-
Honrado jaqëñajj ¿janit wakisjje?Yatiyañataki (yatiyir sarañataki) 2016 | Núm. 1
-
-
NAYRÏR JANAN PʼEQEÑCHÄWIPA | HONRADO JAQËÑAJJ ¿KUNATSA WAKISI?
Honrado jaqëñajj ¿janit wakisjje?
Hitoshi sat chachajja, Japón markankir mä empresanwa qollqe jakhurjam irnaqäna. Mä kutejj patronapampiw qollqe jakthapisipkäna, ukat patronapajj ‘papelanak mayjtʼayañasawa’ sasaw säna. Ukampis jupajja, ‘janiw uk lurkirïsti, nayajj cristianötwa’ sasaw qhanañchäna. Patronapajj ‘trabajot jaqsuyasïtawa’ sasaw säna, qhepatjja cheqapuniw jaqsut uñjasïna.
Mä qawqha phajjsitjja, Hitoshi chachajj wali aynachtʼataw uñjasïna, janiw mä suma trabajo jikjjatirjamäkänti. Sañäni, trabajiñapatak jisktʼapkäna ukhajja, ‘janiw kʼarisiñ munkti’ sasaw säna. Trabaj churañatak jisktʼkäna uka jaqejja, akham sänwa: “Amuyumajj wali mayjawa” sasa. Familiapas amigonakapasa, mä suma trabaj jikjjataskätawa sapjjänwa, ukampis honradöñajj janis wakisjjaspa ukham jupajj amuyäna. Jupasti siwa: “¿Cristianötwa sasin sañajajj janich wakiskaspa? sasaw jisktʼasiyäta” sasa.
Akapachanjja, honrado jaqenakarojj janiw askit uñjapkiti. Yaqhepanakajj janiw honradöñajj wakiskiti sasaw amuyapjje, yamas alakip lurapki ukanakatakejj janiw askïkiti. Sudáfrica toqenkir mä warmejj akham siwa: “Irnaqäwijanjja, jaqenakajj janiw cheqapar kuns lurapkiti, jupanakjam jan walinak lursna ukwa munapjje” sasa.
Aka oraqpachanjja, jaqenakajj kunats kʼarisipjjakiwa, janiw honradöpkiti. Pasïr maranakan Massachusetts Universidadan yatjjataskäna ukarjamajja, Robert S. Feldman psicologojj akham sänwa: “Sapa pataka jilïr jaqenakatjja, sojjta tunkaniw tunka minutonak parlkasajj may kutis kʼarisipjje” sasa. Jupajj akham saskakiwa: “Taqe ukanak yatjjatasinjja, walpun muspharapjjayäta. Sapüru jakäwisan kʼarisiñ utjatapajj janiw cheqaw sañjamäkänti” sasa. Cheqas janiw khitis kʼarinak parlapjjañap munktanti, ukampis aka oraqpachanwa kʼarisiñajj waliw utji.
¿Kunatsa kʼarisiñasa, lunthatasiñasa ukat yaqha toqenakan jan cheqaparjam kun lurañas utjpacha? Taqe kunan jan cheqapäñajj ¿kunjamsa jaqenakar aynachtʼayi? Ukampis ¿kunsa jan ukham jaqëñatakejj lursna?
-
-
Jan taqe kunsa cheqapar lurañajj taqeniruw aynachtʼayiYatiyañataki (yatiyir sarañataki) 2016 | Núm. 1
-
-
NAYRÏR JANAN PʼEQEÑCHÄWIPA | HONRADO JAQËÑAJJ ¿KUNATSA WAKISI?
Jan taqe kunsa cheqapar lurañajj taqeniruw aynachtʼayi
“Jan walinakan uñjasktan ukhajj mä jukʼa kʼarisiñajj walikïskiwa” (Samantha, Sudáfrica).
Jumajj ¿kamsarakismasa? Cheqas taqeniw awisajj jan walinakan uñjastanjja, ukampis ukham jan walinakan uñjasktan ukhaw honradotanti janicha ukajj yatisispa. Amuytʼañataki, jiwasatï mayninakampi askit uñjatäñ munasa, kʼarissna ukhajja, inas ukham lurañajj walikïkaspas ukham amuyjjsna. Ukampis kunatï cheqäki ukajj yatisjje ukhajja, jan walinakanwa uñjassna. Jichhajj uka toqet mä qawqhanak yatjjatañäni.
KʼARISIRINAKAROJJ JANIW CONFIYAÑJAMÄKITI
Mayninakampi sum apasiñatakejja, taqe kunsa cheqaparjamaw lurañasa, ukhamatwa jupanakajj jiwasar confiyapjjani. Ukampis ukajj janiw mä akatjamat jikjjataskaspati. Sañäni, kunapachatï pä jaqenakajj wali sum parltʼasipjje, sum uñtʼasipjje ukat jan maynin askipak thaqapkiti ukhajja, purapatwa confiyasipjje. Ukampis maynitï mä kutiksa kʼarisispa, jan ukajj yaqha ukhamanak luraspa ukhajja, janiw jupar confiyjjaspati.
Inas jumajj wali munat mä amigomampi kʼarintat uñjasiwaysta. Ukhamächi ukhajja, wali chuyma ustʼataw jikjjataspachäta, cheqas ukham uñjasiñajj wal chuym ustʼayistaspa. Wali sum apasipki ukanakarus kʼarisiñajj jaljtayaspawa.
KʼARI JAQERUW TUKSNA
Robert Innes sat chachajj yatjjatkatayna ukarjamajja, “mä kʼari jaqejja, maynirojj kʼari jaqeruw tukuyaspa” sasaw qhanañchi. Jupajj California Universidadan economía toqet yatichi. Ukhamajja, mä usur uñtasitawa, maynitï kʼarinak parlir jaqempi sarnaqaspa ukhajja, uka jaqjjamarakiw kʼarinak parljjaspa.
¿Kunjamatsa ukhamar jan tuksna? Biblian yatichäwinakapaw jan kʼari jaqëñatakejj yanaptʼistaspa, jichhajj uka toqet yatjjatañäni.
-
-
Honrado jaqëñajj wali askiwaYatiyañataki (yatiyir sarañataki) 2016 | Núm. 1
-
-
NAYRÏR JANAN PʼEQEÑCHÄWIPA | HONRADO JAQËÑAJJ ¿KUNATSA WAKISI?
Honrado jaqëñajj wali askiwa
“Yatisipjjaraktwa nanakan chuymanakajjajj walikïskatapa taqe kunans sum sarnaqañ munapjjatanakajj layku” (Hebreos 13:18).
Biblian griego arut ‘taqe kunans sum sarnaqapjjam’ sasin jaqokipaski uka arojja, “honrado jaqëña” sañwa muni. Ukatjja kunatï wali sumäki, wali askïkaraki ukat sarnaqäwisan wali wakiskirïki ukham sañwa munarakispa.
Cristianonakajj ‘taqe kunans sum sarnaqañatakiw chʼamachasipjje’ sasaw apóstol Pablojj säna. Uka arunakajj ¿kamsañsa muni?
SUM SARNAQAÑATAKEJJ CHʼAMACHASIÑASAWA
Taqeniw utat janïr mistkasajj espejot uñkatasipjje, ¿kunatsa ukham lurapjje? Cheqas suma isthaptʼata, suma peintʼata ukham sarañ munapjje. Ukampis ukanakat sipansa mayaw jukʼamp wakiskirejja. Kunjam jaqëktantï chuyma manqhasan ukajja, yanaptʼistaspawa, jan ukajj jan wali jaqeruw tukuyistaspa.
Génesis 8:21 qellqatan akham siwa: “Jaqesti waynatpacha ñanqha lurañakpunwa amtaskejja” sasa. Ukhamajj jaqejj jan wali lurañ munir chuymanïtanwa, ukwa ukajj amuyayistu. Honrado jaqëñ munstan ukhajja, uka jan wali amuyunak contraw nuwasiñasa. Apóstol Pablojj jan wali amuyunakapampejj nuwasirakïnwa, ukatwa akham säna: “Chuymajj manqhenjja Diosan leyiparu wal munta, ukampis naya kipkanjja mayaw utjitu, kuntejj nayajj munkta uka contrawa, ukasti janchejjankkis uka juchan munañapawa, ukan katuntatarakïtwa” sasa (Romanos 7:22, 23).
Amuytʼañataki, chuymasantï jan wali amuyunakajj utjani ukhajja, janiw uka amuyunakamp apayasiñasäkiti, antisas ukanak apanukuñatakiw chʼamachasiñasa. Janiw ukanakamp apnaqayasiñ munktanti, ukhamajj jiwasaw kunatï cheqäki ukanak lurañ amtjjañasa. Jan wali amuyunak apanukusajja, akapachankir jaqenak taypin honrado jaqëñ munataswa uñachtʼayañäni.
TAQE KUNS CHEQAPARJAMAW LURSNA
Honradöñatakejj taqe kuns cheqapar lurañaw wakisi. Ukampis akapachankir jaqenakajj ukanak lurañat sipansa, mayninakamp askit uñjayasiñ laykojj jan walinak lurapjje. Ukatjja, jan wali luratanakapajj walikïkaspas ukham amuyapjje. Uka toqet mä librojj akham siwa: “Taqeniw jan cheqapar sarnaqktanti ukampis honrado jaqëksnas ukham uñtʼayastanjja” sasa (The [Honest] Truth About Dishonesty). Ukampis ¿kunas cheqaparjam sarnaqañatak yanaptʼistaspa?
Oraqpachanjja, millón millón jaqenakaw Bibliajj suma yanaptʼanakanïtap amuyawayapjje. Bibliajj sum sarnaqañatakejj walja yanaptʼanakaniwa (Salmo 19:7). Aka toqenakanwa yanaptʼistaspa: familiana, trabajona, sum sarnaqañataki ukat Diosamp sum apasiñataki. Ewjjtʼanakapajj jichhürunakan yanaptʼaskakistuwa, leyinakapasa, yatichäwinakapasa, taqe kasta jaqenakaruw yanaptʼaspa. Jiwasatï Biblia liytʼañäni, ukarjam lupʼiñäni ukat ukarjam sarnaqarakiñäni ukhajja, taqe kuns cheqaparuw lurañäni.
Niyakejjay jan walinak lurañ munir jaqenak taypin jakstanjja, sapüruw jan walinak lurañar wiytat uñjastanjja. Honradöñatakejj janiw Biblia uñtʼañaki wakiskiti, ukanakar atipjañatakejj Diosaruw yanaptʼap mayisiñasa (Filipenses 4:6, 7, 13). Ukhamatwa taqe kuns cheqapar lurañäni ukat kunatï cheqäki ukanaksa arjjatarakiñäni.
¿HONRADÖSAJJ KUNA ASKINAKSA JIKJJATSNA?
Nayrïr yatichäwin parlaniwayktan uka Hitoshi chacharojja, honrado jaqëñajj wal yanaptʼawayi, ukhamatwa kawkhantï jan kʼariskaspa ukham trabaj jikjjatawayi. Jupajj siwa: “Wali kusisitaw jikjjatasjjta, trabajojjan janiw kʼarisiñamawa sasin sisjjapjjetuti, chuymajansa sumakiw jikjjatasjjta” sasa.
Yaqhepanakajj ukham sapjjarakiwa. Kunjamsa Biblian ‘taqe kunans sum sarnaqapjjam’ siski uka arunakajj yanaptʼawayi uk jichhajj mä qawqhanak uñjañäni.
Chuymasan sumakiw jikjjatassna
“Kunapachatï 13 maranïkayäta, ukhaw escuelat mistusin lunthatanakampi chikachasjjäyäta. Niya taqpach qollqenakäjajj lunthatatkamakïnwa. Jaqechajjta uka qhepatjja, chachajampejj Jehová Diosan Testigonakapampiw Bibliat yateqañ qalltapjjta. Ukanjja, Jehováa Diosajj jan wali luririnakar uñisitapwa yateqapjjta, ukatwa ukanak jaytjjañ amtapjjayäta [Proverbios 6:16-19]. Ukat 1990 maranwa Jehová Diosan Testigopjam bautisasjjapjjta.”
“Nayrajj utajan lunthatat yänakakiw phoqaskäna, jichhajj janiw ukhamäjjeti, chuymajan sumakiw jikjjatasjjta. Lunthatäkayäta uka maranakat amtasajja, khuyaptʼayatapat Jehová Diosar wal yuspärta. Jichhajj nayar uñjasajj Jupajj kusisjjpachawa, uk yatisajj sumakiw ikjjarakta” (Cheryl, Irlanda).
“Mä alasirejj patronajar kʼarintañatakejja, qollqwa chilltañ munitäna, ukampis nayajj janiw uk munkayätti. Uk yatisajja, patronajajj akham sitänwa: ‘Diosamajj suma jaqeruw tukuytamjja. Aka empresan trabajitamajj wali askipuniwa’ sasa. Honradöñajj Jehová Diosan nayraqatapan qʼoma chuymanïñatakiw yanaptʼitu. Ukatjja, familiajarus yaqhanakarusa, ukham lurapjjañapatakiw yanaptʼaskta” (Sonny, Hong Kong).
Sumakiw jakassna
“Wali uñtʼat mä bancon pʼeqtʼirin yanapiripjamaw trabajta. Ukanjja, janiw jaqenakajj honradöpkiti qollqe laykojj kʼarisipjjakiwa. Waljaniw akham amuyapjje: ‘Qollqenïñ layku, mä jukʼa kʼarisiñajj walikïskiwa’ sasa. Ukampis honrado jaqëñajj kusisit jakasiñatakiw nayar yanaptʼitu, janiw uka jan walinak lurañ munkti. Patronajasa ukat yaqhanakasa, nayar confiyapjjetuwa ukatjja, jan kʼarisirïtajsa yatipjjarakiwa” (Tom, Estados Unidos).
Mayninakajj respetapjjestaniwa
“Mä kutejj aljañ yänakaw trabajon chhaqäna, ukhamïpansti encargadojj kʼarisiñajj munäna, ukampis nayajj janiw uk lurkayätti. Qhepat lunthatanakar katjapkäna ukhajja, jan ukham luratäjat patronajajj wal yuspäritäna. Honradöñatakejj wal chʼamachasiñaw akapachan wakisi. Honradöktan ukhajja, mayninakajj confiyapjjestuwa ukat respetapjjarakistuwa” (Kaori, Japón).
Honradöñajj sum jikjjatasiñataki, sumankañatakiw yanaptʼistu, ukat mayninakas respetapjjarakistuwa. Ukajj janit ¿wali askïki?
a Diosan sutipajj Jehová satawa sasaw Bibliajj qhanañchi.
-