Еден бәшәријјәтин илк мәскәнидирми?
ӨЗҮНҮЗҮ ҝөзәл бир бағда тәсәввүр един. Әтрафда нараһатчылыг доғуран шејләрдән, шәһәрин сәс-күјүндән әсәр-әламәт јохдур. Бу, уҹу-буҹағы ҝөрүнмәјән бағдакы сүкуту һеч нә позмур. Ән ҝөзәли исә, сизи нараһат едән бүтүн проблем вә хәстәликдән, аллерҝијадан вә ағрыдан тамамилә азадсыныз. Сизи әһатә едән аләмдән бүтүн варлығынызла һәзз алырсыныз.
Ҝөзләриниз әввәлҹә әл-әлван чичәкләрә, ҝүнәш шүалары алтында бәрг вуран чаја, сонра да јамјашыл ағаҹлара вә чәмәнлијә саташыр. Сәһәр меһинин тәравәти вә өзү илә ҝәтирдији хош әтир сизи биһуш едир. Јарпагларын хышылтысыны, ахан сујун шырылтысыны, гушларын ҹәһ-ҹәһ вурмасыны, һәшәратларын гајнашмасыны ешидирсиниз. Бу мәнзәрәни тәсәввүрүнүздә ҹанландырдыгҹа сиздә орада олмаг арзусу јаранмырмы?
Дүнјада бир чох инсанлар бәшәријјәтин башланғыҹынын бу ҹүр олдуғуна инанырлар. Әсирләр бојунҹа иудаизмдә, христианлыгда вә исламда Аллаһын Адәмлә Һәвваны јашамалары үчүн Еден бағында мәскунлашдырдығына даир тәсәввүрләр мөвҹуд олмушдур. Мүгәддәс Китаба әсасән, онлар раһат вә хошбәхт һәјат сүрүрдүләр. Онларын бир-бирләри илә, һејванларла, еләҹә дә онлара бу ҝөзәл шәраитдә әбәди јашамаг үмиди верән гајғыкеш Аллаһла сүлһ мүнасибәтләри вар иди (Јарадылыш 2:15—24).
Һиндуистләрин дә гәдим ҹәннәт барәдә өзүнәмәхсус тәсәввүрләри вар. Буддистләр инаныр ки, даһи руһани башчылар, јахуд буддалар бүтүн дүнја ҹәннәт кими олан дөврдә, «гызыл әсрдә» мејдана ҝәлмишләр. Еләҹә дә сајсыз-һесабсыз Африка динләриндә Адәмлә Һәвванын һекајәсинә бәнзәр рәвајәтләр мөвҹуддур.
Һәгигәтән дә, еркән ҹәннәтә даир тәсәввүрләр бир чох дин вә мәдәнијјәтләрдә мөвҹуддур. Бир мүәллиф јазыр: «Бир чох сивилизасијаларда олан инанҹлара әсасән, бәшәр тарихинин башланғыҹында, ҹәннәтдә камиллик, азадлыг, хошбәхтлик вә боллуг олмушдур, һәбсханалар, әдавәт вә мүнагишәләр исә олмамышдыр... Буна инам ҹәмијјәтин шүурунда носталжи һиссләр ојатмыш вә итирилмиш ҹәннәти бәрпа етмәк арзусуну ҝүҹләндирмишдир».
Демәк олармы ки, бүтүн бу рәвајәтләрин вә инанҹларын көкү бирдир? Ола биләрми ки, «ҹәмијјәтин шүурунда» бу һагда тәсәввүрләр јаддашларда олан реал шејләрдән гајнаглансын? Еден бағынын, еләҹә дә Адәмлә Һәвванын узаг кечмишдә мөвҹуд олдуғуна нә дәрәҹәдә инанмаг олар?
Бу фикир бәзиләринә ҝүлүнҹ ҝәлир. Јашадығымыз елм чағында чохлары бу ҹүр фикирләрин садәҹә олараг нағыл вә миф олдуғуну дејирләр. Тәәҹҹүблүсү исә будур ки, тәкҹә ади адамлар јох, бир чох танынмыш дин хадимләри дә Еден бағынын мөвҹудлуғуну шүбһә алтына алырлар. Онларын фикринҹә, белә јер һеч вахт мөвҹуд олмамышдыр. Бу, садәҹә олараг бәнзәтмә, нағыл вә ја рәвајәтдир.
Әлбәттә, Мүгәддәс Китабда бир чох мәсәлләр вар. Иса пејғәмбәрин өзү бир чох танынмыш мәсәлләр сөјләмишдир. Лакин Аллаһын Кәламы Еден һаггында мәлуматы ујдурулмуш рәвајәт кими јох, ачыг-ајдын тарих кими тәгдим едир. Әҝәр һаггында бәһс олунан һекајә һеч вахт баш вермәјибсә, онда Мүгәддәс Китабын диҝәр һиссәләринә неҹә етибар етмәк олар? Ҝәлин ҝөрәк нәјә ҝөрә бәзиләри Еден бағынын мөвҹудлуғуну шүбһә алтына алыр вә онларын бу шүбһәләри нә дәрәҹәдә әсаслыдыр. Сонра да бу мәлуматын бизә һансы аидијјәти олдуғуну нәзәрдән кечирәк.