«Бу торпағы» долаш
«Бу торпағы узунуна вә енинә долаш» (ЈАРАДЫЛЫШ 13:17).
1. Аллаһ Ибраһимә һансы гејри-ади тапшырығы вермишди?
СӘН тәбиәтин гојнуна сәјаһәт етмәји хошлајырсанмы? Бә’зиләри истираһәт ҝүнләри автомобиллә шәһәр кәнарына ҝедирләр. Башгалары велосипедлә ҝетмәји даһа чох хошлајырлар, чүнки бу сағламлыг үчүн фајдалыдыр, һәмчинин тәбиәти сејр етмәјә ҝөзәл имканлар јарадыр. Кимләр исә һәмин әрази илә даһа јахындан таныш олмаг вә онун бүтүн ҝөзәлликләриндән һәзз алмаг үчүн јолу пијада ҝедирләр. Бу ҹүр сәјаһәтләр адәтән бир о гәдәр дә узун сүрмүр. Лакин Аллаһ Ибраһимә: «Галх, бу торпағы узунуна вә енинә долаш, чүнки Мән ону сәнә верирәм» дедији заман онун кечирдији һиссләри тәсәввүр ет! (Јарадылыш 13:17).
2. Ибраһим Мисири тәрк едиб, һара ҝетди?
2 Бу сөзләрин контекстини нәзәрдән кечирәк. Ибраһим арвады вә аилә үзвләри илә бирликдә бир мүддәт Мисирдә јашады. «Јарадылыш» китабынын 13-ҹү фәслиндә хәбәр верилир ки, онлар Мисирдән чыхыб, өз сүрүләри илә «Неҝев торпағына» јола дүшдүләр. Сонра исә Ибраһим «Неҝевдән чыхыб бир јердән о бири јерә кечәрәк Бејт-Елә гәдәр» ҝетди. Ибраһимин чобанлары илә гардашы оғлу Лутун чобанлары арасында мүбаһисә јарананда вә мә’лум оланда ки, ајры-ајры отлаглар ахтармаг лазымдыр, Ибраһим алиҹәнаблыгла Лута биринҹи сечмәјә имкан верди. Лут «Иордан чајынын кәнарындакы» «Рәббин бағы кими» чичәкләнән дүзәнлијә үстүнлүк верди вә Содомда мәскунлашды. Ибраһимә исә Аллаһ деди: «Башыны галдырыб дајандығын јердән шимала, ҹәнуба, шәргә вә гәрбә тәрәф бах». Јәгин ки, Бејт-Ел јахынлығындакы јүксәкликдә дајанараг, Ибраһим чох шеји ҝөрә билирди. Лакин ону даһа чох шејләр ҝөзләјирди. Аллаһ она ‘бу торпағы долашмағы’, тәбиәтинин хүсусијјәтләри илә јахындан таныш олмағы тәклиф етди.
3. Нәјә ҝөрә бир чохларына Ибраһимин сәјаһәтини тәсәввүр етмәк чәтиндир?
3 Биз Ибраһимин Хеврона ҝәлмәздән әввәл һәмин әразидә нә гәдәр долашдығыны билмирик, лакин о, сөзсүз ки, Вә’д едилмиш дијарла бизим әксәријјәтимиздән даһа јахшы таныш иди. Бу епизодда хатырланан јерләр һагда дүшүнәк: Неҝев, Бејт-Ел, Иордан ҹивары, Содом вә Хеврон. Онларын һарада јерләшдијини тәсәввүр етмәк сәнә асандырмы? Јәгин ки, чәтиндир, чүнки Јеһованын хидмәтчиләринин чох аз гисми Мүгәддәс Китабда охудуглары јерләри зијарәт етмиш вә һәмин торпаглары «узунуна вә енинә» ҝәзмишләр. Бунунла белә Мүгәддәс Китабда тәсвир олунан јерләрә ҹанлы мараг ҝөстәрмәјимизә дәјәр. Нәјә ҝөрә?
4, 5. а) Мүгәддәс Китабда тәсвир олунан торпаглар һаггында билик әлдә етмәк үчүн дәрракәнин тәләб олундуғу Сүлејманын мәсәлләри 18:15 ајәсиндә неҹә ҝөстәрилир? б) «Сефанја» китабынын 2-ҹи фәсли һансы фикрә ајдынлыг ҝәтирир?
4 Аллаһын Кәламында дејилир: «Дәрракәли үрәк билик газанар, һикмәтлинин гулағы билик ахтарар» (Сүлејманын мәсәлләри 18:15). Дүнјада мараглы шејләр чохдур, лакин ән ваҹиби — Јеһова Аллаһ вә Онун ишләри һаггында дәгиг билик әлдә етмәкдир. Бунун үчүн, илк нөвбәдә Мүгәддәс Китабы охумаг лазымдыр (2 Тимотејә 3:16). Диггәт јетирәк ки, ејни заманда «дәрракәли» олмаг да ҝәрәкдир. Дәрракә — нәјин исә мә’насына вармаг, һиссәҹикләрлә бүтөв шејләр арасында әлагә јарадараг, ҝөтүр-гој етмәк габилијјәтидир. Бу, һәмчинин Мүгәддәс Китабда хатырланан јерләр һаггындакы мә’лумата да аиддир. Мәсәлән, Мисирин һарада јерләшдији чохларымыза мә’лумдур, бәс Ибраһим үчүн «Неҝевә», орадан Бејт-Елә, даһа сонра исә Хеврона ҝетмәјин нә демәк олдуғуну һәгигәтән дә баша дүшүрүкмү? Һәмин јерләрин бир-бириндән нә гәдәр узаг олдуғуну билирикми?
5 Мүгәддәс Китабын охунмасы графикинә риајәт едәркән, еһтимал ки, биз «Сефанја» китабынын 2-ҹи фәслини нәзәрдән кечирмишик. Орада мүхтәлиф шәһәр, халг вә өлкә адларына раст ҝәлинир. Гәззә, Ашгелон, Ашдод, Егрон, Содом вә Нинева, һәмчинин Кән’ан, Моав, Аммон, Ашшур — бунларын һамысы бир фәсилдә садаланыр. Бир заманлар реал инсанлар јашамыш вә үзәрләриндә Аллаһын пејғәмбәрлији јеринә јетмиш бу јерләри нә дәрәҹәдә јахшы тәсәввүр едирик?
6. Нәјә ҝөрә бә’зи мәсиһчиләр ҹоғрафи хәритәләри гијмәтләндирмәјә башламышлар? (Чәрчивәјә бахын.)
6 Аллаһын Кәламыны тәдгиг едән бир чох инсанлар чох вахт Мүгәддәс Китабда тәсвир олунан әразиләрин хәритәсиндән истифадә едирләр. Онлар буну, ҹоғрафијаны чох севдикләри үчүн дејил, Аллаһын Кәламыны даһа јахшы баша дүшмәк үчүн едирләр. Ҹоғрафи хәритәләр онлара өјрәнмәјә дәрракәли сурәтдә јанашмаға вә артыг мә’лум олан фактларын индиҹә өјрәндикләри илә неҹә әлагәдар олдуғуну ҝөрмәјә көмәк едир. Бир нечә нүмунәни нәзәрдән кечирдикдән сонра, еһтимал ки, сән дә Јеһованы даһа чох севәҹәк вә Онун Кәламында дејиләнләри анлајаҹагсан. (26-ҹы сәһифәдәки чәрчивәјә бах.)
Мәсафәнин әһәмијјәти
7, 8. а) Шимшон Гәззәдә һансы гејри-ади иши ҝөрдү? б) Һансы мә’лумат Шимшонун ҝөстәрдији һүнәрә башга ҹүр бахмаға јол верир? ҹ) Шимшонла баш верән һадисә бизә һансы әминлији верир?
7 Һакимләр 16:2 ајәсиндә һаким Шимшонун Гәззәјә ҝәлдији барәдә охујуруг. Бу ҝүн Гәззәнин ады хәбәрләрдә чәкилир, буна ҝөрә дә биз Шимшонун тәхминән һара ҝәлдијини тәсәввүр едә биләрик. О, Аралыг дәнизи саһилиндәки Филишт дијарына ҝәлмишди [11]. Инди Һакимләр 16:3 ајәсини охујаг: «Шимшон ҝеҹәјарысына гәдәр јатды, сонра ајаға галхды. О ҝәлиб шәһәр дарвазасынын һәр ики дирәјиндән тутараг ҹәфтә гарышыг дарвазаны чијнинә гојду вә Хевронун гаршысындакы дағын тәпәсинә чыхартды».
8 Шүбһәсиз, Гәззә кими истеһкамлы бир шәһәрин дарвазасы вә дирәкләри бөјүк вә ағыр иди. Онлары дашымағын неҹә ағыр олдуғуну тәсәввүр ет! Бунунла белә Шимшон буну етди, бәс о, онлары һара апарды вә һансы јолла ҝетмәли олду? Гәззә саһилдә, тәхминән дәниз сәвијјәсиндәдир [15]. Хеврон исә Гәззәдән шәргдә, дәниз сәвијјәсиндән 900 метр һүндүрлүкдә јерләшир — бәли, бу ҹүр даға галхмаг һеч дә асан дејилди! Биз ‘Хевронун гаршысындакы дағын тәпәсинин’ һарада јерләшдијини дәгиг билмирик, лакин шәһәрин өзү Гәззәдән тәхминән 60 километр аралыдыр, һәмчинин ора ҝетмәк үчүн даға галхмаг лазымдыр! Бу мәсафәләри тәсәввүр едәрәк, биз Шимшонун бу һүнәринә тамамилә башга ҹүр бахмаға башламырыгмы? Һәмчинин Шимшонун бу кими ишләри нәјин сајәсиндә едә билдијини хатырлајаг: «Рәббин Руһу гүввәси илә онун үстүнә» енирди (Һакимләр 14:6, 19; 15:14). Бу ҝүн биз Аллаһын руһунун бизә гејри-ади физики гүввә верәҹәјини ҝөзләмирик. Бунунла белә, мәһз һәмин гүдрәтли руһ бизә дәрин руһани мәсәләләри баша дүшмәјә көмәк едир вә дахили варлығымызы мөһкәмләндирир (1 Коринфлиләрә 2:10-16; 13:8; Ефеслиләрә 3:16; Колослулара 1:9, 10). Шимшонун һадисәси бизә әминлик верир ки, Аллаһын руһу бизә дә көмәк едәҹәк.
9, 10. а) Ҝидеонун Мидјанлылар үзәриндәки гәләбәси өзүнә нәји дахил едирди? б) Ҹоғрафи хүсусијјәтләри билмәк бизә һәмин епизоду даһа јахшы баша дүшмәкдә неҹә көмәк едир?
9 Мәсафәләри тәсәввүр етмәјин нә гәдәр ваҹиб олдуғуну ҝөрмәјә көмәк едән даһа бир һадисә — Ҝидеонун мидјанлылар үзәриндә чалдығы гәләбәдир. Мүгәддәс Китаб охуҹуларынын чоху билир ки, һаким Ҝидеон башда олмагла 300 нәфәр исраилли әсҝәр мидјанлыларын, амалеглиләрин вә Море тәпәси јахынлығындакы Изреел вадисиндә ордуҝаһ гурмуш диҝәр халгларын бирләшмиш 135 минлик гошунуну дармадағын етмишдир [18]. Ҝидеонун адамлары бору чалыб, әлләриндәки мәш’әлләрин үстүндәки бардаглары сындырдылар вә гышгырдылар: «Рәббин вә Ҝидеонун гылынҹы!» Дүшмәнләр чахнашмаја дүшүб бир-бирләрини өлдүрмәјә башладылар (Һакимләр 6:33; 7:1-22). Һәр шеј тез вә асанмы баш верди? «Һакимләр» китабынын 7-ҹи вә 8-ҹи фәсилләрини охудугда ҝөрәҹәјик ки, Ҝидеон һүҹума кечмишдир. Бу парчада бир чох әрази адлары хатырланыр. Онлардан бә’зиләринин јерини мүәјјән етмәк чәтиндир, буна ҝөрә дә Мүгәддәс Китаб хәритәсиндә ҝөстәрилмәјиб. Бунунла белә, Ҝидеонун јолуну изләмәк үчүн бизим кифајәт гәдәр мә’луматымыз вар.
10 Ҝидеон дүшмән гошунун галығыны Бет-Шиттаја гәдәр, сонра исә ҹәнуб истигамәтиндә Иордан јахынлығындакы Авел-Мехола гәдәр тә’гиб етди (Һакимләр 7:22-25). Мүгәддәс Китаб шаһидлик едир: «Ҝидеон Иордан чајына чатды, өзү вә јанындакы үч јүз нәфәрлә бәрабәр чајы кечдиләр. Онлар јорулмагларына бахмајараг дүшмәнләри тә’гиб етмәкдә давам едирдиләр». Исраиллиләр Иордан чајыны кечәрәк, дүшмәни ҹәнуба, Јаббог јахынлығында јерләшән Суккота вә Пенуелә, даһа сонра исә Јогбоһа (мүасир Амман, Иорданија јахынлығында) дағына гәдәр говдулар. Һүҹума кечәрәк, исраиллиләр 80 километрә јахын гәт етдиләр. Ҝидеон ики Мидјан падшаһыны тутуб өлдүрдү, сонра исә өз шәһәринә, Офраја, тәхминән дөјүшүн башландығы јерә гајытды (Һакимләр 8:4-12, 21-27). Ҝөрүрүк ки, Ҝидеонун нүмајиш етдирдији шүҹаәтә садәҹә бир нечә дәгигә бору чалмаг, мәш’әл јелләмәк вә гышгырмаг дахил дејилди. Бунун үзәриндә дүшүнмәклә, биз иман әрләри һагда дејилмиш нөвбәти сөзләри даһа јахшы анлајаҹағыг: «Ҝидон [Ҝидеон]... вә башга[лары] һаггында нәгл етмәк үчүн вахтым чатмаз. Онлар... зәифлијә рәғмән гүввәтләндиләр, дөјүшдә мөһкәм олдулар» (Ибраниләрә 11:32-34). Һәрдән мәсиһчиләр дә јорулурлар, лакин ән ваҹиби — Аллаһын ирадәсини јеринә јетирәркән тәслим олмамагдыр, елә дејилми? (2 Коринфлиләрә 4:1, 16; Галатијалылара 6:9).
Инсанларын нијјәтләрини вә һәрәкәтләрини баша дүшмәјин ачары
11. Исраиллиләр Гадешә гәдәр вә Гадешдән сонра нә гәдәр јол гәт етдиләр?
11 Бә’зиләри мүәјјән шәһәрләрин вә әразиләрин һарада јерләшдијини өјрәнмәк үчүн Мүгәддәс Китаб хәритәләринә мүраҹиәт едирләр, бәс хәритәләр инсанларын нијјәтләрини баша дүшмәјә көмәк едә биләрми? Мисал үчүн, исраиллиләрин Сина дағындан Вә’д едилмиш дијара јола дүшдүкләрини нәзәрдән кечирәк. Јолда бир нечә дәфә дајандыгдан сонра, онлар нәһајәт Гадешә (вә ја Гадеш-Барнеаја) чатдылар [9]. Ганунун тәкрары 1:2 ајәси буну 11 ҝүнлүк сәјаһәт кими тәсвир едир. Башга сөзләрлә, онлар 270 километрә јахын јол гәт етмишдиләр. Муса орадан 12 адам ҝөндәрди ки, Вә’д едилмиш дијары арашдырсынлар (Сајлар 10:12, 33; 11:34, 35; 12:16; 13:1-3, 25, 26). Онлар Неҝеви кечиб шимала доғру јола дүшдүләр, еһтимал ки, Беер-Шевадан кечиб, сонра исә Хеврона вә нәһајәт Вә’д едилмиш дијарын шимал сәрһәдләринә ҝәлиб чатырлар (Сајлар 13:21-24). Исраиллиләр 10 кәшфијјатчынын јајдығы пис шајиәјә гулаг асдылар вә 40 ил әрзиндә сәһрада долашмаг мәҹбуријјәтиндә галдылар (Сајлар 14:1-34). Бу, онларын иманы вә Јеһоваја ҝүвәнмәјә һазыр олуб-олмадыглары һагда нә дејир? (Гнунун тәкрары 1:19-33; Мәзмур 78:22, 32-43; Јәһуда 5).
12. Биз исраиллиләрин иманы барәдә һансы нәтиҹәјә ҝәлә биләрик вә бу бизи нә һагда дүшүнмәјә вадар едир?
12 Бу һагда ҹоғрафи нөгтеји-нәзәрдән дүшүнәк. Әҝәр исраиллиләр иман едиб, Јешуанын вә Калевин мәсләһәтинә әмәл етсәјдиләр, онлар Вә’д едилмиш дијара бу гәдәр чох јол ҝетмәли олардылармы? Гадеш Исһаг вә Ривганын јашадыглары Беер-Лахај-Роидән тәхминән 16 километр аралыда јерләширди [7]. Вә’д едилмиш дијарын шимал бөлҝәси сајылан Беер-Шеваја гәдәр 95 километрдән аз мәсафә вар иди (Јарадылыш 24:62; 25:11; 2 Шамуел 3:10). Мисирдән Сина дағына гәдәр олан јолу гәт едиб, Гадешә гәдәр даһа 270 километр јол ҝетдикдән сонра, демәк олар ки, Вә’д едилмиш дијарын астанасында дајанмышдылар. Биз исә, Аллаһын вә’д етдији јер үзүндә олаҹаг Ҹәннәтин астанасында дурмушуг. Биз бурадан һансы ибрәт дәрсини ҝөтүрә биләрик? Һәвари Павел бу һадисәни хатырладараг, нәсиһәт верир: «Беләликлә, о истираһәтә наил олмаға чалышаг ки, кимсә ејни итаәтсизлик нүмунәсинә ујуб јыхылмасын» (Ибраниләрә 3:16–4:11).
13, 14. а) Ҝивеонлулары гәтијјәтли аддымлар атмаға нә тәшвиг етди? б) Ҝивеонлуларын әһвал-руһијјәси нәји ҝөстәрир вә биз онлардан нә өјрәнә биләрик?
13 Ҝивеонлуларын һадисәсиндә исә, тамамилә башга әһвал-руһијјә — Аллаһа е’тимад вә Онун ирадәсини јеринә јетирмәјә һазырлыг руһу ҝөрүрүк. Јешуа исраиллиләри Иордан чајындан кечирдији вә онларын Аллаһын Ибраһимин нәслинә вә’д етдији торпаға гәдәм гојдуглары заман, артыг кә’нанлылары говмаг вахты ҝәлиб чатмышды (Ганунун тәкрары 7:1-3). Бу, Ҝивеонлулара да аид иди. Исраиллиләр Јерихо вә Ај шәһәрләрини мәһв етмиш вә инди Гилгал јахынлығында ордуҝаһ гурмушдулар. Ҝивеонлулар диҝәр кә’нанлылар кими лә’нәтә дүчар олуб, мәһв олмаг истәмирдиләр, буна ҝөрә дә онлар өз елчиләрини Гилгала Јешуанын јанына ҝөндәрдиләр. Онлар ибраниләрлә сүлһ јаратмаг үчүн өзләрини елә ҝөстәрдиләр ки, ҝуја узагдан ҝәлибләр.
14 Елчиләр дедиләр: «Сәнин Аллаһын Рәббин шөһрәтли адына ҝөрә биз гулларын чох узаг өлкәдән ҝәлмишик» (Јешуа 9:3-9). Санки палтарлары вә чөрәкләри онларын сөзләрини тәсдиг едирди, әслиндә исә онларын доғма шәһәрләри олан Ҝивеон Гилгалдан тәхминән 30 километр аралыда јерләширди [19]. Онлара инанараг, Јешуа вә ҹәмијјәтин рәисләри Ҝивеонла вә она битишик олан шәһәрләрлә әһд кәсдиләр. Ҝивеонлулар нә үчүн һијләјә әл атдылар? Онлар буну садәҹә мәһвдән јаха гуртармаг үчүнмү етдиләр? Хејр, онлар исраиллиләрин Аллаһынын илтифатыны газанмаг истәјирдиләр. Јеһованын разылығы ил ҝивеонлулар «бүтүн иҹма үчүн одун кәсән вә су дашыјан» олдулар (Јешуа 9:11-27). Ҝивеонлулар бундан сонра да Јеһоваја хидмәтдә һәр бир иши тәвазөкарлыгла јеринә јетирмәјә һазыр идиләр. Онлардан бә’зиләри, ола билсин, Бабилдән гајыдыб, мә’бәди бәрпа етмәјә көмәк едән нетинимләрин сырасында идиләр (Езра 2:1, 2, 43-54; 8:20). Биз Аллаһла сүлһү горујараг вә Она хидмәтдә һәр бир иши һазырлыгла ҝөрәрәк, онлардан нүмунә ҝөтүрә биләрик.
Фәдакарлыг
15. Јунанҹа Мүгәддәс Јазылары охујаркән ҹоғрафијаны билмәк нәјә ҝөрә фајдалыдыр?
15 Јунанҹа Мүгәддәс Јазыларда да, мәсәлән, Иса Мәсиһин вә һәвари Павелин хидмәтләри тәсвир олунан һиссәләрдә дә чохлу ҹоғрафи адлар вар (Марк 1:38; 7:24, 31; 10:1; Лука 8:1; 13:22; 2 Коринфлиләрә 11:25, 26). Ҝәлин, ашағыда тәсвир олунан сәјаһәтләр барәдә дүшүнәркән, онларын маршрутуну тәсәввүр етмәјә чалышаг.
16. Веријадакы мәсиһчиләр Павелин хидмәтини гијмәтләндирдикләрини неҹә ҝөстәрдиләр?
16 Икинҹи миссионер сәјаһәти заманы (хәритәдә бәнөвшәји хәтт) Павел Филипијә (бу ҝүн Јунаныстанын әразиси) ҝәлди [33]. О, орада шаһидлик етмиш, зиндана атылмыш, сонра исә азадлыға бурахылмышдыр. Орадан исә Салоник шәһәринә јола дүшмүшдүр (Һәвариләрин ишләри 16:6–17:1). Јәһудиләрин уҹбатындан низамсызлыг јарананда, Салоникдән олан гардашлар Павели өз шәһәрләриндән тәхминән 65 километр аралыда јерләшән Веријаја јола салдылар. Павелин Веријадакы хидмәти уғурлу кечирди, лакин јәһудиләр ҝәлиб халгы һәваријә гаршы галдырдылар. «О заман гардашлар, Павели дәрһал јола салдылар ки, дәнизә тәрәф ҝетсин... Павели мүшајиәт едәнләр ону Афинаја гәдәр ҝәтирдиләр» (Һәвариләрин ишләри 17:5-15). Ҝөрүнүр, мәсиһчилији тәзә гәбул едәнләрдән бә’зиләри Еҝеј дәнизинә гәдәр 40 километр пијада ҝетмәјә вә баһа баша ҝәлсә дә, ҝәми илә 500 километр үзмәјә һазыр идиләр. Белә сәјаһәт тәһлүкәсиз дејилди, лакин гардашлар Аллаһын бу сәјјаһ хидмәтчиси илә даһа чох үнсијјәтдә олмаг үчүн онунла јол ҝетмәјә һазыр идиләр.
17. Милетлә Ефес арасындакы мәсафәни нәзәрә алсаг, нәји даһа јахшы анлаја биләрик?
17 Үчүнҹү сәјаһәти заманы (хәритәдә јашыл хәтт) Павел лиман шәһәри олан Милетә ҝәлди. Орадан тәхминән 50 километр аралыда јерләшән Ефес јығынҹағындакы ағсаггалларын далынҹа адам ҝөндәрди. Ағсаггаллар бүтүн ишләрини атыб Павелин јанына ҝәлирләр. Јолда, еһтимал ки, онлары ҝөзләјән ҝөрүшү шөвглә мүзакирә едирләр. Павел илә ҝөрүш гуртардыгдан вә о, дуа етдикдән сонра, ‘һамы чох ағлады вә Павелин бојнуна сарылыб, ону өпдүләр’. Бундан сонра «ону ҝәмијә гәдәр јола салдылар» вә һәвари Јерусәлимә јола дүшдү (Һәвариләрин ишләри 20:14-38). Ҝери Ефесә гајыдаркән јолда онлар чох шеј һаггында фикирләшә вә сәјаһәтләри һагда даныша биләрдиләр. Онларын руһани шејләрә олан мәһәббәтләри, онлара өјүд верән вә онлары руһландыра билән сәјјаһ хидмәтчи илә бирликдә олмаг үчүн бу гәдәр јол гәт етмәјә һазыр олмалары, мәҝәр сәнә тәәссүрат бағышламырмы? Бу гардашларын нүмунәси бизә дә нә исә өјрәтмирми?
«Бу торпаг» вә ҝәләҹәкдә баш верәҹәк шејләр һагда өјрән
18. Биз Мүгәддәс Китаб ҹоғрафијасына неҹә јанашмалыјыг?
18 Бүтүн бу нүмунәләр, Аллаһын исраиллиләрә вердији вә бир чох Мүгәддәс Китаб һадисәләри илә бағлы торпаг һаггында өјрәнмәјин нә гәдәр ваҹиб олдуғуну ҝөстәрир. (Биз Мүгәддәс Китабда хатырланан әтраф торпаглар һаггында да өјрәнмәклә өз дүнјаҝөрүшүмүзү ҝенишләндирә биләрик.) Ҝәлин, Вә’д едилмиш дијар һаггында билијимизи вә анлајышымызы артырмагла, исраиллиләрин «сүд вә бал ахан дијара» ҝирмәләри вә орада јашаја билмәләри үчүн һансы шәртләрин тәләб олундуғуну јадда сахлајаг. Онлар Јеһовадан горхмалы вә Онун әмрләринә риајәт етмәли идиләр (Ганунун тәкрары 6:1, 2; 27:3).
19. Бизим нәзәримиз һансы ики нөв ҹәннәтә јөнәлмәлидир?
19 Бу ҝүн биздән дә ејни шеј тәләб олунур: биз Јеһовадан горхмалы вә Онун јоллары илә јеримәлијик. Бунун сајәсиндә үмумдүнја мәсиһчи јығынҹағымызда мөвҹуд олан руһани ҹәннәтимиз даһа да бөјүк вә ҝөзәл олаҹагдыр. Бизим руһани ҹәннәт һаггында вә онунла бағлы хејир-дуалар һаггында анлајышымыз даһа да артаҹаг. Билирик ки, бизи гаршыда даһа артыг шејләр ҝөзләјир. Јешуа исраиллиләри Иордандан кечириб, ҝөзәл бәрәкәтли дијара дахил етди. Бизим исә јер үзүндә олаҹаг Ҹәннәти — өнүмүздә дуран «ҝөзәл торпағы» әминликлә ҝөзләмәк үчүн там әсасымыз вар.
Хатырлајырсынызмы?
• Нәјә ҝөрә биздә Мүгәддәс Китаб ҹоғрафијасыны даһа јахшы билмәк вә анламаг арзусу олмалыдыр?
• Бу мәгаләдә нәзәрдән кечирилән һансы ҹоғрафи хүсусијјәт сизә хүсусилә мараглы иди?
• Бә’зи һадисәләрә ҹоғрафи нөгтеји-нәзәрдән бахдыгдан сонра, сиз өзүнүзә һансы дәрси ҝөтүрдүнүз?
[26-ҹы сәһифәдәки чәрчивә/шәкил]
«“Ҝөзәл торпаға” бахын»
2003-ҹү вә 2004-ҹү илләрдә кечән конгресләрдә Јеһованын Шаһидләри «“Ҝөзәл торпаға” бахын» брошүрасыны алдыглары үчүн чох шад идиләр. Тәхминән 80 дилдә чыхан бу јени нәшрдә чохлу рәнҝли хәритәләр вар. Бу хәритәләрдә Мүгәддәс Китаб торпаглары, хүсусилә дә Вә’д едилмиш дијар мүхтәлиф дөврләрдә тәсвир олунур.
Өјрәнмәк үчүн олан бу мәгаләдә бә’зи хәритәләрә ҝөстәришләр верилир: галын шрифтлә мүвафиг сәһифә ҝөстәрилир, мәсәлән [15]. Әҝәр бу јени брошүра сәндә варса, вахт ајыр ки, онун Аллаһын Кәламынын мәғзинә даһа јахшы вармаға көмәк едән хүсусијјәтләри илә таныш оласан.
1) Бир чох хәритәләрдә шәрти ишарәләр олан чәрчивә вардыр [18]. 2) Хәритәләрин чохунда мигјас мил вә километрләрлә ишарәләниб, бунун да сајәсиндә өлчүләри вә мәсафәләри тәсәввүр етмәк асан олаҹагдыр [26]. 3) Јерин сәмтини мүәјјән етмәкдә шәргә ишарә едән ох көмәк едир [19]. 4) Адәтән релјефи ҝөстәрмәк үчүн хәритәләрдә мүхтәлиф рәнҝләрдән истифадә олунур [12]. 5) Чох вахт хәритәләрин кәнарларында, шәһәрләри вә диҝәр објектләри тапмаға көмәк едән хәјали шәбәкәни мүәјјән едән һәрфләр вә рәгәмләр верилир [23]. 6) Хәритәләрә ишарә едән икисәһифәлик Ҝөстәриҹидә [34, 35] сәһифәләрин нөмрәләри галын шрифтлә јазылыр. Бу, чох вахт шәбәкәнин јерини, мәсәлән, Ҹ10 кими мүәјјәнләшдирән индекслә бирликдә верилир. Бу хүсусијјәтләрдән бир нечә дәфә истифадә етдикдән сонра, онун Мүгәддәс Китаб һәгигәтләри һагда билик вә анлајышы артырмагда неҹә көмәк етдијинә тәәҹҹүб едәҹәксән.
[24 вә 25-ҹи сәһифәләрдәки ҹәдвәл/хәритә]
ҸОҒРАФИ ЗОНАЛАР
(Хәритәјә нәшрин өзүндә бахын)
А. Бөјүк дәнизин саһилбоју әразиси
Б. Иордан чајынын гәрб саһилиндәки дүзәнликләр
1. Ашер дүзәнлији
2. Дорун саһил гуршағы (Нафот-Дор)
3. Шарон отлаглары
4. Филишт дүзәнлији
5. Мәркәзи шәрг-гәрб вадиси
а. Меҝиддо дүзәнлији
б. Изреел вадиси
Ҹ. Иордан чајынын гәрб саһилиндәки јүксәкликләр
1. Галилеја дағлары
2. Кармел дағ силсиләси
3. Самарија дағлары
4. Шефела (тәпәләр)
5. Јәһуда јајласы
6. Јәһуда сәһрасы
7. Неҝев
8. Паран сәһрасы
Ч. Арава (Рифт вадиси)
1. Һула ҝөлү һөвзәси
2. Галилеја дәнизи әразиси
3. Иордан вадиси
4. Дуз дәнизи (Өлү дәниз)
5. Арава (Дуз дәнизинин ҹәнубунда)
Д. Дағлар/Иордандан шәргдә јерләшән јајлалар
1. Башан
2. Ҝилеад
3. Аммон вә Моав
4. Едомун дағлыг јајласы
Е. Ливан дағлары
[Хәритә]
Хермон д.
Море
Авел-Мехола
Суккот
Јогбоһа
Бејт-Ел
Гилгал
Ҝивеон
Јерусәлим
Хеврон
Гәззә
Беер-Шева
Содом?
Гадеш
[27-ҹи сәһифәдәки хәритә/шәкил]
(Хәритәјә нәшрин өзүндә бахын)
КӘН’АН
Меҝиддо
ҜИЛЕАД
Дотан
Шекем
Бејт-Ел (Луз)
Ај
Јерусәлим (Салем)
Бејт-Лехем (Ефрата)
Мамре
Хеврон (Махпела)
Ҝерар
Беер-Шева
Содом?
НЕҜЕВ
Реховот (?)
[Mountains]
Морија
[Bodies of water]
Дуз дәнизи
[Rivers]
Иордан
[Шәкил]
Ибраһим «бу торпағы» долашды.
[28-ҹи сәһифәдәки хәритә]
(Хәритәјә нәшрин өзүндә бахын)
Троас
САМОТРАКИЈА
Неаполис
Филипи
Амфиполис
Салоник
Верија
Афина
Коринф
Ефес
Милет
РОДОС