‘Халгларын һамысына шәһадәт’
«Дүнјанын ән узаг јерләринә гәдәр Мәнә шаһид олаҹагсыныз» (ҺӘВАРИЛӘРИН ИШЛӘРИ 1:8).
1. Матта 24:14 ајәсиндә јазылан пејғәмбәрлији шаҝирдләр илк дәфә нә вахт вә һарада ешитмишдиләр?
ИСАНЫН Матта 24:14 ајәсиндә јазылан сөзләри һамыја о гәдәр танышдыр ки, чохлары онлары әзбәр билирләр. Бу неҹә дә мөһтәшәм пејғәмбәрликдир! Шаҝирдләр илк дәфә бу сөзләри ешидәндә онларын ағылларына ҝәлән фикирләри бир анлыға тәсәввүрүнә ҝәтир! Ерамызын 33-ҹү или иди. Шаҝирдләр артыг үч ил иди ки Иса илә бирликдә хидмәт едирдиләр. Инди исә онлар Мәсиһлә Јерусәлим шәһәринә ҝәлдиләр. Онлар Исанын мө’ҹүзәләрини ҝөрмүш вә тә’лимләрини ешитмишдиләр. Исанын өјрәтдији дәјәрли тә’лимләр шаҝирдләрин хошуна ҝәлсә дә, севинҹләринә һамынын шәрик олмадығыны баша дүшүрдүләр, чүнки Исанын чох ҝүҹлү вә нүфузлу дүшмәнләри вар иди.
2. Шаҝирдләри гаршыда һансы тәһлүкә вә чәтинликләр ҝөзләјирди?
2 Исанын дөрд шаҝирди онунла Зејтун дағында отуруб сөзләринә диггәтлә гулаг асырдылар. Мәсиһ ҝәләҹәкдә шаҝирдләрин гаршысына чыхаҹаг тәһлүкә вә чәтинликләрдән данышырды. Бундан габаг Иса онлара, өзүнүн е’дам едиләҹәјини сөјләмишди (Матта 16:21). Инди исә о, шаҝирдләринә ајдын сурәтдә ҝөстәрди ки, онлар да сәрт мүгавимәтләрлә үзләшәҹәкләр. Иса деди: «Сизә әзијјәт вериб өлдүрәҹәкләр; вә Мәним адыма ҝөрә бүтүн халглар сизә нифрәт едәҹәкләр». Бу, Исанын демәк истәдикләринин сону дејилди. Јаланчы пејғәмбәрләр чохларыны јолдан чыхараҹаг. Бә’зиләри бүдрәјәҹәк, бир-бирини әлә верәҹәк вә бир-биринә нифрәт едәҹәкләр. ‘Бир чохлары’, һәтта Аллаһа вә Онун Кәламына олан мәһәббәтләринин сојумасына јол верәҹәкләр (Матта 24:9-12).
3. Исанын Матта 24:14 ајәсиндә јазылан сөзләри нәјә ҝөрә һејрәтамиздир?
3 Бу дәһшәтли һадисәләри пејғәмбәрлик етдикдән сонра Иса шаҝирдләринин тәәҹҹүбүнә сәбәб олан бир пејғәмбәрлик дә сөјләди. О деди: «Сәмави Сәлтәнәт [Падшаһлыг] һаггында олан бу Мүждә халгларын һамысына шәһадәт олараг бүтүн дүнјада тәблиғ олунаҹагдыр; вә сон о заман ҝәләҹәкдир» (Матта 24:14). Бәли, Исанын Исраилдә башладығы ‘һәгигәтә шәһадәт етмәк’ иши давам етдириләҹәк вә дүнја мигјасынадәк ҝенишләнәҹәкди (Јәһја 18:37). Бу неҹә дә һејрәтамиз пејғәмбәрликдир! Бүтүн дүнјаја шаһидлик вермәк артыг өз-өзлүјүндә чәтин бир тапшырыг иди; онун ‘бүтүн милләтләрин нифрәтинин’ әксинә олараг јеринә јетәҹәји исә әсл мө’ҹүзә иди. Бу ишин һәјата кечирилмәси Јеһованын һөкмранлыг мөвгеји илә јанашы, Онун мәһәббәтини, мәрһәмәтини вә сәбрини уҹалдаҹагды; хидмәтчиләринә исә иман вә сәдагәтләрини тәзаһүр етдирмәјә имкан верәҹәкди.
4. Шаһидлик вермәк иши кимә тапшырылмышды вә Иса онлары неҹә руһландырды?
4 Иса шаҝирдләринә ајдын шәкилдә ҝөстәрди ки, бу мөһтәшәм иши онлар јеринә јетирәҹәкләр. Ҝөјә галхмаздан әввәл Мәсиһ онлара ҝөрүнәрәк деди: «Мүгәддәс Руһ үзәринизә ендикдән сонра анҹаг гүдрәт алаҹагсыныз. Вә Јерусәлимдә, бүтүн Јәһудеја вә Самаријада, һәтта дүнјанын ән узаг јерләринә гәдәр Мәнә шаһид олаҹагсыныз» (Һәвариләрин ишләри 1:8). Әлбәттә, бир гәдәр сонра башгалары да бу ишдә онлара гошулаҹагды, лакин шаҝирдләрин сајы һәлә аз иди. Аллаһын гүдрәтли мүгәддәс руһунун бу тапшырығы јеринә јетирмәкдә онлара гүввәт верәҹәјини билмәк шаҝирдләр үчүн неҹә дә руһландырыҹы иди!
5. Шаҝирдләр шаһидлик ишинә даир нәји билмирдиләр?
5 Шаҝирдләр хош хәбәри тәблиғ етмәк вә ‘бүтүн халглар арасында шаҝирдләр һазырламаг’ ишинин онлара тапшырылдығыны билирдиләр (Матта 28:19, 20, ЈД). Лакин онлар бу ишин нә дәрәҹәдә әсаслы сурәтдә јеринә јетириләҹәјиндән вә сонун нә вахт ҝәләҹәјиндән бихәбәр идиләр. Буну биз дә билмирик. Бунлары мүәјјән едән јалныз Јеһовадыр (Матта 24:36). Шаһидлик иши Јеһованын нәзәрдә тутдуғу мигјасда јеринә јетириләндә, О, бу пис әшјалар системинә сон гојаҹагдыр. Јалныз онда мәсиһчиләр баша дүшәҹәкләр ки, тәблиғ иши Јеһованын мәгсәдинә ујғун мигјасда һәјата кечирилиб. Һәмин еркән мәсиһчиләр бу ахыр ҝүнләрдә вериләҹәк шаһидлијин мигјасыны һеч тәсәввүрләринә белә ҝәтирә билмәздиләр!
Биринҹи әсрдә иҹра олунан шаһидлик иши
6. Ерамызын 33-ҹү илинин Пентикост ҝүнүндә вә ондан аз мүддәт сонра нә баш верди?
6 Биринҹи әсрдә Падшаһлыг һаггында тәблиғ вә шаҝирдләрин һазырланмасы ишиндә әлдә едилән нәтиҹәләр һејранедиҹи иди. Ерамызын 33-ҹү илинин Пентикост ҝүнүндә Јерусәлимдәки евләрдән биринин үст мәртәбәсиндә топлашан тәхминән 120 шаҝирдин үзәринә мүгәддәс руһ төкүлмүшдү. Һәвари Петер бу мө’ҹүзәнин мә’насыны изаһ едән тә’сирли бир нитглә чыхыш етдикдән сонра 3 000 нәфәр имана шәрик олараг вәфтиз олунду. Бу јалныз башланғыҹ иди. Дин рәһбәрләринин тәблиғ ишини дајандырмаг үчүн етдикләри ҹәһдләринә бахмајараг, Јеһова «хилас едиләнләри ҝүндән ҝүнә ҹәмијјәтә әлавә едирди». Тезликлә «иманлы кишиләрин сајы тәгрибән беш мин нәфәрә чатды». Бундан сонра «сајлары ҝет-ҝедә артан кишиләрлә гадынлар Рәббә иман едиб ҹәмијјәтә гошулурдулар» (Һәвариләрин ишләри 2:1-4, 8, 14, 41, 47; 4:4; 5:14).
7. Нәјә ҝөрә демәк олар ки, Корнелиусун Иса Мәсиһин давамчысы олмасы мүһүм бир һадисә иди?
7 Ерамызын 36-ҹы или башга бир мүһүм һадисә илә јадда галан олду: гејри-јәһуди олан Корнелиус мәсиһчилији гәбул едиб вәфтиз олунду. Јеһова һәвари Петери Аллаһ горхусуна малик олан бу инсанын јанына ҝөндәрмәклә ҝөстәрди ки, Исанын, «бүтүн халглар арасында шаҝирдләр һазырлајын» тапшырығы јалныз мүхтәлиф өлкәләрдә јашајан јәһудиләрә тәблиғ етмәклә мәһдудлашмырды (Һәвариләрин ишләри 10:44, 45). Бәс тәблиғ ишиндә рәһбәр тә’јин едиләнләрин буна мүнасибәти неҹә олду? Јәһудејадакы һәвариләр вә ағсаггаллар хош хәбәри гејри-јәһудиләрә дә чатдырмаг лазым олдуғуну баша дүшәндә, Аллаһа һәмд етдиләр (Һәвариләрин ишләри 11:1, 18). Тәблиғ иши јәһудиләрин арасында да бәһрәләр ҝәтирмәјә давам едирди. Бир нечә ил сонра, тәхминән ерамызын 58-ҹи илиндә диҝәр халглардан олан инсанлардан савајы минләрлә јәһудиләр имана гошулмаға башладылар (Һәвариләрин ишләри 21:20).
8. Хош хәбәр инсанлара неҹә тә’сир едир?
8 Биринҹи әсрдәки мәсиһчиләрин сајынын артмасы һејранедиҹи олса да, биз һеч вахт унутмамалыјыг ки, бу сајын архасында реал инсанлар дурурду. Онларын ешитдији Мүгәддәс Китаб хәбәри бөјүк тә’сир гүввәсинә малик иди (Ибраниләрә 4:12). Мүждә, ону гәбул едәнләрин һәјатыны көклү сурәтдә дәјиширди. Бу инсанлар әхлаги ҹәһәтдән тәмиз һәјат сүрмәјә башлајыр, јени ‘мәнлији’ ҝејинир вә Аллаһла барышырдылар (Ефеслиләрә 4:22, 23). Мүгәддәс Китаб бу ҝүн дә белә бир гүввәјә маликдир, үстәлик, хош хәбәрә һај верәнләрин һамысы ҝөзәл әбәди һәјат үмидини әлдә едирләр (Јәһја 3:16).
Аллаһын әмәкдашлары
9. Еркән мәсиһчиләрин һансы шәрәфли мәс’улијјәти варды?
9 Еркән мәсиһчиләр хидмәтдә әлдә етдикләри наилијјәтләри өз адларына јазмырдылар. Онлар ‘Мүгәддәс Руһун гүдрәтинин’ тәблиғ ишини дәстәкләдијини дәрк едирдиләр (Ромалылара 15:13, 19). Руһани инкишафа ҝөрә бүтүн иззәт јалныз Јеһоваја мәхсус иди. Бунунла јанашы, һәмин мәсиһчиләр ‘Аллаһын әмәкдашлары олмағын’ шәрәфли вә мәс’улијјәтли иш олдуғуну билирдиләр (1 Коринфлиләрә 3:6-9). Исанын нәсиһәтинә риајәт едәрәк бу мәсиһчиләр онлара һәвалә олунан тапшырығы јеринә јетирмәјә вар гүввәләрини сәрф едирдиләр (Лука 13:24).
10. Бүтүн милләтләрә шаһидлик вермәк үчүн еркән мәсиһчиләр нә едирдиләр?
10 «Гејри-јәһудиләрә һәвари» тә’јин олунан Павел гуруда вә дәниздә минләрлә километр мәсафә гәт едәрәк Рома әјаләти олан Асијада вә Јунаныстанда чохлу јығынҹаг тәшкил етмишди (Ромалылара 11:13). О, һәмчинин Ромада да олмуш вә еһтимал ки, јолу Испанијаја да дүшмүшдү. Һәмин вахт ‘сүннәтлиләрин арасында Мүждәни јајмаг тапшырығы’ алан һәвари Петер исә әкс истигамәтә, Бабилә тәблиғ етмәјә ҝетди. О вахтлар бу шәһәр иудаизмин мүһүм мәркәзи иди (Галатијалылара 2:7-9; 1 Петер 5:13). Рәббин ишиндә чалышанларын арасында Трифена вә Трифоса кими гадынлар да вар иди. Персис адлы башга бир баҹымыз һаггында дејилмишдир ки, о, ‘Рәбб үчүн чох зәһмәт чәкмишди’ (Ромалылара 16:12).
11. Јеһова шаҝирдләрин сә’јинә неҹә хејир-дуа верди?
11 Јеһова онларын вә диҝәр әмәкдашларынын зәһмәтини бол-бол хејир-дуаландырды. «Бүтүн халглар арасында шаҝирдләр һазырлајын» тапшырығы вериләндән 30 ил кечмәмиш, Павел јазырды ки, «Мүждә, ҝөј алтында олан һәр мәхлуга тәблиғ едилмишдир» (Колослулара 1:23). Сон о заман ҝәлдими? Һансыса мә’нада бәли, ҝәлди. Бу, јәһуди әшјалар системинин сону иди вә Рома гошунлары ерамызын 70-ҹи илиндә Јерусәлими вә мә’бәди дағыдаркән баш верди. Лакин Јеһова, Шејтанын дүнјасыны бүтөвлүклә мәһв етмәздән әввәл тәблиғ ишинин даһа бөјүк мигјасда олаҹағыны гәрара алмышды.
Бизим ҝүнләрдәки шаһидлик
12. Еркән Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары тәблиғ етмәк тапшырығыны неҹә баша дүшүрдүләр?
12 Дини дөнүклүјүн узун әсрләр боју һөкмранлыг етмәсиндән сонра, 19-ҹу әсрин сонларында һәгиги ибадәт бәрпа олунду. О вахт Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары кими танынан Јеһованын Шаһидләри бүтүн дүнјада шаҝирдләр һазырламаг тапшырығынын ваҹиб олдуғуну баша дүшдүләр (Матта 28:19, 20). 1914-ҹү илә јахын тәблиғдә фәал иштирак едәнләрин сајы тәхминән 5 100 нәфәр иди вә хош хәбәр 68 өлкәдә тәблиғ едилирди. Лакин еркән Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчыларынын Матта 24:14 ајәсиндәки пејғәмбәрлијә даир там анлајышлары јох иди. 19-ҹу әсрин сонларында өзүнә хош хәбәри вә ја мүждәни дахил едән Мүгәддәс Јазылар Мүгәддәс Китаб Ҹәмијјәтләри тәрәфиндән бир чох дилләрә тәрҹүмә олунмуш, чап едилмиш вә бүтүн дүнјада ҝениш јајылмышды. Буна ҝөрә бир нечә онилликләр әрзиндә Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары шаһидлијин артыг милләтләрә верилдијини дүшүнүрдүләр.
13, 14. «Ҝөзәтчи Гүлләси»нин 1928-ҹи илдә чыхан сајларындан бириндә Аллаһын ирадәси вә нијјәтләринә даир һансы даһа ајдын анлајыш дәрҹ едилмишди?
13 Јеһова тәдриҹән халгына Өз ирадәси вә нијјәтләрини даһа ајдын баша дүшмәјә көмәк едирди (Сүлејманын мәсәлләри 4:18). «Ҝөзәтчи Гүлләси»нин 1928-ҹи ил 1 декабр сајында дејилирди: «Дејә биләрикми ки, Мүгәддәс Китабын әһали арасында пајланмасы илә пејғәмбәрлик едилмиш Падшаһлыг һаггында мүждәнин тәблиғи иҹра едилмишдир? Әсла јох! Мүгәддәс Китабын пајланмасына бахмајараг, Аллаһын јер үзүндә олан кичик шаһидләр групунун Онун нијјәтләрини изаһ едән әдәбијјатлары чап етмәсинә вә Мүгәддәс Китаб верилән евләрә баш чәкмәсинә һәлә дә еһтијаҹ вар. Әкс тәгдирдә, инсанлар бизим ҝүнләрдә Хиласкар Падшаһлығын артыг тә’сис олундуғуну билмәјәҹәкләр».
14 «Ҝөзәтчи Гүлләси»нин һәмин сајында сонра дејилирди: «1920-ҹи илдә Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары Матта 24:14 ајәсиндә јазылан пејғәмбәрлик һаггында дүзҝүн анлајыша малик олдулар. Онда онлар баша дүшдүләр ки, халгларын һамысына шәһадәт олараг бүтүн дүнјада тәблиғ едилмәли олан “бу Мүждә” гаршыда ҝөзләнилән Падшаһлығын дејил, әксинә, артыг јер үзәриндә рәһбәрлик етмәк үчүн бәргәрар едилмиш Хиласкар Падшаһлыг һаггында олан мүждә иди».
15. 1920-ҹи илдән е’тибарән верилән шаһидлијин мигјасы неҹә ҝенишләнди?
15 1920-ҹи илдә мөвҹуд олан һәмин кичик шаһидләр групу азсајлы олараг галмады. Сонракы онилликләрдә ‘башга гојунлардан’ ибарәт олан ‘бөјүк издиһамын’ ким олдуғу ајдын олду вә онларын јығылмасы башланды (Вәһј 7:9; Јәһја 10:16). Бу ҝүн бүтүн дүнјада тәблиғчиләрин сајы 235 өлкәдә 6 613 829 нәфәрә чатыб. Пејғәмбәрлик неҹә дә мө’ҹүзәли шәкилдә јеринә јетир! «Сәлтәнәт [Падшаһлыг] һаггында олан бу Мүждә» белә бөјүк мигјасда һеч заман тәблиғ едилмәмишдир. Индијәдәк јер үзүндә Јеһованын бу гәдәр салеһ хидмәтчиси олмамышдыр.
16. Кечән хидмәт илиндә һансы наилијјәтләр әлдә едилмишдир? (27-30-ҹу сәһифәләрдә олан һесабата бахын).
16 Бу шаһидләр издиһамы 2005-ҹи хидмәт или әрзиндә дә тәблиғдә сә’јлә иштирак етмишдир. Хош хәбәрин 235 өлкәдә бәјан едилмәсинә бир милјарддан артыг саат сәрф едилмиш, милјонларла тәкрар башчәкмә едилмиш вә јүз минләрлә Мүгәддәс Китаб өјрәнмәси кечирилмишдир. Бу иш, Аллаһын Кәламыны инсанларла бөлүшмәк үчүн вахтларыны вә вәсаитләрини һәвәслә сәрф едән Јеһованын Шаһидләри тәрәфиндән едилмишдир (Матта 10:8). Јеһова, ирадәсинин һәјата кечирилмәси үчүн гүдрәтли мүгәддәс руһунун васитәсилә хидмәтчиләринә лазыми гүввәни вермәјә давам едир (Зәкәријјә 4:6).
Шаһидлик етмәк үчүн сә’јлә чалышырыг
17. Јеһованын халгы Исанын хош хәбәрин тәблиғ едилмәси барәдә сөзләринә неҹә һај верир?
17 Исанын хош хәбәрин бүтүн дүнјада тәблиғ едиләҹәји барәдә сөјләдијиндән тәхминән 2 000 ил кечмәсинә бахмајараг, Аллаһын халгынын сә’ји зәифләмәјиб. Биз билирик ки, јахшылыг етмәјә сәбирлә давам етмәклә Јеһованын мәһәббәт, мәрһәмәт вә сәбир кими кејфијјәтләрини әкс етдиририк. Биз дә киминсә мәһв олмасыны истәмирик, арзумуз одур ки, инсанлар төвбә едиб Јеһова илә барышсынлар (2 Коринфлиләрә 5:18-20; 2 Петер 3:9). Руһән ҹошараг Јеһованын Шаһидләри јерин уҹгарларынадәк хош хәбәри сә’јлә бәјан етмәјә давам едирләр (Ромалылара 12:11). Бунун нәтиҹәси олараг һәр јердә инсанлар һәгигәти гәбул едир вә Јеһованын мәһәббәт долу рәһбәрлијинә риајәт едирләр. Ҝәлин ики нүмунәни нәзәрдән кечирәк.
18, 19. Хош хәбәрә һај верән инсанлардан нүмунә чәкин?
18 Чарлз Кенијанын гәрбиндә јашајыр. Әввәлләр о, фермер иди. 1998-ҹи илдә 8 000 килограмдан чох түтүн сатдығы үчүн она «Ән габагҹыл түтүн истеһсалчысы» сертификаты верилмишди. Һәмин вахт о, Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә башлады. Чарлз тезликлә баша дүшдү ки, о бу ишлә мәшғул олмагла Исанын, «гоншуну өзүн кими сев» әмрини позур (Матта 22:39). «Ән габагҹыл түтүн истеһсалчысы» јох, «Ән габагҹыл гатил» олдуғуну баша дүшәндән сонра о, түтүн саһәләринә зәһәр сәпәләди. Чарлз руһани ҹәһәтдән инкишаф етди, өзүнү Аллаһа һәср едиб вәфтиз олунду. Һал-һазырда о, даими пионердир вә өз јығынҹағында хидмәти көмәкчи кими чалышыр.
19 Шүбһә јохдур ки, Јеһова ҝениш мигјасда едилән шаһидлијин васитәсилә дәјәрли шејләри, јә’ни инсанлары јығмаг үчүн бүтүн милләтләри силкәләјир (Һаггај 2:7, КМ). Португалијада јашајан Педро адлы бир ҝәнҹ 13 јашында икән руһани семинаријаја дахил олмушду. Онун мәгсәди миссионер олмаг вә инсанлара Мүгәддәс Китабы өјрәтмәк иди. Лакин гыса бир мүддәтдән сонра о, семинаријаны тәрк етди, чүнки дәрсләрдә Мүгәддәс Китаба аз диггәт верилирди. Алты ил сонра о, Лиссабон университетләринин бириндә психолоҝијаны өјрәнирди. О, Јеһованын Шаһиди олан халасыҝилдә јашајырды. Баҹымыз Педрону Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә тәшвиг едирди. О заман Педро Аллаһын мөвҹудлуғуна артыг шүбһә илә јанашыр вә Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә тәрәддүд едирди. О, шүбһәләри барәдә психолоҝија мүәллими илә сөһбәт етди. Мүәллим деди ки, психолоҝија тә’лимләринә әсасән, гәрар гәбул едә билмәјән шәхс өзүнә зәрәр ҝәтирир. Бундан сонра Педро Мүгәддәс Китабы өјрәнмәк гәрарына ҝәлди. Бу јахынларда о, вәфтиз олунду вә һал-һазырда башга инсанларла да Мүгәддәс Китаб өјрәнмәси апарыр.
20. Нәјә ҝөрә севинә биләрик ки, милләтләрә ҝениш мигјасда шаһидлик едилир?
20 Биз шаһидлијин нә дәрәҹәдә вүс’әт алаҹағыны билмирик, сонун ҝәлишинин сааты вә ҝүнү дә бизә мә’лум дејил. Јалныз ону билирик ки, һәмин ҝүн чох јахындыр. Биз чох севинирик ки, хош хәбәрин бу ҹүр мигјасда тәблиғ олунмасы сонун јахын олдуғуна вә Аллаһын Падшаһлығынын инсан падшаһлыгларыны әвәз едәҹәјинә ишарә едир (Даниел 2:44). Һәр ил милјонларла инсана хош хәбәрә һај вермәк имканы верилир вә бу, Аллаһымыз Јеһоваја иззәт ҝәтирир. Бүтүн дүнјада олан баҹы-гардашларымызла јанашы ҝәлин биз дә садиг галмаға вә бүтүн милләтләрә шаһидлик етмәјә гәти гәрарлы олаг. Белә етмәклә биз һәм өзүмүзү, һәм бизә гулаг асанлары хилас едә биләрик (1 Тимотејә 4:16).
Хатырлајырсынызмы?
• Матта 24:14 ајәсиндә јазылан пејғәмбәрлик нәјә ҝөрә һејрәт доғурур?
• Еркән мәсиһчиләр тәблиғ ишиндә һансы сә’ји ҝөстәрирдиләр вә бунун нәтиҹәси нә олду?
• Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары бүтүн милләтләрә шаһидлик етмәјин ваҹиблијини неҹә баша дүшдүләр?
• Јеһованын Шаһидләринин кечән илки фәалијјәтини нәзәрдән кечирәркән сизә дәрин тә’сир бағышлајан нә олду?
[27-30-ҹу сәһифәләрдәки ҹәдвәл]
2005 ЈЕҺОВАНЫН ШАҺИДЛӘРИНИН ХИДМӘТ ИЛИ ҮЧҮН ҮМУМДҮНЈА ҺЕСАБАТЫ
(Ҹәдвәлә нәшрин өзүндә бахын)
[31-ҹи сәһифәдәки хәритә/шәкилләр]
Хош хәбәри бәјан етмәк үчүн Павел дәниздә вә гуруда минләрлә километр мәсафә гәт етмишди.