¿Kunatsa altʼat chuymanïñajj wakisi?
“Yati[ñasti] llampʼu chuymaninakamp chikawa” (PRO. 11:2).
1, 2. ¿Kunatsa Jehová Diosajj Saular reyïñat apaqjjäna? (Aka janankir dibujo uñjjattʼam).
SAÚL chachajj reyïñataki Jehová Diosamp ajllitäkäna ukhajja, altʼat chuymanïnwa (1 Sam. 9:1, 2, 21; 10:20-24). Ukampis reyëjjäna ukhajj jachʼa jachʼaw tukjjäna. Mä kutejja, walja filisteonakaw israelitanakampi nuwasir jutapjjäna. Samuel profetajj ‘nayaw Jehová Diosar sacrificio loqtañataki Gilgal cheqar jutä’ sasaw Saular säna. Ukampis Samuelon jan purinipanjja, israelitanakajj ajjsarayasiñatwa Saular jaytasajj sarjjapjjäna. Saúl reyisti Samuel profetar suyañat sipansa, jupaw sacrificio loqtäna, uk lurañajj janiw Saular waktʼkänti. Ukatwa Jehová Diosajj Saulatak wal coleräna (1 Sam. 13:5-9).
2 Samuel profetajj Gilgal cheqar purïna ukhajja, Jehová Diosar jan istʼatapat Saular cheqañchänwa, Saulajj janis kuna jan wals lurkaspäna ukhamwa amuyasïna. Juchap uñtʼasiñat sipansa, mayninakaruw juchañchäna (1 Sam. 13:10-14). Ukat qheparojj Saulajj jachʼa jachʼa tukusaw jan walinak luräna, ukatwa Jehová Diosajj reyïñat jupar apaqjjäna (1 Sam. 15:22, 23). Saúl chachajj qalltan altʼat chuymanïkchïnsa, qhepat jan walinakanwa uñjasïna (1 Sam. 31:1-6).
3. 1) Altʼat chuymanïñatjja, ¿kunsa waljanejj amuyapjje? 2) ¿Kuna jisktʼanakarus aka yatichäwin qhanañchaskañäni?
3 Jichhürunakanjja, altʼat chuymanïñajj janis nayrar sartañataki maynir yanaptʼkaspa ukhamwa waljanejj amuyapjje, ukatwa jupanakajj mayninakat sipansa jukʼampi wakiskirïpkaspas ukham tukupjje. Amuytʼañataki, peliculanakan uñstiri ukhamarak político mä chachajja, akham sänwa: “Altʼat chuymanïñajj janiw nayatakejj wakiskiti, janipuniw kunapachas altʼat chuymanïkäti” sasa. Ukhamasti ¿kunatsa mä cristianotakejj altʼat chuymanïñajj wakisi? ¿Kunas altʼat chuymanïñajja? Uka jisktʼanakaruw aka yatichäwin qhanañchaskañäni, jutïr yatichäwinsti jan walinakan uñjasisajj kunjamsa altʼat chuymanïsna ukwa yatjjatarakiñäni.
¿KUNATSA ALTʼAT CHUYMANÏÑAJJ WAKISI?
4. ¿Kunjamatsa jachʼa jachʼa tukuñajj utjaspa?
4 Jachʼa jachʼa tukurinakajja, janiw altʼat chuymanïpkiti sasaw Bibliajj qhanañchi (Proverbios 11:2 liytʼañataki). David chachajj akham sasaw Jehová Diosar mayisïna: “Jachʼa jachʼa tukuñ chuym apaqtʼasita” sasa (Sal. 19:13). ¿Kunjamatsa jachʼa jachʼa tukuñajj utjaspa? Kunatï jan lurañasäki uk lurasaw jachʼa jachʼa tuksna, uksti jan paciencianïtasatwa lursna. Pantjasirïtasatjja, taqeniw kunatï jan lurañasäkäna uk lurawaytanjja. Kunjamtï Saúl reyit yatjjatawayktanjja, jiwasatï sapakuti jachʼa jachʼa tukus jan lurañasäki uk lurañäni ukhajja, Jehová Diosampejj janiw sum apaskañäniti. Salmo 119:21 qellqatajj akham siwa: “Jachʼa jachʼa tukurinakarojj toqenoqta[wa]” sasa. ¿Kunatsa Diosajj ukham lurpacha?
5. ¿Kunatsa jachʼa jachʼa tukuñajj jan walïki?
5 Nayraqatjja, jiwasatï jachʼa jachʼa tukusa kuntï jan lurañasäki uk lurañäni ukhajja, Jehová Diosarojj janis apnaqerisarjam respetksna ukhamäspawa. Maysa toqetsti, kuntï jan lurañasäki uk lurañäni ukhajja, mayninakampejj janiw mä amtar purirjamäkañäniti, ni sumsa apaskarakiñäniti (Pro. 13:10). Ukatjja kuntï jan lurañasäki uk luratas mayninakajj amuyapjjani ukhajja, phenqʼachataw uñjassna (Luc. 14:8, 9). Taqe ukanak yatisajja, kunatsa Jehová Diosajj altʼat chuymanïñas muni uk sum amuytanjja.
¿KUNAS ALTʼAT CHUYMANÏÑAJJA?
6, 7. Altʼat chuymanïki ukajja, ¿kunjamasa?
6 Altʼat chuymanïki ukajja, janiw jachʼa jachʼa tukkiti ni wali wakiskirïkaspas ukhamsa amuyaskiti sasaw Bibliajj qhanañchi. Ukham chuymaninakajja, ‘maynis jupat sipansa jukʼamp sumäkaspa’ ukhamwa mayninakarojj uñji (Fili. 2:3). Altʼat chuymanïki ukajja, kunsa luraspa uk sumwa amuyi, kunansa pantjasi uksa amuyarakiwa, ukatjja mayninakan ewjjtʼatajj istʼarakiwa. Jehová Diosajj altʼat chuymaninakar wal munasi.
7 Maysa toqetjja, altʼat chuymanïki ukajja, kunsa luraspa kunsa jan lurkarakispa uk sum amuyi sasaw Biblian qhanañchi. Ukaw mayninakaru respetompi ukhamarak munasiñampi uñjañatak yanaptʼi.
8. Altʼat chuymanïñ munstan ukhajja, ¿kunatsa amuyasiñasa?
8 Awisajja, jan amuyasisaw jachʼa jachʼa tuksna. Sañäni, inas jiwasasa jan ukajj khitirutï sum uñtʼktan ukasa taman mä luräwi katoqchi, ukaw mayninakat sipansa jiwasas jukʼamp wakiskirïksna ukham amuyayistaspa (Rom. 12:16). Jan ukajj jiwasatakwa jilpach llakisjjsna (1 Tim. 2:9, 10). Ukatjja, kunsa lurapjjañapa, kunsa jan lurapjjañapäki uksa munañasarjamakiw mayninakar lurayañ munjjsna (1 Cor. 4:6).
9. ¿Kunatsa yaqhepanakajj jachʼa jachʼa tukupjjäna? Biblian parlki ukanakat maynit qhanañchtʼam.
9 Chuymasantï kuna jan wali lurañ munañajj utjani ukhajja, jachʼa jachʼa tukusaw kuntï jan lurañasäki uk lursna. Jachʼañchayasiñ munasajja, waljaniw envidiasiñata, jan ukajj colerampi atipayasisajj jachʼa jachʼa tukupjje. Ukaw Absalón, Uzías, Nabucodonosor chachanakarusa, yaqhanakarus pasäna. Ukatwa Jehová Diosajj altʼat chuymanïpjjañapatakejj qhana arunakampi ewjjtʼäna (2 Sam. 15:1-6; 18:9-17; 2 Cró. 26:16-21; Dan. 5:18-21).
10. ¿Kunatsa mayninakarojj jan juchañchañasäki? Biblian parlki ukanakat maynit qhanañchtʼam.
10 Maysa toqetjja, ¿kunatsa yaqhepanakajj jachʼa jachʼa tukupjjaspa? Kuntï Abimélec ukhamarak Pedro chachanakajj lurapkäna uk amtañäni (Gén. 20:2-7; Mat. 26:31-35). Uka chachanakajj ¿jachʼa jachʼat tukupjjpachäna? ¿Jan sum amuytʼasisat uk lurapjjpachäna, jan ukajj jan sum yatisacha? Niyakejjay jaqenakan chuymap jan yatkstantejja, janiw luratanakapat juchañchañasäkiti (Santiago 4:12 liytʼañataki).
¿JEHOVÁ DIOSAN MARKAPAN KUNA LURÄWINÏTANSA?
11. ¿Kunsa altʼat chuymanejj amuyi?
11 Altʼat chuymanïki ukajja, Diosan markapan kunsa luraspa uk sum amuyi. Jehová Diosajj taqe kunsa yäparuw apnaqe, ukatwa sapa mayni servirinakapar taman mä luräwi churawayi, ukhamajj taqeniw wali wakiskirïtanjja. Ukampis Jehová Diosajj janiw taqenirojj mä kikpak lurawaykistuti. Sañäni, janiw taqenejj mä pachpa amuyunïktanti, ni mä kikpas kuns lurktanti, ukhamarus kunsa lurañäni uksa sapa mayniw amtsna. Jiwasatï altʼat chuymanïñäni ukhajja, Jehová Diosan munañaparjamaw kuns lurañäni (Rom. 12:4-8). Jehová Diosajja, kuntï lurañ yatktan ukampejj Jupar jachʼañchsna ukhamarak mayninakar yanaptʼsna ukwa muni (1 Pedro 4:10 liytʼañataki).
Diosan markapan yaqha luräwinak katoqasajj Jesusat yateqasipjjañäni. (12-14 tʼaqanak uñjjattʼäta).
12, 13. Yaqha luräwinak katoqasajja, ¿kunsa amtañasa?
12 Tiempompejja, Jehová Diosan markapan yaqha luräwinakwa katoqsna. Amuytʼañataki, Jesusajj walja luräwinakwa katoqäna. Amtañäni, jupa sapakiw Awkipampi alajjpachan jakasïna (Pro. 8:22). Jupaw angelanaka, alajjpacha, aka Oraqe, ukhamarak jaqenakar lurañ Jehová Diosar yanaptʼäna (Col. 1:16). Qhepatjja, alajjpachat aka Oraqeruw Jehová Diosajj Jesusar khitanïna. Mä wawar tukusaw Jesusajj nasïna, ukhamatwa jilsuwayäna (Fili. 2:7). Jiwayapkäna uka qhepatjja, alajjpacharuw kuttʼawayjjäna, ukatsti 1914 maranwa Diosan Reinopan reyit uttʼayatäjje (Heb. 2:9). Jutïrinsti waranqa maranak apnaqasajj Jehová Diosaruw gobiernop kuttʼayjjani, “ukhamatwa Diosajj taqe kunjjarus munañanïni” (1 Cor. 15:28).
13 Jakäwisan ukhamarakiw cambionakajj utjaspa. Awisajja jiwasaw Diosan markapan mä luräwi katoqasajj jaytañ amtsna. Amuytʼañataki, inas solteronakajj casarasiñ amtapjjchi jan ukajj casaratanakajj wawanakanïñ amtapjjchi. Maysa toqetjja, Jehová Diosar sapür serviñatakejj inas jakäwis mayjtʼayañ amtarakstan. Ukham mayjtʼäwinak utjipanjja, inas taman jukʼamp luräwinakampi phoqañatakejj tiempojj utjchistani jan ukajj inas jan ukhamäkchiniti. Waynästansa, tawaqöstansa, jilïrïstansa, usutästansa, jan ukajj kʼumarästansa, kunjamsa Jupar jukʼamp sirvsna uk Jehová Diosajj sum yati. Jupajj kuntï lurirjamäktan uk lurir uñjistu ukhajj wal kusisi (Heb. 6:10).
14. ¿Kunjamsa altʼat chuymanïñajj kusisitäñataki yanaptʼistu?
14 Kuna luräwtï Jesusajj Jehová Diosat katoqkäna uk taqe chuymaw phoqäna, jiwasajj ukhamarakiw lursna (Pro. 8:30, 31, NM). Altʼat chuymanïki ukajja, taman mä luräw katoqasajj sum phoqe, janiw mayninakan luräwinakap uñchʼukkiti. Jan ukasti Diosan markapan taqe chuymaw mä luräwi katoqe, Jehová Diosas churkaspa ukhamwa amuyi. Maysa toqetjja, altʼat chuymanïki ukajj mayninakar respetompiw uñji, ukatsti kuna luräwtï katoqapki uk phoqapjjañapatakis yanaptʼarakiwa. Jehová Diosaw taqenir mä luräwi churistu, uk amuyasaw yanaptʼi (Rom. 12:10).
¿KUNSA ALTʼAT CHUYMANEJJ LURI?
15. ¿Kunsa Gedeón chachat yateqassna?
15 Gedeón chachatwa altʼat chuymanïñ yateqassna. Jehová Diosajj Gedeonaruw Israel markar madianitanakat qhespiyañapataki mayïna. Ukham mayitajj Gedeonajj akham sänwa: “Nayana familiajjasti wali pobrekiwa Manasés sat tribu taypinjja. Ukhamarak nayajj sullkakïtwa familiajj taypinjja” sasa (Jue. 6:15). Gedeón chachasti Jehová Diosar confiyasajj uka luräw phoqänwa. Kun lurañapsa munäna uk sum amuyasajj Diosaruw yanaptʼap mayisirakïna (Jue. 6:36-40). Gedeón chachajj jan ajjsartʼiri wali chʼamani ukhamäkchïnsa, amuytʼasir chacharakïnwa (Jue. 6:11, 27). Tiempompejja, israelitanakajj reyitwa Gedeonar uttʼayañ munapjjäna, ukampis jupajj janiw munkänti. Reyïñat sipansa kuntï Jehová Diosajj lurañap maykäna uk phoqasaw utapar kuttʼjjäna (Jue. 8:22, 23, 29).
16, 17. ¿Kunjamsa altʼat chuymanejj Diosar serviñan nayrar sartaspa?
16 Maynejj inas taman mä luräwi katoqchispa, jan ukajj tamar jukʼamp yanaptʼañataki chʼamachaschispa, ukampis ukajj jachʼa jachʼas tukkaspa ukham janiw sañ munkiti. Bibliajj jilat kullakanakar yanaptʼañatakiw maynejj chʼamachasiñapa sasaw chʼamañchistu, ukatsti chʼamachasitasajj amuyasiñapawa sasaw qhanañcharaki (1 Tim. 4:13-15). Ukhamajj nayrar sartañatakejja, janiw taman mä luräwi katoqañajj wakiskapuniti, jan ukasti jukʼamp suma cristianöñatakisa, Jehová Diosar jukʼamp serviñatakisa, jilat kullakanakar yanaptʼañatakis taqeniw chʼamachassna.
17 Altʼat chuymanïki ukajja, taman mä luräwi janïr katoqkasajj kunsa lurañapa uk sum amuytʼi, Jehová Diosaruw uka toqet yanaptʼa mayisi, ukatsti uka luräwi phoqpachäniti janicha uksa amuytʼarakiwa. Sañäni, altʼat chuymanejj akham jisktʼasi: ‘¿Yaqha wakiskir luräwinak phoqañatakejj tiemponïskäti? Janitï ukhamäkanejja, ¿kuntï jichhajj lurkta ukjja naya lanti yaqhajj luraspati?’ sasa. Uka toqenakat amuytʼasajja, altʼat chuymanejj mä luräwi janïr katoqkasajj jan phoqerjamätapwa amuyasispa. Jiwasatï altʼat chuymanïñäni ukhajja, mä luräwi jan phoqerjamätas amuyasajj inas uka luräwi jan katoqkchiñäniti.
18. 1) Diosan markapan mä luräwi katoqasajja, ¿kunsa altʼat chuymanejj lurani? 2) ¿Kunjamsa Romanos 12:3 qellqatajj altʼat chuymanïñatak yanaptʼistu?
18 Jehová Diosajj jupar sirvkasin altʼat chuymanïsna ukwa muni (Miq. 6:8). Ukhamasti taman mä luräwi katoqañäni ukhajja, Gedeón chachat yateqasisaw Jehová Diosarojj yanaptʼa mayisiñasa. Ukatjja, kuntï Jehová Diosajj Biblia toqesa, markap toqes ewjjtʼkistu ukanakatsa lupʼiñasarakiwa. Ak amtapuniñäni, janiw pachpa chʼamasampejj taman mä luräwi phoqksnati, jan ukasti Jehová Diosaw altʼat chuymanïtapata ukhamarak yanaptʼasir chuymanïtapat yanaptʼistu (Sal. 18:35). Altʼat chuymanïki ukajja, ‘janiw jupa pachpat kuntejj lupʼiñapäki ukat jukʼampjja lupʼkiti’ (Romanos 12:3 liytʼañataki).
19. ¿Kunatsa altʼat chuymanïñasa?
19 Altʼat chuymanïñäni ukhajja, Taqe Kunjjar Munañäni Jehová Diosar jachʼañchañajj wali wakiskirïtapwa amuyañäni (Apo. 4:11). Ukatsti Diosar servisajj kuntï lurirjamäktan uk lurasas kusisitäñäniwa. Jilat kullakanakan amuyunakapsa, luräwinakapsa respetarakiñäniwa, ukhamatwa taman mayachtʼatäñäni. Maysa toqetjja, altʼat chuymanïsajj sum amuytʼasisaw kuns lurañäni, ukaw jan walinakar jan purtʼasiñatakejj yanaptʼistani. Jehová Diosajj altʼat chuymaninakarojj munasiñampiw uñji. Ukanak yatisajja, altʼat chuymanïñajj kunja wakiskirisa ukwa amuytanjja. Jutïr yatichäwinjja, jan walinakan uñjasisajj kunjamsa altʼat chuymanïsna ukwa yatjjataskañäni.