18 YATICHÄWI

¿Qullqinïñatakix kamachiristsa?

“Auto alasiñatakiw qullq muntxa.” (Sergio)

“Qhatur alasir sarañxa wal muntxa.” (Lauriena)

“‘Alasikirista’ sistwa, wali sumanakapuniwa; ukampis awk taykajax alañatakix janiw qullqinïpkiti.” (Mike)

INAS jumax ukham amuyaraksta, ukatwa qullqinïñx wal munasmaxa. Jan ukax inas familiamar yanaptʼañ munaraksta. Chiqpachansa, janisay kunatix utan wakiski uk alañatakix qullq churkchïtati, ukampis juma pachpa isi alasiñataki jan ukax kunanak jumatak alasiñatakiw qullq munasma, ukhamat jan sinti awk taykamaru waytʼañataki.

Janis ukhamäkchixa, qullqix jumatakisa familiamatakis munasipuniwa. ‘Diosan Apnaqäwip nayraqat munirinakarux’ Diosaw yanaptʼaskani sasasay Jesusax sischïnxa, ukampis cristianonakax qullqi jikxatañatakix chʼamachasipxañapawa (Mateo 6:33; Hechos 18:1-3; 2 Tesalonicenses 3:10). Ukhamasti, ¿qullqi jikxatañatakix kamachasmasa? Ukatxa, ¿kunjamatsa jan qullqi chuymäsax qullqinïsma?

¿Kunjamatsa irnaqañ jikxatasmaxa?

Awk taykamax jan alirjamäpkchi ukat jumax uk alañ wal munaraksta ukhaxa, mä irnaqäwwa jikxatasma ukhamat alasiñamataki. Ukampis nayraqat awk taykamamp parltʼma; inas jupanakatakix amtatamax wali askïchini. “Irnaqmay” sas sapxätam ukat autoridadanakan kamachinakaparjam walïskchini ukhax aka pusi amuytʼäwinakaw yanaptʼiristamxa:

Mayninakaruw yatiyañama. Irnaqäw thaqhaski sasin waljani yatipxäni ukhaxa, irnaqañanakas uñstarakispawa. Utam jakʼankirinakarusa yatiqañ utan yatichirinakamarusa ukat familiaranakamarusa “trabajo thaqhaskta” sañamawa. Jan chiqak sañjamäkchi ukhaxa, akham jisktʼasmaxa: “¿Kunansa waynäkasas (tawaqükasas) irnaqapxirïta?” sasa.

Thaqhañamawa. Periodiconakana, Internetana, qhatunakana jan ukax yaqha chiqanakan irnaqäwi tuqit letreronakax uchatäki ukanak uñxatam ukat “nayaw irnaqirista” sasin sarakma. Dave sat mä waynax siwa: “Ukhamatwa nayax irnaqäw jikxatta. Periodiconakanwa nayax thaqhaskayäta ukat nayatakjamäki uka irnaqäw jikxatta. Ukat kuns lurañ yatta uka qillqatxa fax satäkis uknam apayta ukat telefonotwa jawsarakta” siwa. Jan ukhamäkaspa ukhaxa, khitis irnaqtʼiri munaskaspa uka jaqiruw sarakisma.

Kunanaksa lurañ yatta ukanaka qillqtʼasim ukat uk lakirarakma. Khitïtasa, kunanaksa khus lurañ yatta ukat kunanakans irnaqirïta ukanakwa mä papelar qillqtʼasiñama. Jan kun uka papelar qillqirjamäksta ukhaxa, ¿kamachasmasa? Akanak amuytʼañaw yanaptʼiristamxa. ¿Tatamas jan ukax mamamasa sullkam uñjañatak jaytawayapxirïtamti? ¿Yaqha familianakan wawanakap uñjirïtati? Ukhamächi ukhaxa, suma uñjirïtamwa, jan ukax suma phuqirïtamwa uñachtʼaytaxa. ¿Tatamar auto askichañ yanapirïtati? Ukhamächi ukhaxa, kuna talleransa autonak askichañ yanaparakismawa. ¿Qillqañ máquina jan ukax computadora apnaqañ yattati? Jan ukaxa, ¿yatiqañ utanxa kuncha amuyumarjam suma lurtʼawayasin churta, ukat yatichirinakamax walik ukham lurtax sapxtamti? Ukanak yatisaw irnaqiritak jawsapxiristamxa, ukhamasti wali askïspaw ukanak qillqtʼasiñaxa. Kunanak lurañsa yatta (currículo) ukanak qillqtʼasisa lakirma. Ukat amigonakamarusa ukat familiaranakamarusa churarakismawa, ukhamat irnaqir thaqhaskirinakar churapxañapataki.

Juma pachpa irnaqañ uñstayma. Kawkjantï utjaskta uka chiqanxa kunanaksa munapxaspa ukanakwa amuytʼasismaxa. ¿Janit kunanak aljañas jan ukax kun lurañasa wakiskaspa? Amuytʼañataki, ¿janit jaqinakar yap lurañ jan ukax uta askichañ yanaptʼañax askïkaspa? Ukhamatwa irnaqtʼatasatxa mä qhawqha qullqi pagtʼistaspa. Jan ukax kuna música tukañ yatsta ukhaxa, ¿janit yatxatapxañapataki mayninakar yatichañax askïkaspa? Jan ukax isinak thaxsuñwa yanaptʼarakismaxa, jan ukax ukham yaqha luräwinakwa uñstayasmaxa. Uka luräwinakxa janiw khitis lurañ munkiti. Ukampis cristianonakax janiw ukham luräwinakatxa phinqʼasktanti (Efesios 4:28). Ukatxa, amtañamarakiwa, juma pachpa irnaqañatakixa, wali qʼaphäñamawa ukat amuyumarjam kunanak uñstayañaruw chʼamachasiñama ukat wali kʼuchikirakiw ukxa lurañama.

Jan pantjasiñatak mä iwxtʼa: janïr kuna negocior mitiskasasa, qhawqha qullqis irtasini ukat kunanakas munasini ukanakwa sum amuytʼasiñama (Lucas 14:28-30). Janïr kun amtkasaxa, awk taykamampi parltʼam ukat khitinakas ukham irnaqapxirïna ukanakamp parltʼarakma. ¿Impuesto churañati jan ukax kuna permiso mayiñach wakisini? Ukanakxa markamankir autoridadanakaw yatiyapxiristamxa (Romanos 13:1).

¡Aynachtʼaskarakisma!

Mochilas qʼiptʼata, pelotas aptʼata, ukxarux walja cajanakas aptʼata bicicletat sartañ yantʼasma ukhaxa, ¿sumti sartaskasma? Chiqpachansa, walja yänak aptañ yanatam laykux jaqusismawa. Niya ukhamarakïspawa, kuna irnaqäwin sintipun waykatapxiristam ukhaxa. Yatiqañ utat mistusa irnaqäwin chʼam tukusma ukat jan tiemponipuni sarnaqasma ukhaxa, usuntasmawa ukat notanakamas yatiqañ utanxa janiw askïxaspati. Ukatxa, tantachäwinakarusa ukat yatiyirisa janiw nayrjam sarxasmati ukat janiw Bibliatsa juma pachpax yatxatxasmati ukaw jukʼamp jan walïkaspati. “Yaqhip urunakax janiw tantachäwinakar sarxti, kunattix yatxatkäwisa irnaqkäwisa wali qaritäxapuniyätwa” siw Michele sat tawaquxa.

Ukhamasti, jan qullqimp apnaqayasimti. “Khitinakatix ajay tuqin aynachtʼatäpxatap amuyasipxi”, mä arunxa, khitinakatix Diosat wal amtasipxi ukanakaw suma kusisit sarnaqapxi sasaw Jesusax säna (Mateo 5:3). Ukatxa: “Amuyasipxam jumanakatakik taqi kuns munañxata; jaqin jakañapasti janiw kunatix utjarapki uka walja yänakapankkiti” sarakïnwa (Lucas 12:15). Maureen sat cristiana tawaqux siwa: “Janiw akapach yänak qhipap sarañ munkti. Kunattix qullqinïñ wal munirista ukhaxa, Jehová Diosarus jaytanukuristwa” sasa.

Ukampis yaqhip markanakanxa, pisinkañ utjatap laykuxa, yaqhip wayn tawaqunakax familiapar yanapañatakix walja horanak irnaqapxañapaw wakisi. Jumax jan ukham lugaran jakaskstaxa, ¿askïspati walja horanak irnaqañamaxa? Walja yatxatirinakaxa, semanan 20 horat sipansa jila horanak irnaqañax janiw askïkiti sapxiwa, yamas yaqhip markanakanxa waynitunakaru tawaqitanakarusa irnaqayañax juchawa. Ukat yaqhip yatxatirinakax semanan 8 jan ukax 10 horanakakiw irnaqapxañapa sapxarakiwa. Thayar katthapï sas qariskañat sipansa, “mä jukʼa samartʼañaxa askiwa” sasaw Salomón sat wali yatiñan apnaqirix iwxarakïna (Eclesiastés 4:6).

Amtapuniñamawa, ‘qamiriptañ munañaxa’ mayjtʼayiristamwa, tantachäwinakatsa chhaqasxakismawa ukat yatiyiris janikiw mistxasmati (Marcos 4:19). Ukampis yatiqañ utar saraskasina, irnaqañ amtapunïta ukhaxa, wali sum tiempom jaljtʼayasïta, ukhamat cristianjam luräwinakamxa nayrarupun uchañataki. Jehová Diosar jakʼachtʼasisin yanaptʼap maytʼasma. Jupaw kunayman jan waltʼäwinakar saykatañatakisa jupar sum yupaychaskañamatakisa chʼam churaskätamxa.

JUKʼAMPI YATXATAÑATAKIX MAYÏR LIBRON 21 YATICHÄWIP UÑXATÄTA

BIBLIAX KAMSISA

“Jayra jaqix walwa kunsa muni, ukampis janiw jikxatkiti; qʼapha jaqisti walja yänakwa jikxati.” (Proverbios 13:4)

AKHAM LURASMAXA

Janis irnaqirinak jawsapkchixa, yatkta ukanak qillqtʼasisinxa empresanakaruw jaytaniñama.

¿YATIYÄTATI?

Yaqhip chiqanakanxa, sapa patak irnaqäwinakatxa tunka phisqanikiw jaqinakar yatiyasi.

¡AKANAK LURÄ!

Jankʼak irnaqäwi jikxatañatakixa, akanak lurä: ․․․․․

Semananxa, nayax janiw horanakat jilxa irnaqkäti. ․․․․․

Awkijarus jan ukax taykajarusa, ¿kuns aka tuqit jisktʼañ muntxa? ․․․․․

JUMASTI, ¿KAMSASMASA?

● ¿Kunatakis qullq munta?

● Mä irnaqäwi katuqasma ukhaxa, ¿kuna jan waltʼäwins uñjasisma?

● ¿Kunjamatsa qullqi chuymanïñar jan purkasma?

[153 janan qhanañchäwipa]

“Walja yänakanïsakiti kusistaxa, ukhamasti janiw chiqpach kusisiñ jikxatkätati, kunattix kunas alañatakix uñstakipunispawa. Ukhamasti kunatix maynin utjki ukamp kusisitakïskañwa yatiqañäspa.” (Jonathan)

[155 janan recuadropa]

Qullqix wakisiriwa, ukampis jan qullqi chuymämti

Wali sum phaytʼirin amparapanxa, mä ari cuchillox wali wakiskiriwa. Ukampisa jan phayañ yatirixa, pachpa cuchillompix kharintasispawa. Chiqpachansa qullqix mä ari cuchillükaspas ukhamawa, kunapachatï yäpar apnaqtanxa wali wakiskiriwa, ukampis jan waltʼäwinakarurakiw puriyistaspa. Apóstol Pablox jan qullqi chuymanïñatakix wal iwxtʼatayna. Waljaniw qamiriptañ munasaxa, amigonakapsa familiaranakapsa aptʼasipxatayna ukat janirakiw Diosampis sum apasxapxataynati. Ukham lurasasti ‘pachpa jakäwinakaparuw tʼaqhisiñampi yapxatasipxatayna’ (1 Timoteo 6:9, 10). ¿Jumax kuns yatiqasma? Yäpar qullq apnaqañamawa. Qullqix wakisiriwa, ukampis jan qullqi chuymämti.

[153 janan fotopa]

Irnaqarakisma, yatiqañ utarux sararakisma ukat cristianjam luräwinakam phuqarakisma taqi ukanak lurañax chʼamakïspawa