichhakamas parlaskakiwa.+

5 Diosar confiyatap* laykuw Enoc+ chachajj jiwaña jan uñtʼañapatakejj aptatäjjäna. Diosan aptatätap laykojja, jupajj janiw kawkinsa jikjjatatäjjänti.+ Janïr aptatäkäna ukhajja, Diosajj jupar sum uñjatapwa uñachtʼayäna. 6 Maynitejj Diosar jan confiykaspajja,* janiw kunäkipansa Diosarojj kusisiykaspati. Khititejj Diosar jakʼachaski ukajja, jupan utjatapsa jupar taqe chuyma thaqerinakar pago churirïtapsa creyiñapawa.+

7 Diosar confiyatap* laykuw Noé+ chachajj janïr uñjatäkäna uka toqenakat+ Diosan arunakap katoqasajj jupar ajjsaräna ukhamarak familiapar salvañatak mä arca luräna.+ Diosar confiyatap* laykuw aka mundor juchañchäna,+ ukham confiyatap* laykurakiw cheqap sarnaqerit uñjatäna.

8 Diosar confiyatap* laykuw Abrahanajj+ Diosan jawsatajj istʼäna, ukatwa markapat mistusajj herenciat katoqañapäkäna uka lugarar saräna; janis kawkir sarañapsa yatkchïnjja jupajj saränwa.+ 9 Diosar confiyatap* laykuw jupajj katoqañapäkäna uka oraqen extranjero jaqjam jakäna.+ Isaacampi Jacobumpi chikarakiw carpanakan jakäna,+ Abrahanar Diosajj arskäna uka pachpa herencia jupanakajj katoqapjjañapäna.+ 10 Abrahanajja kawkïr markatejj cheqpach cimientonakanïki uka markwa suyäna, uka markajj kunjamänis uk sum amuytʼirisa* uka markan luriripasa Diosawa.+

11 Diosar confiyatap* laykurakiw Sara warmejj wali chuymanëjjasas usuriptäna,*+ jupasti Diosajj arsutanakap phoqerïtapwa uñjäna. 12 Ukhamajj mä sapa jaqetakwa wawanakajj jutäna, mä arunjja jan wawanïrjamäjjäna*+ uka Abrahanatwa wawanakajj jutäna,+ uka wawanakajj alajjpachankir warawaranakjam waljanïpjjänwa, lamar qota lakankir chʼallar uñtata jan jaktʼkañarakïnwa.+

13 Taqe jupanakajj jiwañkamaw Diosar confiyapjjäna,* janis Diosan arsutanakap phoqasir uñjapkchïnjja,+ jayatakwa uñtawayapjjäna,+ ukanak yatisajj wal kusisipjjarakïna, extranjero jaqëpjjatapsa, uka oraqen mä qhawqha tiempo jakirïpjjatapsa taqeniruw yatiyapjjäna. 14 Ukham parlirinakajja, mä lugaranïñ taqe chuyma thaqapjjatapwa uñachtʼayapjje. 15 Jupanakatejj mistunipkäna uka markapat amtasisipkakispäna+ ukhajja, kuttʼjjapjjaspänwa. 16 Jichhasti jukʼamp suma lugaranïñataki, mä arunjja alajjpachan mä suma lugaranïñatakiw chʼamachasisipki. Ukhamajj kunapachatï jupanakajj Diosar artʼasipjje ukhajja, Diosajj janiw jupanakat phenqʼaskiti,+ Diosasti jupanakatakejj mä markwa wakicharapi.+

17 Diosar confiyatap* laykuw Abrahanajj yantʼatäkäna ukhajja,+ sacrificiotsa loqtkaspa ukham Isaac mä sapa yoqapar loqtäna.+ 18 Diosajj jupar akham sänwa: “Wawanakama satäpkani ukanakajj Isaac taypiw jutapjjani”+ sasa. Ukham satpachasa Diosan promesap wali kusisit katoqasajj mä sapa yoqapar loqtañwa Abrahanajj yantʼäna. 19 Diosasti yoqaparojj jiwatanak taypit jaktayaspänwa, uk jupajj sum yatïna, ukatwa wawaparojj jaktankaspas ukham katoqäna, ukajja kunatï jutïrin paskani ukwa uñachtʼayäna.+

20 Diosar confiyatap* laykurakiw Isaacajj Jacobumpiru+ Esaumpirojj+ kunatï jutïrin paskani ukanak yatiyas bendisïna.

21 Diosar confiyatap* laykuw Jacobojj jiwañampëjjäna ukhajja,+ Josean wawanakaparojj sapa maynir bendisïna.+ Thujrupar thujrtʼasisaw Diosarojj adorarakïna.*+

22 Diosar confiyatap* laykuw Joseajj jiwañap jakʼäjjäna ukhajja kunjamsa Israelan wawanakapajj Egiptot mistjjapjjañapäna ukanakat parläna, chʼakhanakapatsa ewjjasirakïnwa.*+

23 Moisesan awk taykapajj Diosaruw confiyapjjäna,* ukatwa Moisesarojj naskäna ukhajj kimsa phajjsinak imantapjjäna,+ kuna laykutejj suma uñnaqtʼanïtapwa jupanakajj uñjapjjäna,+ janirakiw reyin ordenaparojj ajjsarapkänti.+ 24 Diosar confiyatap* laykojja, Moisesajj jilïrëjjäna ukhajj+ janiw faraonan phuchapan wawapa sayasiñ munjjänti.+ 25 Juchanakan mä qhawqha tiempo kusisiñat sipansa, Diosan markapamp chik tʼaqesiñwa ajllïna. 26 Taqe kunatï Egipton utjkäna ukanakat sipansa Ajllitjam* tʼaqesiñaruw jukʼamp valoranit uñjäna, jupajj bendición katoqañjja taqe chuymapuniw suyäna. 27 Diosar confiyatap* laykuw Moisesajj Egipto+ markat sarjjäna, janiw reyin colerasiñapsa ajjsarkänti,+ jan uñjkañ Diosarojj uñjkaspas ukhamaw jupajj jan walinak wali pacienciampi aguantaskakïna.+ 28 Diosar confiyatap* laykurakiw jupajj Pascua lurayäna, punku marconaksa wilampiw chʼallsuyarakïna, ukhamat Diosan angelapajj jilïr wawanakapar jan jiwarayañapataki.+

29 Diosar confiyapjjatap* laykuw israelitanakajj Mar Rojo sat qotjja waña oraqnamas pasapkaspa ukhamwa pasapjjäna,+ ukampis egipcionakajj pasañ munapjjäna ukhajja, uka qotanwa jiwarapjjäna.+

30 Diosar confiyapjjatap* laykuw israelitanakajj Jericó marka paqallqo urunak muytapjjäna, ukatsti Jericó markan murallanakapajj allthaptänwa.+ 31 Diosar confiyatap* laykuw prostituta Rahab warmejj uñaqerinakar suma chuymamp katoqäna, ukatwa jupajj jan istʼasirinakamp chikajj jan jiwkänti.+ 

32 ¿Kunampsa parliristjja? Nayatejj Gedeón,+ Barac,+ Sansón,+ Jefté,+ David,+ Samuel,+ ukhamarak yaqha profetanakampit parlirista ukhajja, tiempow faltitaspa. 33 Diosar confiyapjjatap* laykuw jupanakajj reyinakar atipjapjjäna,+ cheqapar sarnaqañsa utjayapjjäna, Diosan promesanakapsa katoqapjjäna,+ leonanakan lakanakapsa jistʼantapjjäna,+ 34 janiw ninas jupanakar kamachkänti,+ espadampi jiwayatäñatsa escapapjjänwa,+ jan chʼamanïpkäna ukhasa wali chʼamanir tukuyatäpjjänwa,+ nuwasiñajj utjkäna ukhasa janiw ajjsarapkänti,+ jupanakar atacañatak jutapkäna uka ejercitonakarus escapayapjjänwa.+ 35 Yaqhep warminakan familiaranakapajj jaktayatäpjjänwa.+ Yaqhep chachanakajj tʼaqesiyatpachasa janiw antutatäñ laykojj Diosat jitheqtapkänti, jupanakajj jukʼamp suma jakañar jaktayatäñatakiw ukham lurapjjäna. 36 Yaqhepanakajj jiskʼachata, jawqʼjata ukham yantʼataw uñjasipjjäna, yamas yaqhepanakajj cadenanakampi chinuntata,+ carcelan llawintata+ ukhamaw uñjasipjjarakïna. 37 Yaqhepanakajj qalamp jaqjata,+ yantʼata, payar kharjata,* espadampi jiwarayata+ ukhamaw uñjasipjjäna. Yaqhepajj ovej lipʼichita cabra lipʼichit lurat isini,+ jan kunani, wali llaktʼata,+ tʼaqesiyata+ ukhamaw sarnaqapjjarakïna, 38 aka mundojj janiw jupanakatakjamäkänti. Jupanakajj wasaranakana, qollunakana, qollu pʼiyanakana,+ oraq pʼiyanakan imantasisa ukhamaw sarnaqapjjäna.

39 Diosar confiyapjjatap* laykojja, Diosajj taqe jupanakar sum uñjatapwa uñachtʼayäna, ukampis jupanakajj janiw Diosan promesanakap phoqasir uñjapkänti. 40 Kunatï jukʼamp sumäki ukwa Diosajj jiwasar churañ amtäna,+ ukhamat jiwasat sipansa jupanakajj jan nayraqat perfector tukupjjañapataki.

12 Niyakejjay jachʼa qenayar uñtat walja testigonakamp muyuntatästanjja, taqe kunatï jatjkistu ukanak apanukupjjañäni, kuna juchatï facilak maniyjkistu uk apanukupjjañäni.+ Jiwas nayraqatan uchatäki uka tʼijuñanjja aguantas tʼijusipkakiñäni,+ 2 Diosar confiyañasatak* Perfector Tukuyirïki, Jachʼa Irpirïkaraki uka Jesusar wali amuyumpi uñtasa.+ Jupajj nayraqatapan uskutäkäna uka kusisiñatwa mä tʼaqesiñ lawan* jiwañkam aguantäna, jiskʼachatas uñjaskchïnjja janiw ukarojj yäqkänti, jichhajj Diosan tronopan kupëjjaparuw qontʼasi.+ 3 Jucharar jaqenakajj jan walinak jupa contra parlasajj jupanak pachpaw juchañchasipjjäna, ukanaksa jupajj aguantänwa.+ Jumanakajj ukanakat wali amuyump lupʼipjjam,* ukhamat jan qarjtañataki, jan rendisiñataki.+

4 Jumanakajj uka jucha contra nuwasisajj janïraw wila wartasiñkam saykatapktati. 5 Diosajj wawanakaparjam ewjjapktam uksa qʼal armasipjjtajja, jupasti akham siwa: “Nayan wawaja, Jehová* Diosan cheqañchäwiparojj jan jiskʼachamti, jupan cheqañchatajj jan aynachtʼamti. 6 Jehová* Diosajj khitinakarutï munaski ukanakarojj cheqañchiwa, cheqansa taqe khitinakarutejj wawapjam katoqki ukanakarojj castigarakiwa”*+ sasa.

7 Jumanakan aguantapjjañamajj wakisiwa, Diosaw jumanakarojj ukham cheqañchapjjtamjja.* Juparakiw jumanakarojj wawanakaparjam uñjasipktamjja.+ ¿Khiti wawas awkipan jan cheqañchatajja?+ 8 Taqeniruw Diosan cheqañchäwip katoqañajj waktʼistu, ukampis jumanakatejj uka cheqañchäwi jan katoqapkstajja, janiw cheqpach wawanakapäpktati, jan ukasti yaqhan wawanakapäpjjtawa. 9 Wawäkayätan ukhajja, aka oraqenkir awkinakasajj cheqañchapjjestänwa, ukhamäkipansa wali respetompiw jupanakar uñjayätanjja. Ukhamajj ¿janit espíritu santompampi jakäwis irpki uka Awkisar jankʼaki istʼañasäkaspa, ukhamat jakaskakiñataki?+ 10 Awkinakasajja kunatï jupanakatak walïkäna ukarjamaw mä qhawqha tiempo cheqañchapjjestäna, ukampis alajjpachankir Awkisajj jiwasan askisatakiw cheqañchistu, ukhamat jupjam santöñasataki.+ 11 Cheqpachansa cheqañchapkistu ukhajja, janiw kusisktanti, jan ukasti wal usuyastanjja.* Qheparusti khitinakatï ukham yatichatäpki ukanakajja, suman jakasipjje cheqaparuw sarnaqapjjaraki.

12 Ukhamasti jan chʼamani amparanaksa jan chʼamani qonqorinaksa chʼamanir tukuyapjjam,+ 13 kayunakamatakisa cheqa thakinak lurasisipkakim,+ ukhamat cojo kayojj jan qhaqsusiñapataki, antisas waliptañapataki. 14 Taqenimp sumankañatakisa+ santöñatakisa+ chʼamachasipjjam, janitï maynejj santökanejja, janiw Tatitur uñjkaniti. 15 Wal amuyasipjjam, ukatarak Diosan wali khuyapayasiñap aptʼasisipkasma, janirak jumanak taypin venenoni saphinakajj sartpanti, ukasti jan walinak utjayi, waljanirakiw uka venenompejj jan waltʼayat uñjasipjje.+ 16 Wal amuyasipjjarakim, jan jumanak taypinjja qʼañu juchan* sarnaqerisa ni Esaú chachjam kunanakatï sagradöki ukanakar jiskʼachiris utjpanti, jupajj jilïr wawäñjja mä manqʼa laykukiw apanuküna.+ 17 Ukampis jumanakajj yatipjjtawa, jupajj bendición katoqañ munkäna ukhajja, janiw churatäkänti, jachampis awkipar iyaw sayañ munkchïnjja,+ inamayakiw wal ruwasïna.

18 Janiw jumanakajj llamktʼañjama+ ukhamarak nina aqaskir qollurojj jakʼachasipktati,+ janirakiw mä chʼiyar qenayarusa, ni sinti chʼamakarusa, ni mä jachʼa thayarusa,+ 19 ni trompetan jachʼat tuktʼasitaparusa,+ ni alajjpachat istʼasinkäna uka arunakarus+ jakʼachasipktati. Uka arunak istʼasasti israelitanakajj jan jukʼamp istʼañatakiw Moisesar wal ruwtʼasipjjäna.+ 20 Jupanakasti aka mandamientorojj wal ajjsarapjjäna, ukajj akham sänwa: “Mä animalas uka qollur taktʼani ukhajja, uka animalajj qalampi jaqjas jiwayatäñapawa”+ sasa. 21 Kuntï Moisesajj uñjkäna ukajj wali ajjsarkañänwa, ukatwa jupajj akham säna: “Nayajj ajjsarañatwa khatatiskarakta”+ sasa. 22 Ukampis jumanakajj Sion Qolluruw+ jakʼachasipjjtajja, jakkir Diosan markaparu, alajjpachankir Jerusalenaru,+ waranq waranqa* angelanakaru, 23 mä arunjja jachʼa tantachäwin tantachtʼat+ waranq waranqa angelanakaru, sutinakapajj alajjpachan qellqatäki uka jilïr wawanakan congregacionaparu, taqenin Juezapäki uka Diosaru,+ espíritu santorjam jakapki+ ukhamarak perfector tukuyatäpki uka cheqapar sarnaqerinakan jakañanakaparu,+ 24 mä machaq pacton+ yanapiripäki uka Jesusaru,+ Abel chachan wilapat+ sipansa jukʼamp sum parlki uka chʼalltʼat wilaruw jakʼachasipjjtajja.

25 Wal amuyasipjjam, ukatarak alajjpachat parlanki ukan arup jan istʼapkasmati.* Aka oraqenkiri nayra tiempo jaqenakajj janiw Diosan yatiyäwinakaparojj istʼapkänti, ukatwa jupanakajj castigata uñjasipjjäna. Ukhamajj jiwasatejj alajjpachat parlanki ukan arup jan istʼkañänejja, ¡jukʼamp castigataw uñjasiñäni!+ 26 Uka tiemponjja Diosan arupajj oraqsa wal thaljäna,+ jichhasti jupajj akham sasaw mä promesa luri: “Wasitampiw aka oraqe thaljäjja, janiw aka oraq mayakjja, jan ukasti alajjpachamppachwa thaljäjja”+ sasa. 27 “Wasitampiw” sasajja, kunanakatejj thaljatäki, mä arunjja kunanakatejj Diosan jan luratäki ukanakan tukusïwipatwa parlaski, ukhamat kunanakatejj jan thaljatäki ukanakajj utjaskakiñapataki. 28 Ukhamajj niyakejjay jan thaljatäkaspa uka Reino* katoqchiñänejja, Diosan wali khuyapayasiñap katoqasipkakiñäni, ukhamat Diosarojj jupar ajjsartʼasa, respetasa kunjamtï jupajj munki ukham serviñasataki. 29 Jiwasan Diosasajj nakhantir ninar uñtasitawa.+

13 Maynit maynikamajj jilapurjam munasisipkakim.+ 2 Janirak katoqtʼasiñsa* armasipjjamti,+ yaqhepanakajj ukham katoqtʼasirïpjjatapatjja jan yatkasaw angelanakar katoqapjjäna.+ 3 Khitinakatejj carcelankapki* ukanakat amtasipjjam,+ jupanakamp chikas carcelankapkasma ukhama.+ Khitinakatejj tʼaqesiyatäpki ukanakatsa amtasipjjarakim, jumanakas jaqenakäpjjaraktawa.* 4 Casarasiñajj taqeninsa respetomp uñjatäpan, casadonakan ikiñapas jan qʼañuchatäpanti,+ qʼañu jucha* luririnakarusa adulterio juchan sarnaqerinakarusa Diosaw juchañchani.+ 5 Jakañ vidanjja jan qollqe sinti munirïpjjamti,+ kunanakatï utjapktam ukanakampejj kusisitakïpjjam.+ Diosajj akham siwa: “Nayajj janipuniw jaytanukkämati, janipuniw apanukkämasa”+ sasa. 6 Ukhamajj jan ajjsarapjjañäniti, jan ukasti akham sapjjañäni: “Jehová* Diosaw yanapirijajja, janiw ajjsarkäti. ¿Jaqejj kamacharakitaspasti?”+ sasa.

7 Khitinakatejj jumanak taypin irpirïpki ukanakat amtasipjjam,+ jupanakajj Diosan arupatwa parlapjjtamjja, kunjamsa jupanakajj sum sarnaqapjje uk wali amuyump uñjapjjam, Diosar confiyapjjatapatsa* yateqasipjjarakim.+

8 Jesucristojj masürusa jichhürusa wiñayatakisa pachpakïskiwa.

9 Janirak kunayman jan uñtʼat yatichäwinakampejj apayasipjjamti. Manqʼañanakampi* chuymar chʼamañchañat sipansa Diosan wali khuyapayasiñapampi chuymar chʼamañchañaw jukʼamp sumajja, uka manqʼañanakar yäqerinakajj janiw kuna walsa jikjjatapkiti.+

10 Jiwasanjja mä altaraw utjistu, khitinakatejj carpan servipki ukanakajj janiw uka altarat manqʼañatakejj derechonïpkiti.*+ 11 Sacrificiot loqtat uywanakan wilapjja jachʼa jilïr sacerdotejj Santísimo lugararuw jucha luratat ofrendjam apantäna, uka uywanakan cuerponakapsti campamento anqäjjanwa phichkatapjjerïna.+ 12 Jesusajj ukhamarakiw marka punku anqäjjan tʼaqesïna,+ ukhamat markarojj pachpa wilapampi santor tukuyañapataki.+ 13 Ukhamajj jupan ukar campamento anqäjjar mistupjjañäni, kunjamtï jupajj phenqʼachatajj aguantkänjja ukhamarak jiwasajj aguantapjjañäni.+ 14 Jiwasanakajj janiw akanjja jaya tiempo utjir mä markanïktanti, jan ukasti jutkani uka markwa taqe chuyma thaqasktanjja.+ 15 Jesús taypejj jachʼañchir sacrificio Diosar loqtapjjapuniñäni,+ mä arunjja lakasat misturi arunakampejja+ sutipat taqenir yatiyapjjañäni.+ 16 Kunatï walïki uk lurañsa kunanakatï utjapktam ukanakamp mayninakar yanaptʼañsa jan armasipjjamti,+ Diosarojj ukham sacrificionakaw wal kusisiyi.+

17 Khitinakatejj jumanak taypin irpirïpki ukanakarojj istʼapjjam, taqe chuym sujetasipjjarakim,+ jupanakajj jumanakaruw cuidasipktamjja, uka luräwipatjja Diosaruw cuenta churapjjarakini.+ Ukhamat uka luräwip llakita phoqañat sipansa, wali kusisit phoqapjjañapataki, janitejj ukhamäkaspajja jumanak pachpatakejj jan walïspawa.

18 Nanakatakejj oración lurasipkakim, kuna laykutejj qʼoma* conciencianïpjjatajat janiw nanakajj payachasipkti, taqe kunansa honrado chuymampiw sarnaqañ munapjjarakta.+ 19 Ukat sipansa nayatak oración lurapjjañamatakiw ruwtʼasinipjjsma, ukhamat jumanakan ukar jankʼaki jutañajataki.

20 Diosaw ovejanakan jachʼa awatiripäki+ uka Jesús Tatitusarojj jiwatanak taypit jaktayäna, uka Jesusaw wiñay pacton wilapjja Diosar loqtäna. Ukhamajj sumankañ Diosay 21 jumanakarojj munañap lurañatakejj taqe kunatï wakiski ukampi wakichpan. Jesucristo tapiy kunatï jupa nayraqatan walïki ukanak lurañatakejj yanaptʼistpan. Diosajj wiñayans wiñayapataki jachʼañchatäpan. Amén.

22 Jilatanaka, aka chʼamañchkir arunakjja pacienciampi istʼapjjañamatakiw jichhajj ruwtʼanipjjsma, nayajj mä qhawqha arunakampikiw aka carta qellqanipjjsma. 23 Timoteo jilatasajj carcelat antutatäjjewa uk yatipjjañamwa nayajj munta. Jupatejj jankʼak purinini ukhajja, jupamp chikaw jumanakar uñjir jutapjjä.

24 Taqe khitinakatejj jumanak taypin irpirïpki ukanakar aruntarapipjjeta, mayni santo jilatanakarus ukhamaraki. Italia+ markankir jilatanakas aruntanipjjaraktamwa.

25 Diosan jachʼa khuyapayasiñapajj taqe jumanakampïpan.

Jan ukajja, “jupa taypirakiw kunanakatejj pasawayki uka tiemponak uskuwayi”.

Griego arunjja, “mä suma suti herenciat katoqaraki”.

Jan ukajja, “Gobiernoman”.

Griego arunjja, “enemigonakamaru banquillökaspas ukham kayunakamatak uchkä ukapachkama”.

Jan ukajja, “salvación mä herenciar uñtat katoqerinakar”.

Griego arunjja, “señalanakampiw”.

Apéndice A5 liytʼäta.

Griego arunjja, “wilani jañchini ukhamäpjjchejja”.

Jan ukajja, “invitata”.

Jan ukajja, “qhanañchäna”.

Jan ukajja, “jan feini; jan iyawsiri”.

Jan ukajja, “jan feinïpjjatap; jan iyawsapjjatap”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

“Aka mundojj qalltkäna” sasinjja, Adanampina Evampin wawanakapatwa parlaski.

“Alma” siski uk glosarion liytʼäta.

“Espíritu” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “kunjamäkitejj mä jaqejj patjjatsa manqhatsa uk qhanstayiriwa”.

Jan ukajja, “yupaychañan”.

Jan ukajja, “saranukutäpkaraki”.

Jan ukajja, “munasiñampiw; jan colerasisaw”.

Griego arunjja, “jañchïkäna uka urunakanjja”.

Griego arunjja, “cheqap arunak”.

Jan ukajja, “Diosar serviñan suma saytʼatäpki ukanakatakiwa”.

Griego arunjja, “jiwata”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Griego arunjja, “alajjpachankir gratisak churat regalsa”.

“Akapacha” siski uk glosarion liytʼäta.

Griego arunjja, “chʼamanaksa”.

Variante: “kʼutkatapjje”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “ewjjtʼapajj”.

Jan ukajja, “cheqapar uñjir rey”.

Jan ukajja, “familia pʼeqtʼir Abrahanajj”.

Apéndice A5 liytʼäta.

Apéndice A5 liytʼäta.

Griego arunjja, khititejj paninir mä acuerdor mantapjjañapatak yanaptʼki uka jaqetwa parlaski.

Apéndice A5 liytʼäta.

Apéndice A5 liytʼäta.

Apéndice A5 liytʼäta.

Apéndice A5 liytʼäta.

Jan ukajja, “yupaychañatak”.

Jan ukajja, “sumankthapiyir tapapar”. “Tapa” siski uka arojj griego arunjja, mä jaqejj Diosampi perdonayasiñatak sacrificio churki uk sañ munarakispa.

Griego arunjja, “bautismonaka”.

Jan ukajja, “yupaychañatak”.

Griego arunjja, “jiwata”.

“Juchat kutsuyaña” siski uk glosarion liytʼäta.

Aka cheqanjja uywan jiwañapatwa parlaskaraki.

“Hisopo” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “rollompir”.

“Aka mundojj qalltkäna” sasinjja, Adanampina Evampin wawanakapatwa parlaski.

Ukajja, judionakan tiempopan tukusiñapatwa parlaski. “Akapachan tukusiñap tiempo” siski uk glosarion liytʼäta.

Ukajja, “Jaqenakajja” sasaw jaqokipasirakispa, ukajj inas sacerdotenakat parlaskchi.

Jan ukajja, “Sacrificionak loqtapkäna”.

Griego arunjja, “libron rollopan qellqatawa”.

Griego arunjja, “enemigonakaparu banquillökaspas ukham kayunakapatak uchkani ukapachkama”.

Apéndice A5 liytʼäta.

Jan ukajja, “confianzampiw manttanjja”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “mayninakat llakisipjjapuniñäni”.

Jan ukajja, “intencionampi”.

Apéndice A5 liytʼäta.

Griego arunjja, “teatron uñtañatak utjki ukanakjama”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “janiw almajajj jupat kusisjjaniti”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “kunanakatï jan uñjatäki ukanakajj wali qhan utjaskatap yatisina”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “jupan aruparjam tiemponakajj”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “jan feinïkaspajja; jan iyawskaspajja”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “uka markan arquitectopasa”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “wawanïñatak chʼam katoqäna”.

Griego arunjja, “niya jiwirjamäjjäna”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “yupaycharakïna”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “kunjamsa cuerpop imapjjañapäna uksa ewjjasirakïnwa”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Griego arunjja, “Cristjam”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “jiskʼa jiskʼa kharinoqata”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

“Tʼaqesiñ lawa” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “piensapjjam”.

Apéndice A5 liytʼäta.

Apéndice A5 liytʼäta.

Jan ukajja, “asutʼjarakiwa”.

Jan ukajja, “yatichapjjtamjja”.

Jan ukajja, “llakistanjja”.

“Qʼañu jucha” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “walja tunka waranqanaka”.

Jan ukajja, “jan yäqapkasmati”.

Jan ukajja, “Gobierno”.

Jan ukajja, “yaqha jaqenakar munasiñat yanaptʼañsa”.

Griego arunjja, “ñachʼantatäpki (chʼoqantatäpki)”.

Ukajja, “jupanakamp chikas tʼaqesisipkasma ukhama” sasaw jaqokipasirakispa.

“Qʼañu jucha” siski uk glosarion liytʼäta.

Apéndice A5 liytʼäta.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

Jan ukajja, “Manqʼañanakat parlir leyinakampi”.

Griego arunjja, “autoridadanïpkiti”.

Griego arunjja, “suma”.

    Aymara qellqatanaka (2005-2026)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki