Ашкар едилән ҝизли хәзинәләр
ҺЕЧ ағлына белә ҝәтирмәдијин јердә нә вахтса ҝизли хәзинә тапмысанмы? 2005-ҹи ил мартын 27-дә Естонијада јашајан Јеһованын Шаһиди Иво Лодла мәһз белә бир һадисә баш вермишди. О, Алма Вардја адлы јашлы баҹыја һәјәтиндәки көһнә дамы сөкмәкдә көмәклик едирди. Чөл дивары сөкәндә онларын ҝөзүнә сүтунун бир тәрәфини өртән тахта парчасы саташды. Ону чәкәндә мүвафиг тахта парчасы илә өртүлмүш ени 10 сантиметр, узунлуғу 1,2 метр, дәринлији исә 10 сантиметр олан ојуг ҝөрдүләр. Хәзинәнин ҝизләдилдији хәлвәт јер! (шәк. 1). Сөһбәт һансы хәзинәдән ҝедир? Онлары орада ким ҝизләтмишди?
Ојугда сәлигә илә чохлу кағыза бүкүлмүш бир нечә бағлама вар иди (шәк. 2). Бағламаларда Јеһованын Шаһидләринин нәшрләри, әсасән, естон дилиндә «Ҝөзәтчи Гүлләси»нин өјрәнмә мәгаләләри вар иди, онлардан бәзиләри 1947-ҹи илә аид иди (шәк. 3). Онлар сәлигә илә көчүрүлмүшдү. Бәзи бағламаларда онлары бура ҝизләдәнин кимлијини мүәјјән етмәјә көмәк едән ипуҹу варды. Бу, Алманын әри Виллем Вардјанын сорғу-суал едилмәсинә даир гејдләр иди. Онларын арасында онун һәбсдә олдуғу илләр һаггында мәлумат да вар иди. О, нәјә ҝөрә һәбсә дүшмүшдү?
Виллем Вардја кечмиш Естонија Совет Сосиалист Республикасынын Тарту, сонралар исә Отепја шәһәринин јығынҹагларында мәсул гардаш кими хидмәт едирди. Ҝөрүнүр, о, һәгигәти Икинҹи Дүнја мүһарибәсиндән бир гәдәр өнҹә өјрәнмишди. Бир нечә илдән сонра, 1948-ҹи ил декабрын 24-дә коммунист режими дөврүндә Вардја гардаш дини фәалијјәтинә ҝөрә һәбс едилди. Хүсуси хидмәт органларынын әмәкдашлары диҝәр Шаһидләрин адларыны өјрәнмәк үчүн ону сорғу-суала тутмуш вә ишҝәнҹә вермишдиләр. Мәһкәмәдә өзүнү мүдафиә етмәк һүгугундан мәһрум едилдикдән сонра о, он ил мүддәтинә Русија ислаһ-әмәк дүшәрҝәләринә мәһкум олунду.
Виллем Вардја 1990-ҹы ил мартын 6-да өләнә гәдәр Јеһоваја садиг галды. Онун арвадынын евләриндә әдәбијјат ҝизләдилдијиндән һеч хәбәри дә јох иди. Чох еһтимал ки, о, һәјат јолдашыны сорғу-суал гаршысында горумаг истәјирди. Нәјә ҝөрә о, әдәбијјатлары ҝизләтмәли олмушду? Чүнки КГБ (Дөвләт Тәһлүкәсизлији Комитәси) әмәкдашлары тез-тез ҝөзләнилмәдән Јеһованын Шаһидләринин евләриндә дини әдәбијјат тапмаг мәгсәдилә ахтарышлар апарырдылар. Ҝөрүнүр, Вардја гардаш бу нәшрләри ҝизләдирди ки, ишдир, КГБ һәр шеји мүсадирә етсә, баҹы-гардашларын руһани гидасы олсун. Әдәбијјат ҝизләдилән диҝәр јерләр исә бу һадисәдән өнҹә, 1990-ҹы илин јајында тапылмышды. Ашкар олунан јерләрдән бири Естонијанын ҹәнубунда, Тарту шәһәриндә јерләшир. Орада тапылан әдәбијјат да Виллем Вардја тәрәфиндән ҝизләдилмишди.
Нәјә ҝөрә бу сәнәдләри хәзинә адландырмаг олар? Чүнки әллә јазылмыш вә јахшы ҝизләдилмиш бу сурәтләр Шаһидләрин һәмин дөврдә әлләриндә олан руһани гиданы нә дәрәҹәдә гијмәтләндирдикләринин бариз ҝөстәриҹисидир (Мат. 24:45). Бәс сән һал-һазырда алдығын руһани гиданы нә дәрәҹәдә гијмәтләндирирсән? Бу ҝүн алдығымыз әдәбијјатлар арасында естон дили илә јанашы, 170-дән чох дилдә нәшр олунан «Ҝөзәтчи Гүлләси» журналы да вар.