¿Awk taykax kunjams yanaptʼapxaspa?

Akürunakan wawanakar suma amuytʼasir jaqïpxañapatak yatichañax chʼamakiwa.

ESTADOS UNIDOS markankir Instituto de Salud Mental sätakis ukax mä qillqat apsutayna, kawkïr awk taykanakatï wawanakapar wali sum uywapkatayna uka wawanakax 21 maranïxasaxa “wali irnaqtʼiri, ukat jaqinak taypinsa sumak jikxatasipkäna” ukanakan awk taykaparuw akham jisktʼapxäna: ‘Experienciamarjamax yaqha awk taykarux wawanakar yatichañ tuqitxa, ¿kamsasas iwxtʼapxasma?’ sasa. Jupanakax akham sapxänwa: ‘Wawanakamarux wal munasipxañama’, ‘askirjamarak chiqañchtʼañama’, ‘tiempo jupanakampïñatak apstʼasiñama’, ‘kunatï askïki jan askïki uka tuqinakat amuytʼasirïpxañapatakiw yatichañama’, ‘purapat respetasiña yatiqapxañama’, ‘jupanakar wal iwxsuñat sipansa sum amuytʼayañama’, ‘amuyumpiw istʼañama’, ‘kuntï lurirjamäki ukak mayiñama’ sasa.

Ukampis suma wakichtʼat wayn tawaqur tukupxañapatakix janiw awk taykan yanaptʼapaki munaskiti, jan ukasti yatichirin yatichäwinakapax wawanakatak wali wakiskirirakiwa. Yatiqañ utan yatxattʼat experienciani mä iwxtʼirix akham sänwa: “Escuelan yatichaski ukax awk taykaru yanaptʼañatakiwa, yatiqañ utanwa waynas tawaqus kuna lurañanakatï waktʼkani ukanak phuqañ yatiqani, ukat suma amuytʼasirïñsa suma chuymanïñsa ukat jañchi tuqit suma jiltatäpxañapatakis wakichtʼasipxarakini” sasa.

Ukhamax awk taykasa yatichirinakasa mä amtanikïpxiwa: wayn tawaqunakaruxa, suma amuytʼasir jaqïñapataki, kusisit jakasiñapataki ukat kawkhantï jakaskani ukansa suma jaqit uñtʼatäpxañapatakis yanaptʼapxañaparakiwa.

Yanaptʼirïpxañapawa

Awk taykatï wawanakapar jan yanaptʼapkanixa yatichirinakatakix chʼamäniwa. Yaqhip awk taykax wawanakapan yatiqapxañapatakix janiw yäqapkiti, yaqhipanakasti yatichirit sipansa jukʼamp suma yatichirïpkaspas ukhamaw tukupxi. Uka tuqit Francia markankïr mä periodicox akham sänwa: “Janis yatichirinakak yatichapxañapäkaspa ukham amuyapxi, ukatwa yaqhip awk taykanakax wawanakapan sum yatiqapxañapatakix sint llakipxi, kuna libronaktï yatiqañ utan wawanakapar churapki ukanaks wal uñakipapxi, yatichirix janis sum yatichkaspa ukham uñjapxi ukat juchañchapxaraki, ukatxa wawapax examenan may kutikis jan waltʼayxi ukhax wal colerapxaraki” sasa. Uk lurasinxa, yatichirinakax janis yatichiritak uttʼayatäpkaspa ukhamwa awk taykanakax uñjapxi.

Awk taykanakax yatichirinakar yanaptʼapxaspaxa, wawanakax wali sum yatiqapxaspa, ukwa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax amuyapxi. Ukatakixa wawanakapax kunjams yatiqasipki ukat escuelan kuns lurapxañapa ukanakat llakisaw yanaptʼapxaraki. Ukham yanaptʼañax wali wakiskiriwa, kunattix jichhürunakanxa yatichirinakan luräwinakapax urut urutjam jan waltʼañanakan uñjasiski.

Yatiqañ utan jan waltʼäwinaka

Jichhürunakanxa, jaqinakax kunjamäpkitix ukaw yatiqañ utanakan uñjasiraki. Jan waltʼäwinakax urut urutjamaw jilxattaski. The New York Times periodicox Estados Unidos markankir mä yatiqañ utat akham sänwa: “Yatiqirinakax yatiqkasas ikjxapxakiwa, jupanakkamasa pintsut pasillonakan jichhaw uñtʼitäta sasaw tuqisipxi, ukat suma yatiqirinakar jiskʼachapxi. [...] Yatiqirinakax niya taqinjamaw jan walinakan jikxatasipxi, jichhak yuritanakar uñjapxañapa, carcelankir awk taykar uñjapxañapa jan ukax wali nuwasir waynanakatsa qhispipxañaparakiwa. Sapa patakatxa niya pä tunkaniw yatiqañ utanakar sapür jan sarapkiti” sasa.

Walja markanakanwa yatiqañ utanakan jan waltʼäwinakax wali axsarkañapunïxi. Yatiqirinakax amparampikiw nuwasipxïrina, jichhax pistolamp illaptʼasipxi, cuchillonakampis jununtasipxi ukhamawa. Jiwayañ armanaksa jan kunak apnaqxapxi, chhuxriñchjasipxi ukat wawanakas jiskʼitatpachaw nuwasiñanakar yatintasipkaraki.

Chiqas janiw taqi markanakan ukham jan walinakax utjkapuniti. Ukampis Uraqpachanwa yatichirinakax jan waltʼañan uñjasipxi, sapa semana yatiyiri Le Point sat qillqatax akham siwa: “Yatichirirux janiw respetasxiti ni yäqxapxarakisa” sasa.

Yatichirinakar jan respetapxatapaxa taqi wawanakaruw jan waltʼayarakispa. Ukatwa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax wawanakaparu autoridadar istʼapxañapataki ukat respetapxañapataki yatichapxi, jichhürunakanxa yatiqañ utankirinakarux janiw uka tuqit sum yatichxapxiti.

Tukuya

AKA folletox janiwa Jehová Diosan Qhanañchirinakapan yupaychäw tuqit taqi yatichäwinakap yatiyañatakïkiti. Jan ukasti mä qhawqha yatichäwinak uñachtʼayañatakikiwa, ukat yatiqirimax kuna kast amuyunisa uk qhanpach uñachtʼayañatakirakiwa, awk taykapatxa panpachanis jan ukax maynikis Jehová Diosan Qhanañchiripäskpa.

Ukat jupanakatakix wawanakapan yupaychäw tuqit jiltapxañapax jukʼamp wakiskiriwa, ukhamatwa yaqha lurañanakansa waltʼayapxarakini sapxiwa. Kuntï Bibliat yatiqapki ukat kuna yatichäwinakarjamatï sarnaqapki ukaw kusisit jakasiñatakis llakinakar saykatañatakis yanaptʼi. Ukat suma yatiqirïñapatakisa suma markachirïñapatakisa Biblian iwxtʼanakapaw yanaptʼaraki.

Jehová Diosan Qhanañchirinakapax jakäwitakix kunas wakisi uk sum amuytʼasipxi, ukatwa yatiqañarux wali wakiskirit uñjapxi. Ukhamaxa, jumar kawkhakamay yanaptʼañjamächi ukhakam yanaptʼañatakiw chamachtʼasipxi. Ukat Uraqpachanwa utanakapansa Tantachasiñ Utanakapansa, jupanakax yatiqañ utan wali sum yatiqtʼasipkakiñapatakix wawanakapar chʼamachtʼasipkakini.