Jehová Diosan Testigonakapajj wawanakaparojj suma cristianöpjjañapatakiw yatichapjje
Maynejj kunjam sarnaqañsa amti ukar respetasiñapawa
Kuntï jilaparte jaqenakajj amuyapki ukham jan amuyir chacha warminakajj nayra maranakatpachaw utjäna, jupanakajj jan ajjsarirïpjjänwa. Kuna laykutejj políticonakampi, religión pʼeqtʼirinakamp jan waltʼayatäkasas aguantapjjänwa, yaqha janchinïpjjatapat uñisitas uñjasipkchïnjja aguantapjjarakïnwa, walja kutirakiw vidanakap aptʼasipjjäna.
NAYRÏR cristianonakajj jan ajjsarirïpjjänwa. Amuytʼañataki, nayrïr kimsa patak maranakanjja, cristianonakarojj wal arknaqapjjäna, Romankir emperadorar jan adorapjjatapat waljaniruw jiwayapjjäna. Awisajj mä circonwa mä altar waktʼayapjjerïna, cristianonakajja salvasiñatakejj mä jukʼa inciensokwa uka altaran nakhayapjjañapäna, ukhamat emperadorar diosäkaspas ukham uñachtʼayañataki. Ukjja mä qhawqhanikiw lurapjjäna. Jila parte cristianonakajj Diosar confiyapjjatap laykojj vidap aptʼasipjjänwa.
Jichhürunakanjja, Jehová Diosan Testigonakapajj politicar jan mitisiñatakejj uka pachparakwa amtapjje. Alemania markan kunjam arknaqatas uñjasipjjäna uka toqet amuytʼañäni. Segunda Guerra Mundial janïr qalltkipana ukat uka guerrajj apaskäna ukanjja walja Testigonakaw Alemania markan jiwapjjäna, jila partejj campos de concentración ukanwa jiwapjjäna. Jupanakajj politicar jan mitisipjjatapata ukat “Heil Hitler” sasin jan aruntapjjatapatwa jiwayatäpjjäna. Jehová Diosan Testigonakapan wawanakaparojj munkir jan munkirwa awk taykapat jaljtayapjjäna. Ukampis uka wayn tawaqonakar jan walinak lurayañs munapkchïnjja, janipuniw Diosat jitheqtapkänti ni kʼari yatichäwinakampis yatichayasipkarakïnti.
Banderar adoraña
Jichhürunakanjja, Jehová Diosan Testigonakapajj janiw ukham tʼaqesiyat uñjasipkiti. Ukampis Jehová Diosar servir wayn tawaqonakajj janiw banderar jachʼañchapkiti, janirakiw markan utjki uka aniversarionaks amtapkiti, ukatwa awisajj jan walinak uka wayn tawaqonakat amuyapjje.
“Cesarankkis ukjja, Cesarar churapjjam, Diosankkis ukjja, Diosar churapjjarakim” (Mateo 22:21).
Jehová Diosan Testigonakapajja, janiw wawanakaparojj compañeronakapan banderar jan jachʼañchapjjañapatak chʼamañchapkiti. Banderar jachʼañchanit janicha ukajj sapa maynitäjjewa. Ukampis Testigonakan amtapajj wali qhanawa: janiw kuna markan banderaparus jachʼañchapkiti. Ukajj janis respetapkaspa ukham janiw sañ munkiti. Testigonakajj markapan utjki uka banderapar respetapjjewa, ukjja markapan leyinakapar istʼasaw uñachtʼayapjje. Janipuniw kunäkipansa gobierno contra sartasipkiti. Jupanakatakejja gobiernonakajj “Diosan permisopampiw lugaranakapar uchatäpjje”. Ukatwa Diosan arsutaparjamajj impuesto pagapjje ukat “jilïr autoridadanakar” respetapjjaraki (Romanos 13:1-7). Ukham lurasajja, Jesusan aka arunakaparjamaw phoqasipki: “Cesarankkis ukjja, Cesarar churapjjam, Diosankkis ukjja, Diosar churapjjarakim” (Mateo 22:21).
Ukhamajj respeto uñachtʼayasajj ‘¿kunatsa Testigonakajj banderar jan jachʼañchapki?’ sasaw yaqhepajj jisktʼasipjjaspa. Cheqas Jehová Diosan Testigonakapatakejj banderar jachʼañchañajj adorañampi sasiwa. Ukat niyakejjay Diosaruk adorasiñapächejja, janiw kunarus ni khitirus adorapkiti, jan ukasti Jehová Diosarukiw adorapjje (Mateo 4:10; Hechos 5:29). Wawanakapajj Diosar adorañ toqet kuna amtarutï puripki uk profesoranakan respetapjjatapat Testigonakajj profesoranakar wal yuspärapjje.
Banderar jachʼañchañajj adorañampi sasiwa sasajj janiw Jehová Diosan Testigonakapak sapkiti, uka toqet yaqha qellqatanakajj akham siwa:
“Nayra banderanakajj jila partejj adorañatakipunïnwa. [...] Markanakan banderanakapajj santöñapatakejja, Religionan yanaptʼap thaqapjjapunirïnwa” (Encyclopædia Britannica).
“Banderajja cruzar uñtat sagradowa. [...] Ukat markankirinakajj kunjamsa banderar uñjapjjañapa, ukarjamaw jaqenakajj taqe chuyma akham sapjje: ‘Banderar serviña’, [...] ‘Banderar jachʼañchaña’, ‘Banderar adoraña’ ” (The Encyclopedia Americana).
“Cristianonakajj janiw [...] [romano] emperadoran espiritupar sacrificionak lurapjjerïkänti, ukajja jichhürunakan banderar jan jachʼañchañampi, banderar juramento jan lurañampi sasispawa” (Those About to Die [Los que van a morir] (1958), de Daniel P. Mannix, página 135).
Kimsa hebreo waynanakajja, Nabucodonosor reyin qorit lurat estatuaparojj janiw altʼasipkänti
Jehová Diosan Testigonakapajj janiw banderar jachʼañchapkiti, ukampejj gobiernonakarusa autoridadanakarus janis respetapkaspa ukham janiw sañ munkiti. Cheqas jupanakajj janiw kunatï markapan utjki ukanakar jachʼañchañ munapkiti. Ukham lurasajja, kunjamtï nayra tiempon kimsa hebreo waynanakajj lurapkäna ukhamwa lurapjje, jupanakajj Nabucodonosor reyin qorit lurat estatuaparojj janiw altʼasipkänti, ukajj Babilonia markan Dura sat cheqanwa pasäna (Daniel, capítulo 3). Ukhamajj yaqha wayn tawaqonakajj banderar jachʼañchapkchisa jan ukajj juramento lurapkchisa, Testigonakan wawanakaparojj Bibliarjam yatichat concienciaparjam lurapjjañapatakiw yatichasi. Ukatwa respetompi jan kun arsusajj banderar jan jachʼañchapkiti. Escuelankapki uka Testigo jiskʼa wawanakas uka pachparakwa lurapjje, mayninakajj markapatak himno nacional cantapki ukhajj janiw cantapkiti.
Awk taykanakan derechonakapa
Kuntï awk taykanakajj creyipki uk wawanakapar yatichañatakejj derechonïpjjewa, jichhürunakan walja markanakaw uk respetapjje. Niya taqpach religionanakaw uka derechop apoyapjjaraki. Código de Derecho Canónico de la Iglesia Católica (Canon 226) ukajj akham siwa: “Niyakejjay awk taykanakajj akapachar wawanak apanipjjchejja, jupanakaw yatichapjjañapa, uk lurañatakejj derechonïpjjarakiwa. Ukhamajj awk taykaruw cristianjamajj Cristo toqet wawanakar yatichañajj nayraqat waktʼi, kunjamtï Iglesian yatichäwinakapajj siski ukarjama”.
Wawanakarojj mayninakat llakisipjjañapatakiw chʼamañchasi
Jehová Diosan Testigonakapajj wawanakapatakejj ukwa munapjjaraki. Ukatwa awk taykjamajj wawanakapat llakisisajj cristianjam sarnaqaña, jaqe masipar munasiña, ukat jaqen cosasanakap respetañ yatichapjje. Kuntï Apóstol Pablojj Efesonkir cristianonakar ewjjtʼkäna ukarjamaw lurañ munapjjaraki, jupajj akham sänwa: “Awkinaka, jan wawanakamarojj colerasiyapjjamti, antisas kunjamtï Jehová Diosajj munki ukarjam cheqañchasa ewjjtʼasa uywasipkakim” sasa (Efesios 6:4).
Yaqhep familianakajj religión toqet janiw mayachtʼatäpkiti
Yaqhep familianakanjja awk taykat maynikiw Jehová Diosan Testigopajja. Ukhamächi ukhajja, kuntï esposapasa jan ukajj esposopas religión toqet wawanakapar yatichañ munki uk yatichañatakejj derechonïpjjewa, uk espososa jan ukajj esposas respetañapawa. Religión toqet ukham may may yatichapjjatapajj janiw jan walïkapuniti.a Cheqas wawanakaw kuna religionarus sarapjjani uk ajllipjjani. Ukampis janiw taqenejj awk taykapan religionapar sarañ amtapkapuniti.
Wawanakan derechopasa concienciapas respetasiñapawa
Jehová Diosan Testigonakapajja, mayninakan concienciaparojj respetapjjewa (Romanos, capítulo 14). 1989 maranjja Asamblea General de las Naciones Unidas ukajj kuntï Convención sobre los Derechos del Niño ukan siski ukarjam lurañwa amtapjjäna. “Wawanakajja kun piensañsa, kunjam conciencianïñsa ukat kuna religionar sarañsa muni uk ajlliñatak derechonïpjjewa” sasaw sapjjäna. Ukat kunjjay wawanakajj amuyapjjchi uk arsupjjañapatakis derechonïpjjarakiwa sasaw sapjjarakïna.
Janiw mä kikpa wawanakajj utjkaspati. Ukhamajj Jehová Diosan Testigonakapan wawanakapampi mayni yateqerinakampejja, escuelan tarea lurañanakansa ukat yaqha lurañanakans janiw pachpa amtanakar puripkapuniti. Ukhamasti, sapa maynin concienciapar respetañ amtäta ukhajja, wali askipunïniwa.
a Familia taypin may may religionan jilsuwayapki uka wawanakat parlkasajj Steven Carr Reuben Abogadojj Educación de los hijos judíos en el mundo comtemporáneo (Raising Jewish Children in a Contemporary World) sat libropan akham siwa: “Awk taykanakajj jamasat jan walinak lurapjje, Religión toqets janirak yatichapki ukhajja, wawanakaparojj janiw suma jaqëñapatak yanaptʼapkiti. Maysa toqetjja, awk taykanakajj kunanakarus creyipjje ukanak jan imtʼas wawanakapar yatichapjje ukhajja, religión toqet jan payachasisaw jilsupjje, jupanak pachpas respetasipjjarakiwa. Sum amuytʼasisaw akapachan jakapjjarakini” sasa.