Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • fy 15 yatichäwi págs. 173-182
  • Chuymankipstat awk taykasar sum uñjapxañäni

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • Chuymankipstat awk taykasar sum uñjapxañäni
  • Familian sum jakasiñatakixa kunas munasi
  • Jiskʼa pʼeqeñchäwinaka
  • Uka toqet jukʼamp yatjjatañataki
  • KUNJAM UÑJATÄÑSA MUNAPXI
  • YÄNAKAMPI YANAPTʼAÑA
  • WALI MUNASIÑAMPI UÑJAPXAÑÄNI
  • WALI AMUYUMPI SUM UÑJAPXAÑÄNI
  • SUMA CHUYMAMPI UÑJAPXAÑÄNI
  • AWK TAYKAR UÑJIRIX JANIW ARMATÄÑAPÄKITI
  • DIOSAN CHʼAMAPA
  • Chuymankipstat awk taykanakasar uñjapjjañäni
    Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski 2014
  • Chuymaninakar jachʼar aptapjjañäni
    Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski 2014
  • “Awkimarusa taykamarusa respetañamawa”
    Cristianjam Jakañataki ukat Yatiyañataki: Tantachäwin yatjjatañataki (2018)
Familian sum jakasiñatakixa kunas munasi
fy 15 yatichäwi págs. 173-182

15 YATICHÄWI

Chuymankipstat awk taykasar sum uñjapxañäni

1. ¿Awk taykar qhawqha manütansa, ukat kunjam chuymanïñasasa, jupanak laykux kunsa lurañasaraki?

“ISTʼAM jumar jathasir awkimaru; taykamax chuymanïxani ukkhaxa jan jiskʼachamti” sasaw wali yatiñäni mä jaqix nayrax säna (Proverbios 23:22). Inas “¡janipuniw nayax jiskʼachkiristti!” sasax sisna. Chiqpachansa niya taqiniw awk taykarux wal munastanxa, janiw jiskʼachktanti. Jupanakarux wali manütanwa. Awk taykïpanwa jaktanxa. Jehová Diosax jakañ churirïkchisa, jan awk taykax utjkaspa ukhaxa janiw khitis utjkasänti. Inas kunaymaninak lursna, ukampis janiw kunas jakäwjamäkiti. Ukatxa akanakat amuytʼarakiñäni; jupanakax wali munasiñampiw jiskʼatpach uywasipxistu, manqʼat jan manqʼataw kunaymaninak lurapxi, qullqsa thaqhapxi ukhamawa, ukat jachʼäxtan ukhakamaw wali sum uñjapxistu. Ukhamax Diosan iwxanakapax wali askipuniwa, Arupanxa akham siwa: “Awkimar taykamar jachʼañcham, [...] jaya maranak aka uraqin jakañamataki” sasa (Efesios 6:2, 3).

KUNJAM UÑJATÄÑSA MUNAPXI

2. ¿Kunjamsa wawanakax chuymankipstat awk taykar “pachpa munasiñampi” uñjapxarakispa?

2 Apóstol Pablox akham sasaw cristianonakar qillqäna: Wawanakas allchhinakas “jupanakpachpa yatiqapxpan pachpa familiapar yanapaña, kunja munasiñampitix awkinakapax munasïna uka pachpa munasiñampi. Akax askiwa, Diosarux kusisiyarakiwa” sasa (1 Timoteo 5:4). Awk taykas achachil awichas wali munasiñampiw wawanakarux uñjapxi ukat irnaqapxi, ukhamax “uka pachpa munasiñampi” uñjasarakiw wawanakax awk taykarus achachil awicharus yuspärapxaspa. Chuymaninakax taqiniw munasiñampi uñjatäñ munapxi, ukatxa jankʼaki wali munasiñampi chuymachtʼatäñwa munapxaraki. Kunjamtï jiwasax suma uñjatäñ munktanxa ukham suma uñjatäñwa munapxaraki. Jakañax wali askïtapwa amuyapxañapa.

3. ¿Kunjamatsa awk taykarus achachil awicharus jachʼañchsna?

3 Awk taykar wal munasitaswa uñachtʼayañasa, ukhamatwa jupanakar jachʼañchsna (1 Corintios 16:14). Jaya chiqan jakapxchi ukhaxa ak amtañasawa, kunjamsa jikxatastan ukxa jupanakax wal yatiñ munapxi. Inas mä suma carta apayañasa, telefonot jawstʼañas wakischispa, ukat tumptʼatax wal kusisipxaspa. Andrew sat mä irpir chuymanin awkipaw wali usuntat uñjasïna, uka awkipax janiw Jehová Diosan Qhanañchiripäkänti, ukampis sapa semanaw pä kuti uñjirix wali jaya saräna, ukat uka jilatax akham siwa: “Qalltanxa awkijax janipuniw Jehová Diosar yupaychañajxa munirïkiti. Ukampis usuntkän ukhaxa wali sum nayax jupar uñjayäta, uk uñjasax akham sasaw sullkanakajar sirïna: ‘Jilamax sarki uka yupaychäwir sarapxañamawa’ sasa. Ukatwa sullkanakajax iyawsapxi, jichhax llätunkanpachaw Jehová Diosan Qhanañchiripäxapxi” sasa.

YÄNAKAMPI YANAPTʼAÑA

4. ¿Awk taykar yanaptʼañ tuqitxa kuna jan walinaksa nayra judionakan yupaychäwip pʼiqtʼirinakax yatichapxäna?

4 ¿Awk taykar sum uñjañatakix qullqimp yanaptʼañax wakisirakispati? Jïsa, wakisiwa. Jesusax aka uraqinkäna uka urunakanxa, maynitix qullqipsa jan ukax kuna yänakapsa “Diosaruw churtxa” siskän ukhaxa janiw awk taykarux ukanakampix yanaptʼañapäkänti, ukhamwa judionakan yupaychäw pʼiqtʼirinakapax yatichapxäna (Mateo 15:3-6). ¡Wali qala chuymäpxapunïnwa! Mä arunxa, janiw awk taykarux sum uñjañäkiti sasaw uka jaqinakax yatichapxäna, jan qullqimpi yanaptʼasaxa awk taykar uñisiñsa yatichapkaspa ukhamänwa. Jiwasax janiw kunäkipansa ukham pantjasiñ munktanti (Deuteronomio 27:16).

5. Yaqhip markanakanxa chuymaninakax yanap katuqapxi, ukampis ¿awk taykanakar qullqimp yanaptʼañax kunatsa wali askixa?

5 Yaqhip markanakanxa marka apnaqirinakaw chuymaninakarux isimpi, manqʼañampi, jan ukax qullqisitumpi yanaptʼapxi. Maysa tuqitxa inas yaqhipax jubilasiñampïsipkchi. Ukampis uka yanapanakax pistʼaspawa, ukhamasti khitinakatix awk taykar sum uñjapki ukanakax qullqimpiw yanaptʼapxi. Chiqpachansa chuymankipstat awk taykar uñjasaw Diosar yupaychatas uñachtʼaysna, mä arunxa ukhamatwa familia uttʼayir Jehová Diosar yupaychatasxa uñachtʼaysna.

WALI MUNASIÑAMPI UÑJAPXAÑÄNI

6. ¿Awk taykar yanaptʼañatakix yaqhipax kunsa lurapxi?

6 Awk taykax usuntapxi ukhaxa waljaniw wali munasiñampi uñjapxi. Yaqhipasti utaruw awk taykxa jawsapxi, jan ukasti kawkintï awk taykax jakapki uka chiqanakar jakiriw sarapxi. Ukat yaqhipasti jupanakamp chika jakiriw sarapxi. Ukham lurañax awk taykanakatakis wawanakatakis wali askiwa.

7. ¿Chuymankipstat awk taykar uñjañ tuqitxa kunatsa jan sum amuytʼasis kun amtañas jan wakiskaspa?

7 Ukampis awisax ukham lurañax janiw askïkapunispati. ¿Kunatsa? Inas jan sum amuytʼasisa kun amtañas utjchispa. “Chʼikhi jaqixa amuytʼasiwa” sasaw Bibliax qhanañchi (Proverbios 14:15). Sañäni, inas taykax sapaki jakasax chʼam tukchispa, ukat utar irptaniñ amtsna. Ukampis ‘amuytʼasiñatakix’ akanak jisktʼasiñasaw wakisispa: ¿Kunas chiqpachapuni jupatakix munasi? ¿Jupanakar uñjir institucionanakas jan ukax yanapirinakas utjiti? Utjchi ukhaxa janiw jan walïñapäkiti. ¿Jupax jutañ munaspati? Jutaspa ukhaxa, ¿kunjamas jikxatasispa? ¿Khitinakampitix wali yatitäki ukanakat jithiqtaniti? ¿Llakisispati? ¿Jupampix uka tuqinakat parltanti? ¿Chachasas jan ukax warmisas kunjamakis jikxatasipxaspa, wawanakas jiwasas kunjamas jikxatasiñäni? ¿Khitis taykar yanapani? ¿Mayniraki mayniraki ukhamat uñjsna? ¿Uka tuqitxa taqinimpit parltʼtanxa?

8. ¿Awk taykar uñjañ tuqitxa khitinakarus jisktʼassna?

8 Niyakixay wawanakax chuymankipstat awk taykar uñjapxañapächixa, ukhamax inas taqpachani tantachtʼasiñax wakischispa, ukhamat awk taykar uñjañ tuqita mä amtar puriñataki. Inas irpir chuymaninakamp parltʼañax wakisirakchispa, ukat ukhaman uñjasir yaqha jilat kullakanakampi parltʼañax wakisirakispawa. Bibliax akham siwa: “Kunapachatix jan jisktʼasiñax utjki ukkhax, amtäwinakaxa aynachtʼiwa; walja amuytʼayirinakampiw sumar mistsuñax utji” sasa (Proverbios 15:22).

WALI AMUYUMPI SUM UÑJAPXAÑÄNI

179 janan fotopa

Awk taykar jan yatiyasa wawanakax jupanakampi kun lurañsa amtapxaspa ukhaxa janiw walïkaspati

9, 10. 1) Awk taykax chuymanïxapxchisa, ¿kunjamsa jupanakar uñjañasa? 2) ¿Chuymankipstat awk taykarux kunjamsa wawanakax uñjapxañapa?

9 Wali amuyumpi ukat munasiñ chuymampiw chuymankipstat awk taykanakar uñjañaraki. Maranakax janiw inamay paskiti, inas jupanakatakix sarnaqañasa, manqʼañasa, jan ukax kun amtañas chʼamäxchi. Yanapiritakïxaspawa. Wawanakax wal awk taykar yanaptʼañ munapxi, inas iwxtʼapxchispa, ukampis janiw mä wawarjam uñjapxañapäkiti; chuymanïxchisa, sarnaqäw tuqitxa wali yatxattʼatäpxiwa, jupanakaw jichhakamax kun lurasas nayrar sartapxi, jan ukaxa kun lurañsa amtapxi. Jupax wali amuytʼasir jachʼa jaqjama ukat awkjamaw amuyasi. Ukampis khitinakatix wawanakan apnaqataki jakañ yatisxapxi ukanakax wal llakisipxaspa. Wawanakax janis amtaparjam sarnaqayañ munapkaspa ukhamwa yaqhip chuymaninakax amuyasipxi, ukatwa colerapxaspa.

10 Uka jan walinak askichañax chʼamakiwa, ukampis chuymankipstat awk taykanakaw kun lurañsa amtapxañapa, jupanakpacha uñjasirjamäsipkchi ukhaxa. Wawanakax janïr jupamp parlkasin kun lurañs amtapxaspa ukhaxa janiw walïkaspati. Inas awk taykax wali qaritäxapxchi. Ukampis kuntï lurirjamäsipki ukxa lurasipkaspawa. Inas amtaparjam kuns lurasipkani ukhaxa wali sum jupanakamp apassna. Awk taykax wali kusisitaw jikxatasipxaspa, jiwasas ukhamarakiw kusissna. Inas awisax jupanakan askipatak iwxtʼañax wakischispa, ukampis wali suma chuymampiw jupanakar uñjañasa ukatxa respetompirakiw uñjañasa, kunjamtï wakiskixa ukhama. Diosan Arupax akham siwa: “Jilïri jaqinak nayraqatansti saytʼasisina jupanakarux mä suma axsartʼaña uñachtʼayarakim” sasa (Levítico 19:32).

SUMA CHUYMAMPI UÑJAPXAÑÄNI

11-13. Wawanakax awk taykampi jan sum nayrax apasirïkchïna ukhasa, ¿kunjamsa awk taykapar uñjapxaspa?

11 Awisax awk taykax janiw wawanakamp sum apasipkiti, ukatwa awk taykar uñjañax wawanakatakix chʼamäspa. Inas nayrax qala chuymapxchïna. Jan suma awk taykanïsax inas jichhakam chuymas ustʼata ukham jikxatasta. ¿Ukampis uka amuyunak maysar apanukusmati?a

12 Basse sat mä jaqix akham sänwa: “Mamajan qhipa chachapax Alemania markan soldadonak pʼiqtʼiritaynawa. Mäkiw colerampi atipayasiri, wali axsarañjamänwa. Nayan uñjkataw mamajar wal nuwjiri. Mä urux nayatak wal colerasisaw cinturón apsusisax ajanut fierropampi jawqʼatatitu. Wali chʼamampi jawqʼantasinwa ikiñxar jaqnuqitu” sasa.

13 Ukampis janiw ukak amuyañasäkiti. Bassex akham saskakïnwa: “Ukampis jupax wal irnaqäna, ukat kuntï familiatak lurañapäki ukxa lurapunirïnwa. Janipuniw awkjamax munasiñ uñachtʼayirïkiti, ukampis jan walin uñjasisax wali chuyma ustʼataw jikxatasïna, ukwa nayax yatiyäta. Jiskʼäskan ukhaw mamapax utat alisnukutayna. Jupatakix kun jikxatañas wali chʼamänwa, qʼaxu waynitükän ukhaw jupax chʼaxwäwir soldadjam saratayna. Kunjamas jikxatasïna ukxa amuyirïtwa, ukatwa jan juchañchkti. Nayax jachʼäxayat ukhaw wal usuntawayi, ukampis jiwañapkamaw wal yanaptʼawaytxa. Wali chʼamänwa, ukampis qhawqhatix lurañjamäkäna ukwa lurtxa. Tukuykamaw suma wawäñatakix chʼamachasta, wawaparjamas uñjkitaspa ukham amuyasta” sasa.

14. ¿Familiansa sapür sarnaqäwinsa kuna iwxanakas wali wakisirixa, ukat chuymankipstat awk taykar uñjañ tuqitsa?

14 Familiansa sapür sarnaqäwinsa aka iwxanakax wali wakiskiripuniwa, Bibliax akham siwa: “Khuyapayasiñampi, suma jaqïñampi, jiskʼar tukuñampi, llampʼu chuymanïñampi isthapitay sarnaqapxam. Jumanak purax llampʼu chuymampi sarnaqapxam, maynit maynirus perdonasipxarakim jan wali lurasipxsta ukapachaxa. Kunjämtï jumanakarux [“Jehová Diosax”, NM] perdonapxtamxa, ukhamarak jumanakax perdonapxam” sasa (Colosenses 3:12, 13).

AWK TAYKAR UÑJIRIX JANIW ARMATÄÑAPÄKITI

15. ¿Awk taykax usuntapxi ukhaxa kunatsa wali llakkaña?

15 Usuntat awk taykar uñjañax chʼamarakiwa, walja lurañanakaw utji, tiempos munasiraki ukhamawa. Ukampis wali llakisiñaw utjaspa. Khuyapäñaw usuntat awk taykanakax sarnaqapxi, janiw sumsa amuytʼasxapxiti, janirakiw sapakirjamäxapxisa. Sandy sat mä warmix akham siwa: “Mamajapuniw familiarux sum uñjiri. Ukampis usuntxi ukhaxa wali llakkañänwa. Janiw sum sarnaqxänti, thujrumpikiw sarnaqxäna, ukatxa janiw sartirjamaxänti. Jiwañkamaw jukʼat jukʼata aynachtʼawayi. Chʼakharuw cáncer usux mantatayna, ukat uruy aruma uñjañäxänwa. Jariqtʼapxarakta, manqʼtʼayapxarakta ukat liytʼarapipxarakta ukhamaw uñjapxayäta. Wali chʼamänwa, wali sintkañaw usuntawayi. Mamajax jukʼat jukʼatwa tukusiñkam aynachtʼawayi, uk uñjasax wal jachayäta, kunattix walpun jupar munasiyäta” sasa.

16, 17. Usuntat awk taykar uñjasipki ukanakaruxa, ¿kuna iwxanakas yanaptʼaspa sum amuytʼasiñxa?

16 Ukham jan walin uñjasisaxa, ¿kuns lursna? Bibliankir Jehová Diosan arunakap istʼañax wali askipunïspawa, ukatxa Jupar mayisiñasarakiwa (Filipenses 4:6, 7). Ukat sum maqʼtʼasiñas samartʼañas wakisirakiwa. Ukhamatwa usut awkir jan ukax taykar uñjañatakix sum jikxatassna. Inas awisax samartʼaraksna jan ukax yaqha lurañanaks luraraksna. Ukampis janiw jaya tiempo apanukuñasäkiti, inas mä jukʼa samartʼañatakix janiräkipan wakichtʼassna. Inas yaqhanakar arxayaraksna usutar uñjañapataki, ukhamatwa tiempo apstʼasiraksna.

17 Khitinakatix chuymankipstat awk taykar uñjapxi ukanakaxa, awisax jupanakakis kuns lurapxañapäkaspa ukham amuyasipxi. Ukampis kuntï jan lurirjamäkstan ukhaxa janiw juchañchasiñasäkiti. Inas awisax kawkintï chuymaninaka uñjapki ukar jaytañax wakischispa. Jichhatï ukham awk taykar uñjaskstan ukhaxa, kuntï lurirjamäktan ukarjam amuyañasawa. Warmitsa jan ukax chachatsa janiw armasiñasäkiti, wawanakatsa ukhamaraki, ukhamax purapat sum amuytʼasiñasawa.

DIOSAN CHʼAMAPA

18, 19. ¿Luqtirinakapar yanaptʼañ tuqitxa Jehová Diosax kamsisa, ukat khitin sarnaqäwipas ukhamatappunxa uñachtʼayi?

18 Khitinakatix chuyman awk taykanakar uñjasipki ukanakaruxa, Jehová Diosaw Arupampix wali sum amuytʼayi, ukampis janiw uka tuqitak amuytʼaykarakiti. Salmonak qillqirix akham sataynawa: “[Jehová] Tatitux artʼasirinakapan jakʼapankaskiwa, [...] arnaqasitanakap istʼi, qhispiyaraki” sasa. Jehová Diosax qhispiyaniwa, mä arunxa khitinakatix chiqa chuymanïpki ukanakaruw jan walinakat arxatani (Salmo 145:18, 19).

19 Myrna sat mä warmin mamapax pʼiqit usuntasaw suchuptäna. Myrnax akham sasaw qillqatayna: “Mä familiarax tʼaqhisi ukhaxa wali llakipuniwa, janiw kunaw usutu siskarakisa. Jukʼat jukʼatwa aynachtʼawayi, janiw kunas lurañjamakänti. Awisax qunqurtʼasisaw Jehová Diosar kunjamsa jikxatasiyäta uka tuqitxa achikasirïta. Kunjamtï Davitax jumaw jachatanakaj apthaptaxa sasa Jehová Diosar jachtʼasisa achikasïna ukhamaw nayax jacharakiyäta [Salmo 56:8]. Jehová Diosaw Aruparjama chʼamsa yanapsa churitu. ‘Jehová Diosax yanaptʼapampiw arxatitu’” sasa (Salmo 18:18).

20. Khitinakatix chuymankipstat awk taykar uñjapxi, jan ukax awk taykax jiwxapxi ukhaxa, ¿Biblian kuna arunakapas jupanakarux chuymachi?

20 Chuymankipstat awk taykanakar uñjañax janiw suma tukuyanïkiti sasaw sapxi. Wali sum uñjkatas jiwxapxakipuniwa, kunjamtï Myrnan mamapax tukuskänxa ukhama. Ukampis janiw jiwañar tukuskiti, jan ukasti jukʼamp jakañax utjaskakiniwa, ukwa Jehová Diosar atinisirinakax yatipxi. Apóstol Pablox akham sänwa: “Diosar iyawsas[aw] suytʼaskta, [‘Aski jaqinakan jan aski jaqinakan jiwatanakata jaktañapa’, MT]” sasa (Hechos 24:15). Khitinakan awk taykapatï jiwxapxi ukanakarux jiwatat jaktaniñ suytʼäwiw chuymachi, ukat machaq jutïrpachan jakasiñax wali sumäxaniwa, ukanxa ‘janiw jiwañax utjxaniti’ (Apocalipsis 21:4).

21. ¿Chuyman awk taykanakar uñjasax kuna askinaksa jikxatsna?

21 Jehová Diosan luqtirinakapax wal awk taykaparux munasipxi, chuymankipstatäxapxchisa walpun munasipxi, ukatxa jachʼaruw aptapxaraki (Proverbios 23:22-24). Ukhamatwa Biblian qillqat aka arunakax jupanakan phuqasirakini, akham siwa: “Jumasti awkimarusa, taykamarusa kusisiyam, jachʼar aptayarakim” sasa (Proverbios 23:25). Ukampisa, khitinakatix awk taykapar jachʼar aptapki ukanakaxa Jehová Diosaruw jachʼañchapxi ukat kusisiyapxaraki, ukaw jukʼamp askixa.

a Inas yaqhip awk taykanakax wawanakar wal tʼaqhisiyapxchi, jan ukax jan walinak lurapxchi, janiw ukanakat parlktanti.

¿KUNJAMSA BIBLIAN AKA YATICHÄWINAKAPAX CHUYMANKIPSTAT AWK TAYK UÑJIRINAKAR YANAPTʼASPA?

Awk taykarus achachil awicharus kunjamtix jupanakax munasipkistuxa uka pacha munasiñampiw uñjañasaraki (1 Timoteo 5:4).

Taqi kunsa munasiñampi lurañasawa (1 Corintios 16:14).

Wali wakiskirinak amtañatakix nayraqat amuytʼasiñasawa (Proverbios 14:15).

Awk taykax chuymanïxapxchisa jan ukax usutäxapxchisa, ukampis respetañasawa (Levítico 19:32).

Chuymankipstañas jiwañas janiw wiñayapun utjkaniti (Apocalipsis 21:4).

    Aymara qellqatanaka (2005-2025)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki