«Әдаләтсизликлә бағлы суалларыма ҹаваб тапдым»
Нәгл етди: Урсула Мене
Ағлым кәсәндән һәмишә дүшүнмүшәм ки, һәр бир инсан әдаләтли мүнасибәт ҝөрмәјә лајигдир. Шәрги Алманијада коммунистләрин һакимијјәти дөврүндә бу әдаләт ахтарышы һәбсә дүшмәјимә ҝәтириб чыхарды. Елә мәһз орада әдаләтсизликлә бағлы суалларыма ҹаваб тапдым. Истәјирәм әтрафлы данышым.
МӘН 1922-ҹи илдә Алманијанын 1200 илдән артыг јашы олан Галле шәһәриндә дүнјаја ҝөз ачмышам. Бу шәһәр Берлиндән 200 км ҹәнуб-гәрбдә јерләшир вә протестантлығын гәдим оҹагларындан бири олуб. Баҹым Кети 1923-ҹү илдә анадан олуб. Атам һәрбчи олуб. Анам исә театрда ифачы олуб.
Ҝүҹлү әдаләт һисси мәнә атамдан кечиб. О, һәрбидән тәрхис едилдикдән сонра бир мағаза алмышды. Мүштәриләрин әксәријјәти касыб олдуғундан онлара јазығы ҝәлирди вә әрзаглары нисјә верирди. Амма бу јахшылығы она ҝәтириб чыхарды ки, ахырда мүфлис олду. Бу кәдәрли һадисәдән өјрәндим ки, бәрабәрсизликлә вә һагсызлыгла мүбаризә илк бахышдан ҝөрүндүјүндән дә чәтин имиш. Амма ҝәнҹлик идеализминин аловуну сөндүрмәк чәтин мәсәләдир.
Анамдан мәнә сәнәткарлыг истедады кечиб. Анам баҹым Кети илә мәнә мусиги, ифачылыг вә рәгс дәрсләри вериб. Мән шән ушаг олмушам. Баҹым да, мән дә хошбәхт олмушуг. Амма бу хошбәхт чағлар 1939-ҹу иләдәк сүрдү.
Зүлмәт ҝүнләр башлајыр
Ибтидаи синфи битирдикдән сонра балет мәктәбинә ҝетдим. Орада Мари Вигмандан «Аусдрукстанз» (експрессионист рәгс) дәрсләри алдым. О, експрессионист рәгсдә өндә ҝедәнләрдән бири иди. Бу рәгс рәггасдан һиссләри ифадә етмәји тәләб едир. Һәмчинин рәссамлыгла да мәшғул олурдум. Буна ҝөрә дә јенијетмәлик илләрим хошбәхт кечиб, дәрсләрими һәвәслә вә севинҹлә охумушам. Амма будур, 1939-ҹу илдә II Дүнја мүһарибәси башлады. Сонра даһа бир зәрбә алдыг, 1941-ҹи илдә атам вәрәмдән вәфат етди.
Мүһарибәнин дәһшәтли үзүнү ҝөрдүк. Мүһарибә башлајанда 17 јашым олса да, баша дүшүрдүм ки, дүнја ағлыны итириб. Нормал инсан күтләси насист истеријасына гапылмышды. Мүһарибә инсанлары бир чох шејдән мәһрум етди, өлүм, фәлакәт ҝәтирди. Партлајыш нәтиҹәсиндә евимизә ҹидди зијан дәјди, мүһарибәдә бир нечә гоһумумуз һәлак олду.
1945-ҹи илдә мүһарибә битәндә анам, Кети вә мән һәлә Галле шәһәриндә јашајырдыг. О вахт мән аиләли идим, бир гызымыз вар иди. Амма јолдашымла мүнасибәтимиз јахшы дејилди. Беләҹә, ајрылдыг. Өзүмү вә гызымы доландырмаг үчүн рәггасә вә рәссам кими ишләмәли олдум.
Мүһарибәдән сонра Алманија дөрд һиссәјә бөлүндү вә бизим јашадығымыз шәһәр Совет һөкумәтинин табелијинә кечди. Бунунла да һәр биримиз коммунист режиминә өјрәшмәли олдуг. 1949-ҹу илдә бизим јашадығымыз әрази Алманија Демократик Республикасы (АДР) адланды.
Коммунистләрин табелијиндә һәјат
Һәмин илләрдә анам хәстәләнди вә мән она бахмалы олдум. Јерли һөкумәт даирәсиндә ишә дүзәлдим. Орада тәләбәләрдән ибарәт мүхалифәтчиләрлә таныш олдум. Онлар чалышырдылар ки, баш верән әдаләтсизликләрдән халгы һали еләсинләр. Мәсәлән, тәләбәләрдән бирини атасы әввәлләр насист партијасынын үзвү олдуғу үчүн университетдән говмушдулар. О тәләбәни јахшы таныјырдым, тез-тез бирликдә мусиги аләтләриндә чалырдыг. Дүшүнүрдүм: «Ахы нијә атасына ҝөрә о әзаб чәкмәлидир?» Мүхалифәтчиләрлә чох тәмасда олмаға вә етираз аксијаларында иштирак етмәјә башладым. Һәтта бир дәфә јерли мәһкәмә бинасынын ҝиришинә буклетләр јапышдырмышдым.
Һагсызлыға дөзүмсүзлүјүм катиб кими Реҝионал Сүлһ комитәсинә бир нечә мәктуб јазаркән даһа да ҝүҹләнди. Бир дәфә дә комитә Гәрби Алманијада јашајан јашлы бир инсана, сијаси сәбәбләрдән ирәли ҝәләрәк, коммунист пропагандасынын јер алдығы материаллар ҝөндәрмәји планлашдырырды. Мәгсәд она гаршы шүбһәләр ојатмаг иди. Бу һагсызлыг мәнә о гәдәр пис тәсир етди ки, һәмин бағламалары офисимдә ҝизләтдим. Беләҹә, онлар ҝөндәрилмәди.
«Ән тәһлүкәли инсан» мәнә үмид верди
1951-ҹи илдә ики киши офисимә ҝәлиб деди: «Сән һәбс олунурсан». Мәни «Роте Оксе» («Гырмызы өкүз») һәбсханасына апардылар. Бир ил сонра мәни һакимијјәтә гаршы тәхрибатда тәгсирли билдиләр. Тәләбәләрдән бири мәни Штазијә, ҝизли фәалијјәт ҝөстәрән полисә сатмышды, демишди ки, буклетләр пајламышам. Мәһкәмә чох дәһшәтли иди, өзүмү мүдафиә етмәк үчүн нә дејирдимсә, гулаг асан олмурду. Мәнә алты ил мүддәтинә һәбс ҹәзасы вердиләр. О вахт хәстәләнмишдим. Мәни һәбсхана хәстәханасына апардылар. Орада 40 гадын вар иди. Кәдәр ичиндә олан о гадынлары ҝөрәндә мәни тәлаш бүрүдү. Тез гапыја тәрәф гачдым вә јумруғумла дөјдүм.
Кешикчи сорушду: «Нә истәјирсән?»
Гышгыра-гышгыра дедим: «Иҹазә верин чыхым. Ја да мәни тәккамералы јерә салын. Тәки бурдан чыхым». Сөзсүз ки, хаһишими рәдд етдиләр. Бир аз сонра ҝөзүм бир гадына саташды, о, башгаларындан фәргләнирди. Онун ҝөзләриндә дахили сакитлик дујулурду. Јанында әјләшдим.
О деди: «Јанымда отурурсанса, еһтијатлы ол». Буну ешидәндә тәәҹҹүбләндим. Ардынҹа деди: «Јан-јөрәдәкиләр фикирләшир ки, мән ән тәһлүкәли инсанам. Чүнки Јеһованын Шаһидијәм»
О вахта кими билмирдим ки, Јеһованын Шаһидләри коммунизмин дүшмәни сајылыр. Амма јадыма дүшдү ки, ушаг оланда атамын јанына ики нәфәр Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчысы (о вахтлар Јеһованын Шаһидләри белә адланырды) ҝәлирди. Јадымдадыр атам дејәрди: «Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары нә дејирләрсә, дүз дејирләр!»
Бу гадынла растлашмағым мәнә тәсәлли верди. Өзүмү сахлаја билмәјиб ағладым. Гадынын ады Берта Брүҝҝемајер иди. Она дедим: «Нә олар, мәнә бир аз Јеһовадан даныш». О ҝүндән етибарән бирликдә чох вахт кечирир, Мүгәддәс Китаб барәдә узун-узады данышырдыг. Мән өјрәндим ки, тәк бир Аллаһ олан Јеһова мәһәббәт, әдаләт вә сүлһ Аллаһыдыр. Ону да өјрәндим ки, О, әзазил инсанларын бәшәријјәтә вурдуғу бүтүн зәрәрләри арадан галдыраҹаг. Зәбур 37:10, 11 ајәләриндә јазылыб: «Аз галыб! Артыг пис адам олмајаҹаг... Һәлимләр јер үзүнә саһиб олаҹаг, әмин-аманлығын боллуғундан һәзз алаҹаглар».
Азадлыға чыхдым вә Гәрби Алманијаја ҝетдим
Беш илдән бир аз артыг һәбсдә олдум. 1956-ҹы илдә һәбсдән чыхдым вә беш ҝүн сонра гызларым Һенелоре вә Сабине илә бирҝә Гәрби Алманијаја гачдым. Орада мән јолдашымла рәсми бошандым вә јенидән Јеһованын Шаһидләри илә растлашдым. Мүгәддәс Китабы өјрәндикҹә анладым ки, һәјат тәрзими Мүгәддәс Китаб нормаларына ујғун олараг дәјишмәлијәм. 1958-ҹи илдә буну етдим вә вәфтиз олундум.
Сонралар јенидән аилә гурдум. Амма Јеһованын Шаһиди олан Клаус Мене илә. Биз Клаусла хошбәхт аилә идик, бизим Бинјамин вә Табија адлы ики өвладымыз олду. Амма тәәссүф ки, Клаус фаҹиәви шәкилдә һәјатыны итирди. Бунун үстүндән тәхминән 20 ил кечиб. Онун өлүмүндән сонра артыг һеч кимлә аилә гурмадым. Дирилмә үмиди мәнә тәскинлик верир. Әминәм ки, өлән әзизләримиз јерүзү ҹәннәтдә дирилиб јашајаҹаг (Лука 23:43; Һәвариләрин ишләри 24:15). Хошбәхтәм ки, өвладларымын дөрдү дә Јеһоваја хидмәт едир.
Мүгәддәс Китабын сајәсиндә өјрәндим ки, јалныз вә јалныз Јеһова әсл әдаләти бәрпа едә биләр. Инсанлардан фәргли олараг О, бизим вәзијјәтимизи, алдығымыз тәрбијәни вә кечмишимизи нәзәрә алыр. Адәтән инсанларын бундан хәбәри олмур. Буну билмәклә хүсусилә индики заманда, һагсызлығын баш алыб ҝетдији бир вахтда гәлб раһатлығы дуја билирәм. Ваиз 5:8 ајәсиндә дејилир: «Әҝәр ҝөрсән ки, јашадығын вилајәтдә мәзлума зүлм едилир, һагг-әдаләт тапдаланыр, тәәҹҹүб етмә. Һәр мәнсәб саһибинә ондан бөјүјү нәзарәт едир, онларын да башында онлардан бөјүкләр вар». Һәр кәсдән бөјүк Јараданымыздыр. Ибраниләрә 4:13 ајәсиндә јазылыб: «Һеч кәс вә һеч нә Онун ҝөзүндән ҝизли гала билмәз, һәр шеј апачыг Онун ҝөзү өнүндәдир. Биз Она ҹаваб верәҹәјик».
Архада галан 90 иллик өмүр
Һәрдән мәндән сорушурлар ки, насистләрин вә коммунистләрин һакимијјәти дөврүндә һәјат неҹә иди. Һеч бири асан дејилди. Бу бир даһа сүбут едир ки, инсанлар неҹә бир һакимијјәт формасы гурурлар гурсунлар, уғурсуздурлар. Мүгәддәс Китабда садә, ајдын бир һәгигәт јазылыб: «Инсанын инсана ағалыг етмәси инсанын зәрәринә олуб».
Ҝәнҹ оланда садәлөвһҹәсинә дүшүнүрдүм ки, инсанлар бир ҝүн әдаләтли һөкумәт гураҹаг. Амма инди билирәм ки, анҹаг Јараданымыз әдаләти бәргәрар едәҹәк. О, пис инсанлары мәһв едәҹәк вә бүтүн јер үзүндә һакимијјәти башгаларынын рифаһыны өзүнүнкүндән үстүн тутан Оғлуна, Иса Мәсиһә верәҹәк. Мүгәддәс Китабда Иса барәдә дејилир: «Сән салеһлији севдин, ганунсузлуға нифрәт етдин» (Ибраниләрә 1:9). Јеһоваја шүкүр олсун ки, мәни хејирхаһ вә әдаләтли Падшаһла таныш еләди. Үмидварам ки, онун һакимијјәти дөврүндә әбәди јашајаҹағам!
[Шәкил]
Гәрби Алманијаја чатанда гызларым Һенелоре вә Сабине илә бирҝә
[Шәкил]
Оғлум Бинјамин вә јолдашы Сандра илә бирҝә